Askeri Öğrenci Mustafa Kemal'in Notları

**Prof. Dr. Sinsi** · 10-10-2012

V

Harp Akademisi

Mustafa Kemal’in Harp Okulu’ndan “neşet” tarihi olan 28 Kanunusani 1317, yani 10 Şubat 1902 Pazartesi tarihi, Harp Akademisi’ne girdiği tarihtir

Kara Harp Okulu Arşivi’ndeki “1315 Duhullülere Mahsus Künye Defteri”nde Ahmet Tevfik, Mustafa Kemal, Recep Fahri ve Ali Şevket’in yer aldığı sayfanın başında, “Manastır Mekteb-i İdadisi’nden vürud eden şakirdan” başlığının devamında “duhül” ve “neşet” tarihleri yazılıdır

Ayrıca Mustafa Kemal’in “çiçek künyesi”nin üzerinde “3

Ordu Erkan-ı Harbiye Birinci Sene Namzetliğine” yazılmıştır

Aynı ibareler, Ahmet Tevfik ve Ali Şevket’in künyelerinin üzerinde de bulunmaktadır

1848 yılında Harp Okulu içinde “Erkan-ı Harbiye Sınıfları” adı ile kurulan Harp Akademisi, Esat Paşanın Harp Okulu Öğretim Başkanlığı’na atanması (1899) ndan sonra, yani Mustafa Kemal’in Harp Okulunda öğrenime başladığı sırada yeni bazı düzenlemeler yapılmıştır

O zamana kadar Harp Okulu’ndan “erkan-ı harp sınıfları”na geçen öğrencilere “erkan-ı harp” (kurmay) deniliyordu

Esat Paşa, bunu değiştirmiş, “erkan-ı harp namzedi” (kurmay adayı) şekline çevirmiştir

Bundan sonra Harp Akademisi öğrencileri kısaca “namzet” (aday) olarak anılmaya başlanmıştır

O zamana kadar Harp Akademisi’nin 15 kişiyi geçmeyen öğrenci sayısı, yine Esat Paşanın çabalarıyla kırka kadar yükseltilmiştir

Fakat, bu öğrencilerden ordunun ihtiyaç fazlası kısmına kurmaylık hakkı verilmemiş, bunlar “mümtaz” adı altında ve yüzbaşı rütbesiyle kıtalara çıkarılmışlardır

18 Eylül 1899 günlü İkdam Gazetesi’nde çıkan bir haberde bu değişikliğin temel sebepleri ve uygulamanın nasıl olacağı konusu şu şekilde anlatılmaktadır: “Şimdiye kadar, Harbiye Okulu’nun en muvaffak mezunları kurmay sınıflarına ayrılıyor ve üç yıl eğitim gördükten sonra buradan otomatikman yüzbaşı olarak çıkıyordu

Yalnız bazı subaylar, kurmay sınıflarına ayrıldıktan sonra dersleri ihmal ediyordu

Diğer yandan, çok iyi derece alamamış olan Harbiye mezunları arasında da kurmaylığa yatkın kimseler bulunabilir

Bu sebeple nizamnamenin değiştirilmesi kararlaştırılmıştır

Bundan böyle şu usul tatbik edilecektir: Harbiye Okulu’ndan teğmen olarak mezun olanların en iyilerinden; sınıfın mevcuduna nazaran yüzde beş ile on arasında subay seçilecek ve onlara ‘kurmay namzedi’ namı verilecektir

Namzetler özel bir işaret olarak yakalarına sarı bir yıldız takacaklardır

Üç yıl süre ile derslerinde ve hareketlerinde muvaffak olamayan namzetler, sarı yıldızı muhafaza ederek ‘mümtaz subay’ sıfatını taşıyarak orduya katılacaklardır

Muvaffak olanlar ise kurmay yüzbaşı olarak okulu terk edeceklerdir

İki yıl kıtalarda staj gördükten sonra da kolağası rütbesine yükselecek ve genelkurmayda görev alacaklardır

”

Bu nizamname esaslarına göre mezuniyetin 1902 yılından itibaren başladığı görülmektedir

Bu yıldan itibaren Erkan-ı Harbiye Sınıfları’ndan “Çok İyi” derecede başarı sağlayanlara “Kurmay”, ve “İyi” derecede bitirenlere “Mümtaz” unvanı verilmeye başlanmıştır

Bu usul, 1909 yılına kadar devam etmiştir

Mümtazlar arasında “kurmay” ihtiyacını karşılamak üzere sonradan “kurmaylıkları” onananlar da çoktur

Bu dönemde, Erkan-ı Harp Sınıfı öğrencileri, “Kurmay Yüzbaşı” olarak mezun olmuşlar ve iki yıl sonra da “Kıdemli Yüzbaşılığa” yükselmişlerdir

Ömer Sami Coşar tarafından; Mustafa Kemal'in Akademiye başladığı birinci sene sınıf mevcudu, topçu ve süvari okullarından gelenler ve değişik sebepler dolayısıyla bir üst sınıftan kalanlar ile birlikte 43 kişi olarak gösterilmekte ise de gerçekte sınıfın mevcudu 42'dir

