Osmanlı Valide Sultanları

Osmanlı Valide sultanları

Valide Sultan Nedir ?

Ayşe Hafsa Sultan

Ayşe Seniyeperver Sultan

Bezmiâlem Valide Sultan

Emetullah Rabia Gülnuş Sultan

Emine Hatun

Gülçiçek Hatun

Handan Sultan

Hayme Hatun

Hüma Hatun

I Gülbahar Hatun

Kösem Sultan

Mahfiruz Hadice Sultan

Malhun Hatun

Mihrişah Valide Sultan

I Mustafa'nın annesi

Nakşidil Sultan

Nilüfer Hatun

Pertevniyal Sultan

Piristû Kadın Efendi

Safiye Sultan

Saliha Dilaşub Sultan

Saliha Sultan

Turhan Hatice Sultan

Şevkefza Sultan

Valide Sultan Nedir ?
Valide Sultan (Osmanlıca:Sedef-i Dürr-i Hilafet, والده ساطان) Osmanlı padişahlarının saltanatları sırasında hayatta olan annelerine verilen ünvandı

Omanlı padişahları tahta çıktıkları zaman anneleri de Valide Sultan ünvanını alarak büyük bir siyasi güce ve oldukça yüksek miktarda bir gelire sahip olurlardı Valide Sultanlar bu geliri genellikle hastane, külliye, camii ve medrese inşa ettirmek için kullanırlar, bazen de fakirlere yiyecek dağıtmak, sünnet ettirmek, düğün yapmak gibi hayır işleri yaparlardı

Valide Sultanlar genellikle siyasete karışmazlardı Ancak kadınlar saltanatı adı verilen dönemde Nurbanu Sultan, Safiye Sultan ve özellikle Kösem Sultan devlet yönetiminde söz sahibi olmuşlardır Kösem Sultan oğlu IV Murat tahta çıktığında 11 yaşında olduğu için naiplik sıfatıyla devleti bizzat yönetmiştir Ancak IV Mehmet'in annesi Turhan Hatice Sultan'la birlikte Valide Sultan'ların etkisi tekrar azaldı, tekrar geleneksel görevleri olan hayır işlerine döndüler

Osmanlı Devleti'nin son dönemlerindeki Valide Sultanlardan Bezmialem Sultan ve Pertevniyal Sultan İstanbul'daki birçok saray, cami, hastane ve okul inşaatlarına imzalarını atmışlardır Osmanlı Devleti'nin en son Valide Sultanı II Abdülhamit'in manevi annesi Piristû Kadın Efendidir Padişahın öz annesi olmamasına rağmen padişah tarafından Valide Sultanlık ünvanına getirilmiş, 1904 yılındaki ölümüne kadar bu görevde kalmıştır II Abdülhamit'ten sonraki padişahlar tahta çıktıklarında anneleri ölmüş olduklarından 1904 yılında Valide Sultanlık kurumu sona ermiştir



Ayşe Hafsa Sultan
Ayşe Hafsa Valide Sultan (1479-19 Mart 1534)), Osmanlı padişahı Yavuz Sultan Selim'in hasekilerinden biri, Kanuni Sultan Süleyman'ın annesi ve Valide Sultan ( Osmanlıca: عایشه حفصه سلطان ) Ayşe Hafsa Sultan ve Ayşe Hatun karıştırılmamılıdır

Ayşe Hafsa Sultan Kanuni Sultan Süleyman 1520 yılında tahta çıkınca Valide Sultan oldu Bu sıfat ile anılmış ilk padişah annesidir 14 yıl Valide Sultan kaldı Her ne kadar Valide Sultanlık döneminin sonları Kanuni'nin çok etki sahibi eşi Hürrem Sultan'ın zamanına denk gelmişse de Kanuni'nin annesine sık sık danıştığı ve fikirlerine büyük önem verdiği bilinmektedir Kanuni Sultan Süleyman'ın saltanatının ilk yıllarında Venedik Cumhuriyeti'nin İstanbul'daki elçisi olan Pietro Bragadin, mektuplarında Hafsa Sultan'ın "48 yaşında çok güzel bir kadın olduğunu ve oğlu hükümdarın kendisine karşı büyük hürmet ve sevgi beslediğini" belirtmektedir Yavuz Sultan Selim, ünlü,

