Hazır Beton Tarihçesi

Basınç dayanımı - Zaman İlişkisi

Anlaşılacağı gibi yapıların dizaynında 28 günlük dayanım esas alınır Betonun basınç dayanımını etkileyen faktörler aşağıda belirtilmiştir

a Çimento tipi ve miktarı
Çimentonun cinsi ve dozajı (1 m3 betondaki çimento ağırlığı), beton basınç dayanımını etkiler Yüksek dayanımlı çimentoların kullanıldığı ve çimento dozajının fazla olduğu durumda, beton kalitesinin arttığı bir yere kadar doğru olmakla beraber, beton basınç dayanımını belirleyen en önemli unsur su-çimento oranıdır

b Karışım suyu'nun kalitesi ve miktarı
Beton üretiminde en uygun miktarlarda su kullanılmalıdır Suyun en uygun değerden az veya fazla kullanılması beton dayanımını düşürür
Uygulamada sıkça rastlanan hata, betonda işlenebilirliğin sağlanması için betona fazladan suyun katılmasıdır Oysa ki betona gereğinden fazla verilen su, beton sertleştikten sonra betonun boşluklu yapıda dolayısıyla düşük dayanımda ve dayanıklılıkta olmasına yol açar 1 m3 beton için ilaveten katılan her 10 lt su beton mukavemetini yaklaşık olarak %8 mertebesinde düşürür

cSıkıştırmanın etkisi
Taze betonun yerleştirildikten sonra yeterince sıkıştırılmaması, boşluk oranının artmasına ve dayanımın düşmesine neden olur Afet Bölgelerinde Yapılacak Yapılar Hakkındaki Yönetmelikte de bahsedildiği gibi vibratörsüz beton yerleştirilmesi yapılmamalıdır Beton hernekadar usulüne uygun hazırlanmışsa da kalıba yerleştirilmesi sırasında vibratör kullanılmıyorsa, basınç dayanımında %30 lara varan düşmeler görülür

dDış Etkiler - Kür Koşulları
Betonun prizi ve sertleşmesi aşamasında çevre koşullarının etkisi çok büyüktür Taze beton yeterli dayanımı kazanıncaya kadar, mümkün olduğunca yüksek nemli ortamda korumak gerekir Taze beton için en olumsuz hava koşulları; yüksek sıcaklık, rüzgarlı ve kuru ortamlardır Benzer şekilde sıfırın altındaki sıcaklıklarda önlem alınmaksızın beton dökümü sakıncalıdır Taze betonun sıcaklığının +5 derece ile +32 derece arasında kalması istenir Bu derecelerin altında ve üstündeki sıcaklıklarda önlem alınması gereklidir

eDeney Koşulları - Örnek Şekil ve Boyutları
Beton örneklerinin formu,boyutları,deneydeki yükleme hızları ve yüzey pürüzlülüğü gibi faktörler beton basınç dayanımını etkilerBeton basınç dayanımı silindir ( 15/30) , küp( 15 cm ve 20 cm boyutlu ) örnekler üzerinde belirlenirFarklı form ve boyuttaki örneklerin basınç dayanımlarının,standart örneklerin eşdeğer dayanımlarına dönüştürülmesi gerekir

BETONDAKİ İŞLEMLER

1Karışımın Hesaplanması ; Karışım hesabı TS standartlarına göre;

a) En büyük tane büyüklüğünün tespit
i
b) Tane dağılımı

c)Tane sınıflarına ayırma

d)Su – Çimento oranın tayini ( TS ‘ deki tablodan )

e)Çökme değeri ( tablodan su-çimento oranına bağlı olarak )

f)Çimento miktarı ( formül yoluyla )

g)Çimento hacmi ( çimento miktarına bağlı olaraktan çimentonun özgül ağırlığına oranı ile

h)Agrega hacmi ( formülize )

ı)Agrega miktarı

Bulunan bu değerler ile hazırlanan tabloya göre önceden belirlenen beton sınıfına uygun bir karışım elde edilir