Söz konusu sayı, Harp Okulu ve Topçu Okulu (Mühendishane-yi Berri-i Hümayun) mezunu kurmay adayı öğrenciler ile hastalık sonucu devre kaybeden üç subayın (Ahmet Efendi Saraçhane, Sedat Efendi Üsküdar, Mustafa İzzet Efendi Kale-yi *********) katılımı ile oluşmuştur

Mustafa Kemal ilk yılını 1922’de yayınlanan anılarında şöyle anlatır: “Erkan-ı Harp sınıflarına geçtik

Mutad olan derslere çok iyi çalışıyordum

Bunların fevkinde olarak ben de ve bazı arkadaşlarda yeni fikirler peyda oldu

Memleketin idaresinde ve siyasetinde fenalıklar olduğunu keşfetmeye başladık

”

Kara Harp Okulu Arşivi’ndeki, elle yazılmış (matbuu olmayan) 26 No’lu Numara Defteri’ne göre Atatürk’ün Harp Akademisi birinci ve ikinci sınıfta okuduğu dersler, notları ve buradaki ders başarısı şu şekildedir:

Sınıf mevcudu kırk iki kişi olan Akademi birinci sınıfta , toplam 580 olan ders notlarından Mustafa Kemal, toplam 479 not almıştır ve başarı sırası 8’dir

Okuduğu dersler ve aldığı notlar şu şekildedir: Coğrafya-yı Sevkü’l-Ceyş (32), Talimgâh-ı Hafife Tatbikatı (41), Fenn-i Esliha Nazariyatı (38), Tarih-i Fenn-i Harp (35), Fransızca (36), Mübahis-i Riyaziye (43), Talim Nazariyatı (45), Kitabet-i Askeriye (39), Tabiye Nazariyatı (33), Muharebat-ı Meşhure Münakaşası (32), Almanca veya Rusça (33), Mufassal Topografya (34), İstikşafat-ı Askeriye (18), Talim Ameliyatı (20)

Aynı sınıfın başarı sıralamasında Ahmet Tevfik, Selanik 522 toplam notla birinci; İhsan, Cihangir (Sabis) 517 toplam notla ikinci; Süleyman, İzmir 508 notla üçüncüdür

İlk ona giren diğer öğrenciler ve toplam notları şu şekildedir: 4

Hayri, Davutpaşa (493), 5

Mustafa Aziz, Kale-i ********* (492), 6

Kemal, Ohri (489), 7

Selim, Çerkes (486), 8

Mustafa Kemal, Selanik (479), 9

Ali, Rumelikavağı (488), 10

Ahmed, Saraçhane (470)

Mustafa Kemal’in, Akademi ikinci sınıfında öğretime başladığı yıl sınıfın mevcudu 40'a düşmüştür

Bu sayı, ikinci sınıfta hastalık nedeniyle devre kaybeden iki subayın katılması (Asım Efendi Kütahya, Ahmet Efendi Bursa) ve çeşitli nedenlerle ilişiği kesilen dört subayın (Faruk Efendi Isparta, Müştak Efendi Van, İbrahim Efendi Tunus, Osman Efendi Sultanahmet) ayrılmasıyla oluşmuştur

İkinci sınıfta Mustafa Kemal'in kırk kişilik sınıf mevcudu içinde toplam 480 puan aldığı görülmektedir ve 6

sıradadır

Dersleri ve notları şu şekildedir: Topçuluk ve Topçu Tabyası (45), Muharebat-ı Meşhure Münakaşası (38), Coğrafya-yı Sevkü’l-Ceyş (45), İstihkamat-ı Cesime (35), Tabiye Tatbikatı (36), Ecnebi Ordu Teşkilatı (43), Tabakatü’l-Arz(39), Fransızca (38), Talim Nazariyatı (43), Mübahis-i Riyaziye (45), Almanca veya Rusça (42), İstikşafat-ı Askeriye (16), Talim Ameliyatı (20)

Bu sınıfta ilk ona giren öğrenciler ve toplam notları şu şekildedir: 1

İhsan, Cihangir (511), 2

Ahmet Tevfik, Selanik (501), 3

Sedad, Üsküdar (501), 4

Asım, Kütahya (Gündüz) (494), 5

Mustafa İzzet, Kale-i ********* (487), 6

Mustafa Kemal, Selanik (480), 7

Ahmed Müfit, Kırşehir (Özdeş) (478), 8

Ali Fuat, Salacak (Cebesoy) (478), 9

Süleyman, İzmir (476), 10

Kemal, Ohri (476)

Mustafa Kemal Kurmay Yüzbaşı olarak yeminini 08 Teşrinievvel 1320 (Hicri: 11 Şaban 1322), Miladi 21 Ekim 1904 Cuma günü eder

Sabah Gazetesi, 21 Teşrinievvel 1320 (03 Kasım 1904) günkü nüshasında; Harbiye Okulundaki yemin merasiminde numaraların da okunduğunu ve törende Askeri Okullar Nazırı Zeki Paşa, İkinci Nazır Ferik Rıza Paşa, Harbiye Okulu Müdürü Ferik Servet ve Ders Nazırı Esat Paşaların da hazır bulunduğunu ve Zeki Paşanın yeminleri teker teker yaptırdığını yazar

