Mustafa Kemal (Atatürk)'İn Yemen'e Tayini Ve Bununla İlgili Belgeler

**Prof. Dr. Sinsi** · 10-10-2012

EKLER

EK-1

BOA

İrade Askeriye nr : 32, 11 Cemaziyelahir 1327/16 Haziran 1325129 Haziran 1909

Harbiye Nezareti

Jandarma Dairesi

Asır Sancağı mutasarrıf ve kumandanlığına tayin kılman Süleyman (Şefik) Paşa tarafından varid olan tezkirede Asir’de bulunan yerli jandarmanın hal-i intizama vaz’ı ve mümkün olduğu surette ücretli asker haline ifrağı ve bu suretle ale’t-tedrîc asâkir-i nizamiyenin taklîl miktarı orada bulunacak jandarma za-bitanınm ehil ve ma’lûmâtt olmasına mütevakkıf olduğundan ve Selanik jandarma zabitanmdan Beyoğlu zabıtasına memur Mümtaz Yüzbaşı Mustafa Kemal Bey evsâf-ı lazimeyi haiz olduğu gibi rızası da tahsil olunduğundan bahisle bir derece terfi’ile liva-i mezkûr jandarma tabur kumandanlığına tayini iş’ar olunmuş ve mumaileyh, Selanik Efrad-ı Cedide Mektebi Kumandanı iken ahiren Dersa’adet’e celbedilerek elyevm Galatasaray t Jandarma Bölüğü kumandanlığında müstahdem olduğu anlaşılmış olduğundan mumaileyhin sınıf-ı nizamiyeye irtibatı bakî kalmak üzere rütbesinin bir derece terfi’ile mezkûr tabur kumandanlığına tayini tensîb buyrülduğu halde iktizasının ifâ ve emr ü inbâ buyrulması hususunun bâbıâlî canib-i sâmisine inhası babından emr ü ferman hazret-i men lehü’l-emrindir

Fî: 8 Cemaziyelahir 1327113 Haziran 1325

Şube-i mezbüreye memur alay kumandanı Derviş b

Yusuf Hâmid (Mühür)

Müdür Muavini Miralay Mehmet Arifb

El-hâc Ahmet (Mühür)

Şube-i mezbüreye memur erkân-ı harbiye miralaylarından Tevfik b

Mehmet Tevfik (Mühür)

Daire-i mezbûre şube müdürlerinden erkân-ı harbiye mirlivalarından Hakkı b

Hüseyin Sabri (Mühür)

Jandarma Dairesi Reis Vekili Ferik Münir b Hüseyin Hüsnü (Müfıiir) Tasdik olunmuştur: fî: 13 minhu, Salih Hulusi (İmza)

--------------------------------------------------------------------------

EK-2

Harbiye Nezareti

Jandarma Dairesi

679

Ma’ruz-ı Çöker Kemîneleridir ki,

Galalasarayı Jandarma Bölüğü Kumandanlığı’nda müstahdem bulunan Mümtaz Yüzbaşı Mustafa Kemal Bey’in sınıf-ı nizamiyeye irtibatı bakî kalmak üzere rütbesinin bir derece terfi’üe Yemen vilayeti jandarma alayının Asir taburu kumandanlığına tayini hakkında Jandarma Dairesi’nden tanzim olunan mazbata leffen takdim-i pişgâh-ı sâmi-yi sadaretpenâhileri kılmmagla icra-yı icabı merhûn müsa’ade-i celîle-i fahâmet-penâhüeridir

Ol babda emr ü ferman hazret-i ve-liyyü’l-emrindir

Fi: 8 Cemaziyelahir 1327/13 Haziran 1325

Harbiye Nazırı

bende

Şalini Hulusi (İmza)

--------------------------------------------------------------------------

EK-3

Dairesi Sadaret

Aıûfetlû Efendim Hazretleri

Galatasarayı Jandarma Bölüğü Kumandanlığı’nda müstahdem Mümtaz Yüzbaşı Mustafa Kemal Bey’in sınıf-ı nizamiyeye irtibatı bakî kalmak üzere rütbesinin bir derece terfi’ile Yemen Vilayeti Jandarma Alay mm Asir Taburu Kumandanlığı’na tayini hakkında Harbiye Nezaret-i Aliyyesinin tezkiresi melfûfu ile arz ve takdim kılmmagla, irade-i seniyye-i hazret-i tâcidârî ve veçhile şeref-südûr buyrulur ise mantûk-ı âlîsi infaz olunacağı beyanıyla tezkire-i senâverî terkîm kılındı efendim