Slamp (kıvam,işlenirlik) Deneyi ; Hazırlanan beton karışımından bir miktar alınarak slamp deneyine tabi tutulur ve buradan alınacak değer betonun işlenebirliği konusunda bize yardımcı olur Ayrıca bu değer TS standartlarıyla uygunluğu karşılaştırılır

Birim Ağırlık ; Hazırlanan beton hacmi belli bir kaba doldurulur ve tartıldıktan sonra birim hacimdeki ağırlığı bulunur ve buna göre beton ağırlığına göre sınıflandırma yapılır

Numune Alma ; Beton karışımlarının büyük ölçülerde olması halinde yapılacak olan deneylerde kullanılmak üzere bir miktar alınması gerekmektedir İşte bu miktar homojen beton karışımı içerisinden betonu en iyi temsil edecek şekilde alınır
Numune Dökme ; Beton karışımı içerisinden alınan numune örneği deneylerde kullanılmak üzere standart küp ve silindirik kaplara doldurulur

Bakım ve Kür ; Alınan beton numuneleri kaplara doldurulduktan sonra doğa şartlarına uygun biçimde deney zamanına kadar gerekli işlemleri yapılarak saklanır

Dayanım Deneyi ( 7-28 günlük ) ; Dökülen beton numuneleri şartnamelerdeki zaman sonunda çekme basınç dayanımlarına tabi tutulurlar Bu deneyler bize betonun sınıfını belirlememizde ve kullanmak istediğimiz şartlara uygun olup olmadığı konusunda yorum yapmamızı sağlamaktadır
6Sertleşmiş betonda dış etkilere dayanıklılık ( durabilite )
Beton, hizmet göreceği koşullara göre tasarlanmış ve iyi bir kalite kontrol sistemi içinde hazırlanmış, yerleştirilmiş ve bakılmışsa, uzun yıllar hiçbir onarım gerektirmeden görevini yerine getirir Ancak, çeşitli dış ve iç etkiler altında betonun performansının düştüğü durumlar olur Dayanıklı bir beton; bu etkilere karşı bozulmadan ve kendisinden beklenilen performansı düşürmeden direnç gösteren betondur Dolayısıyla, betonun dayanıklılığı mekanik yükler dışındaki kimyasal ve fiziksel etkilere karşı bozulmadan direnç göstermesi olarak tanımlanabilir
Betonun dayanıklılığında en önemli etkenler, su/çimento oranı ve betonun kalıbına uygun bir şekilde yerleştirilmesidir

HAZIR BETONUN KALIBA YERLEŞTİRİLMESİ

Dökümden Önce Yapılacak İşlemler

1 Betonun iyi işlenmesi ve yerleştirilmesi için kalıpların sağlam ve çimento hamurunu sızdırmıyacak şekilde olduğu, yağlanıp yağlanmadığı ve yüzeylerin uygun olup olmadığı kontrol edilmelidir

2 Donatıların projeye uygun şekilde döşenmesine, özellikle donatıyla kalıp arasında projede öngörülen pas payının oluşturulmasına dikkat edilmelidir

3 Kalıbın kolay sökülmesi ve beton yüzeyinin düzgün olması için kalıplar ve özellikle asmolenler sulanmalıdır

4 Betonu işlemek için uygun sayı ve nitelikte eleman ve araç-gereç bulunmasına dikkat edilmelidir

5Beton dökümünün aksamaması için pompa ve transmikserlerin çalışma alanlarının hazırlanmasına dikkat edilmelidir

Beton Yerleştirilirken Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar

1 Beton, yerleştirileceği yere yakın bir bölgeye homojen tabakalar halinde dökülmeli ve yığınlar oluşturulup kürekle yerine yerleştirmeden kaçınılmalıdır

2 Beton, kalıba yüksekten dökülmemelidir Bu nedenle betonun, 50 cm den fazla yükseklikten döküldüğü durumlarda özel önlemler almak gerekmektedir