Şirler pençe-i kahrımda olurken lerzan,

Beni bir gözleri ahuya zebun etti felek,

mısralarını Hafsa Sultan için yazmıştır

Manisa'da 1522 yılında tamamlanan bimaristanı ile ünlü külliyesinin yanı sıra, gelirlerini bu külliyeye vakfettiği Urla'da bir mescid yaptırdı Marmaris'teki Osmanlı kervansarayı da, kitabesi 1545 tarihini taşımakla birlikte, Hafsa Sultan'ın ismi ile anılmaktadır

19 Mart 1534 tarihinde oğlunun saltanatı sırasında öldü İstanbul'daki Yavuz Sultan Selim Camii'ndeki türbeye gömüldü

Manisa'da Ayşe Hafsa Sultan tarafından inşa ettirilmiş külliyenin bir parçası olan ve özellikle psikiyatrik tedavide ün salmış Darüşşifa

Ayşe Hafsa Sultan'ın kökeni hakkında çeşitli kaynaklarda iki değişik görüş yer almaktadır Bunlardan birincisine göre Ayşe Hafsa Sultan'ın Kırım hanı Mengli Giray'ın kızı olduğu öne sürülmüştür Gerçekten de Yavuz Sultan Selim'in eşlerinden birisinin Mengli Giray'ın kızı, Beyhan ve Şah Sultan'ların annesi olan Ayşe Hatun olduğu kesin olarak bilinmektedir Ancak ikinci bir görüşe göre Kanuni Sultan Süleyman, Mengli Giray'ın kızı olan Ayşe Hatun'dan değil de, Yavuz Sultan Selim'in Avrupa kökenli başka bir eşinden dünyaya gelmiştir

Ayşe Hafsa Sultan, kendisinden yüz yıl kadar önce yaşamış, Aydınoğlu Beyliği'nin son beyi Aydınoğlu İsa Bey'in kızı ve Yıldırım Beyazıd'ın eşi olan Hafsa Hatun ile karıştırılmamalıdır Edirne'nin Havsa kasabasının ismini Hafsa Hatun'un orada yaşamış olmasından dolayı aldığı söylenir ama aslında adını yakınlardaki Has Köyünde büyük bir külliye yaptıran Fatih Sultan Mehmet'in sadrazamlarından Mahmud Paşa'ya izâfeten "Havass’ı Mahmud Paşa"dan (ie Mahmud Paşa Has'ları) almıştır



Ayşe Seniyeperver Sultan
Ayşe Seniyeperver Valide Sultan, (1761 – 11 Aralık 1828) Osmanlı padişahı IV Mustafa'nın annesi, Valide Sultan ve Sultan I Abdülhamit'in 4 eşiydi Bulgar asıllıydı ve doğduğu zamanki ismi Sonya idi Oğlu IV Mustafa'nın kısa saltanatı sırasında 29 Mayıs 1807–17 Kasım 1808 tarihleri arasında Valide Sultan oldu Oğlunun öldürülmesinden sonra 20 sene daha yaşadı ve 11 Aralık 11828 tarihinde öldü Eyüp Sultan Camii Şadırvan avlusundaki hazireye defnedilmiştir



Bezmiâlem Valide Sultan
Bezm-î-Âlem Valide Sultan (1807—2 Mayıs 1853[1]) Osmanlı Padişahı II Mahmut'un 2 eşi ve padişah Abdülmecit'in annesidir Bezm-i-Âlem "Dünya meclisi" anlamına gelir Osmanlı tarihinin en tanınmış valide sultanlarından biridir Hayırseverlik için yaptığı çalışmalardan dolayı sevilen ve saygı duyulan bir Valide sultan olarak tarihe geçmiştir

Bezmialem Valide Sultan Gürcü olduğu düşüncesi kabül görülür Yahudi olduğu düşüncesi ise Gürcü Yahudisi olabileceğinden gelir Yahudi asıllı olduğuna dair bir iddia da ortaya atılmıştır Abdülmecit tahta çıktığında 16 yaşında, kendisi de 32 yaşındaydı Oğlunun hükümdarlığı döneminde, öldüğü tarihe kadar 14 yıl süreyle (1839-1853) Valide Sultan oldu Oğluna Tanzimat'ın ilanı konusunda Mustafa Reşit Paşa'ya güvenmesini tavsiye ettiği söylenir Ayrıca Abdülmecit'in annesini çok sevdiği, hükümetteki nazırları (bakan) seçerken annesine danıştığı bilinmektedir Bezm-î-Âlem Valide Sultan birçok mimari eserlerin yapılmasına öncülük etmiştir Bu eserlerden bazıları şunlardır:

