|
Prof. Dr. Sinsi
|
Tayfun Harekâtı (Veya Moskova Meydan Muharebesi)
Kızıl Ordu'nun karşı saldırısı (Aralık 1941)
Moskova Muharebesi
II Dünya Savaşı Doğu Cephesi
Tarih 2 Ekim 1941 – 7 Ocak 1942
Bölge Moskova, SSCB
Sonuç Sovyetler Birliği zaferi
Taraflar
Sovyetler Birliği -- Nazi Almanyası
Moskova Muharebesi veya Moskova Meydan Muharebesi[6] (Nazi Almanya Ordusu'nun harekât koduyla: Unternehmen Taifun / Tayfun Harekâtı), II Dünya Savaşı’nın Doğu Cephesi’nde, 1941 yılında Alman ordularının, bir duraklamanın ardından Moskova yönünde yeniden başlattıkları genel taarruzlarıdır Moskova Muhaberesi bazı tarihçiler tarafından IIDünya Savaşı'nın dönüm noktalarından biri olarak kabul edilmektedir Sovyet savunması, Hitler'in Barbarossa Operasyonu'nun önemli stratejik hedeflerinden biri olan Moskova'nın ele geçirilmesini engelleyerek savaşın uzamasına ve Barbarossa herkatının başarısızlıkla sonuçlanmasına neden olmuştur
Kod adı Tayfun Harekâtı olan Alman stratejik taarruzu, ikili bir kıskaç manevrası olarak planlandı Moskova'nın kuzeyinden gelen kıskaç kolu (sol kıskaç), 3 Panzer Grubu ve 4 Panzer Grubu tarafından, Moskova - Leningrad demiryolunu kesecek şekilde Sovyet Kalinin Cephesi'ne karşı, kıskacın güney kolu ise 2 Panzer Ordusu tarafından Sovyet Batı Cephesi'ne karşı Tula'nın güneyinden yapılacaktı Aynı anda 4 Ordu da batıdan doğruca Moskova üzerine ilerleyecekti Kod adı Wotan Harekâtı olan ayrık bir operasyon, Alman genel taarruzunun son evresine dahil edildi
İlk olarak Sovyet kuvvetleri üç savunma kuşağı ile Moskova Oblastı'nın stratejik savunmasını düzenledi Bu savunma kuşaklarında yeni teşkil edilen ihtiyat orduları ile Sibirya ve Uzakdoğu Askeri Bölgesi'nden getirilen birlikler mevzilendirildi Alman saldırısı durdurulduktan sonra Sovyet stratejik karşı taarruzları ve daha küçük ölçekli taarruz operasyonları başlatıldı Bu karşı taarruzlar Alman ordularını gerideki Oryol, Viyazma ve Vitebsk'e çekilmeye zorlamak amaçlanmaktaydı Bu operasyonlarla neredeyse üç Alman ordusu kuşatıldı
Harekât Öncesi
II Dünya Savaşı, Alman kuvvetlerinin 1 Eylül 1939 günü Polonya'ya saldırmasıyla resmen başladı İngiltere 3 Eylül'de, ardından da Fransa Almanya'ya savaş ilan etti Polonya'ya saldırı öte yandan Almanya'nın Doğu'daki savaşının da başlangıcı olmuştur Diğer deyişle Almanya, II Dünya Savaşı'a Doğu'da bir harekâtla başlamıştır Almanya'nın Batı'daki savaşı 9 Nisan 1940 tarihinde Norveç ve Danimarka'ya yapılan saldırılarla başladı Alman orduları kısa sürede Norveç ve Danimarka'da kontrolü sağladılar Wehrmacht 10 Mayıs 1940 tarihinde de Fransa Seferi ile Fransa'ya saldırmıştır Batı Avrupa'daki en geniş kapsamlı ve en parlak Alman başarısı bu harekât oldu Fransa'nın neredeyse yarısının işgali ve Alman ordularının Paris'e girmesinden sonra Fransa teslim oldu Bir sonraki savaş Alman Hava Kuvvetleri Luftwaffe'nin 10 Temmuz 1940 tarihinde İngiliz topraklarına akınlarıyla başladı İngiltere'nin teslim olmasını sağlamaya yönelen bu hava akınlarında istenen sonuç elde edilemedi Avrupa'daki bir sonraki savaş, 28 Ekim 1940 - 1 Haziran 1941 tarihleri arasında Balkanlar'da yaşanmıştır Alman panzer kuvvetleri Balkan topraklarında hızla ilerlediler ve Balkan devletleri birbiri ardına işgal edildi
