|
Prof. Dr. Sinsi
|
Ermeni Sorunu Kronolojisi(1022-1998)
1022 Ermeni topraklarının İmparator II Basileios tarafından Bizans topraklarına katılması üzerine 40 bin Ermeni Anadolu'ya sürgün edildi
1046 Ermeni hanedanları Bizans İmparatoru IX Konstantin tarafından katledilerek yok edildi
1054 Sultan Tuğrul Bey döneminde Selçuklulara bağlanan Ermenilere özerklik verildi
1098 Ermeniler Haçlılarla işbirliği yaptılar
1461 Fatih Sultan Mehmed, Bursa'daki Ermeni Piskoposu Hovakim'i (Ovakim) İstanbul'a getirterek kendisine Patrik unvanını verdi ve Ermenilere birçok haklar tanıdı
1567 Türk matbaasının kurulmasından 160 yıl kadar önce Venedik'te matbaacılık eğitimi görmüş olan Sivaslı Apkar adındaki bir papaza İstanbul'da bir Ermeni matbaası açması için izin verildi
1790 İlk resmi Ermeni Okulu, Amira Miricanyan ve Şnork Mığırdıç tarafından Kumkapı Fıçıcı Sokak'ta kuruldu
1823 Artin Bezciyan adlı Ermeni, Kumkapı'da Bezciyan Okulu'nu kurdu
1824 Patrik Karabet, Ermenice gramer okutan Kumkapı Okulu'nu Patrikhane'nin himayesine aldı
1853 (22 Ekim) Ermeni Maarif Komisyonu kuruldu
1876 Kurulan Mecliste Ermeni milletvekilleri de katıldı
1877 (7 Aralık) Ermeni Milli Meclisi, Ermeni halkının askere yazılarak savaşa katılma kararını aldı
1878 (13 Nisan) İstanbul Ermeni Patriği Nerses, İngiltere Dışişleri Bakanı Salisbury'ye gönderdiği muhtırada, Türklerle beraber yaşayamayacaklarını bildirdi
(13 Temmuz) Berlin Anlaşması imzalandı Bu anlaşmaya, Osmanlı Ermenileriyle ilgili 61 madde eklendi
(3 Ağustos) İngiltere Dışişleri Bakanı Lord Salisbury, İstanbul Büyükelçisi Layard'a gönderdiği talimatta, Osmanlı Hükümeti'nin Doğu'da reformlara başlaması gerektiğini bildirdi
1890 (20 Haziran) Erzurum İsyanı
(Temmuz) Kumkapı Nümayişi
Birinci Sason İsyanı
1892 - 1893 Merzifon, Kayseri, Yozgat isyanları
1895 (30 Eylül) Babıâli olayı
Kasım ayında, Ermenilerin Maraş'ta isyan teşebbüsü
1896 30 Ekim İstanbul'da Ermeni eylemi
(1 Haziran) I Van isyanı
(26 Ağustos) Osmanlı Bankası Olayı
1902 Ermeni dilcilerden H Acaryan, "Ermeni Dili'ne Türk Dili'nin Tesiri ve Ermenilerin Türkçe'den Aldıkları Sözler" adında bir eser yazdı
1904 İkinci Sason isyanı
1905 (21 Temmuz) Yıldız Camii'nde, Osmanlı Padişahı II Abdülhamid'e suikast teşebbüsü
1908 Ermenilerin Jamanak adlı gazetesi yayın hayatına başladı
İkinci Meclis açıldı ve Ermeni komitecilerden bazıları Millet Meclisi'ne girdi
1909 (14 Nisan) Adana'da Ermeni isyanı
1915 (15 Nisan) II Van İsyanı
(24 Nisan) Osmanlı Devleti aleyhinde faaliyette bulunan Ermeni komiteleri kapatıldı Bu komitelerin idarecilerinden 2345 kişi tutuklandı