Fî: 10 Cemaziyelahir 1327115 Haziran 1325

Sadrazam

Hüseyin Hilmi (imza)

Maruz-ı Çâker Kemîneleridir,

Reside-i dest-i ta’zim olup melfüflarvyla beraber manzâr-ı alî buyrulan işbu tezkire-i samiye-i sadarelpenâhîleri üzerine mucibince irade-i cenâb-ı padişahı şeref-müte’allık buyrulmuş olmagla, ol babda emr ü ferman hazrel-i veliyyü’l-emindir

Ft :11C

Ahir 1327116 Haziran 1325

Ser-kâüb-i hazret-i Şehriyârî

Halid Ziya (imza)

--------------------------------------------------------------------------

EK-4

Sadaret-i Uzmâ Metduhî Kalemi nr: 594

Tarih-i tesvidi : 13 C

ahir 1327118 Haziran 1325

Tarih-i tebyizi : 13 C

ahir 1327/18 Haziran 1325

Harbiye Nezaret-i Aliyyesine,

Suretleri bâlâda muharrer tezkire-i maruza ve şeref-sâdır olan irade-i seniyye-i hazret-i hilafet-penâhiyi mübellig-ı hamiş mucibince Harbiye Nezaret-i Aliyyesinden icra-yı icabına himimet olunmak

Galatasarayı Jandarma Bölüğü Kumandanlığı ‘nda müstahdem Yüzbaşı Mustafa KemalBey’in bir derece terfi’i rütbesiyle Asir Tabur Kumandanlığına tayini hakkında

--------------------------------------------------------------------------

EK-5

BOA

DH

MUİ

, Ds: 1-4/40,16

L

1327

Dahiliye Nezareti Muhaberât-ı Umumiye Dairesi, 2

Şube

Asir Mutasarrıflığına (şifre) 18 Teşrin-i evvel 1325

Mustafa Kemal Bey ile meşayihten üç zatın tdris nezdine gönderileceği evvelce bildirilmişti

Cereyan eden muamele ve müzakere neticesinin sür’at-i iş’ârı

--------------------------------------------------------------------------

EK-6

BOA

DH

MUİ

, DS : 1-4/77,5

L

1327

Bâbıâlî Dahiliye Nezareti Şifre Kalemi

Asir Mutasarrıflığından alınan şifre hallidir

Dün cevaben Seyyid’den aldığım mektupta Yemen valisinin beyannamesinden şikayetle bütün Tıhame’nin hâl-i galeyanda olduğu ve eğer nezdine gidersem, esbabına tevessül ile teskîn-i fitne mümkün ve şu hareketi son cehdi olacağını beyân ediyor

Civar ru’esâ-yı meşâyihten aldığım mektuplarda ve şifahi ifâdâtında dahi bayram ertesi önü alınmazsa kıyâm-ı umumî vaki olacağı bildiriliyor

Bütün efkâr Seyyid”in lehindedir

Sabtya’dan aldığım mevsuk malûmatta dahi Şevval’in üçüncü günü (İS Ekim 1909) harekâtı umumiye emri her tarafa verilmiş olduğundan muhakemât-ı acizâneme göre Seyyid, kat’iyyen harekât-ı ihtilâliye ifâ’ına mutasaddi olsa idi, asker vürüd etmezden evvel şu eyyamı elimede bizi hasr ve tazyik eder idi

Her halde bendeniz siyasetle teskîn-i fitne ile devleti bir ga’ileye sokmamak fikrindeyim

Binaenaleyh her türlü eshâb-ı silaha tevessül etmiş olmak üzere tarihten üç gün sonra Jandarma Kumandanı Mümtaz Kolağası Mustafa Kemal Bey’le meşâyih vefiıkahâdan üç zâtı nezd-i Seyyid’e gönderiyorum

Vereceğim ta’limât, eğer Seyyid teskîn-i fitne ile vtfâk tarafdarı ise her güne tebligat icra içün yollar açılsın, Konfuda’dan buraya erzak, akçe, bilâ-muhafaza gelsün, ben de emir vereyim, iş’ar-ı âhire kadar Konfuda’ya çıkacak kuvvet ileri hareket etmesin, sonra bizzat bir nokta-i mu’ayyenede Seyyid’le birleşeyim

