Rehberlik/Rehberlikte Kullanılan Teknikler

**Prof. Dr. Sinsi** · 10-10-2012

KENDİNİ ANLATMA TEKNİKLERİ

Kendini Anlatma Teknikleri Şunlardır:

1) Görüşme

2) Anket

3) Envanter

4) Problem tarama listeleri

5) Otobiyografi

6) Psikodrama

7) Oyun ve oyun terapisi

8) Arzu listesi

1) Görüşme: Görüşme,bireyi tanıma çalışmalarında en yaygın olarak kullanılan bir tekniktir

Belli bir amaçla yüz yüze gelen iki veya daha fazla kişinin, sözel ve sözel olmayan davranış ve teknikler kullanarak yaptıkları bir etkileşim sürecidir

Görüşmeyi yapan kimse teknik ve beceri yönünden iyi yetişmiş olabilir,görüşme konusunda uzmanlaşmış bir kişi, de olabilir

Herkes kendi amaçları doğrultusunda farklı görüşmeler yapabilir

Öğretmen öğrencisiyle, doktor hastasıyla, danışman danışanıyla, yönetici ise işe alacağı adayıyla vs

görüşme yapabilir

Görüşmeciler bilgi toplamak ve bireye yardım etmek amacıyla görüşme yaparken görüştükleri bireylerin giyim-kuşamı, beden dili, ses tonu ve genel davranışlarını doğrudan gözleme olanağı bulur

Görüşmenin en üstün yanlarından biri budur

Görüşmeci görüştüğü birey hakkında oldukça fazla bilgi edinebilir

Ancak burada görüşmecinin becerikli ve yetenekli olması gerekir

Daha çok bilgi elde edebilmek için açık uçlu sorular sorulmalıdır

Görüşmenin konuşmadan farkı

1

Görüşmede bilinçli olarak saptanmış bir amaç vardır

Bireylerin kişisel problemlerinin çözümüne yardım etmek, bir köy liderinin köyün ihtiyaçlarını öğrenmek ve iş isteyen birisi hakkında bilgi toplamak görüşmenin amaçlarından biri olabilir

2

Belli bir amacı olduğu için görüşmenin kapsamı bu amaca yönelik bir plan ve düzen içinde yürütülür

3

Amacın gerçekleştirilebilmesi için görüşmeye taraf olan kişilerden biri olan görüşmeci etkileşimi planlama,düzenleme sorumluluğunu üzerine alır

4

Görüşme sürecinde belli bir amaç için iki kişinin bir araya gelmesi söz konusu olduğu için görüşmeler çoğunlukla rasgele değil belli bir zamanda,yerde ve sınırlı bir süre için düzenlenir

(Özgüven,1998,s

110)

Görüşmenin olumlu yönleri:

1

Yüz yüze ve doğal etkileşim sürecidir

Böylelikle birey hakkında kesin ve doğru bilgi edinilir

2

Kullanım alanı çok geniştir

3

Görüşmede bireyin söylediklerine ve beden diline bakarak söylemedikleri veya gerisinde yatan duygu ve düşünceleri anlayabiliriz

4

Görüşme tekniği okuma yazma bilmeyen bireylere de uygulanabilir

5

İyi ilişkiler kurulduğu zaman görüşme ile bilgiler doğru ve eksiksiz olarak toplanabilir

Görüşmenin sınırlı yanları:

1

Görüşme tekniği ekonomik değildir

(tek tek bireylere dayandırıldığı için zaman,emek,para bakımından ekonomik değildir

)

2

Bireyin verdiği bilgilerin doğru olduğu kabul edilmektedir

Ancak birey hakkında elde edilen bilgilerin ne derece doğru olup olmadığını kontrol etmek mümkün değildir

3

Görüşme tekniği, taraflar açısından sübjektif olduğundan elde edilen bilgiler yanlış yorumlanabilir

4

Görüşmede taraflara uygun yer, zaman,süre belirlemek oldukça zordur

5

Görüşmede elde edilen bilgiler görüşülen bireyin vermek istedikleri bilgiler ile sınırlıdır

(Editör: Can,2002,s

155)

Görüşme, hangi konuda kiminle yapılırsa yapılsın,bazı soruların sorulup cevapların alındığı bir soruşturma süreci biçiminde düşünülmemelidir