Güneyde kuzeyde ve batıda güvenliği sağlayan Hitler, Barbarossa Harekâtı kod adı verilen bir planla Sovyetler Birliği'nin istilasına 22 Haziran 1941 tarihinde başlamıştır Wehrmacht orduları üç koldan, Kuzey Ordular Grubu, Merkez Ordular Grubu ve Güney Ordular Grubu olarak teşkil edilmiş olarak, müttefiki Romen ve Slovak ordularının oluşturduğu dördüncü kolla birlikte Sovyet topraklarına taarruz ettiler Taarruz, Sovyet savunması için tam bir sürpriz oldu, Stavka bu kadar erken bir tarihte saldırı beklemiyor, Molotov-Ribbentrop Paktı'nın getirdiği güvencenin bir süre daha süreceğini varsayıyordu Luftwaffe, Sovyet Hava Kuvvetleri'nin büyük bir kısmını yerde imha ederken kara kuvvetleri, yıldırım savaşı tekniklerini kullanarak Sovyet topraklarında hızla derinlemesine, zırhlı birlillerse ikili kıskaç manevrasıyla ilerlediler Özellikle Sovyet Hava Kuvvetleri'nin kayıpları çok ağırdır Alman taarruzunun ilk günlerinde uçak kayıpları 3922 olmuştur
Cephenin merkezinde Temmuz ayı itibarıyla Merkez Ordular Grubu Minsk yakınlarında Bialistok-Minsk Muharebesi'nde birkaç Sovyet ordusunu kuşatmayı başardı Sovyet hatlarından çok geniş bir gedik oluştu Sovyet kuvvetlerinin bu gediği kısa sürede kapatma olanağı yoktu, Batı Cephesi kuvvetleri imha edilmiş, Cephe, düzenli bir kuvvet olmaktan çıkmış ve Stavka'nın muharebeye sürebileceği ihtiyatı kalmamıştı Ağustos ayında, Moskova yaklaşımında önemli bir müstahkem mevki olan Smolensk'i alındı Smolensk, tarihsel olarak da, Dvina, Dinyeper ve birkaç diğer nehir arasında yer alan bir kara köprüsü olması dolayısıyla Moskova yaklaşımının anahtarı sayılmaktadır Kara birliklerinin, geniş nehirler üzerinde büyük köprüler inşa edilmesine gerek kalmadan hızla ilerleyebilmelerine olanak sağlamaktadır Smolensk civarındaki Sovyet savunmasının durumunun umutsuz olmasına karşın 10 Temmuz'dan 10 Eylül'e kadar iki ay süreyle direnmeyi sürdürdüler Bu şiddetli çatışmalar Smolensk Muharebesi olarak bilinir
Kuzey kanattan taarruz eden 4 Panzer Grubu Leningrad üzerine ilerlerken birinci haftanın sonunda bölgedeki Sovyet zırhlı birliklerinin % 90'ını imha etmişlerdir Kuzey Ordular Grubu kuvvetleri Baltık Devletleri'ni hızla geçerek ilerlediler ve Leningrad yakınlarındaki Luva savunması önünde neredeyse bir ay boyunca saplanıp kaldılar Daha sonra 30 Ağustos'ta Neva Nehri'ne ulaşarak Leningrad'ın son demiryolu bağlantısını kestiler Son kara bağlantısı ise 8 Eylül'de Lagoda Gölü'ne ulaşılarak kesildi
Merkezde 2 Panzer Grubu ve 3 Panzer Grubu, Bialistok çevresindeki Kızıl Ordu birliklerini kuşatarak Minsk'te birleşmek üzere ilerlediler Bu panzer grupları 27 Haziran'da Minsk'in doğuduna temas kurarak geniş bir bölgedeki Kızıl Ordu birliklerini kuşattı ve bu birliklerin büyük bir kısmı geriden gelen piyade kolordularının katılımıyla Bialistok-Minsk Muharebesi sırasında imha edildi Bialystok ve Misnk civarınaki bu kuşatma ve çatışmalarda Kızıl Ordu birliklerinin ölü, yaralı, tutsak olarak 600 bin kayıp verdiği kabul edilmektedir