Memleketin ıslâhı neye mutavakkıf olduğunu bilmüzâkere makam-ı hilâfete arz edeyim

Şu teklifimi kabul ederse, nüfûz-ı münteşiresine nazaran tâlib-i salâh olduğu tebeyyün eder

Vallah zaten biz, her suretle mukabele ve müdafaaya hazır olduğumuzdan sell-i seyften müctenip değiliz

Ve fakat şu teklifi kabul etmezse, şüphe buyrulmasm ti Seyyid, pek çok tarafdar zayi edecektir

Binaenaleyh sahile çıkacak askerin bendenizle muharebe etmeksizin hareket etmemesi hususunda lâzım gelenlere emir buyrulması ehemmiyetle müsterhamdır

Yalnız bir de Konfuda’dan aldığım mektupta Cidde’den Ağustos ve Eylül taksitleri henüz gönderilmediği bildirilip burası ise son derece müzayaka içinde olduğundan akçenin sür’at-i irsali esbabının islikmâli başkaca mercûdur

18 Eylül 132511 Ekim 1909

Asir Kumandanı

Süleyman

Vürûdu 6 Teşrin-i evvel 1325/19 Ekim 1909

--------------------------------------------------------------------------

EK-7

Babıâli Dahiliye Nezareti Şifre Kalemi

Asir Mutasarrıflığından Alınan Şifre

C

14 ve 18 Teşrin-i evvel 1325

İki defa gönderildiği tebliğ buyrulan 15

000 lira kuvâ-yi cedîdenin masrafı karşılığı ise sevâhil ve cibâlde inşası mühim olan müdafa’alı kışlaları hangi para ile yapacağız

Seyyid’e gönderdiğim hey’et meyânma Mustafa Kemal Bey idhal edilememişti

Aldığım cevap pek mülayim ve zımnen teferru’kârâne idi

Akdemce arz ettiğim veçhile Seyyid’e vesile-i iğfal kalmamak içün her türlü mes’uliyeti duş-ı sıhhiyete alarak şeri’atm tamamiyi tatbikına taraf-ı saltanattan me’mûr olduğunu ilanla halkı tereddüde düşürmüş ve bu suretle şu kıt’ada isyan-ı umumînin önünü almıştım

Zira şurası kat’iyyen malûm olsun ki, Seyyid burada bir hükûmet-iarabiyye te’sis maksadıyla halkı isyana davet edemez

Davet etse de meşayihin mahall-i menâfi’i olduğundan kat’iyyen kabul olunmaz

Bu zâtın istediği şimdilik zımâm-i halkı her ne suretle olursa olsun eline alıp ileride maksad-ı hafisini icraya bir zemin ihzarı olması me’mûldür

Binaenaleyh hükümet, velev yalnız ahkâm-ı şeri’atm buralarda tamamı-yi icrası gibi meyl-i halka ve menfa’at-i devlete muvafık bir tedbir musibi Seyyidin müracaat ve mutalebesi ve tavassutu ile kabul ve ilan eder ise, halkı Sey-yid’in kucağına kendi eliyle atmış olur

Şu mühim/nenin nazar-ı mutala’aya alınması ile Hicaz ve Yemen ve Asir’de yalnız ahkâm-ı şer’iyenin cari olacağına devlet kendiliğinden karar verip ilan etmesi şu kıt’aâtm rakipsiz elimizde kalmasını ve bu suretle lâzım gelen ıslahatın ale’t-tedrîc kemal-i suhuletle mevki’-i icraya vaz’ını te’min edeceğini arz ile Seyyid’le devletin müzakere edip verilecek mukarrer at m aksi te’sir hasıl edeceğine ve zira Sa’idPaşa mülakatı üzerine devletle musalâha ediyoruz mutala’am tervtc olunacaktır

Herkes ırz ve edebiyle hareket etsin ve fakat mücrimleri bize getirsin yolunda Seyyid-i mumaileyh tarafından hakimane ve galibâne neşriyat vaki’ olmakta ve bu ise mumaileyhin nüfuz ve kudretini tevsi’ etmekte olduğundan âtiyen vehamet zuhuru muhakkaktır

Şurası da malûm olsun ki, eğer buradan isyan başlarsa, mes’elenin Hicaz’a dahi sirayeti şüphesizdir