Görüşmede görüşülen kişinin konu hakkındaki duygu ve düşüncelerini rahat bir şekilde ifade etmesine fırsat verilmelidir

Görüşmeyi sürdüren uygulayıcının görüşülen kişinin görüşlerini, duygu ve düşüncelerini eleştirme ve yargılama gibi bir hak ve sorumluluğu da yoktur

Görüşme sonuçlarının kayıt edilmesi gerekir

Kayıt amacı ile önceden hazırlanmış araçlar ve ölçekler kullanılacağı gibi düz yazılı raporlarda düzenlenebilir

Duruma ve kullanılan aracın niteliğine bağlı olarak, bazı bilgiler görüşme sırasında kaydedilebilir; bazı bilgilerin ise görüşmeden sonra yazılması gerekli olabilir

Okullarda psikolojik danışma ve rehberlik uygulamaları ile ilgili olarak görüşme çalışmalarında uzmanların yanı sıra öğretmenlerin de görev almaları gerekir

Buna göre, görüşme tekniği ile bilgi toplamada tecrübe kazanmaları ve bu tekniği etkili bir biçimde kullanabilmeleri için öğretmenler ve uzmanlar arasında yakın işbirliği ve karşılıklı bilgi alışverişi sağlanmalıdır

2- Anket: Bireyin ailesi, kişisel nitelikleri, çeşitli konulara ilişkin duygu ve düşünceleri hakkında bilgi etmek amacıyla hazırlanmış yazılı sorular grubudur

Bu soruların neler olacağı ve soru sayısı araştırmacının amacına bağlı olarak değişmektedir

Anketler çok sayıda sorulardan oluşması ve kısa sürede çok sayıda kişiye uygulanarak bir çok konuda bilgi toplanması nedeniyle başta araştırmacılar olmak üzere hemen herkes tarafından yaygın olarak uygulanan bir tekniktir

Anket sorularını hazırlamak uzmanlık işidir

Anketteki sorular birey hakkında bilgi toplamaya yöneliktir

Anket kullanılırken toplanan bilgilerin gizli tutulacağı , bilgileri amaç dışı başkaları ile paylaşılamayacağı açıkça belirtilmelidir

Ancak bu şekilde, anketlerin dolduranlar tarafından daha ciddiyet ve samimiyetle ele alınması ve böylece doğru bilgilerin toplanması sağlanabilir

(Özgüven,1998,s

112)

Ankette dört soru sorulabilir:

1

Açık uçlu sorular;bir soru sorulur ve bireyin yazarak yanıtlaması istenir

ÖRN:sizce enflasyonun en önemli nedeni nedir?

2

Kapalı uçlu sorular:Bir soru sorulur ve seçenekler verilir

Bireyin bu seçenekler içinden birini ya da birkaçını işaretlemesi beklenir

ÖRN:Kaç yaşında evlendiniz?

( )17 yaş ve daha küçük

( )18-20

( )21-25

( )26-30

( )31 yaş ve daha büyük

3

Evet hayır şeklinde yanıtlanan sorular:anketlerde bazı sorular evet hayır diye yanıtlanması gereken sorulardır

4

Derecelendirilmeli sorular:anketlerde bazı sorularda derecelendirilmelidir

ÖRN:öğretmenlerinizin size davranışlarından ne derece memnunsunuz?

( )oldukça memnunum

( )kısmen

( )memnun değilim

Anketler:

1

Gruplara uygulanabilir

2

Bireylerle görüşülerek uygulanabilir

3

Posta ile yollanarak uygulanabilir

4

Telefon görüşmesi yaparak uygulanabilir

Anketlerde her şeyden önce ,cevaplama güvenliğini ve katılma oranını yüksek tutmak için net ve yeterli bir açıklamaya gerek vardır

Anketin kapsadığı alan ya da konu mutlaka sınırlı tutulmalıdır

Elde hazır bulunan bilgiler tekrar tekrar sorularak ya da gereksiz sorulara yer vererek anketin hacmi genişletilmemelidir

Ankette çok özel ve kişisel sorulardan kaçınmalıdır

3-Envanter:Envanterler, bireyin kişilik,ilgi ve tutumlarıyla ilgili tipik davranışlarını ölçen araçlardır