Cephenin güney kanadında Sovyet kuvvetleri daha sert bir direnme gösterdiler Sovyet mekanize kuvvetleri 26 Haziran'da Alman 1 Panzer Grubu'na bin tanktan oluşan bir kuvvetler taarruz etti Doğu Cephesi'nin en kanlı çatışmalarından biri olan Brodi Muharebesi sonunda Sovyet tanklarının 800 kadarı imha oldu Bu yenilgi üzerine bölgedeki Kızıl Ordu birllikleri bir stratejik geri çekilmeyle durumlarını korumaya çalıştılar
General Guderian'ın 2 Panzer Grubu ileri panzerleri 10 - 11 Temmuz'da Dinyeper'i önemsiz sayılabilecek geçmiş , hızla ilerleyerek 3 Panzer Grubu'yla birlikte 26 Temmuz'da Smolenk'i kuşatmıştır On gün süren çatışmalar sonunda 180 bin Sovyet askeri tutsak alınmıştır Guderian ilerlemesine devam ederek 20 Temmuz'da Yelnya'yı , hemen ardından 1 Ağustos'ta Roslavl'ı aldı
Harekâtın Smolensk'den sonraki operatif hedefleri daha önce revize edildi Hitler, 19 Temmuz'da çıkardığı bir emirle beklenen hedef olan Moskova yerine Kiev'i gösterdi Merkezden iki panzer grubu alınarak biri güneye, Kiev bölgesindeki, diğeri de Smolensk - Leningrad arası bölgedeki Kızıl Ordu birliklerinin kuşatmaya sevk edildi
Moskova yönünde bir ilerleme, cephenin merkezinde çok geniş ve derin bir çıkıntı yaratacaktı ve bu çıkıntının her iki yanı, Kızıl Ordu'nun kanatlardan girişeceği karşı taarruzlar karşısında savunmasız olacaktı Öte yandan Hitler, Almanya'nın Ukrayna'dan gelecek maden - mineral ve gıda maddelerine gereksinmesi olduğunu düşünüyordu Bu nedenlerle Wehrmacht'a ilk hedefin Don Havzası olduğu, Moskova'ya bu bölgenin kontrol altına alınmasından sonra yönelineceği yönünde emir verildi General Guderian'ın 2 Panzer Grubu, General von Rundstedt'in büyük bir Kızıl Ordu kuvvetinin bulunduğu Kiev'e yapacağı taarruzu desteklemek üzere güneye döndürüldü Stavka'nın 29 Haziran'daki bir toplantısında Jukov, Kiev'deki kuvvetlerin daha doğudaki bir hatta çekilmesini önermiş ve Stalin tarafından geri çevrilmişti Bu durum gerek Aleksandr Vasilevski'nin gerek Georgi Jukov'un anılarında belirtilmektedir Neticede Kiev Muharebesi ile birkaç Sovyet ordusu Wehrmacht tarafından, çok geniş bir kıskaç manevrasıyla kuşatıldı ve imha edildi Kuşatmanın 16 Eylül'de tamamlanmasıyla Kızıl Ordu 450 binin üzerinde askerini kaybetmiş oldu Kuşatma dışında klan Sovyet kuvvetleri,19 Eylül'de çekilmek zorunda kaldılar Kiev'den çekilme önerisi Jukov'a Genel Kurmay Başkanlığı görevinden alınmasına mal oldu, fakat Alman kuşatması konusundaki öngörüsü doğru çıkmıştı Alman kuvvetlerinin cephenin güney kesiminde ileri hareketleri önündeki en büyük engel bu şekilde kalkmış oldu Kiev Muharebesi'nin sonuçlanmasından sonra Hitler Moskova üzerine genel bir taarruzun başlatılması emri vermiştir
Haziran - Ekim ayları arasında Sovyet kuvvetleri yaklaşık 3 milyon tutsak vermişlerdi Kızıl Ordu mevcudu 4,7 milyondan 2,3 milyona düşmüştü Tüm savaş boyunca Kızıl Ordu'nun en zayıf olduğu dönemdir bu dönem Açıktır ki Kızıl Ordu'nun Tayfun Harekâtı arefesine kadar uğradığı zayiat sadece bu değildir Ölü, yaralı ve kayıp olarak uğranılan zayiat da (Eylül ayı başları için) 2,4 milyon rakamına eklenmelidir Öte yandan Barbarossa Harekâtı'nın ilk haftalarında büyük miktarda ikmal malzemesi, başta mühimmat, akaryakıt, gıda maddeleri olmak üzere elden çıkmıştı ve çok sayıda nakliye aracı ile nakliye hayvanı kaybedilmişti