Bu gazeteye göre yemin edenler şunlardır: “Bu sene Mekteb-i Harbiye’den yüzbaşılıkla neşet eden Erkan-ı Harp ve namzed ve Baytar efendilerle mülazım-ı evvellikte ikinci seneye terfi eden namzet ve Baytar beşinci sene ve Aşiret Mektebi efendileri

”

Mustafa Kemal 29 Kanunuevvel 1320, yani 11 Ocak 1905 Çarşamba günü “Erkan-ı Harbiye Yüzbaşılığı ile mektepten neşet ederek sunuf-u selasede bölük idare ve kumanda etmek üzere atik 5nci Ordu’ya memur buyrulmuştur

”

57nci Dönem Akademi mezunu toplam 37 kişidir

Bunların 13’ü “Kurmay”, 27’si de “Mümtaz” olmuşlardır

Mevcut bilgi ve belgelere göre Mustafa Kemal Kurmay olarak Akademiyi bitiren 13 kişi arasında 5nci olmuştur

Dönemin birincisi Ali İhsan Sabis, ikincisi Asım Gündüz, üçüncüsü Ahmet Sedat Doğruer, dördüncüsü Ahmet Tevfik, altıncısı Mehmet Hayri Turhan, yedincisi Mustafa İzzet Yavuzer, sekizincisi Ali Seydi Uğur, dokuzuncusu Ali Fuat Cebesoy’dur

Diğer üç kurmay da sırasıyla şunlardır: Süleyman Şevket Demirhan, Kemal Ohri, M

Şevki (kurmaylığı geri alınmıştır)

VI

Künye Bilgileri

Mustafa Kemal Atatürk hakkında yapılan biyografi çalışmalarında onun öğrenim hayatı ile ilgili verilen bilgilerin çoğunun yanlış olduğu görülmektedir

Bu yanlışlıklardan Harp Okulu’ndaki dönemi de kurtulamamış, arşiv çalışması yapılmadan genellikle birbirinden aktarmalarla ve Rumi, Hicri tarihleri Miladi tarihlere çevirirken yapılan hatalarla bu yanlışlıklar devam edip gitmiştir

Hatta, bu biyografilerin yanlışlarını düzeltmek iddiası ile ortaya çıkanlardan bazıları da yeni yanlışlara düşmüşlerdir

Notları, toplam not üzerinden sırası ve derslerle ilgili bilgileri yukarıda verdiğimiz için bir kenara bırakacak olursak, Mustafa Kemal’in diğer künye bilgileri belgelere göre şu şekildedir:

Duhulü: 1 Mart 1315 (13 Mart 1899 Pazartesi)

Apolet Numarası: 1283

Diploma Numarası: 5998

Üçüncü Sınıfta sınav sonuçlarının ve yeni subayların isimlerinin açıklanması ve öğrencilerin 39 günlük bayram iznine gitmeleri: 22 Teşrinisani 1317 (05 Aralık 1901 Perşembe)

Bayramın Bitişi: 31 Kanunuevvel 1317 (13 Ocak 1902 Pazartesi)

Diploma töreni ve diplomaların verilişi: 12 Kanunusani 1317 (25 Ocak 1902 Cumartesi)

Neşeti (Harp Okulu’ndan Çıkışı): 28 Kanunusani 1317 (10 Şubat 1902 Pazartesi)

Önemli bir yanlışlık konusu da Mustafa Kemal’in “Sicili”dir

Kara Kuvvetleri Komutanlığı Arşivi’nde bulunan “Özlük Dosyası”nda sicili “1317-P

8”, (1317-Piyade-8) olarak görülmektedir

Buradaki 1317 Rumi tarihi bazı kaynaklarda 1901, bazı kaynaklarda 1902 olarak çevrilmektedir

Bunun doğrusu 1901’dir

Okul o dönemde 13 Mart tarihinde eğitim ve öğretime başlamakta, Aralık ayı sonunda da eğitim-öğretim yılı bitmektedir

1317 Rumi yılı 01 Mart ile 28 Şubat arasında 12 ayı kapsamaktadır

1317 Rumi yılının toplam 9 ay ve 18 günü yani 14 Mart ile 31 Aralık arası Miladi 1901 yılındadır

1901 yılının Mart ayında 18 gün, diğer Nisan, Mayıs, Haziran, Temmuz, Ağustos, Eylül, Ekim, Kasım ve Aralık aylarının tamamı 1317 yılına aittir

1317 yılının sadece 2 ay ve 13 günü yani, 01 Ocak ile 13 Mart tarihleri arası Miladi 1902 yılındadır

1902’nin Ocak, Şubat aylarının tamamı ile Mart ayının 13 günü, Rumi 1317 yılındadır

Bu duruma göre, Mustafa Kemal ve diğer “1315 Duhullü” Harbiyeliler, “1901 Devresi” olmaktadır

Mustafa Kemal Atatürk’ün Sicili de “1901-Piyade-8” dir

Mustafa Kemal’in “sicili” bazı yayınlarda “Piyade-1474” olarak verilmektedir

Bu bilginin en eski kaynağının Muharrem Mazlum (İskora)’un eseri olduğu görülmektedir

Bunun Mustafa Kemal’in Akademideki numarası olması muhtemeldir

Özlük dosyası bilgileri, Onun “subay sicili”nin “1317-Piyade-8” (1901-Piyade-8) olduğunu tartışmaya yer bırakmayacak şekilde ortaya koymaktadır