Envanterlerin bazı genel ve ortak özellikleri vardır Bunlar:

· Envanterler objektif olarak uygulanmakta ve puanlanabilmektedir

· Envanterler ekonomiktir

Kısa sürede çok sayıda kişiye uygulanarak grupları birbirleriyle karşılaştırma olanağı sağlamaktadır

Ancak okuma yazma bilmeyenlere bireysel olarak uygulanması gerektiğinde soru sayısının çok olması nedeniyle zaman alıcıdır

· Güvenilirlilik katsayıları ve kapsam geçerlikleri oldukça yüksek ölçme araçlarıdır

· Envanterler bireyin belli niteliklerini ölçer,ancak ölçülen niteliğin nedenleri hakkında bilgi vermez

· Envanterlerde soruları yanıtlama biçimleri envanterin yapısına bağlı olarak değişmektedir

Bazı envanterler “evet-hayır”, bazısı derecelendirmeli, bazısı ise “en az-en çok tercih” edilen seçeneği işaretleme biçiminde düzenlenmiş olabilir

Envanterler kişilik, tutum ve ilgi envanteri olmak üzere üçe ayrılır

İlgi envanterleri: Öğrencilerin kendi ilgilerine uygun bir ders, program,alan veya meslek seçmelerinde onlara yardımcı olmaktır

Bunu da psikolojik danışmanlar ve psikolojik danışmanların inisiyatifinde öğretmenlerin desteği ile uygulanabilir

4-Problem tarama listeleri: Problem tarama listeleri, bireyin gereksinimleri, kişisel sorunları, sağlık, bedensel gelişim,benlik algısı,sosyal destek sistemi,okul,öğretmenler,aile,gelecek,meslek seçme,insan ilişkileri gibi konularda bireyin yaşamakta olduğu sorunlar hakkında bilgi toplayan ve bireylerinin sorunlarının giderilmesi için yardım etmeyi amaçlayan bilgi toplama araçlarıdır

Bu envanterin amacı:Bireyin sahip olduğu önemli problemleri saptayarak bu problemlerini çözmesi ,için öğrenciye yardım etmek ve böylece öğrencinin bir bütün olarak gelişmesine, okula uyum sağlamasına ve akademik başarısının yükselmesine katkıda bulunmaktır

Problem tarama listeleri, o okulun özellikleri, öğrencilerin gereksinimlerini, gelişim dönemlerini dikkate alarak hazırlanmalıdır

ÖRNEK: İlköğretim öğrencileri için hazırlanacak problem tarama listesi yatılı lise öğrencileri için hazırlanan problem tarama listesinden farklı olacaktır

Problem tarama listelerinde problem cümleleri 30 ile 400 arasında değişir

Yalnız 40-50’ den fazla soru sorulmamalıdır

Çünkü genelde öğrenciler çok sayıda maddeyi okumaktan kaçınmakta ve rasgele işaretleme yapılmalıdır

Problem tarama envanterlerini hazırlamak zor değildir

Psikolojik danışmanlar ve öğretmenler problem tarama listeleri hazırlayabilir, uygulayabilirler

Problem tarama listeleri hazırlanırken şu yol izlenebilir:

Problem tarama listesi uygulanacak gruba çeşitli problem alanlarıyla ilgili açık uçlu sorular sorularak grubun problemleri hakkında kabaca bilgi toplanabilir

Bu toplanan bilgiler, öğretmenler ile uzmanların gözlemleri birleştirilerek bir geçici problem tarama listesi hazırlanır

Geçici problem tarama listesi üzerinde her problem cümlesi gözden geçirilir

Maddeler amca uygun bir biçimde yazıldıktan sonra bir de açıklama yazılarak bu geçici form deneme uygulaması için hazır hale getirilir

Problem tarama listesi geçici formunun deneme uygulaması, esas uygulama grubuna benzer 30-40 kişilik küçük bir gruba uygulanır

Deneme uygulamasından sonra problem tarama listesi üzerinde gerekli düzeltmeler yapılarak esas form oluşturulur

Bu şekilde geliştirilmiş form hedef grup için uygulanır

Problem yarama listelerinin sonuçları öğrenciler, öğretmenler, yöneticiler ve veliler ile paylaşılabilir