3 Beton dökümü esnasında planlı ve doğru şekilde vibratör kullanılmalıdır (Afet Bölgelerinde Yapılacak Yapılar Hakkındaki Yönetmelikte" tüm deprem bölgelerinde vibratörsüz beton yerleştirilmesi yapılamayacağı" ibaresi vardır) Çok iyi hazırlanmış ancak kalıbına yerleştirilmesi sırasında vibratör kullanılmayan betonların basınç dayanımlarında % 30 lara varan düşmeler olmaktadır

4 İş derzlerinin önceden planlanmasına ve soğuk derzlerin tekniğine uygun şekilde bırakılmasına özen gösterilmelidir

5 Brüt beton uygulamalarında, kalıp yüzeyinde hava kabarcıklarını azaltmak için ince bir yağ tabakasıyla kalıplar yağlanmalı, betonun en büyük agrega boyutu biraz küçültülmelidir

NOT: Şantiyede en çok karşılaşılan sorun, beton dökümü öncesi döküm planının iyi yapılmamasından dolayı transmikserlerde bekleyen betonun kıvam kaybetmesidir Bu sorunu çözmek için betona fazladan su eklenmesi, yapılabilecek en büyük hatadır

TAZE BETONUN KORUNMASI

Sıcak ve rüzgarlı havalar, beton dökümü için en olumsuz ortamlardır Gerekli özen gösterilmediği taktirde taze betonda istenmeyen çatlaklar oluşabilir Bu çatlaklar betonun kalıba yerleştirilmesini izleyen ilk 30 dk ile 5 saat arasında genelde döşeme gibi geniş yüzeye dökülen betonlarda görülür Bu çatlaklar 10 cmye erişen derinlikte ve bir kaç cmden başlayarak 2 m ye varan uzunluklarda olabilir Oluşan çatlaklar betonun mekanik mukavemeti ve özellikle dayanıklılığı açısından zararlıdır Taze beton çatlakları farklı oturmalardan veya plastik rötreden kaynaklanabilir

Oturma çatlakları

Bu çatlaklar genellikle kirişlerde üst yüzeye yakın donatıların hemen üstünde oluşurlar Taze betonda iri agrega taneleri dibe çökerken su yüzeye doğru hareket eder Yüzeye yakın donatılar bu harekete karşı koyar ve oturmasını tamamlayamayan üst beton tabakası zaten düşük olan çekme dayanımını kaybederek çatlar

Plastik Rötre Çatlakları

Bu çatlaklar geniş yüzeyli olan döşeme, yol, park ve hava alanı betonları gibi betonlarda oluşabilir Beton yüzeyindeki suyun buharlaşma hızı, betonun içindeki suyun yükselme hızından fazla ise, betonun yüzeyi kurumaya, dolayısı ile büzülmeye başlar Alttaki beton bu büzülmeye uyum sağlayamadığı için, üst tabakasında çekme gerilmeleri oluşur ve çekme şekil değiştirme kapasitesinin de düşük olması nedeniyle beton çatlar Aynı çatlaklar, yeni dökülen betonun, altındaki eski ıslatılmamış betonun veya asmolen tabliyelerindeki briket gibi diğer malzemelerinin beton suyunu emmesi sonucu da oluşabilir

Beton yüzeyindeki suyun buharlaşma hızını arttıran etkenler:

1 Betonun sıcaklığı
2 Düşük bağıl nem oranı
3 Yüksek rüzgar hızı
4 Ortam sıcaklığı

HAVA KOŞULLARI

Soğuk havada beton dökümü

Taze betonda priz esnasında donma tehlikelidir Priz öncesinde veya beton sertleştikten sonra oluşan donma etkileri farklıdır ve hasarları da nispeten azdır Taze betonun döküldüğü ortamın sıcaklığı düşünce priz süresi uzar, hidratasyon yavaşlar ve bunun sonucu olarak kalıp alma süresi gecikir Ancak taze betonun donmasıyla fiziksel olaylar da etkili olur ve suyun donmasıyla hidratasyon durur Don etkisine uğrayan beton çözülünce hidratasyon yeniden başlayabilir, ancak çimento hamuru-agrega ve çimento hamuru-donatı ara yüzeylerinde aderans büyük ölçüde
azalır Taze betonun döküldüğü ortamın sıcaklığı bir gün içinde + 5°C altına düşerse 48 saat süreyle, bir günden fazla +5°C altına düşerse 72 saat süreyle don etkisindekorunmalıdır