Kaynaklar
Atatürk, Türk Silahlı Kuvvetlerinin Ata'sına 100

Yıl Anısı, Ankara, 1981

BALCIOĞLU, M

, "Atatürk'ün Biyografisine Katkı", Atatürk Araştırma Merkezi D

, C: XIII

, sayı: 38 (Temmuz 1997), s

539-541

BORAK, S

, Atatürk ve Edebiyat, 2

Baskı, İstanbul, 1998

BORAK, S

, "Atatürk'ün Biyografisinde Yapılan Yanlışlıklar", Atatürk Araştırma Merkezi D

, C: I

, (Kasım 1984), s

277-285

BORAK, S

, Atatürk'ün İstanbul'daki Çalışmaları (1899-16 Mayıs 1919), 2

Baskı, İstanbul, 1998

CEBESOY, A

F

, Sınıf Arkadaşım Atatürk, Okul ve Genç Subaylık Anıları, İstanbul, 1967

COŞAR, Ö

S

, Atatürk Ansiklopedisi C: I (1881-23 Temmuz 1908), İstanbul, 1973

ÇAM, Y

, Atatürk'ün Okuduğu Dönemde Askeri Okullar Rüştiye-İdadi-Harbiye (1892-1902), Ankara, 1991

Takvimü's-sinin, Gazi Ahmet Muhtar Paşa, Hazırlayan: Y

Dağlı-H

Pehlivanlı, Ankara, 1993

GÖK, H

, Kara Harp Okulu Arşivi Kılavuzu, Kara Harp Okulu Basımevi, Ankara, 1999, 1-63 s

GÖK, H

-UYAR, M

, "Yeni Bulunan Belgeler Işığında Mustafa Kemal'in Harp Okulu Öğrencilik Dönemine Katkı", Toplumsal Tarih D

,Sayı: 78 (Haziran 2000), s

23-28

GÖK, H

-UYAR, M

, "Yeni Bulunan İki Belgenin Işığında M

Kemal Atatürk'ün Harp Akademisi Öğrencilik Dönemi", Toplumsal Tarih D

, Sayı: 71 (Kasım 1999), s

8-15

GÜLER, A

, "Arşiv Belgelerinin Işığında Askeri Öğrenci Mustafa Kemal'in Notları ve Künye Bilgileri", Silahlı Kuvvetler D

, Yıl: 119, Sayı: 363 (Ocak 2000), s

19-36

GÜLER, A

, Atatürk: Soyu, Ailesi ve Öğrenim Hayatı, Kara Harp Okulu Basımevi, Ankara, 1999, 1-164 s

GÜLER, A

, "Mustafa Kemal'i Atatürk Yapan Süreçte Aile Çevresi İle İlk ve Orta Öğrenim Yaşantısının Rolü", Atatürk Haftası Armağanı, Genelkurmay ATASE

Başkanlığı Yayını, Ankara, 10 Kasım 1998, s

53-65

GÜLER, A

, Mustafa Kemal'in Harp Okulu ve Harp Akademisi Öğrenimi, Kara Harp Okulu Basımevi, Ankara, 2000, 1-40 s

Harp Akademileri’nin 132 Yılı, 1848-1980 Şeref Dolu Yıllar, Hazırlayan: T

Yurdabak, Harp Akademileri Basımevi, İst

, 1980

Harp Akademilerinin 142

Yılı Şeref Dolu Yıllar 1848-1990, Harp Akademileri Komutanlığı Yayınları, İstanbul, 1990

İSKORA, M

M

, Erkan-ı Harbiye Mektebi (Harp Akademisi) Tarihçesi, İstanbul, 1930

Kara Harp Okulu Arşivi, Künye Defteri, No: 21

Kara Harp Okulu Arşivi, Numara Defteri, No: 13

Kara Harp Okulu Arşivi, Numara Defteri, No: 14

Kara Harp Okulu Arşivi, Numara Defteri, No: 15-16

Kara Harp Okulu Arşivi, Numara Defteri, No: 22

Kara Harp Okulu Arşivi, Numara Defteri, No: 26

Kara Kuvvetleri Komutanlığı Arşivi, Atatürk'ün Özlük Dosyası

KURTCEPHE, İ

- BALCIOĞLU, M

Kara Harp Okulu Tarihi, Ankara, 1991

ÖZDEŞ, L

M

, "Harbiye'de Gazi Hazretleri İle Bir Sınıfta Ders", Vakit Gazetesi, 30 Ağustos 1934

UNAT, F

R

, "Atatürk'ün Öğrencilik Hayatına Ait Bazı Notlar", Devrim Gençliği D

,sayı:17 (Kasım 1953), s

10-11

UNAT, F

R

, "Atatürk'ün Öğrenim Hayatı ve Yetiştiği Devrin Milli Eğitim Sistemi", Türk Tarih Kurumu Atatürk Konferansları C: I

, Ankara, 1964, 71-89

ÜNAL, T

, "Harp Okulu Tarihi ve Mustafa Kemal", Türk Kültürü D

, sayı: 25 (Kasım 1964), s

32-40

YALMAN, A

E

, "Büyük Millet Meclisi Reisi Müşir Gazi Mustafa Kemal Paşa Hazretleri'nin Tarihçe-yi Hayatı", Vakit Gazetesi, 10 Kanunusani 1338/10 Ocak 1922