Ancak sonuçların paylaşılmasında çok dikkatli olunmalıdır

Bir öğrencinin problemi öğrencinin rızası olmadan hiç kimse ile paylaşılmamalıdır

Kişisel nitelikli problem konunda, rehber öğretmen sınıfa girerek problem tarama listesinde bulunan problem cümlelerinden örnek verebilir ve bu tür problemleri olan öğrencilerin problemlerinin çözümü amacıyla rehberlik servisine başvurabilecekleri belirtilir

Grup için ortak ve yaygın olan problemlerin neler olduğu ise her sınıfta uygun bir dille belirtilir

Bu problemlerin grup rehberliği veya diğer rehberlik etkinlikleri çerçevesinde ele alınarak çözülmesine çalışılacağı vurgulanabilir

Bu açıklamalarda belirtilen bireysel ve grup rehberliği çalışmaları zaman geçirilmeden başlatılmalıdır

Problem tarama listeleri ile ilgili çeşitli açıklamaların ışığında, listeler tüm bir okulun eğitim programının yeniden düzenlenmesinde;okul psikolojik danışma ve rehberlik programının örgütlenmesinde ve geliştirilmesinde;bireylerin kendi problemlerini daha iyi anlamalarını sağlamada;psikolojik danışmaya ihtiyaç gösteren çok problemli öğrencilerin belirlenmesinde;psikolojik danışma sürecinin etkinliğinin artırılmasında; öğrencilerin problemlerinin yaş,cinsiyet, sosyo-ekonomik durum gibi değişkenler bakımından nasıl farklılaştığını incelemede kolaylıkla kullanılabilmektedir

5-Otobiyografi:Otobiyografi, bireyin geçmiş ve şimdiki yaşantısı ile geleceğe ilişkin planlarını yazılı olarak anlatmasıdır

Otobiyografinin amacı:Bireyin davranışlarının gerisinde yatan gereksinimleri,bastırılmış duyguları,tutumları ortaya çıkarmak ve baskı altında tutulan duygu ve düşünceleri ifade ederek bireyin rahatlamasını sağlamak;bireyi dolaylı olarak farklı yönleriyle tanımaktır

Ayrıca otobiyografi bireye zayıf ve üstün yanlarını,başarı ve başarısızlıklarını, insan ilişkilerini ve yaşantılarını anımsama fırsatı vermektir

Bireylere otobiyografi yazdırılırken genellikle iki yol benimsenebilir: bunlardan birisi olarak, bireyin kendisi hakkında her konuda istediği gibi serbestçe yazması istenebilir

Buna kontrolsüz ya da sınırsız otobiyografi denir

Bir başka yol ise, yazılacak konu ya da alt konuları sınırlamaktır

Bu durumda bireyin sadece belirli bir konu etrafında, örneğin,aile özgeçmişi, başkaları ile ilişkileri,ilgileri,geleceğe ilişkin kaygıları gibi konulardan biri hakkında serbestçe yazması istenir

Buna kontrollü yada sınırlı otobiyografi denir

Psikolojik danışma ve rehberlik uygulamalarında, yerine göre, otobiyografi yazdırılacak konular serbest bırakılacağı gibi, bazen de sınırlandırılabilir

Aslında,zaman zaman her iki yola da başvurmak gerekli olabilir

ilemeyen ve gerçekten elde edilmesine gereksinim duyulan bilgileri elde etmek amacıyla yazdırılmalıdır

Elde edilen bu bilgiler birey hakkındaki mevcut bilgilere ek bilgiler katacaksa otobiyografi yazdırılmalıdır

Çünkü sık sık otobiyografi yazdırmak mümkün olmamaktadır

İkincisi otobiyografi yazdırılmadan önce, elde edilen bilgilerin ne amaçla kullanılacağı konusunda birey bilgilendirilmeli ve bu bilgilerin gizli kalacağı konusunda güvence verilmelidir

Diğer bir önemli nokta ise, doğru bilgiler elde edebilmek için bireyin güdülenmesidir

Otobiyografi bireyi tanıma teknikleri içinde geçerliliği en düşük olan tekniklerden biridir