Beton dökümü öncesi alınacak önlemler

1Don riski olan hava koşullarında beton dökümünden olabildiğince kaçınılmalıdır
2Yüksek hidratasyon ısısına sahip çimento, izin verilebilen en fazla çimento dozajı ve düşük su/çimento oranı tercih edilmelidir
3Priz hızlandırıcı ve suyun donma noktasını düşürücü katkılar kullanılmalıdır Ayrıca bir hava sürükleyici katkı maddesinin kullanılmasında da fayda vardır
4Betonun ilk sıcaklığının donma derecesine düşmemesi için ; agrega, çimento ve su ısıtılmalıdır
5Beton yerleştirilmeden önce, kalıpların betona temas edecek bütün yüzeyleri kontrol edilmeli, varsa kar, buz ve donmuş kısımlar temizlenmelidir
6Beton dökülecek kalıpların sıcaklığı ile dökülen betonun sıcaklığı arasındaki farkın büyük olmamasına dikkat edilmelidir Gerekirse kalıplar ıslatılmalı, sıcaklığın belli bir yerde yoğunlaşması da önlenmelidir
7 Isıtılmış yerlerde dökülen betonun ani kuruması uygun bir kür ile önlenmelidir
8 Kalıp sökme süreleri don yapan günler kadar uzatılmalıdır
9Çimento hidratasyonu sonucu ortaya çıkan ısının beton dışına yayılması önlenmelidir Bunun için kalıpların dış yüzeylerine uygun yalıtımlar yapılmalıdır Açık beton yüzeylerinin yalıtımında ise odun talaşı, cam yünü ve polietilen köpük levha kullanılabilir

Sıcak havada beton dökümü

Taze betonun, prizi ve sertleşmesi sırasında sıcaklığının yaklaşık 15 °C - 25 °C arasında kalması uygundur Beton sıcaklığının 18 °C aşmaması tercih edilmekle birlikte, zorunlu hallerde 32 °C ye varan sıcaklıklarda önlem alarak beton üretimi yapılabilir Sıcak havanın beton üzerindeki etkileri daha çok su ihtiyacı, kıvam kaybı, prizin hızlanması daha fazla plastik rötre çatlağına eğilim ve hava boşluğu şeklinde sıralanabilir Beton yerleştirildikten sonra yüzeyindeki suyun buharlaşma hızı ; ortam sıcaklığına, bağıl nem oranına ve rüzgar hızına bağlıdır

Beton dökümü öncesi alınacak önlemler

1Karışım suyu beyaza boyanmış tanklarda ya da yer altı tanklarında depolanmalıdır
2Gerekiyorsa karışım suyuna agrega büyüklüğünde buz parçaları eklenmelidir
3Sıcak çimento kullanımından ve çimento dozajını gereksiz yere arttırmaktan kaçınılmalıdır
4Betonda en büyük hacme sahip bileşen olan agreganın sıcaklığı da denetlenmelidir Agrega, güneş ışınlarının direkt etkisinden korunmalı veya su püskürterek sıcaklığı düşürülmelidir
5 Beton dökümünden önce beton kalıbı ve donatı ıslatılmalı, ıslatma suyu buharlaşır buharlaşmaz döküm yapılmalıdır