Geçenlerde katil mu’temedleri tutup nam-ı şerife icra ettiğim iki hıdmet askeri bütün cebeli titrettiği gibifevcfevc merkeze gelerek icra-yı şeri’at-ı ahmediyede devletle beraber fedâ-yı cana hazır olduklarına and ve imza verdiler

Görülüyor ki, bütün usâta sihir gibi te’sir eden ahkâm-ı şer’iyyeyi ilahla bütün halk nâm-ı celîl ile ona katılarak şu kıt’a-i vâsi’in kan dökülmeksizin teskin ve ıslâh olunacağına ve bundan bagka doğru bir hareket olmadığına şüphe buyrulmasın

Binaenaleyh bir te-tebbu-ı amîk neticesi olan şu ma’rûzâtıma müsaade buyrulduğu surette sevahili zabt içün istediğim vesâ’üin sür’at-i irsali ve çökerlerine muvazzafı bir ta’limât i’tâsı ve afv-ı dima ıskat-ı fera’iz demek olup buna halifenin bile selahiyeti olmayıp vereseye ait idüğüne dair Seyyid’e yazdığım mukni’ ve müdellil mektuba cevab-ı muvafakat aldığım halde tarafından bir hey’et-i meb’use meyanında Ebha-Sabiya tarîkinin keşfine me’mur Mustafa Kemal Bey’le bazı memurini nezd-i Seyyid’e göndereceğimi ve lede’l-hâce bunların merkez-i saltanata kadar gitmelerine ruhsat i’tâ edeceğimi her halde Seyyid’in başka bir maksadı tebeyyün ettiği surette buradan ve Cîzân üzerinden Sabiya üzerine yürüyüp fesadı kökünden imha vacip olduğunu bu bâbda tereddüde mahal olmadığını hakikat olarak arza mücasir olurum

22 Tesrin-i sani 132515 Aralık 1909

vürûru: 25

Mutasarrıf ve Kumandan

Süleyman

KAYNAK: Zekeriya Türkmen

Genelkurmay ATASE Başkanlığı, Atatürk Araştırma ve Eğitim Merkezi (ATAREM) Genel Sekreteri
ATATÜRK ARAŞTIRMA MERKEZİ DERGİSİ, Sayı 32, Cilt: XI, Temmuz 1995