İşgalin yol açtığı tablo ise en az bu derecede kötü bir tablodur Alman işgali altındaki Sovyet nüfusu 80 milyondur, toplam nüfusun yüzde kırkı İşgal edilen bölgelerle Sovyet ekononimisi, endüstriyel kapasitesinin üçte birini, kömür üretiminin yüzde altmış üçünü, çelik üretiminin yüzde elli sekizini, demir cevheri rezervlerinin yüzde yetmişini, alüminyum rezervlerinin yüzde altmışını ve tarım alanlarının yüzde kırk yedisini kaybetmiş durumdadır
Hitler'in basın müdürü Otto Dietrich, dünyanın önde gelen gazetelerinin muhabirleriyle 3 Ekim 1941 günü yaptığı basın toplantısında, "Moskova'yı savunan … son Rus ordusu olan Mareşal Timoşenko komutasındaki birliklerin başkent önünde kapanan iki Alman çelik çemberinin içinde sıkıştığını, Mareşal Budyenni komutasındaki güney ordularının bozguna uğratılıp dağıtıldığını ve Mareşal Voroşilov'un altmış, yetimiş tümenlik ordusunun da Leningrad'da kuşatıldığını" açıkladı Basın açıklaması, "Tüm askeri amaçlar bakımından Rusya'nın işi bitmiştir artık"" cümlesiyle kapanmaktadır Öte yandan Amerikan Genel Kurmayı, daha Temmuz ayı ortalarında, Sovyetler Birliği'nin birkaç hafta içinde çökeceğini düşünmekteydı Sonuç olarak Tayfun Harekâtı başladığı sıralarda tüm dünya, Kızıl Ordu'nun sıfırı tükettiği kararına varmış bulunmaktaydı Bu yargının mantıksal temellerini dünya komuoyuna iki gün öncesinde veren yine Hitler'di Hitler 1 Ekim 1941 günü radyodan Alman ordularına seslenen ve "Askerler" diye başlayan konuşmasında Doğu Cephesi'nde o tarihe kadar 2,4 milyon tutsak alındığını, 17500 tankın, 21 bin parça topun imha edildiğini ya da ele geçirildiğini, 14200 uçağın düşürüldüğünü ya da yerde imha edildiğini belirtmektedir
Planlama
Hitler için Moskova en önemli askeri ve politik hedefti, kentin teslim olmasının kısa sürede Sovyetler Birliği'nin genel bir çöküşe sürüklenmesine yol açacağına inanıyordu Alman Genel Kurmay Başkanı General Franz Halder daha 1940 yılında güncesine şunları yazmıştır "En iyi çözüm, Moskova üzerine doğrudan bir saldırı olacaktır" Bu nedenle hacim olarak daha büyük ve iyi teçhiz edilmiş Merkez Ordular Grubu için birincil hedef Moskova'ydı Hitler, Tayfun Harekâtı ile ilgili emrini (35 Sayılı Emir ) 6 Eylül 1941 tarihinde çıkardı
Tayfun Harekâtı'na katılacak Alman kuvvetleri üç ordu, 2 Ordu, 4 Ordu 9 Ordu ve onları destekleyen üç panzer grubu, 2 Panzer Ordusu, 3 Panzer Grubu, 4 Panzer Grubu ile hava unsuru olarak Luftwaffe'nin hava filosu Lufttlotte 2'den oluşmaktadır Bu kuvvetler, Kuzey Ordular Grubu'ndan 4 Panzer Grubu ve 2 Ordu ile, Güney Ordular Grubu'ndan da iki panzer, bir mekanize kuvvetle takviye edilmiştir