6Döküm yerine ulaşan beton bekletilmeden yerleştirilmeli ve vibrasyon kısa sürede tamamlanmalıdır Dökümün gecikmesi halinde priz geciktirici katkılar da kullanılmalıdır Beton dökülüp yerine yerleştirildikten hemen sonra ilk mastarlama yapılmalıdır Daha sonra bir insan beton üzerine çıktığında 1-2 mm derinlikte iz oluşunca ikinci mastarlama işlemi yapılmalıdır Betonun kür süresi değişik etkenlere bağlıdır Ancak ,normal betonarme yapılarda bu süre yaz aylarında en az bir hafta olmalıdır Bu süre içinde günde en az 3 defa sulama yapılmalıdır Sulama için kullanılan su şehir suyu değilse, içinde betonarme için zararlı olan sülfat, asit ve tuz gibi kimyasal maddeler bulunmamalıdır Özellikle döşeme beton yüzeylerinde "curing compound" adı verilen bakım maddelerinin kullanılması, buharlaşmanın gecikmesi açısından yararlıdır Güneş ve rüzgarın doğrudan etkisine karşı betonu korumak için, açıkta kalan yüzeyler , ıslak çuval ve plastik örtü gibi malzemelerle örtülmelidir

HAZIR BETON ÜRÜNLERİ
• Düşük Çökmeli Beton
• Plastik Kıvamlı Beton
• Akışkan Beton
• Sülfat Etkisine Dayanıklı Beton
• Hafif Beton
• Su Geçirimsiz Beton
• Dona Dayanıklı Beton
• Çelik Tel Donatılı Betonlar (Dramix)Zemin Şapları
• Değişik Çimento Dozajlı Beton Harçları

ÜRETİLEN ÇİMENTO TİPLERİ VE STANDARTLARI(iç Pazar)
STANDARDI TİPİ
TS 21 BPÇ - 42,5 Beyaz Portland Çimento
TS 19 PÇ – 42,5 Gri Portland Çimento
TS 12143 PKÇ/B – 32,5 R Portland Kompoze Çimento
TS 12140 PLÇ/B – 42,5 R Portland Kalkerli Çimento ( Beyaz

ÜRETİLEN ÇİMENTO TİPLERİ VE STANDARTLARI(dış Pazar)
STANDARDI TİPİ
NM 1001-004 CPA-55 Beyaz Portland Çimento
EN 197-1 CEM I 52,5 Beyaz Portland Çimento
DS 427-2 CEM I 52,5 ( IS /LA/<2 ) Beyaz Portland Çimento
DIN 1164-1 CEM I 52,5 NA Beyaz Portland Çimento
SI 1 OC – 350 Beyaz Portland Çimento
SI 1 OC – 250 Gri Portland Çimento
SI 1 OC – 300 Gri Portland Çimento
EN 197-1 CEM I 52,5 R Beyaz Portland Çimento
UNE 80-305/96 BL I 52,5 Beyaz Portland Çimento
UNE 80-301/96 CEM I 42,5 R Gri Portland Çimento
UNI ENV 197-1 CEM I 42,5 R Gri Portland Çimento
UNI ENV 197-1 CEM I 52,5 Beyaz Portland Çimento
TS 21 BPÇ – 42,5 Beyaz Portland Çimento
TS 19 PÇ – 42,5 Gri Portland Çimento
TS 3441 ------- Gri Klinker
------- -------- Beyaz Klinker
BS-12/1996 BPÇ – 42,5 Beyaz Portland Çimento
ASTM C-150 Tip I Gri Klinker

TS 11222 STANDARDINA GÖRE HAZIR BETON ÜRÜNLERİ

BS 14 - B 160 HAZIR BETON
BS 16 - B 200 HAZIR BETON
BS 18 - B 225 HAZIR BETON
BS 20 - B 250 HAZIR BETON
BS 25 - B 300 HAZIR BETON
BS 30 - B 350 HAZIR BETON
BS 35 - B 400 HAZIR BETON

DİĞER HAZIR BETON ÜRÜNLERİ

150 DOZ GROBETON
200 DOZ GROBETON
250 DOZ GROBETON
275 DOZ GROBETON
300 DOZ ŞAP
350 DOZ ŞAP
400 DOZ ŞAP
450 DOZ ŞAP