10-10-2012	#2
Prof. Dr. Sinsi	Mustafa Kemal (Atatürk)'İn Yemen'e Tayini Ve Bununla İlgili Belgeler EKLER EK-1 BOA İrade Askeriye nr : 32, 11 Cemaziyelahir 1327/16 Haziran 1325129 Haziran 1909 Harbiye Nezareti Jandarma Dairesi Asır Sancağı mutasarrıf ve kumandanlığına tayin kılman Süleyman (Şefik) Paşa tarafından varid olan tezkirede Asir’de bulunan yerli jandarmanın hal-i intizama vaz’ı ve mümkün olduğu surette ücretli asker haline ifrağı ve bu suretle ale’t-tedrîc asâkir-i nizamiyenin taklîl miktarı orada bulunacak jandarma za-bitanınm ehil ve ma’lûmâtt olmasına mütevakkıf olduğundan ve Selanik jandarma zabitanmdan Beyoğlu zabıtasına memur Mümtaz Yüzbaşı Mustafa Kemal Bey evsâf-ı lazimeyi haiz olduğu gibi rızası da tahsil olunduğundan bahisle bir derece terfi’ile liva-i mezkûr jandarma tabur kumandanlığına tayini iş’ar olunmuş ve mumaileyh, Selanik Efrad-ı Cedide Mektebi Kumandanı iken ahiren Dersa’adet’e celbedilerek elyevm Galatasaray t Jandarma Bölüğü kumandanlığında müstahdem olduğu anlaşılmış olduğundan mumaileyhin sınıf-ı nizamiyeye irtibatı bakî kalmak üzere rütbesinin bir derece terfi’ile mezkûr tabur kumandanlığına tayini tensîb buyrülduğu halde iktizasının ifâ ve emr ü inbâ buyrulması hususunun bâbıâlî canib-i sâmisine inhası babından emr ü ferman hazret-i men lehü’l-emrindir Fî: 8 Cemaziyelahir 1327113 Haziran 1325 Şube-i mezbüreye memur alay kumandanı Derviş b Yusuf Hâmid (Mühür) Müdür Muavini Miralay Mehmet Arifb El-hâc Ahmet (Mühür) Şube-i mezbüreye memur erkân-ı harbiye miralaylarından Tevfik b Mehmet Tevfik (Mühür) Daire-i mezbûre şube müdürlerinden erkân-ı harbiye mirlivalarından Hakkı b Hüseyin Sabri (Mühür) Jandarma Dairesi Reis Vekili Ferik Münir b Hüseyin Hüsnü (Müfıiir) Tasdik olunmuştur: fî: 13 minhu, Salih Hulusi (İmza) -------------------------------------------------------------------------- EK-2 Harbiye Nezareti Jandarma Dairesi 679 Ma’ruz-ı Çöker Kemîneleridir ki, Galalasarayı Jandarma Bölüğü Kumandanlığı’nda müstahdem bulunan Mümtaz Yüzbaşı Mustafa Kemal Bey’in sınıf-ı nizamiyeye irtibatı bakî kalmak üzere rütbesinin bir derece terfi’üe Yemen vilayeti jandarma alayının Asir taburu kumandanlığına tayini hakkında Jandarma Dairesi’nden tanzim olunan mazbata leffen takdim-i pişgâh-ı sâmi-yi sadaretpenâhileri kılmmagla icra-yı icabı merhûn müsa’ade-i celîle-i fahâmet-penâhüeridir Ol babda emr ü ferman hazret-i ve-liyyü’l-emrindir Fi: 8 Cemaziyelahir 1327/13 Haziran 1325 Harbiye Nazırı bende Şalini Hulusi (İmza) -------------------------------------------------------------------------- EK-3 Dairesi Sadaret Aıûfetlû Efendim Hazretleri Galatasarayı Jandarma Bölüğü Kumandanlığı’nda müstahdem Mümtaz Yüzbaşı Mustafa Kemal Bey’in sınıf-ı nizamiyeye irtibatı bakî kalmak üzere rütbesinin bir derece terfi’ile Yemen Vilayeti Jandarma Alay mm Asir Taburu Kumandanlığı’na tayini hakkında Harbiye Nezaret-i Aliyyesinin tezkiresi melfûfu ile arz ve takdim kılmmagla, irade-i seniyye-i hazret-i tâcidârî ve veçhile şeref-südûr buyrulur ise mantûk-ı âlîsi infaz olunacağı beyanıyla tezkire-i senâverî terkîm kılındı efendim Fî: 10 Cemaziyelahir 1327115 Haziran 1325 Sadrazam Hüseyin Hilmi (imza) Maruz-ı Çâker Kemîneleridir, Reside-i dest-i ta’zim olup melfüflarvyla beraber manzâr-ı alî buyrulan işbu tezkire-i samiye-i sadarelpenâhîleri üzerine mucibince irade-i cenâb-ı padişahı şeref-müte’allık buyrulmuş olmagla, ol babda emr ü ferman hazrel-i veliyyü’l-emindir Ft :11C Ahir 1327116 Haziran 1325 Ser-kâüb-i hazret-i Şehriyârî Halid Ziya (imza) -------------------------------------------------------------------------- EK-4 Sadaret-i Uzmâ Metduhî Kalemi nr: 594 Tarih-i tesvidi : 13 C ahir 1327118 Haziran 1325 Tarih-i tebyizi : 13 C ahir 1327/18 Haziran 1325 Harbiye Nezaret-i Aliyyesine, Suretleri bâlâda muharrer tezkire-i maruza ve şeref-sâdır olan irade-i seniyye-i hazret-i hilafet-penâhiyi mübellig-ı hamiş mucibince Harbiye Nezaret-i Aliyyesinden icra-yı icabına himimet olunmak Galatasarayı Jandarma Bölüğü Kumandanlığı ‘nda müstahdem Yüzbaşı Mustafa KemalBey’in bir derece terfi’i rütbesiyle Asir Tabur Kumandanlığına tayini hakkında -------------------------------------------------------------------------- EK-5 BOA DH MUİ, Ds: 1-4/40,16 L 1327 Dahiliye Nezareti Muhaberât-ı Umumiye Dairesi, 2 Şube Asir Mutasarrıflığına (şifre) 18 Teşrin-i evvel 1325 Mustafa Kemal Bey ile meşayihten üç zatın tdris nezdine gönderileceği evvelce bildirilmişti Cereyan eden muamele ve müzakere neticesinin sür’at-i iş’ârı -------------------------------------------------------------------------- EK-6 BOA DH MUİ, DS : 1-4/77,5 L 1327 Bâbıâlî Dahiliye Nezareti Şifre Kalemi Asir Mutasarrıflığından alınan şifre hallidir Dün cevaben Seyyid’den aldığım mektupta Yemen valisinin beyannamesinden şikayetle bütün Tıhame’nin hâl-i galeyanda olduğu ve eğer nezdine gidersem, esbabına tevessül ile teskîn-i fitne mümkün ve şu hareketi son cehdi olacağını beyân ediyor Civar ru’esâ-yı meşâyihten aldığım mektuplarda ve şifahi ifâdâtında dahi bayram ertesi önü alınmazsa kıyâm-ı umumî vaki olacağı bildiriliyor Bütün efkâr Seyyid”in lehindedir Sabtya’dan aldığım mevsuk malûmatta dahi Şevval’in üçüncü günü (İS Ekim 1909) harekâtı umumiye emri her tarafa verilmiş olduğundan muhakemât-ı acizâneme göre Seyyid, kat’iyyen harekât-ı ihtilâliye ifâ’ına mutasaddi olsa idi, asker vürüd etmezden evvel şu eyyamı elimede bizi hasr ve tazyik eder idi Her halde bendeniz siyasetle teskîn-i fitne ile devleti bir ga’ileye sokmamak fikrindeyim Binaenaleyh her türlü eshâb-ı silaha tevessül etmiş olmak üzere tarihten üç gün sonra Jandarma Kumandanı Mümtaz Kolağası Mustafa Kemal Bey’le meşâyih vefiıkahâdan üç zâtı nezd-i Seyyid’e gönderiyorum Vereceğim ta’limât, eğer Seyyid teskîn-i fitne ile vtfâk tarafdarı ise her güne tebligat icra içün yollar açılsın, Konfuda’dan buraya erzak, akçe, bilâ-muhafaza gelsün, ben de emir vereyim, iş’ar-ı âhire kadar Konfuda’ya çıkacak kuvvet ileri hareket etmesin, sonra bizzat bir nokta-i mu’ayyenede Seyyid’le birleşeyim Memleketin ıslâhı neye mutavakkıf olduğunu bilmüzâkere makam-ı hilâfete arz edeyim Şu teklifimi kabul ederse, nüfûz-ı münteşiresine nazaran tâlib-i salâh olduğu tebeyyün eder Vallah zaten biz, her suretle mukabele ve müdafaaya hazır olduğumuzdan sell-i seyften müctenip değiliz Ve fakat şu teklifi kabul etmezse, şüphe buyrulmasm ti Seyyid, pek çok tarafdar zayi edecektir Binaenaleyh sahile çıkacak askerin bendenizle muharebe etmeksizin hareket etmemesi hususunda lâzım gelenlere emir buyrulması ehemmiyetle müsterhamdır Yalnız bir de Konfuda’dan aldığım mektupta Cidde’den Ağustos ve Eylül taksitleri henüz gönderilmediği bildirilip burası ise son derece müzayaka içinde olduğundan akçenin sür’at-i irsali esbabının islikmâli başkaca mercûdur 18 Eylül 132511 Ekim 1909 Asir Kumandanı Süleyman Vürûdu 6 Teşrin-i evvel 1325/19 Ekim 1909 -------------------------------------------------------------------------- EK-7 Babıâli Dahiliye Nezareti Şifre Kalemi Asir Mutasarrıflığından Alınan Şifre C14 ve 18 Teşrin-i evvel 1325 İki defa gönderildiği tebliğ buyrulan 