Bu takviyeler sonucunda Merkez Ordular Grubu, 22 Haziran 1941 tarihindeki orijinal durumuna göre 20 tümenlik ek bir kuvvet almış oldu Netice olarak Tayfun Harekâtı'nın kuvvetleri, 50 piyade tümeni, 14 panzer tümeni, 8 mekanize tümen ve 4 güvenlik tümeninden oluşmaktadır Diğer yönden bu kuvvetler, Doğu Cephesi'nde muharebeye giren tüm Alman birliklerin yüzde 43'ünü ve tüm zırhlı kuvvetlerin ise yüzde 74'ünü kapsamaktaydı Güç olarak ise bu kuvvetler, toplamda 1800000 kişilik bir kuvvettir Ağrı silahlar ise 14 bin parça top ve havan ile 1700 tanktan oluşmaktadırMerkez Ordular Grubu bünyesinde ayrıca özel polis birlikleri ve SD unsurları da katıldı Bu teşkil "Moskova Grubu" olarak adlandırıldı Görevleri devlet ve parti otoritesini yıkmak, önde gelen sendika liderlerini, sosyal, ekonomik, kültürel ve bilimsel alanlarda etkili olan kişileri tutuklamaktır
Muharebeye sürülen hava gücü esasen zayıflamıştı Harekâtın başladığı 22 Haziran'dan itibaren Alman Hava Kuvvetleri, 1603 uçak kaybetmiştir ve 1028 uçak da hasar görmüştür Neticede Luftflott 2'nin elinde muharebe edebilecek durumda 549 uçak vardır Bu uçaklar, 158 bombardıman ve pike bombardıman uçağı ile 172 avcı uçağıdır
Alman planı, Moskova'nın kanatlardan kuşatma manevrasıyla ele geçirilmesi prensibine dayandırılmıştır Ancak Moskova batısındaki Viyazma ve Bryansk bölgelerinde büyük Sovyet kuvvetlerinin bulunması nedeniyle ikili kanatlardan kuşatma planı geliştirildi Viyazma ve Bryansk'taki Kızıl Ordu birlikleri, Alman taarruz gruplarının iç kanatları tarafından yapılacaktı Bu kuşatmalar da ikili bir manevra olarak planlandı Viyazma bölgesi, Alman taarruzun merkez kesimindeki kuvvetler tarafından kuşatılacak, güney kesimdeki kuvvetlerin sağ kanadı kuzeye doğru geniş bir çark hareketi yaparak bu kuvvetlerle birleşecek ve böylece Bryansk bölgesindeki Sovyet birliklerini de kuşatmış olacaktır Moskova'nın kuşatılması ise, Alman taarruz gruplarının dış kanatları tarafından yapılacaktı Kuzeyde Kalinin, güneyde Tula yönünde daha derinlemesine ilerlemeyle kent kuşatılacak, bu kuvvetler kentin doğusunda Noginsk'de birleşerek kenti çevirecekti
Taarruz tertiplenmesi
Tayfun Harekâtı'nın esas olarak Merkez Ordular Grubu sorumluluğunda olmasına karar verildikten sonra ordular grubu kadrosu özellikle zırhlı kuvvetler yönünden takviye edilmiştir En büyük takviye, Kuzey Ordular Grubu emrinden aktarılan 4 Panzer Grubu'dur
Öte yandan ordular grubu içinde de birlik kaydırmalarına gerek duyuldu General Guderian'ın emrindeki 46 Panzer Kolordusu 4 Panzer Grubu emrine verildi Bunların yerine daha önce Grup emrinden alınmış olan 1 Süvari Tümeni ile 48 Panzer Kolordusu, 34 Kolordu ve 35 Kolordu General Guderian emrine verildi
Taarruz genel hatlarıyla, Merkez Ordular Grubu'nun üçlü gruplanmasına dayandırılmıştır
Kuzey kanadı (sol): 9 Ordu ve 3 Panzer Grubu Moskova'yı kuzeyden kuşatmak
Merkez: 4 Ordu ve 4 Panzer Grubu Kanatlarla eşgüdüm halinde bir cephe taarruzu
Güney kanadı (sağ): 2 Ordu ve 2 Panzer Grubu Moskova'yı güneyden kuşatmak
Merkezde kuzeyden güneye 6 Kolordu, 41 Panzer Kolordusu, 56 Panzer kolordusu, 5 Kolordu ve 7 Kolordu olarak taarruz edilecektir 41 Panzer Kolordusu derinlemesine bir ilerleme yaparken 56 Panzer Kolordusu geniş bir kavis çizerek Viyazma yönünde taarruz edecek, 5 Kolordu ise Viyazma batısına çekilecek olan Sovyet kuvvetlerini kuzey yanından saracaktır