Bu nedenle otobiyografiden elde edilen bilgiler,diğer bireyi tanıma teknikleri aracılığı ile elde edilen bilgilerle değerlendirilmelidir

10-10-2012	#2
Prof. Dr. Sinsi	Rehberlik/Rehberlikte Kullanılan Teknikler KENDİNİ ANLATMA TEKNİKLERİ Kendini Anlatma Teknikleri Şunlardır: 1) Görüşme 2) Anket 3) Envanter 4) Problem tarama listeleri 5) Otobiyografi 6) Psikodrama 7) Oyun ve oyun terapisi 8) Arzu listesi 1) Görüşme: Görüşme,bireyi tanıma çalışmalarında en yaygın olarak kullanılan bir tekniktir Belli bir amaçla yüz yüze gelen iki veya daha fazla kişinin, sözel ve sözel olmayan davranış ve teknikler kullanarak yaptıkları bir etkileşim sürecidir Görüşmeyi yapan kimse teknik ve beceri yönünden iyi yetişmiş olabilir,görüşme konusunda uzmanlaşmış bir kişi, de olabilir Herkes kendi amaçları doğrultusunda farklı görüşmeler yapabilir Öğretmen öğrencisiyle, doktor hastasıyla, danışman danışanıyla, yönetici ise işe alacağı adayıyla vs görüşme yapabilir Görüşmeciler bilgi toplamak ve bireye yardım etmek amacıyla görüşme yaparken görüştükleri bireylerin giyim-kuşamı, beden dili, ses tonu ve genel davranışlarını doğrudan gözleme olanağı bulur Görüşmenin en üstün yanlarından biri budur Görüşmeci görüştüğü birey hakkında oldukça fazla bilgi edinebilir Ancak burada görüşmecinin becerikli ve yetenekli olması gerekir Daha çok bilgi elde edebilmek için açık uçlu sorular sorulmalıdır Görüşmenin konuşmadan farkı 1 Görüşmede bilinçli olarak saptanmış bir amaç vardır Bireylerin kişisel problemlerinin çözümüne yardım etmek, bir köy liderinin köyün ihtiyaçlarını öğrenmek ve iş isteyen birisi hakkında bilgi toplamak görüşmenin amaçlarından biri olabilir 2 Belli bir amacı olduğu için görüşmenin kapsamı bu amaca yönelik bir plan ve düzen içinde yürütülür 3 Amacın gerçekleştirilebilmesi için görüşmeye taraf olan kişilerden biri olan görüşmeci etkileşimi planlama,düzenleme sorumluluğunu üzerine alır 4 Görüşme sürecinde belli bir amaç için iki kişinin bir araya gelmesi söz konusu olduğu için görüşmeler çoğunlukla rasgele değil belli bir zamanda,yerde ve sınırlı bir süre için düzenlenir(Özgüven,1998,s110) Görüşmenin olumlu yönleri: 1 Yüz yüze ve doğal etkileşim sürecidir Böylelikle birey hakkında kesin ve doğru bilgi edinilir 2 Kullanım alanı çok geniştir 3 Görüşmede bireyin söylediklerine ve beden diline bakarak söylemedikleri veya gerisinde yatan duygu ve düşünceleri anlayabiliriz 4 Görüşme tekniği okuma yazma bilmeyen bireylere de uygulanabilir 5 İyi ilişkiler kurulduğu zaman görüşme ile bilgiler doğru ve eksiksiz olarak toplanabilir Görüşmenin sınırlı yanları: 1 Görüşme tekniği ekonomik değildir(tek tek bireylere dayandırıldığı için zaman,emek,para bakımından ekonomik değildir) 2 Bireyin verdiği bilgilerin doğru olduğu kabul edilmektedir Ancak birey hakkında elde edilen bilgilerin ne derece doğru olup olmadığını kontrol etmek mümkün değildir 3 Görüşme tekniği, taraflar açısından sübjektif olduğundan elde edilen bilgiler yanlış yorumlanabilir 4 Görüşmede taraflara uygun yer, zaman,süre belirlemek oldukça zordur 5 Görüşmede elde edilen bilgiler görüşülen bireyin vermek istedikleri bilgiler ile sınırlıdır(Editör: Can,2002,s155) Görüşme, hangi konuda kiminle yapılırsa yapılsın,bazı soruların sorulup cevapların alındığı bir soruşturma süreci biçiminde düşünülmemelidir