(3 Mayıs) Ermeniler Van'da büyük bir katliama giriştiler
(27 Mayıs) Yer Değiştirme (Tehcir) Kanunu çıkarıldı
1918 (1 Şubat) Ermeni komitacı Arşak, Bayburt'ta katliam yaptı
(25 Nisan) Ermeni komitacılar, Kars'ın doğusundaki Subatan köyünde 750 Müslüman'ı katletti
(1 Mayıs) Ermeni komitacılar, Kars'ta, aralarında çocukların da bulunduğu 60 Müslüman'ı katletti
1919 (20 Kasım) Osmanlı bürokrasisinde üst düzeyde görev yapan Bogos Nubar Paşa ve Şerif Paşa, Ermeni-Kürt bağımsızlık belgesini imzaladılar
1920 (12 Ocak) 450 kişilik Ermeni süvari birliği, Antep'in Arapdar köyünde Müslümanlar'a işkence yaptı
(2 Aralık) Gümrü Anlaşması imzalandı
1921 (15 Mart) Talat Paşa, Berlin'de Ermeniler tarafından katledildi
(6 Aralık) Sait Halim Paşa'yı Ermeniler Roma'da katletti
(16 Mart) Moskova Anlaşması imzalandı
(18 Mart) Ermeni Misak Torlakyan, Azerbaycan İçişleri Bakanı Cevanşir Han'ı, Tepebaşı'ndaki Pera Palas Oteli önünde öldürdü
(13 Ekim) Kars Anlaşması imzalandı
1922 (22 Temmuz) Cemal Paşa, Tiflis'te Ermeniler tarafından katledildi
1923 Ermeni asıllı Münib Boya, Van milletvekili olarak meclise girdi
(24 Temmuz) Lozan Anlaşması imzalandı
1934 Franz Werfel'in, "Musa Dağ'da Kırk Gün" adlı romanı, ABD'de İngilizce yayımlandı
1935 (15 Aralık) Pangaltı Ermeni Kilisesi'nde toplanan bir grup Ermeni, Franz Werfel'in, "Musa Dağ'da Kırk Gün" adlı eserini "Türk milleti hakkında iftiralarla dolu olduğu" gerekçesiyle yaktı
1936 Franz Werfel'in, "Musa Dağ'da Kırk Gün" adlı eserinin Fransa'da yayımlanması, Türk basınının tepkisini çekti
1937 Cevat Rıfat Atilhan, "Musa Dağı" adında kitap yazarak, Franz Werfel'in eserinin gerçekleri yansıtmadığını bildirdi
Werfel'in, "Musa Dağ'da Kırk Gün" adlı eserinin filme alınmasının engellenmesi, ABD Dışişleri Bakanlığı nezdinde gündeme geldi
1943 Ermeni asıllı Berç Türker Keresteci, Afyonkarahisar milletvekili oldu
1957 Mığırdıç Şellefyan, 27 Ekim seçimlerinde, Demokrat Parti listesinden İstanbul milletvekili seçildi
1964 (24 Aralık) Kıbrıs Dışişleri Bakanı Kipriyanu Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nde "Ermeni Meselesini" ortaya atarak Türkiye aleyhine karar çıkarmaya çalıştı
1965 (24 Nisan) Brezilya'nın Sao Paulo kentinde, Ermeniler tarafından Türkiye aleyhine gösteri düzenlendi
1969 (24 Nisan) Londra'da, Türk Elçiliği önünde Ermeniler tarafından gösteri yürüyüşü tertip edildi
1973 (27 Ocak) Türkiye'nin Los Angeles Başkonsolosu Mehmet Baydar ve yardımcısı Bahadır Demir, Mığırdıç Yanıkyan adlı Ermeni tarafından katledildi
1975 (20 Ocak) ASALA (Gizli Ermeni Kurtuluş Ordusu) örgütü kuruldu
