Magnesia Artemis Tapinaği

MAGNESİA ARTEMİS TAPINAĞI

Bugune kadar saptanabilmiş hellenistik Döneme ait psudodipteros tasarlı tapınaklardan hermogenesin magnesia Artemis tapınağından etkilenerek inşa edildiği sonucuna götürür Magnesia Artemis aydında Strabona göre mimari elemanların birbirleri arasındaki uyumun sağlandığı en mükemmel tapınaktır
Daha eski bir evresi vardır Hel Evresinin mimarı hermogenestir İon düzeninde 8*15 sütunlu bir pseudodipterostur Bildiğimiz gibi tapınaklar çoğunlukla ya peripteros(tek) yada çift sütunlu dipteros burada farklı bir uygulama görüyoruz
Dipteros tapınaklarda yer alan çift sıra sütundan iç sırada olması gerekenler yapılmayarak tek sütun sırası bulunur buna yalancı dipterosta denir
Genel görünümden taviz verilmiyor Sutunlarla cella duvarı arasındaki açıklık daha fazladır
Mimariye kazandırdığı bir fayda ise derin mekânlar nedeniyle oluşan ışık gölge kontrastının( zıtlık,tezat,karşıtlık) görünümüne görkemli bir hava katmasıdırAnadoluda tapınak mimarisinde derin pronaosa olan eğilim burada daha da artarak pronaos derinliği cellayla eşit bir duruma gelmiştir Pronaos- cella ve opstodomos içindeki sütunlar uzun yanlarda ve kısa yanlarda sıralanan sütunlarla aynı eksen üzerindedir Simetri önemini görüyoruz Pronaosu naosdan ayıran bölme duvarını bir bir ölçü daha geri çekerek ideal duruma getirmiştir böylece hem sütunlarla bölmeleri birbirinden ayıran duvarları aynı eksen üzerine getirilmiştir Hem de daha derin bir pronaos elde edilmiştir
Pseudodipteros plan taşıyıcı sütun sayısını azaltması nedeniyle üst yapının hafif tutulmasını zorunlu hale getirmiştir Bu tapınak saçaklığında friz kullanılmasıyla sonraki tapınaklarla örnek oluştur
İon başlıklarının hem sutunun yivli üst bölümüyle birlikte yapılmaları, hem de yan taraflarındaki (polster) bezemelerin çeşitlilik göstermeleri açısından ion mimarisi için diğer bir ilki oluşturduğu söylenebilir Sütun kaideleri attik tiptedir (Anadolu-ion (Ephesos) tipi kaidelerin yerine kullanılmıştır) Tapınağın sunağı batıdadır (ion düzenindeki üst yapı mö 3yy)
ANADOLU’DAKİ HELLENİSTİK DÖNEME AİT EN BÜYÜK DÖRDÜNCÜ TAPINAKTIR STYLOBAT ÖLÇÜLERİ 41 x 675 M DİR MİMAR HERMOGENES’İN ESERİDİR BU TAPINAKTA KULLANDIĞI PSEUDODİPTEROS PLANI O BULMUŞTUR (DİPTEROS GÖRÜNÜMLÜ) İON DÜZENİNDE, 8x15 SÜTUNLUDUR ATTİKA TİPİ SÜTUN KAİDELERİ VE 175 M UZUNLUĞUNDAKİ AMAZONLAR SAVAŞININ ANLATILDIĞI FRİZİ (ISTANBUL, PARİS, BERLİN) ANADOLU’DAKİ İLK ÖRNEKLERDİR 1891–93 YILLARI ARASINDA KAZILMIŞTIR YENİ KAZILARA TAPINAĞIN BATI CEPHESİNDE 1994 YILINDA BAŞLANILMIŞTIR
Hellenistik dönemin öteki önemli tapınağı ise mimar Hermogenes tarafından MÖ 2 yüzyıl ortalarında Menderes Magnesia’sında yapılan Artemis Tapınağı’dır Bu tapınak saçaklığında friz kullanılmasıyla sonraki tapınaklarla örnek olmuştur