Görüşmede görüşülen kişinin konu hakkındaki duygu ve düşüncelerini rahat bir şekilde ifade etmesine fırsat verilmelidir Görüşmeyi sürdüren uygulayıcının görüşülen kişinin görüşlerini, duygu ve düşüncelerini eleştirme ve yargılama gibi bir hak ve sorumluluğu da yoktur Görüşme sonuçlarının kayıt edilmesi gerekir Kayıt amacı ile önceden hazırlanmış araçlar ve ölçekler kullanılacağı gibi düz yazılı raporlarda düzenlenebilir Duruma ve kullanılan aracın niteliğine bağlı olarak, bazı bilgiler görüşme sırasında kaydedilebilir; bazı bilgilerin ise görüşmeden sonra yazılması gerekli olabilir Okullarda psikolojik danışma ve rehberlik uygulamaları ile ilgili olarak görüşme çalışmalarında uzmanların yanı sıra öğretmenlerin de görev almaları gerekir Buna göre, görüşme tekniği ile bilgi toplamada tecrübe kazanmaları ve bu tekniği etkili bir biçimde kullanabilmeleri için öğretmenler ve uzmanlar arasında yakın işbirliği ve karşılıklı bilgi alışverişi sağlanmalıdır 2- Anket: Bireyin ailesi, kişisel nitelikleri, çeşitli konulara ilişkin duygu ve düşünceleri hakkında bilgi etmek amacıyla hazırlanmış yazılı sorular grubudur Bu soruların neler olacağı ve soru sayısı araştırmacının amacına bağlı olarak değişmektedir Anketler çok sayıda sorulardan oluşması ve kısa sürede çok sayıda kişiye uygulanarak bir çok konuda bilgi toplanması nedeniyle başta araştırmacılar olmak üzere hemen herkes tarafından yaygın olarak uygulanan bir tekniktir Anket sorularını hazırlamak uzmanlık işidir Anketteki sorular birey hakkında bilgi toplamaya yöneliktir Anket kullanılırken toplanan bilgilerin gizli tutulacağı , bilgileri amaç dışı başkaları ile paylaşılamayacağı açıkça belirtilmelidir Ancak bu şekilde, anketlerin dolduranlar tarafından daha ciddiyet ve samimiyetle ele alınması ve böylece doğru bilgilerin toplanması sağlanabilir(Özgüven,1998,s112) Ankette dört soru sorulabilir: 1 Açık uçlu sorular;bir soru sorulur ve bireyin yazarak yanıtlaması istenir ÖRN:sizce enflasyonun en önemli nedeni nedir? 2 Kapalı uçlu sorular:Bir soru sorulur ve seçenekler verilir Bireyin bu seçenekler içinden birini ya da birkaçını işaretlemesi beklenir ÖRN:Kaç yaşında evlendiniz? ( )17 yaş ve daha küçük ( )18-20 ( )21-25 ( )26-30 ( )31 yaş ve daha büyük 3 Evet hayır şeklinde yanıtlanan sorular:anketlerde bazı sorular evet hayır diye yanıtlanması gereken sorulardır 4 Derecelendirilmeli sorular:anketlerde bazı sorularda derecelendirilmelidir ÖRN:öğretmenlerinizin size davranışlarından ne derece memnunsunuz? ( )oldukça memnunum ( )kısmen ( )memnun değilim Anketler: 1 Gruplara uygulanabilir 2 Bireylerle görüşülerek uygulanabilir 3 Posta ile yollanarak uygulanabilir 4 Telefon görüşmesi yaparak uygulanabilir Anketlerde her şeyden önce ,cevaplama güvenliğini ve katılma oranını yüksek tutmak için net ve yeterli bir açıklamaya gerek vardır Anketin kapsadığı alan ya da konu mutlaka sınırlı tutulmalıdır Elde hazır bulunan bilgiler tekrar tekrar sorularak ya da gereksiz sorulara yer vererek anketin hacmi genişletilmemelidir Ankette çok özel ve kişisel sorulardan kaçınmalıdır 3-Envanter:Envanterler, bireyin kişilik,ilgi ve tutumlarıyla ilgili tipik davranışlarını ölçen araçlardır Envanterlerin bazı genel ve ortak özellikleri vardır Bunlar: · Envanterler objektif olarak uygulanmakta ve puanlanabilmektedir · Envanterler