(22 Ekim) Viyana'da, Büyükelçi Daniş Tunalıgil katledildi
(24 Ekim) Paris'te, Büyükelçi İsmail Erez ile polis Talip Yener katledildi
1976 (16 Şubat) Beyrut Büyükelçiliği Birinci Kâtibi Oktay Cerit katledildi
(28 Mayıs) Zürih Çalışma Ateşeliği Bürosu bombalandı Saldırının faili olduğu anlaşılan Noubar Soufoyan adlı bir Ermeni yakalandı, yargılandı ve suçu sabit görülerek 15 ay hapis cezasına çarptırıldı
1977 (29 Mayıs) İstanbul Yeşilköy Havaalanı'na ve Sirkeci garına patlayıcı madde atıldı, saldırıda 4 kişi öldü ve 31 kişi yaralandı Saldırıları "Aşırı Ermeni Hareketleri Örgütü" üstlendi
(9 Haziran) Vatikan Büyükelçisi Taha Carım katledildi
1978 (3 Ocak) Brüksel Büyükelçiliği'ne patlayıcı madde atıldı Saldırıyı "Ermeni Yeni Direniş Örgütü" üstlendi
(3 Ocak) Londra'daki Türk bankasına patlayıcı madde atıldı Saldırıyı "Ermeni Yeni Direniş Örgütü" üstlendi
(2 Haziran) Madrit'te, Büyükelçi Zeki Kunaralp'ın eşi Necla Kunaralp ve emekli Büyükelçi Beşir Balcıoğlu katledildi
(8 Temmuz) Paris Büyükelçiliği Çalışma Ataşeliği ve Türkiye Turizm Bürosuna patlayıcı maddeler atıldı Saldırıyı "Ermeni Soykırım Adalet Komandoları" üstlendi
(6 Aralık) Cenevre Başkonsolosluğu'na patlayıcı madde atıldı Saldırıyı "Ermeni Yeni Direniş Örgütü" üstlendi
(17 Aralık) THY Cenevre Bürosuna patlayıcı madde atıldı Saldırıyı "Ermeni Gizli Kurtuluş Örgütü (ASALA)" üstlendi
1979 (15 Nisan) Yunan Hükümeti, Atina'nın Nea Simirna meydanında "'Ermeni İntikam Anıtı"nın dikilmesine izin verdi
(22 Ağustos) Cenevre Başkonsolosluğu'nda Konsolos Yardımcısı Niyazi Adalı'ya karşı suikast düzenlendi Saldırıda 3 kişi yaralandı Saldırıyı ASALA üstlendi
(27 Ağustos) THY Frankfurt Bürosuna patlayıcı madde atıldı Saldırıyı ASALA üstlendi
(4 Ekim) THY Kopenhag Bürosuna patlayıcı madde atıldı Saldırıyı ASALA üstlendi
(12 Ekim) Lahey'de, Amsterdam Büyükelçisi Özdemir Benler'in oğlu Ahmet Benler katledildi
(22 Aralık) Paris'te Turizm Müşaviri Yılmaz Çopan katledildi
1980 (10 Ocak) ASALA, THY Tahran Bürosuna bombalı saldırıda bulundu
(6 Şubat) Büyükelçi Doğan Türkmen, Bern'de saldırı sonucu yaralandı
(10 Mart) Ermeni teröristler THY'nın Roma Bürosunu bombaladılar Saldırıda 2 İtalyan hayatını kaybetti, 14 İtalyan da yaralandı
(8 Nisan) ASALA, Sayda toplantısında, Kürtlerle Ermeniler arasında benzerlik olduğunu iddia ederek Kürtleri kan kardeşi olarak ilân etti
(17 Nisan) Vatikan Büyükelçisi Vecdi Türel silahlı saldırıya uğradı Koruma görevlisi Tahsin Güvenç yaralandı
(19 Nisan) ASALA, Marsilya Türk Konsolosluğu'na roketatarlı saldırı düzenledi
(31 Temmuz) Atina İdari Ateşemiz Galip Özmen ve kızı Neslihan Özmen acımasızca katledildi