General Guderian kuvvetlerini, Gloçov - Oryol genel istikametinde taarruz etmek üzere tertiplemiştir Merkezde 24 Panzer Kolordusu, sağda (Putivl bölgesi) 48 Panzer Kolordu, solda ise (Şostka civarı) 47 Panzer Kolordusu şeklinde taarruz düzeni alındı Piyade kolorduları ise panzer kolordularının gerisinde 34 Piyade Kolordusu sağda, 35 Piyade Kolordusu solda olmak üzere geriden ilerleyeceklerdir Harekât öncesinde Guderian emrine 100 panzerlik bir takviye gönderildi Ancak bu panzerlerden 50 tanesi yanlışlıkla Orşa'da trenden indirildiği için harekâta çok daha geç tarihlerde katılabilmiştir
Kızıl Ordu
Hazırlıklar
Alman kuvvetlerinin karşısında, üç Sovyet Cephesine bağlı, birkaç aydan beri yoğun çatışmalara katılmış olan ve bu yüzden muharebe yorgunluğu içindeki kuvvetler bulunmaktadır Moskova savunması için toplanmış olan kuvvetler, 1250000 kişilik bir kuvvet olup bin tank ve 7600 topu bulunmaktadır Sovyet Hava Kuvvetleri de çok büyük kayıplara uğramıştı, bazı kaynaklara göre 7500 , bazı kaynaklara göre ise 21200 uçak kaybetmişti Sovyet ekonomisi olağanüstü endüstriyel başarıları ile kayıpları karşılamaya başladı ve Sovyet Hava Kuvvetleri, 578 adeti bombardıman olmak üzere 936 uçağı, başkentin savunması için harekete geçirdi Bununla birlikte takviyelerle bile Sovyet hava gücü, savaş öncesindekinin dörtte birine düşmüştü Sadece sayısal üstünlükle Alman kuvvetleri için büyük bir tehdit oluştursa da Sovyet birliklerinin yerleşimi yetersizdi Birliklerin çoğu, tek bir hat üzerinde mevzi almışlardı ve geride ihtiyat ya çok azdı, ya da hiç yoktu General Vasilevski anılarında bu duruma işaret etmektedir Başlangıçta Sovyet savunmasının iyi hazırlanmış olduğunu, birliklerin yerleşimi konusundaki handikapta, önceki evrelerdeki Alman başarısının büyük payı olduğunu ifade etmektedir Bundan başka bazı Sovyet birlikleri, muharebe deneyimi konusunda oldukça zayıftı Bazı önemli silahlar da yetersiz sayıdaydı, örneğin tanksavar silahları Üstelik tanların çoğu da eski modeldi
Stavka kent çevresinde geniş ölçüde ve yaygın bir savunma kurmaya başladı En ileride Rijev - Viyazma savunması düzeni, Rijev - Viyazma - Bryansk hattında, kentten yaklaşık 200 km ilerde kuruldu İkinci hat, Mozhaisk savunma hattı, çift hat olarak Kalinin - Mozhaisk - Kaluga hattına yayılmıştı Bu savunma hattı, Moskova'nın 112 km kuzeyindeki, Moskova'nın kullanma suyu gereksinmesini karşılamak üzere oluşturulmuş Volga kıyısındaki göletten başlayıp kentin yaklaşık 90 km güneyinde Oka Nehrine kadar kabaca bir yarım daire oluşturmaktadır Üçüncü savunma kuşağı Moskova Savunma Bölgesi olarak kenti etrafını çevreleyen bir savunma kuşağı olarak inşa edildi Bu tahkimatların inşaasına, çoğu kadın ve genç kız olmak üzere sivil halktan da 500 bin kişi katılmıştır Bu çalışmalarda 30 km ejder dişleri, 19 bin taşınabilir bir engel türü olan "kirpi engel", 26 km dikenli tel ve 10 km barikat oluşturuldu Ayrıca sivillerin katıldığı bir iç savunma düzeni organize edildi Tüm semtlerde, sokak savaşı koşullarına göre eğitilen tank imha taburları düzenlendi Hava savunma taburlarında 24 bin moskovalı görev aldı Birçok ev, topçu mevzi ve makineli tüfek yuvası haline getirildi Açıkçası şehrin tümü müstahkem mevkiye dönüştürülmüşdü Kente Alman taarruzu başlatıldıktan sonra 