ekonomiktir Kısa sürede çok sayıda kişiye uygulanarak grupları birbirleriyle karşılaştırma olanağı sağlamaktadır Ancak okuma yazma bilmeyenlere bireysel olarak uygulanması gerektiğinde soru sayısının çok olması nedeniyle zaman alıcıdır · Güvenilirlilik katsayıları ve kapsam geçerlikleri oldukça yüksek ölçme araçlarıdır · Envanterler bireyin belli niteliklerini ölçer,ancak ölçülen niteliğin nedenleri hakkında bilgi vermez · Envanterlerde soruları yanıtlama biçimleri envanterin yapısına bağlı olarak değişmektedir Bazı envanterler “evet-hayır”, bazısı derecelendirmeli, bazısı ise “en az-en çok tercih” edilen seçeneği işaretleme biçiminde düzenlenmiş olabilir Envanterler kişilik, tutum ve ilgi envanteri olmak üzere üçe ayrılır İlgi envanterleri: Öğrencilerin kendi ilgilerine uygun bir ders, program,alan veya meslek seçmelerinde onlara yardımcı olmaktır Bunu da psikolojik danışmanlar ve psikolojik danışmanların inisiyatifinde öğretmenlerin desteği ile uygulanabilir 4-Problem tarama listeleri: Problem tarama listeleri, bireyin gereksinimleri, kişisel sorunları, sağlık, bedensel gelişim,benlik algısı,sosyal destek sistemi,okul,öğretmenler,aile,gelecek,meslek seçme,insan ilişkileri gibi konularda bireyin yaşamakta olduğu sorunlar hakkında bilgi toplayan ve bireylerinin sorunlarının giderilmesi için yardım etmeyi amaçlayan bilgi toplama araçlarıdır Bu envanterin amacı:Bireyin sahip olduğu önemli problemleri saptayarak bu problemlerini çözmesi ,için öğrenciye yardım etmek ve böylece öğrencinin bir bütün olarak gelişmesine, okula uyum sağlamasına ve akademik başarısının yükselmesine katkıda bulunmaktır Problem tarama listeleri, o okulun özellikleri, öğrencilerin gereksinimlerini, gelişim dönemlerini dikkate alarak hazırlanmalıdır ÖRNEK: İlköğretim öğrencileri için hazırlanacak problem tarama listesi yatılı lise öğrencileri için hazırlanan problem tarama listesinden farklı olacaktır Problem tarama listelerinde problem cümleleri 30 ile 400 arasında değişir Yalnız 40-50’ den fazla soru sorulmamalıdır Çünkü genelde öğrenciler çok sayıda maddeyi okumaktan kaçınmakta ve rasgele işaretleme yapılmalıdır Problem tarama envanterlerini hazırlamak zor değildir Psikolojik danışmanlar ve öğretmenler problem tarama listeleri hazırlayabilir, uygulayabilirler Problem tarama listeleri hazırlanırken şu yol izlenebilir: Problem tarama listesi uygulanacak gruba çeşitli problem alanlarıyla ilgili açık uçlu sorular sorularak grubun problemleri hakkında kabaca bilgi toplanabilir Bu toplanan bilgiler, öğretmenler ile uzmanların gözlemleri birleştirilerek bir geçici problem tarama listesi hazırlanır Geçici problem tarama listesi üzerinde her problem cümlesi gözden geçirilir Maddeler amca uygun bir biçimde yazıldıktan sonra bir de açıklama yazılarak bu geçici form deneme uygulaması için hazır hale getirilir Problem tarama listesi geçici formunun deneme uygulaması, esas uygulama grubuna benzer 30-40 kişilik küçük bir gruba uygulanır Deneme uygulamasından sonra problem tarama listesi üzerinde gerekli düzeltmeler yapılarak esas form oluşturulur Bu şekilde geliştirilmiş form hedef grup için uygulanır Problem yarama listelerinin sonuçları öğrenciler, öğretmenler, yöneticiler ve veliler ile paylaşılabilir Ancak sonuçların paylaşılmasında çok dikkatli olunmalıdır Bir öğrencinin