Türlerine Göre Bina Ve Yapılar - Anıt

**Prof. Dr. Sinsi** · 10-10-2012

Anıt
Vikipedi, özgür ansiklopedi

Özgürlük Anıtı, New York

Anıt, önemli bir olayın veya büyük bir kişinin gelecek kuşaklarca tarih boyunca anılması için yapılan, göze çarpacak büyüklükte, sembol niteliğinde yapı, olarak tanımlanmaktadır

Anıtlar, genellikle heykel ya da çeşitli biçimlerdeki yapılar olabildiği gibi, ağaç da anıt olarak kabul edilmektedir

Anıtın amacı, bir kişinin, olayın ya da tarihsel bir dönemin anısını canlı tutmaktır

Tarihteki en önemi anıt örnekleri Mısır piramitleridir

Bir tür anıtmezar olan piramitler, çok eski zamanda yaşamış ve oraya gömülmüş olan firavunların (kralların) anılarını yaşatmak amacıyla yapılmışlardır

Zafer takları da tarihteki önemli anıt örneğidir

Roma'daki büyük zafer takları Romalı generallerin, Paris'teki ünlü Zafer Takı Napolyon ordularının savaşta kazandıkları zaferlerin anısına dikilmiştir

Londra'da Whitehall'daki Kenotaf da (boş lahit) en ünlü savaş anıtlarından biridir

Dünyanın pek çok ülkesinde, meydan ve caddelerde tek bir kişinin anısına dikilmiş anıtlara rastlanır

Ankara ve Türkiye'nin öteki kentlerindeki Atatürk, ABD’nin Washington kentindeki George Washington anıtları, İngiltere’de Londra'daki Trafalgar Meydanı'nda bulunan Nelson Sütunu bu tür anıtlara örnek olarak verilebilir

Mezarlar ve Tapınaklar

Anıt sözcüğü öncelikle geçmiş zamanları anımsatan bir yapıtı akla getirir

Tarih öncesi çağlara ait taş ya da toprak yapılar için de bu sözcüğün kullanıldığı olur

Genel olarak tarih öncesi taş anıtlar, mezar ya da tapınaklardır

Bu tür mezarlardan geriye, içlerine ölülerin koyulduğu taştan oda ya da bölmeler kalmıştır

Bu tür taş anıtlar megalit olarak adlandırılır

Megalit, Yunanca "büyük" anlamına gelen megalo ve "taş" anlamına gelen lithos sözcüklerinin birleştirilmesinden oluşmuştur

Ölülerin gömüldüğü yer alçak ve uzun bir oda ya da galeri biçiminde olduğu için, bazı megalitlere galeri mezar denir

Galeri mezarlar yatay ve dikey biçimde yerleştirilen taş bloklardan oluşur

Ölülerin gömüldüğü salonun dışarıya bir geçitle bağlandığı mezarlar ise, geçit mezar olarak adlandırılır

Hem geçit mezarlara, hem de galeri mezarlara birden çok kişi gömülürdü

Menhir’ler de bir tür megalit anıtlardır

Menhir sözcüğü, Breton dilinde "taş" anlamına gelen men ve "uzun" anlamına gelen hir'den türetilmiştir

Menhirler, dik olarak yerleştirilmiş büyük taş anıtlardır

Fransa'nın kuzey ve İngiltere'nin güney kesiminde menhirlere çok yaygın olarak rastlanır

Buralardaki menhirler daire, yarım daire ya da elips biçiminde dizilmiş taşlardan oluşur

İngiltere'deki Stonehenge en ünlü menhir örneğidir

Cilalı Taş Devri (Neolitik Çağ) ve Tunç Çağı başlarında (yaklaşık İÖ 2800) pek çok tapınak yapılmıştır

Ne var ki bu taş tapınaklarda hangi tanrılara tapıldığı ve dinsel törenlerin nasıl yapıldığı bilinmemektedir

Hıristiyan dünyasında kilise anıtlarının tarihi 12

yüzyıla kadar gider

Eskiden zengin kişiler taş lahitlerde kilisenin içinde gömülürlerdi

Sonraki dönemde kişilerin adları pirinç levhalara yazılmış ve bu levhalar kilisenin taş duvarına yerleştirilmiştir

Türklerde Anıt

Anıtkabir, Ankara

Türk anıtlarının tarihi, İslam öncesi döneme kadar gider ve ilk anıt örneklerine Orta Asya’da rastlanır

Bunlardan günümüze ulaşmış olan en ünlü anıt Orhun Anıtları'dır

Eski Türklerde alp denen savaşçıların ve yiğitlerin mezarının kenarına dikilen ve balbal denen taşlar da birer anıt örneğidir

Türkler Anadolu'ya yerleştikten sonra kümbet, türbe gibi çeşitli anıtlar yapmışlar ve mezar taşlarında süslemeye özel önem vermişlerdir

Selçuklu mezar taşlarının üzerinde insan, hayvan ve kuş figürleri yer alır

Osmanlı mezar taşları ise bitki ve geometrik figürlerle bezenmiştir

Osmanlı mezar taşlarının biçimleri gömülü olan kişinin toplumsal konumunu da yansıtır

Anadolu’da, kümbet ya da türbe olarak adlandırılan anıtmezarların en ünlüleri arasında Erzurum’da Emir Saltuk Kümbeti, Kayseri’de Döner Kümbet, Konya’da Gömeç Hatun Kümbeti, Bursa’da Yıldırım Bayezid Türbesi, İstanbul’da Kanuni Sultan Süleyman Türbesi sayılabilir