(ALINTI)

10-10-2012	#2
Prof. Dr. Sinsi	Askeri Öğrenci Mustafa Kemal'in Notları V Harp Akademisi Mustafa Kemal’in Harp Okulu’ndan “neşet” tarihi olan 28 Kanunusani 1317, yani 10 Şubat 1902 Pazartesi tarihi, Harp Akademisi’ne girdiği tarihtir Kara Harp Okulu Arşivi’ndeki “1315 Duhullülere Mahsus Künye Defteri”nde Ahmet Tevfik, Mustafa Kemal, Recep Fahri ve Ali Şevket’in yer aldığı sayfanın başında, “Manastır Mekteb-i İdadisi’nden vürud eden şakirdan” başlığının devamında “duhül” ve “neşet” tarihleri yazılıdır Ayrıca Mustafa Kemal’in “çiçek künyesi”nin üzerinde “3 Ordu Erkan-ı Harbiye Birinci Sene Namzetliğine” yazılmıştır Aynı ibareler, Ahmet Tevfik ve Ali Şevket’in künyelerinin üzerinde de bulunmaktadır 1848 yılında Harp Okulu içinde “Erkan-ı Harbiye Sınıfları” adı ile kurulan Harp Akademisi, Esat Paşanın Harp Okulu Öğretim Başkanlığı’na atanması (1899) ndan sonra, yani Mustafa Kemal’in Harp Okulunda öğrenime başladığı sırada yeni bazı düzenlemeler yapılmıştır O zamana kadar Harp Okulu’ndan “erkan-ı harp sınıfları”na geçen öğrencilere “erkan-ı harp” (kurmay) deniliyordu Esat Paşa, bunu değiştirmiş, “erkan-ı harp namzedi” (kurmay adayı) şekline çevirmiştir Bundan sonra Harp Akademisi öğrencileri kısaca “namzet” (aday) olarak anılmaya başlanmıştır O zamana kadar Harp Akademisi’nin 15 kişiyi geçmeyen öğrenci sayısı, yine Esat Paşanın çabalarıyla kırka kadar yükseltilmiştir Fakat, bu öğrencilerden ordunun ihtiyaç fazlası kısmına kurmaylık hakkı verilmemiş, bunlar “mümtaz” adı altında ve yüzbaşı rütbesiyle kıtalara çıkarılmışlardır 18 Eylül 1899 günlü İkdam Gazetesi’nde çıkan bir haberde bu değişikliğin temel sebepleri ve uygulamanın nasıl olacağı konusu şu şekilde anlatılmaktadır: “Şimdiye kadar, Harbiye Okulu’nun en muvaffak mezunları kurmay sınıflarına ayrılıyor ve üç yıl eğitim gördükten sonra buradan otomatikman yüzbaşı olarak çıkıyorduYalnız bazı subaylar, kurmay sınıflarına ayrıldıktan sonra dersleri ihmal ediyordu Diğer yandan, çok iyi derece alamamış olan Harbiye mezunları arasında da kurmaylığa yatkın kimseler bulunabilir Bu sebeple nizamnamenin değiştirilmesi kararlaştırılmıştır Bundan böyle şu usul tatbik edilecektir: Harbiye Okulu’ndan teğmen olarak mezun olanların en iyilerinden; sınıfın mevcuduna nazaran yüzde beş ile on arasında subay seçilecek ve onlara ‘kurmay namzedi’ namı verilecektir Namzetler özel bir işaret olarak yakalarına sarı bir yıldız takacaklardır Üç yıl süre ile derslerinde ve hareketlerinde muvaffak olamayan namzetler, sarı yıldızı muhafaza ederek ‘mümtaz subay’ sıfatını taşıyarak orduya katılacaklardır Muvaffak olanlar ise kurmay yüzbaşı olarak okulu terk edeceklerdir İki yıl kıtalarda staj gördükten sonra da kolağası rütbesine yükselecek ve genelkurmayda görev alacaklardır” Bu nizamname esaslarına göre mezuniyetin 1902 yılından itibaren başladığı görülmektedir Bu yıldan itibaren Erkan-ı Harbiye Sınıfları’ndan “Çok İyi” derecede başarı sağlayanlara “Kurmay”, ve “İyi” derecede bitirenlere “Mümtaz” unvanı verilmeye başlanmıştır Bu usul, 1909 yılına kadar devam etmiştir Mümtazlar arasında “kurmay” ihtiyacını karşılamak üzere sonradan “kurmaylıkları” onananlar da çoktur Bu dönemde, Erkan-ı Harp Sınıfı öğrencileri, “Kurmay Yüzbaşı” olarak mezun olmuşlar ve iki yıl sonra da “Kıdemli Yüzbaşılığa” yükselmişlerdir Ömer Sami Coşar tarafından; Mustafa Kemal'in Akademiye başladığı birinci sene sınıf mevcudu, topçu ve süvari okullarından gelenler ve değişik sebepler dolayısıyla