problemi öğrencinin rızası olmadan hiç kimse ile paylaşılmamalıdır Kişisel nitelikli problem konunda, rehber öğretmen sınıfa girerek problem tarama listesinde bulunan problem cümlelerinden örnek verebilir ve bu tür problemleri olan öğrencilerin problemlerinin çözümü amacıyla rehberlik servisine başvurabilecekleri belirtilir Grup için ortak ve yaygın olan problemlerin neler olduğu ise her sınıfta uygun bir dille belirtilir Bu problemlerin grup rehberliği veya diğer rehberlik etkinlikleri çerçevesinde ele alınarak çözülmesine çalışılacağı vurgulanabilir Bu açıklamalarda belirtilen bireysel ve grup rehberliği çalışmaları zaman geçirilmeden başlatılmalıdır Problem tarama listeleri ile ilgili çeşitli açıklamaların ışığında, listeler tüm bir okulun eğitim programının yeniden düzenlenmesinde;okul psikolojik danışma ve rehberlik programının örgütlenmesinde ve geliştirilmesinde;bireylerin kendi problemlerini daha iyi anlamalarını sağlamada;psikolojik danışmaya ihtiyaç gösteren çok problemli öğrencilerin belirlenmesinde;psikolojik danışma sürecinin etkinliğinin artırılmasında; öğrencilerin problemlerinin yaş,cinsiyet, sosyo-ekonomik durum gibi değişkenler bakımından nasıl farklılaştığını incelemede kolaylıkla kullanılabilmektedir 5-Otobiyografi:Otobiyografi, bireyin geçmiş ve şimdiki yaşantısı ile geleceğe ilişkin planlarını yazılı olarak anlatmasıdır Otobiyografinin amacı:Bireyin davranışlarının gerisinde yatan gereksinimleri,bastırılmış duyguları,tutumları ortaya çıkarmak ve baskı altında tutulan duygu ve düşünceleri ifade ederek bireyin rahatlamasını sağlamak;bireyi dolaylı olarak farklı yönleriyle tanımaktır Ayrıca otobiyografi bireye zayıf ve üstün yanlarını,başarı ve başarısızlıklarını, insan ilişkilerini ve yaşantılarını anımsama fırsatı vermektir Bireylere otobiyografi yazdırılırken genellikle iki yol benimsenebilir: bunlardan birisi olarak, bireyin kendisi hakkında her konuda istediği gibi serbestçe yazması istenebilir Buna kontrolsüz ya da sınırsız otobiyografi denir Bir başka yol ise, yazılacak konu ya da alt konuları sınırlamaktır Bu durumda bireyin sadece belirli bir konu etrafında, örneğin,aile özgeçmişi, başkaları ile ilişkileri,ilgileri,geleceğe ilişkin kaygıları gibi konulardan biri hakkında serbestçe yazması istenir Buna kontrollü yada sınırlı otobiyografi denir Psikolojik danışma ve rehberlik uygulamalarında, yerine göre, otobiyografi yazdırılacak konular serbest bırakılacağı gibi, bazen de sınırlandırılabilir Aslında,zaman zaman her iki yola da başvurmak gerekli olabilir ilemeyen ve gerçekten elde edilmesine gereksinim duyulan bilgileri elde etmek amacıyla yazdırılmalıdır Elde edilen bu bilgiler birey hakkındaki mevcut bilgilere ek bilgiler katacaksa otobiyografi yazdırılmalıdır Çünkü sık sık otobiyografi yazdırmak mümkün olmamaktadır İkincisi otobiyografi yazdırılmadan önce, elde edilen bilgilerin ne amaçla kullanılacağı konusunda birey bilgilendirilmeli ve bu bilgilerin gizli kalacağı konusunda güvence verilmelidir Diğer bir önemli nokta ise, doğru bilgiler elde edebilmek için bireyin güdülenmesidir Otobiyografi bireyi tanıma teknikleri içinde geçerliliği en düşük olan tekniklerden biridir Bu nedenle otobiyografiden elde edilen bilgiler,diğer bireyi tanıma teknikleri aracılığı ile elde edilen bilgilerle değerlendirilmelidir