15000 lira kuvâ-yi cedîdenin masrafı karşılığı ise sevâhil ve cibâlde inşası mühim olan müdafa’alı kışlaları hangi para ile yapacağız Seyyid’e gönderdiğim hey’et meyânma Mustafa Kemal Bey idhal edilememişti Aldığım cevap pek mülayim ve zımnen teferru’kârâne idi Akdemce arz ettiğim veçhile Seyyid’e vesile-i iğfal kalmamak içün her türlü mes’uliyeti duş-ı sıhhiyete alarak şeri’atm tamamiyi tatbikına taraf-ı saltanattan me’mûr olduğunu ilanla halkı tereddüde düşürmüş ve bu suretle şu kıt’ada isyan-ı umumînin önünü almıştım Zira şurası kat’iyyen malûm olsun ki, Seyyid burada bir hükûmet-iarabiyye te’sis maksadıyla halkı isyana davet edemez Davet etse de meşayihin mahall-i menâfi’i olduğundan kat’iyyen kabul olunmaz Bu zâtın istediği şimdilik zımâm-i halkı her ne suretle olursa olsun eline alıp ileride maksad-ı hafisini icraya bir zemin ihzarı olması me’mûldür Binaenaleyh hükümet, velev yalnız ahkâm-ı şeri’atm buralarda tamamı-yi icrası gibi meyl-i halka ve menfa’at-i devlete muvafık bir tedbir musibi Seyyidin müracaat ve mutalebesi ve tavassutu ile kabul ve ilan eder ise, halkı Sey-yid’in kucağına kendi eliyle atmış olur Şu mühim/nenin nazar-ı mutala’aya alınması ile Hicaz ve Yemen ve Asir’de yalnız ahkâm-ı şer’iyenin cari olacağına devlet kendiliğinden karar verip ilan etmesi şu kıt’aâtm rakipsiz elimizde kalmasını ve bu suretle lâzım gelen ıslahatın ale’t-tedrîc kemal-i suhuletle mevki’-i icraya vaz’ını te’min edeceğini arz ile Seyyid’le devletin müzakere edip verilecek mukarrer at m aksi te’sir hasıl edeceğine ve zira Sa’idPaşa mülakatı üzerine devletle musalâha ediyoruz mutala’am tervtc olunacaktır Herkes ırz ve edebiyle hareket etsin ve fakat mücrimleri bize getirsin yolunda Seyyid-i mumaileyh tarafından hakimane ve galibâne neşriyat vaki’ olmakta ve bu ise mumaileyhin nüfuz ve kudretini tevsi’ etmekte olduğundan âtiyen vehamet zuhuru muhakkaktır Şurası da malûm olsun ki, eğer buradan isyan başlarsa, mes’elenin Hicaz’a dahi sirayeti şüphesizdir Geçenlerde katil mu’temedleri tutup nam-ı şerife icra ettiğim iki hıdmet askeri bütün cebeli titrettiği gibifevcfevc merkeze gelerek icra-yı şeri’at-ı ahmediyede devletle beraber fedâ-yı cana hazır olduklarına and ve imza verdiler Görülüyor ki, bütün usâta sihir gibi te’sir eden ahkâm-ı şer’iyyeyi ilahla bütün halk nâm-ı celîl ile ona katılarak şu kıt’a-i vâsi’in kan dökülmeksizin teskin ve ıslâh olunacağına ve bundan bagka doğru bir hareket olmadığına şüphe buyrulmasın Binaenaleyh bir te-tebbu-ı amîk neticesi olan şu ma’rûzâtıma müsaade buyrulduğu surette sevahili zabt içün istediğim vesâ’üin sür’at-i irsali ve çökerlerine muvazzafı bir ta’limât i’tâsı ve afv-ı dima ıskat-ı fera’iz demek olup buna halifenin bile selahiyeti olmayıp vereseye ait idüğüne dair Seyyid’e yazdığım mukni’ ve müdellil mektuba cevab-ı muvafakat aldığım halde tarafından bir hey’et-i meb’use meyanında Ebha-Sabiya tarîkinin keşfine me’mur Mustafa Kemal Bey’le bazı memurini nezd-i Seyyid’e göndereceğimi ve lede’l-hâce bunların merkez-i saltanata kadar gitmelerine ruhsat i’tâ edeceğimi her halde Seyyid’in başka bir maksadı tebeyyün ettiği surette buradan ve Cîzân üzerinden Sabiya üzerine yürüyüp fesadı kökünden imha vacip olduğunu bu bâbda tereddüde mahal olmadığını hakikat olarak arza mücasir olurum 22 Tesrin-i sani 132515 Aralık 1909 vürûru: 25 Mutasarrıf ve Kumandan Süleyman KAYNAK: Zekeriya Türkmen Genelkurmay ATASE Başkanlığı, Atatürk Araştırma ve Eğitim Merkezi (ATAREM) Genel Sekreteri ATATÜRK ARAŞTIRMA MERKEZİ DERGİSİ, Sayı 32, Cilt: XI, Temmuz 1995