bir üst sınıftan kalanlar ile birlikte 43 kişi olarak gösterilmekte ise de gerçekte sınıfın mevcudu 42'dir Söz konusu sayı, Harp Okulu ve Topçu Okulu (Mühendishane-yi Berri-i Hümayun) mezunu kurmay adayı öğrenciler ile hastalık sonucu devre kaybeden üç subayın (Ahmet Efendi Saraçhane, Sedat Efendi Üsküdar, Mustafa İzzet Efendi Kale-yi *******) katılımı ile oluşmuştur Mustafa Kemal ilk yılını 1922’de yayınlanan anılarında şöyle anlatır: “Erkan-ı Harp sınıflarına geçtik Mutad olan derslere çok iyi çalışıyordum Bunların fevkinde olarak ben de ve bazı arkadaşlarda yeni fikirler peyda oldu Memleketin idaresinde ve siyasetinde fenalıklar olduğunu keşfetmeye başladık” Kara Harp Okulu Arşivi’ndeki, elle yazılmış (matbuu olmayan) 26 No’lu Numara Defteri’ne göre Atatürk’ün Harp Akademisi birinci ve ikinci sınıfta okuduğu dersler, notları ve buradaki ders başarısı şu şekildedir: Sınıf mevcudu kırk iki kişi olan Akademi birinci sınıfta , toplam 580 olan ders notlarından Mustafa Kemal, toplam 479 not almıştır ve başarı sırası 8’dir Okuduğu dersler ve aldığı notlar şu şekildedir: Coğrafya-yı Sevkü’l-Ceyş (32), Talimgâh-ı Hafife Tatbikatı (41), Fenn-i Esliha Nazariyatı (38), Tarih-i Fenn-i Harp (35), Fransızca (36), Mübahis-i Riyaziye (43), Talim Nazariyatı (45), Kitabet-i Askeriye (39), Tabiye Nazariyatı (33), Muharebat-ı Meşhure Münakaşası (32), Almanca veya Rusça (33), Mufassal Topografya (34), İstikşafat-ı Askeriye (18), Talim Ameliyatı (20) Aynı sınıfın başarı sıralamasında Ahmet Tevfik, Selanik 522 toplam notla birinci; İhsan, Cihangir (Sabis) 517 toplam notla ikinci; Süleyman, İzmir 508 notla üçüncüdür İlk ona giren diğer öğrenciler ve toplam notları şu şekildedir: 4 Hayri, Davutpaşa (493), 5 Mustafa Aziz, Kale-i ***** (492), 6 Kemal, Ohri (489), 7 Selim, Çerkes (486), 8 Mustafa Kemal, Selanik (479), 9 Ali, Rumelikavağı (488), 10 Ahmed, Saraçhane (470) Mustafa Kemal’in, Akademi ikinci sınıfında öğretime başladığı yıl sınıfın mevcudu 40'a düşmüştür Bu sayı, ikinci sınıfta hastalık nedeniyle devre kaybeden iki subayın katılması (Asım Efendi Kütahya, Ahmet Efendi Bursa) ve çeşitli nedenlerle ilişiği kesilen dört subayın (Faruk Efendi Isparta, Müştak Efendi Van, İbrahim Efendi Tunus, Osman Efendi Sultanahmet) ayrılmasıyla oluşmuştur İkinci sınıfta Mustafa Kemal'in kırk kişilik sınıf mevcudu içinde toplam 480 puan aldığı görülmektedir ve 6 sıradadır Dersleri ve notları şu şekildedir: Topçuluk ve Topçu Tabyası (45), Muharebat-ı Meşhure Münakaşası (38), Coğrafya-yı Sevkü’l-Ceyş (45), İstihkamat-ı Cesime (35), Tabiye Tatbikatı (36), Ecnebi Ordu Teşkilatı (43), Tabakatü’l-Arz(39), Fransızca (38), Talim Nazariyatı (43), Mübahis-i Riyaziye (45), Almanca veya Rusça (42), İstikşafat-ı Askeriye (16), Talim Ameliyatı (20) Bu sınıfta ilk ona giren öğrenciler ve toplam notları şu şekildedir: 1 İhsan, Cihangir (511), 2 Ahmet Tevfik, Selanik (501), 3 Sedad, Üsküdar (501), 4 Asım, Kütahya (Gündüz) (494), 5 Mustafa İzzet, Kale-i ******* (487), 6 Mustafa Kemal, Selanik (480), 7 Ahmed Müfit, Kırşehir (Özdeş) (478), 8 Ali Fuat, Salacak (Cebesoy) (478), 9 Süleyman, İzmir (476), 10 Kemal, Ohri (476) Mustafa Kemal Kurmay Yüzbaşı olarak yeminini 08 Teşrinievvel 1320 (Hicri: 11 Şaban 1322), Miladi 21 Ekim 1904 Cuma günü eder Sabah Gazetesi, 21 Teşrinievvel 1320 (03 Kasım 1904) günkü nüshasında; Harbiye Okulundaki yemin merasiminde numaraların da okunduğunu ve törende Askeri Okullar Nazırı Zeki Paşa, İkinci Nazır Ferik Rıza