(5 Ağustos) Lyon'da, Ermeniler tarafından konsolosluğun basılması sonucu Kadir Atılgan, Ramazan Sefer, Kavas Bozdağ ve Hüseyin Toprak adlı vatandaşlar yaralandı
(26 Eylül) Paris'te, Basın Ataşemiz Selçuk Bakkalbaşı silahlı saldırıya uğradı ve ağır yaralandı
(10 Kasım) ASALA örgütü, Strasburg Türk Konsolosluğu'na bir saldırı düzenledi
(17 Aralık) Sidney Başkonsolosu Şarık Arıkyan ile koruma polisi Engin Sever katledildi
1981 (13 Ocak) Paris Büyükelçiliği Maliye Müşaviri Ahmet Erbeyli'nin arabasına bomba konuldu; Erbeyli ölümden döndü
(4 Mart) Paris'te Çalışma Müşaviri Reşat Moralı ile din görevlisi Tecelli Arı şehit edildi
(3 Nisan) Kopenhag'da, Çalışma Müşaviri Cavit Demir, evine giderken Ermeni teröristlerce kurşunlandı ve ağır şekilde yaralandı
(9 Haziran) Cenevre'de, sözleşmeli sekreter olarak görev yapan Mehmet S Yergüz katledildi Olayı ASALA üstlendi
(24 Eylül) Paris Başkonsolosluğu'nu basan Ermeniler, güvenlik görevlisi Cemal Özen'i acımasızca katlettiler
(3 Ekim) Roma Büyükelçiliği 2 Katibi Gökberk Ergenekon, Ermeni teröristlerin silahlı saldırısına uğradı ve ağır yaralanarak saldırıdan kurtuldu
(27 Kasım) Avrupa'da bulunan "Ermeni Öğrenciler Birliği" ile "'Kürt Öğrenci Derneği", Londra'da ortak bildiri yayınladılar
1982 (28 Ocak) Los Angeles'da, Başkonsolos Kemal Arıkan, Harry Sasunyan ve Kirkor Saliba tarafından katledildi
(8 Nisan) Ottowa Büyükelçiliği Ticari Müşaviri Kemalettin Kâni Güngör silahlı saldırı sonucu yaralandı
(5 Mayıs) ABD'nin Boston Bölgesi Fahri Konsolosu Okan Gündüz katledildi
(7 Haziran) Lizbon Büyükelçiliği İdari Ataşesi Erkut Akbay katledildi Bu arada, Ottowa Büyükelçiliği Askeri Ataşesi Atilla Altıkat, Bulgaristan Burgaz Başkonsolosluğu İdari Ataşesi Bora Süelkan ve Lizbon Büyükelçiliği Maslahatgüzarı Yurtsev Mıhçıoğlu'nun eşi Cahide Mıhçıoğlu da silahlı saldırıya uğradılar Türkiye'nin Kanada Büyükelçiliği görevinde bulunan Coşkun Kırca da, silahlı saldırıya uğradı
(7 Ağustos) 3 Ermeni terörist, Ankara Esenboğa Havalanına silahlı, bombalı saldırı düzenlediler ve katliam yaptılar Otomatik silahlarla ve bombalarla orada bulunanlara saldıran teröristler, 3'ü emniyet görevlisi olan toplam 9 kişiyi öldürdüler ve 78 kişiyi yaraladılar Levon Ekmekçiyan isimli terörist yakalandı
(10 Ağustos) Artin Penik adlı Ermeni, Esenboğa katliamından duyduğu üzüntüyü dile getirerek, kendini yakmak suretiyle Ermeni terörünü lânetledi
1983 (29 Ocak) Levon Ekmekçiyan, 1982 yılı Esenboğa baskını nedeniyle Ankara'da idam edildi
