|
Prof. Dr. Sinsi
|
İ S T A N B U L V E F E T İ H
İstanbul'un ismiyle alakalı etimolojik bilgiler
M Ö 667 yılında; İstanbul'a yerleşim kuran kolonist Megaralılar şehri o dönemdeki kralı Byzas için "Bizantium" ismini koymuştur
MS 196 yılında da Roma İmparatoru Septimius Severus şehri bir saldırı sonrasında ele geçirmiş, ancak bu sırada şehir bir harabe haline gelmiştir Şehri yeniden onarınca, bir çok Romalı da İstanbul'a göç etmiştir
Her ne kadar Severus şehre oğlunun ismi Augusta Antonina (İmparator olunca ismi Antoninus Caracalla olmuştur) vermek istese de rivayete göre, Konstantin şehre Konstantinopolis ismini vermesinden öncesine kadar halk arasında bu şehre Nova Roma (Yeni Roma) deniliyordu
Konstantin de en başında şehrin resmi ismini Nova Roma koymak istedi; ancak dini anlaşmazlıklar çıkınca bundan vazgeçti
İstanbul adının kökeninin Antik Yunancaya da dayandığı rivayet edilir
Türkler İstanbul'u ele geçirmesi sırasında ve öncesinde; Selçuklularda olduğu gibi şehre Stamboul-Stambul demekteydiler
Türklerin yanı sıra; 10'uncu yüzyılda Arapların 12'inci yüzyılda da Ermenilerin şehre bu isimle çağırdıklarını öngörürler Ancak; devlet işlerinde Osmanlı İmparatorluğu Konstantiniyye ismini kullanır
Şehrin İstanbul-İstambol ismini sık kullanması ise 17'inci yüzyılda; Evliya Çelebi'nin şehirden bu isimle bahsetmesiyle başlar
İstanbul kelimesi Yunanca "εις την Πόλιν" ya da "στην Πόλη" (eis tén pólin ya da sten pole =şehire doğru ya da şehirde ) cümlesinden gelir 18'inci yüzyılda III Mustafa döneminde ise; paraların üzerinden Konstantiniyye kaldırılarak, İstambol'u koyunca resmiyete dönüşür (1770)
***
İstanbul'un farklı isimleri
İstanbul'a farklı isimler veren pek çok dil vardır Meselam bunlardan bazıları şöyledir:
Rumca: Konstantinopolis, Istinpolin, Megali Polis, Kalipolis, Vizantion
Latince: Bizantium, Antoninya, Alma Roma, Nova Roma
Slavca: Çargrad, Konstantingrad
İbranice: איסטנבול (İs-tan-bul), Ortaçağ'da קושטא (Kuş-ta)
Vikingce: Miklagard
Ermenice: Vizant, Stimbol, Esdambol, Eskomboli
Arapça: Bizantiya, el-Mahsura, Kustantina el-uzma
Selçuklular zamanında: Konstantiniyye, Mahrusa-i Konstantiniyye, Stambul
Eski Rusça: Çargrad, Vizantiy, Konstantinopol, Stambul
Osmanlıcada: 'a farklı isimler veren pek çok dil vardır Meselam bunlardan bazıları şöyledir:: Konstantinopolis, Istinpolin, Megali Polis, Kalipolis, Vizantion : Bizantium, Antoninya, Alma Roma, Nova Roma : Çargrad, Konstantingrad : איסטנבול (İs-tan-bul), Ortaçağ'da קושטא (Kuş-ta) : Miklagard : Vizant, Stimbol, Esdambol, Eskomboli : Bizantiya, el-Mahsura, Kustantina el-uzma : Konstantiniyye, Mahrusa-i Konstantiniyye, Stambul : Çargrad, Vizantiy, Konstantinopol, Stambul : Dersaadet, Deraliyye, Mahrusa-i Saltanat, Istanbul, Islambol, Darü's-saltanat-ı Aliyye, Asitane-i Aliyye, Darü'l-Hilafetü 'l Aliye, Payitaht-ı Saltanat, Dergâh-ı Mualla, Südde-i Saadet, Kostantiniyye ( قسطنطينيه )
İstanbul
Fransızca : Stamboul
İspanyolca : Estambul
Macarca : Isztambul
Litvanca : Stambulas
Letonyaca : Stambula
Arnavutça : Stambolli
Galce : Iostanbúl
Loglanca: Gonstantinupol
Lazca: Poli
Ladino: Estanbol
Farsça: Estanbol
Rumence: İstambul
Halis ECE
|