Paşa, Harbiye Okulu Müdürü Ferik Servet ve Ders Nazırı Esat Paşaların da hazır bulunduğunu ve Zeki Paşanın yeminleri teker teker yaptırdığını yazar Bu gazeteye göre yemin edenler şunlardır: “Bu sene Mekteb-i Harbiye’den yüzbaşılıkla neşet eden Erkan-ı Harp ve namzed ve Baytar efendilerle mülazım-ı evvellikte ikinci seneye terfi eden namzet ve Baytar beşinci sene ve Aşiret Mektebi efendileri” Mustafa Kemal 29 Kanunuevvel 1320, yani 11 Ocak 1905 Çarşamba günü “Erkan-ı Harbiye Yüzbaşılığı ile mektepten neşet ederek sunuf-u selasede bölük idare ve kumanda etmek üzere atik 5nci Ordu’ya memur buyrulmuştur” 57nci Dönem Akademi mezunu toplam 37 kişidir Bunların 13’ü “Kurmay”, 27’si de “Mümtaz” olmuşlardır Mevcut bilgi ve belgelere göre Mustafa Kemal Kurmay olarak Akademiyi bitiren 13 kişi arasında 5nci olmuştur Dönemin birincisi Ali İhsan Sabis, ikincisi Asım Gündüz, üçüncüsü Ahmet Sedat Doğruer, dördüncüsü Ahmet Tevfik, altıncısı Mehmet Hayri Turhan, yedincisi Mustafa İzzet Yavuzer, sekizincisi Ali Seydi Uğur, dokuzuncusu Ali Fuat Cebesoy’dur Diğer üç kurmay da sırasıyla şunlardır: Süleyman Şevket Demirhan, Kemal Ohri, M Şevki (kurmaylığı geri alınmıştır) VI Künye Bilgileri Mustafa Kemal Atatürk hakkında yapılan biyografi çalışmalarında onun öğrenim hayatı ile ilgili verilen bilgilerin çoğunun yanlış olduğu görülmektedir Bu yanlışlıklardan Harp Okulu’ndaki dönemi de kurtulamamış, arşiv çalışması yapılmadan genellikle birbirinden aktarmalarla ve Rumi, Hicri tarihleri Miladi tarihlere çevirirken yapılan hatalarla bu yanlışlıklar devam edip gitmiştir Hatta, bu biyografilerin yanlışlarını düzeltmek iddiası ile ortaya çıkanlardan bazıları da yeni yanlışlara düşmüşlerdir Notları, toplam not üzerinden sırası ve derslerle ilgili bilgileri yukarıda verdiğimiz için bir kenara bırakacak olursak, Mustafa Kemal’in diğer künye bilgileri belgelere göre şu şekildedir: Duhulü: 1 Mart 1315 (13 Mart 1899 Pazartesi) Apolet Numarası: 1283 Diploma Numarası: 5998 Üçüncü Sınıfta sınav sonuçlarının ve yeni subayların isimlerinin açıklanması ve öğrencilerin 39 günlük bayram iznine gitmeleri: 22 Teşrinisani 1317 (05 Aralık 1901 Perşembe) Bayramın Bitişi: 31 Kanunuevvel 1317 (13 Ocak 1902 Pazartesi) Diploma töreni ve diplomaların verilişi: 12 Kanunusani 1317 (25 Ocak 1902 Cumartesi) Neşeti (Harp Okulu’ndan Çıkışı): 28 Kanunusani 1317 (10 Şubat 1902 Pazartesi) Önemli bir yanlışlık konusu da Mustafa Kemal’in “Sicili”dir Kara Kuvvetleri Komutanlığı Arşivi’nde bulunan “Özlük Dosyası”nda sicili “1317-P 8”, (1317-Piyade-8) olarak görülmektedir Buradaki 1317 Rumi tarihi bazı kaynaklarda 1901, bazı kaynaklarda 1902 olarak çevrilmektedir Bunun doğrusu 1901’dir Okul o dönemde 13 Mart tarihinde eğitim ve öğretime başlamakta, Aralık ayı sonunda da eğitim-öğretim yılı bitmektedir 1317 Rumi yılı 01 Mart ile 28 Şubat arasında 12 ayı kapsamaktadır 1317 Rumi yılının toplam 9 ay ve 18 günü yani 14 Mart ile 31 Aralık arası Miladi 1901 yılındadır 1901 yılının Mart ayında 18 gün, diğer Nisan, Mayıs, Haziran, Temmuz, Ağustos, Eylül, Ekim, Kasım ve Aralık aylarının tamamı 1317 yılına aittir 1317 yılının sadece 2 ay ve 13 günü yani, 01 Ocak ile 13 Mart tarihleri arası Miladi 1902 yılındadır 1902’nin Ocak, Şubat aylarının tamamı ile Mart ayının 13 günü, Rumi 1317 yılındadır Bu duruma göre, Mustafa Kemal ve diğer “1315 Duhullü” Harbiyeliler, “1901 Devresi” olmaktadır Mustafa Kemal Atatürk’ün Sicili de “1901-Piyade-8” dir Mustafa Kemal’in “sicili” bazı