Harut Levonyan ve Rafi Elbekyan adlı iki Ermeni militan tarafından Türkiye'nin Yugoslavya Büyükelçisi'ne düzenlenen suikast sırasında, yoldan geçen bir Belgrad'lı öldü
(15 Temmuz) ASALA mensubu teröristler, Paris Orly Havalimanı THY Bürosuna bombalı saldırı düzenledi Olayda, 4'ü Fransız, 2'si Türk, 1'i ABD'li ve 1'i İsveç'li olmak üzere toplam 8 kişi hayatını kaybetti 60 kişi de yaralandı
(27 Temmuz) Türkiye'nin Lizbon Büyükelçiliği'ni basan 5 Ermeni ölü olarak ele geçirildi
1985 (12 Mart) Ottowa Büyükelçiliği, silahlı, bombalı 3 Ermeni terörist tarafından basıldı Kanada'lı koruma görevlilerinden biri vurulup öldürüldü Büyükelçi Coşkun Kırca yaralı olarak kurtuldu
1991 (21 Ocak) Ermeniler, Hacılar kentine bombalı saldırı düzenledi Saldırıda 3 Sovyet askeri ile 2 Azeri öldü Ermeniler ayrıca, Azerbaycan'ın Sesi gazetesi muhabiri Savâtin Askerova'yı katletti
(13 Nisan) Karabağ'da, Ermeniler ile Azeriler arasında çatışmalar çıktı Azeri köyleri Ermeniler tarafından top ateşine tutuldu
(23 Nisan) Suşa kasabasına bağlı Azeri köyleri, Ermeni köylerinden açılan top ve makineli tüfek ateşine maruz kaldı Olayda 3 Azeri öldü, 3 ev yıkıldı, 3 ev de oturulamaz hale geldi
(26 Nisan) Karabağ bölgesinde 4 Azeri güvenlik görevlisi öldürüldü Olayı "Karabağ Savaşçıları" adlı Ermeni örgütü üstlendi
(23 Eylül) Ermenistan bağımsızlığını ilan etti (26 Aralık) Sovyetler Birliği dağıldı 23 Eylül'de bağımsızlığını ilan eden Ermenistan fiilen ve hukuken bağımsız oldu
1996 Levon Ter-Petrosyan, ikinci defa Ermenistan Devlet Başkanı seçildi
1997 (20 Mart) Taşnaksutyun örgütü liderlerinden Robert Koçaryan, Ermenistan Başbakanı oldu
(20 Aralık) Ermeniler, Surp Agop Hastanesi'nin 160 yıldönümünü yılbaşı şöleniyle birlikte kutladılar
Türkiye Gazeteciler Cemiyeti, 1997 Sedat Simavi Ödülü'nü gazetecilik dalında Garbis Özatay'a verdi
1998 Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel, Jamanak gazetesinin 90 kuruluş yıldönümü vesilesiyle, gazetenin editörü Ara Koçunyan'ı Cumhurbaşkanlığı köşkünde kabul etti
(Şubat) Ermenistan Devlet Başkanı Levon Ter-Petrosyan istifa etti Böylece Robert Koçaryan'a liderlik yolu açıldı Petrosyan, Karabağ'da barış istediği için aşırı milliyetçilerin tepkisini çekmişti
(Şubat) Petrosyan'ın istifasını değerlendiren Azerbaycan Halk Cephesi Başkanı Elçibey, Koçaryan'ın geçmişte Rusları arkasına alarak Karabağ'da Azerbaycan'a karşı ayaklandığını bildirdi
(30 Mart) Koçaryan, Ermenistan Devlet Başkanlığı'na seçildi
(Temmuz) Bölücü örgüt PKK'nın başı Abdullah Öcalan, Ermenistan yönetiminden, örgüte özel köy tahsis edilmesini istedi
(14 Ekim) Mesrob Mutafyan, Türkiye Ermenileri 84 Patriği seçildi
[size="2"]
|