Yıldız Sarayı'ndaki Dilkuşa Kasrı (1842)

Maçka (1839), Topkapı (1843) ve Yıldız'da (1843) üç değişik Bezmiâlem Valide Sultan Çeşmesi

Bezm-î-Âlem Valide Sultan Vakıf Gureba Hastanesi (1843)

Günümüzde Cağaloğlu Anadolu Lisesi'nin binası olarak kullanılan Mekteb-i Maarif ve Valide Mektebi (1850)

Haliç üzerinde yapılan ilk ahşap Galata köprüsü (1845)

Bezmialem Sultan 2 Mayıs1853 tarihinde Dolmabahçe Sarayı'nda vefat etti ve Divanyolu'ndaki II Mahmut Türbesine gömüldü Garabet Balyan'ın mimarlığı altında inşaatına başlattırdığı Dolmabahçe Camii henüz bitmemişti Camiyi oğlu Sultan Abdülmecit annesinin anısına 1855 yılında tamamlattırarak Bezmialem Valide Sultan Camii adı altında hizmete açtı Cami zamanla Dolmabahçe Sarayına yakınlığı nedeniyle Dolmabahçe Camii olarak anılmağa başladı



Emetullah Rabia Gülnuş Sultan
Emetullah Râbia Gülnuş Valide Sultan (1647-6 Kasım 1715[1]) Osmanlı İmparatorluğunun Valide Sultan'ı, 2 ayrı padişahın annesi (II Mustafa ve III Ahmet) ve Sultan IV Mehmet'ın eşiydi

Emetullah Râbia Gülnuş 1647 yılında Girit adasında Venedikli bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi Babasının adı Retimo Verzizzi ve doğduğu zamanki ismi Evmania Voria idi 1695 yılında oğlu II Mustafa'nın tahta çıkması üzerine Valide Sultan oldu Devlet işlerine karışmadı ama II Mustafa'nın tahtan indirilip yerine diğer oğlu III Ahmet'in geçirilmesinde onayı alındı Toplam 20 yıl Valide Sultan kaldıktan sonra 1715 yılında oğlu III Ahmet'in saltanatı sırasında (Lale Devri'nin başlamasından hemen önce) Edirne'de öldü Vefatından önce, 1708'de yaptırdığı Üsküdar'daki Yeni Valide Camii'nin yanındaki üstü açık türbesine gömüldü



Emine Hatun
Emine Hatun (ölümü 1449) Osmanlı padişahı II Murat'ın annesi, Valide Sultan ve I Mehmet'in eşidir Beşinci Dulkadiroğulları Beyliği'nden Nasıreddin Muhammed (Mehmed) Bey'in kızıdır Yıldırım’ın oğlu, Osmanlı Padişahı Çelebi I Mehmed ile 1403’te evlenmiştir II Murat’ın annesi, dolayısıyla Fatih Sultan Mehmet’in babaannesidir Oğlunun saltanatının büyük bir bölümünde hayattaydı Ancak Osmanlı Devletinin ilk dönemlerinde Valide Sultan'ların önemi henüz artmamıştı 1449 yılında oğlundan iki yıl önce öldü Cenazesi Bursa'daki Muradiye Camii'nde Hatuniye Türbesine gömüldü



Gülçiçek Hatun
Gülçiçek Hatun, I Murat 'ın eşi, Yıldırım Bayezid'in annesidir Aslen Rum olan Gülçiçek Hatun'un türbesi Bursa'da bulunmaktadır

Bursa, Altıparmak semtinde, Sarıklı Değirmen Sokağı’nda bulunan türbe, Sultan I Murad’ın (Hüdavendigâr) eşi, Yıldırım Beyazıd’ın annesi Gülçiçek Hatun’a aittir Padişah anaları arasında kendi adına türbesi olan ilk kadındır

Mermer söveli bir revaktan içerisine girilen türbe 600x600 m ölçüsünde kare planlıdır Üzerini oldukça yüksek, sekizgen kasnaklı bir kubbe örtmektedir Duvarları üç sıra tuğla, bir sıra köfeki taş dizisi ile örülmüştür Türbenin her cephesinde ikişer tane olmak üzere toplam sekiz penceresi bulunmaktadır Pencere aralarına da tuğladan kurs motifleri yerleştirilmiştir

Gülçiçek Hatun’un sandukasından başka türbede kime ait olduğu bilinmeyen üç sanduka daha bulunmaktadır Türbe en son 1958 yılında onarılmıştır