yayınlarda “Piyade-1474” olarak verilmektedir Bu bilginin en eski kaynağının Muharrem Mazlum (İskora)’un eseri olduğu görülmektedir Bunun Mustafa Kemal’in Akademideki numarası olması muhtemeldir Özlük dosyası bilgileri, Onun “subay sicili”nin “1317-Piyade-8” (1901-Piyade-8) olduğunu tartışmaya yer bırakmayacak şekilde ortaya koymaktadır Kaynaklar Atatürk, Türk Silahlı Kuvvetlerinin Ata'sına 100Yıl Anısı, Ankara, 1981 BALCIOĞLU, M, "Atatürk'ün Biyografisine Katkı", Atatürk Araştırma Merkezi D, C: XIII, sayı: 38 (Temmuz 1997), s 539-541 BORAK, S, Atatürk ve Edebiyat, 2 Baskı, İstanbul, 1998 BORAK, S, "Atatürk'ün Biyografisinde Yapılan Yanlışlıklar", Atatürk Araştırma Merkezi D, C: I, (Kasım 1984), s 277-285 BORAK, S, Atatürk'ün İstanbul'daki Çalışmaları (1899-16 Mayıs 1919), 2 Baskı, İstanbul, 1998 CEBESOY, A F, Sınıf Arkadaşım Atatürk, Okul ve Genç Subaylık Anıları, İstanbul, 1967 COŞAR, Ö S, Atatürk Ansiklopedisi C: I (1881-23 Temmuz 1908), İstanbul, 1973 ÇAM, Y, Atatürk'ün Okuduğu Dönemde Askeri Okullar Rüştiye-İdadi-Harbiye (1892-1902), Ankara, 1991 Takvimü's-sinin, Gazi Ahmet Muhtar Paşa, Hazırlayan: Y Dağlı-H Pehlivanlı, Ankara, 1993 GÖK, H, Kara Harp Okulu Arşivi Kılavuzu, Kara Harp Okulu Basımevi, Ankara, 1999, 1-63 s GÖK, H-UYAR, M, "Yeni Bulunan Belgeler Işığında Mustafa Kemal'in Harp Okulu Öğrencilik Dönemine Katkı", Toplumsal Tarih D,Sayı: 78 (Haziran 2000), s 23-28 GÖK, H-UYAR, M, "Yeni Bulunan İki Belgenin Işığında M Kemal Atatürk'ün Harp Akademisi Öğrencilik Dönemi", Toplumsal Tarih D, Sayı: 71 (Kasım 1999), s 8-15 GÜLER, A, "Arşiv Belgelerinin Işığında Askeri Öğrenci Mustafa Kemal'in Notları ve Künye Bilgileri", Silahlı Kuvvetler D, Yıl: 119, Sayı: 363 (Ocak 2000), s 19-36 GÜLER, A, Atatürk: Soyu, Ailesi ve Öğrenim Hayatı, Kara Harp Okulu Basımevi, Ankara, 1999, 1-164 s GÜLER, A, "Mustafa Kemal'i Atatürk Yapan Süreçte Aile Çevresi İle İlk ve Orta Öğrenim Yaşantısının Rolü", Atatürk Haftası Armağanı, Genelkurmay ATASE Başkanlığı Yayını, Ankara, 10 Kasım 1998, s 53-65 GÜLER, A, Mustafa Kemal'in Harp Okulu ve Harp Akademisi Öğrenimi, Kara Harp Okulu Basımevi, Ankara, 2000, 1-40 s Harp Akademileri’nin 132 Yılı, 1848-1980 Şeref Dolu Yıllar, Hazırlayan: T Yurdabak, Harp Akademileri Basımevi, İst, 1980 Harp Akademilerinin 142 Yılı Şeref Dolu Yıllar 1848-1990, Harp Akademileri Komutanlığı Yayınları, İstanbul, 1990 İSKORA, M M, Erkan-ı Harbiye Mektebi (Harp Akademisi) Tarihçesi, İstanbul, 1930 Kara Harp Okulu Arşivi, Künye Defteri, No: 21 Kara Harp Okulu Arşivi, Numara Defteri, No: 13 Kara Harp Okulu Arşivi, Numara Defteri, No: 14 Kara Harp Okulu Arşivi, Numara Defteri, No: 15-16 Kara Harp Okulu Arşivi, Numara Defteri, No: 22 Kara Harp Okulu Arşivi, Numara Defteri, No: 26 Kara Kuvvetleri Komutanlığı Arşivi, Atatürk'ün Özlük Dosyası KURTCEPHE, İ - BALCIOĞLU, M Kara Harp Okulu Tarihi, Ankara, 1991 ÖZDEŞ, L M, "Harbiye'de Gazi Hazretleri İle Bir Sınıfta Ders", Vakit Gazetesi, 30 Ağustos 1934 UNAT, F R, "Atatürk'ün Öğrencilik Hayatına Ait Bazı Notlar", Devrim Gençliği D,sayı:17 (Kasım 1953), s 10-11 UNAT, F R, "Atatürk'ün Öğrenim Hayatı ve Yetiştiği Devrin Milli Eğitim Sistemi", Türk Tarih Kurumu Atatürk Konferansları C: I, Ankara, 1964, 71-89 ÜNAL, T, "Harp Okulu Tarihi ve Mustafa Kemal", Türk Kültürü D, sayı: 25 (Kasım 1964), s 32-40 YALMAN, A E, "Büyük Millet Meclisi Reisi Müşir Gazi Mustafa Kemal Paşa Hazretleri'nin Tarihçe-yi Hayatı", Vakit Gazetesi, 10 Kanunusani 1338/10 Ocak 1922 (ALINTI)