19 ekim'de Moskova'da kuşatma durumu ilan edilmiştir Bu aşamadan itibaren de moskovalılar savunmada görev üstlendi ve muharebe alanlarının hemen gerisinde tertiplendiler Tüm bu savunma hatlarının inşaa çalışmaları Temmuz ayı ortalarından itibaren sürdürülmektedir En önemli savunma hattı olan Mozhaisk Savunma Hattı, Eylül ayı sonlarında ancak yarı yarıya tamamlanmış durumdadır Diğer üç tahkimat olan Volokolamsk, Maloyaroslavets ve Kaluga'nın durumu da yaklaşık olarak aynıdır
Alman ilerlemesinin hızlı olması nedeniyle Moskova taarruzu başladığında bu savunma düzeni henüz tam olarak hazır değildi Dahası Alman saldırı planından oldukça geç haberdar olundu Sovyet birlikleri, genel bir savunma alarmına ancak 27 Eylül'de geçebildi Öte yandan yeni Sovyet tümenleri Volga'da, Asya'da ve Urallar'da teşkil ediliyordu, ancak muharebeye sürülmeleri birkaç aylık bir süre gerektirecekti
Taktik tertiplenme
Eylül ayı başlarında Moskova savunmasında yer alan Kızıl Ordu tümenlerinin ortalama mevcudu 3 bin kadardır
General İvan Konev komutasındaki Batı Cephesi, kuzeyden güneye 22 Ordu, 29 Ordu, 30 Ordu, 19 Ordu, 16 Ordu ve 20 Ordu düzeninde yaklaşık 340 kmlik bir cephe hattını tutmaktadır Mareşal Budyenni'ni İhtiyat Cephesi emrindeki 24 Ordu ve 43 Ordular 95 kmlik cephe hattında, 31 Ordu, 32 Ordu, 33 Ordu ve 49 Ordular geride bulunmaktadır Savunmanın güney kanadında ise General Yeryomenko'nun Bryansk Cephesi kuvvetleri bulunmaktadır Kuzeyden güneye 50 Ordu, 3 Ordu, 13 Ordu ve Ermakov Operatif Grubu olarak 290 kmlik bir cephe hattında mevzilenmiştir Bu birliklerin çoğu savaşın başından bu yana çatışma içindedir Bir kısmının karargahı tutsak edilmiş, bir kısmının karargahı da birkaç kez kuşatmayı yarıp kurtulmayı başarmıştır
Ancak savaşın bu devresinde Kızıl Ordu'nun ikmal sorunları daha da ağırlaşmıştı Mühimmat, benzin, uçak yakıtı ve nakliye araçları, önceki muharebelerde büyük ölçüde harcanmıştır Öte yandan Alman generallerin tanıklık ettiklerinin tersine, belirgin bir kışlık giysi açığı vardır
Moskova savunmasına katılan Kızıl Ordu askerleri, ülkenin batısındaki askerlerin yüzde kırkını oluşturmaktadır Bu birlikler, 193 bini yeni silah altına alınan askerler olmak üzere toplamda 1250000 kişidir 83 piyade tümeni, 2 mekanize tümen, 9 süvari tümeni ve toplam 13 tank tugayı Tümenlerin savunmadaki yerleri ise, 66 piyade tümeni cephe hattında, 17 piyade tümeniyle 7 tank tugayı ikinci kademededir Diğer birlikler, 12 piyade tümeni ve 6 tank tugayı ihtiyat olarak tutulmaktadır Tüm bu birliklerde 990 tank, 7600 top ve havan ile 863 uçak bulunmaktadır
Kuvvetler
Moskova genel taarruzuna katılacak Alman kuvvetleri 2 Panzer Ordusu, 3 Panzer Grubu, 4 Panzer Grubu, 4 Ordu ve 2 Ordu'dur
Kızıl Ordu
Moskova savunmasında üç Sovyet Cephesi yer almıştır Batı Cephesi, Bryansk Cephesi ve İhtiyat Cephesi Batı Cephesi Mareşal Somyon Timoşenko komutasında idi Ancak 10 Ekim'de Stalin'in emriyle Georgi Jukov komutayı devr almıştır Bryansk Cephesi Andrey Yeryomenko, İhtiyat Cephesi ise Mareşal Semyon Budyonni komutasındadır Bu üç Cephenin toplam kuvveti 1250000 erat ve subay, 7600 top ve havan, 990 tanktır
|