Kurtuluş Savaşı'ndan sonra anıt yapımında hızlı bir artış oldu

Hemen bütün kentlerde Atatürk'ü, Kurtuluş Savaşı'nı, halkın savaştaki kahramanlıklarını simgeleyen anıtlar dikildi

Çanakkale Zaferi ve Meçhul Asker Anıtı, Taksim Anıtı ile Atatürk'ün gömülü olduğu Anıtkabir, bunların önde gelen örnekleridir

Çanakkale Şehitleri Abidesi, Çanakkale

10-10-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Türlerine Göre Bina Ve Yapılar - Anıt Anıt Vikipedi, özgür ansiklopedi Özgürlük Anıtı, New York Anıt, önemli bir olayın veya büyük bir kişinin gelecek kuşaklarca tarih boyunca anılması için yapılan, göze çarpacak büyüklükte, sembol niteliğinde yapı, olarak tanımlanmaktadır Anıtlar, genellikle heykel ya da çeşitli biçimlerdeki yapılar olabildiği gibi, ağaç da anıt olarak kabul edilmektedir Anıtın amacı, bir kişinin, olayın ya da tarihsel bir dönemin anısını canlı tutmaktır Tarihteki en önemi anıt örnekleri Mısır piramitleridir Bir tür anıtmezar olan piramitler, çok eski zamanda yaşamış ve oraya gömülmüş olan firavunların (kralların) anılarını yaşatmak amacıyla yapılmışlardır Zafer takları da tarihteki önemli anıt örneğidir Roma'daki büyük zafer takları Romalı generallerin, Paris'teki ünlü Zafer Takı Napolyon ordularının savaşta kazandıkları zaferlerin anısına dikilmiştir Londra'da Whitehall'daki Kenotaf da (boş lahit) en ünlü savaş anıtlarından biridir Dünyanın pek çok ülkesinde, meydan ve caddelerde tek bir kişinin anısına dikilmiş anıtlara rastlanır Ankara ve Türkiye'nin öteki kentlerindeki Atatürk, ABD’nin Washington kentindeki George Washington anıtları, İngiltere’de Londra'daki Trafalgar Meydanı'nda bulunan Nelson Sütunu bu tür anıtlara örnek olarak verilebilir Mezarlar ve Tapınaklar Anıt sözcüğü öncelikle geçmiş zamanları anımsatan bir yapıtı akla getirir Tarih öncesi çağlara ait taş ya da toprak yapılar için de bu sözcüğün kullanıldığı olur Genel olarak tarih öncesi taş anıtlar, mezar ya da tapınaklardır Bu tür mezarlardan geriye, içlerine ölülerin koyulduğu taştan oda ya da bölmeler kalmıştır Bu tür taş anıtlar megalit olarak adlandırılır Megalit, Yunanca "büyük" anlamına gelen megalo ve "taş" anlamına gelen lithos sözcüklerinin birleştirilmesinden oluşmuştur Ölülerin gömüldüğü yer alçak ve uzun bir oda ya da galeri biçiminde olduğu için, bazı megalitlere galeri mezar denir Galeri mezarlar yatay ve dikey biçimde yerleştirilen taş bloklardan oluşur Ölülerin gömüldüğü salonun dışarıya bir geçitle bağlandığı mezarlar ise, geçit mezar olarak adlandırılır Hem geçit mezarlara, hem de galeri mezarlara birden çok kişi gömülürdü Menhir’ler de bir tür megalit anıtlardır Menhir sözcüğü, Breton dilinde "taş" anlamına gelen men ve "uzun" anlamına gelen hir'den türetilmiştir Menhirler, dik olarak yerleştirilmiş büyük taş anıtlardır Fransa'nın kuzey ve İngiltere'nin güney kesiminde menhirlere çok yaygın olarak rastlanır Buralardaki menhirler daire, yarım daire ya da elips biçiminde dizilmiş taşlardan oluşur İngiltere'deki Stonehenge en ünlü menhir örneğidir Cilalı Taş Devri (Neolitik Çağ) ve Tunç Çağı başlarında (yaklaşık İÖ 2800) pek çok tapınak yapılmıştır Ne var ki bu taş tapınaklarda hangi tanrılara tapıldığı ve dinsel törenlerin nasıl yapıldığı bilinmemektedir Hıristiyan dünyasında kilise anıtlarının tarihi 12 yüzyıla kadar gider Eskiden zengin kişiler taş lahitlerde kilisenin içinde gömülürlerdi Sonraki dönemde kişilerin adları pirinç levhalara yazılmış ve bu levhalar kilisenin taş duvarına yerleştirilmiştir Türklerde Anıt Anıtkabir, Ankara Türk anıtlarının tarihi, İslam öncesi döneme kadar gider ve ilk anıt örneklerine Orta Asya’da rastlanır Bunlardan günümüze ulaşmış olan en ünlü anıt Orhun Anıtları'dır Eski Türklerde alp denen savaşçıların ve yiğitlerin mezarının kenarına dikilen ve balbal denen taşlar da birer anıt örneğidir Türkler Anadolu'ya yerleştikten sonra kümbet, türbe gibi çeşitli anıtlar yapmışlar ve mezar taşlarında süslemeye özel önem vermişlerdir Selçuklu mezar taşlarının üzerinde insan, hayvan ve kuş figürleri yer alır Osmanlı mezar taşları ise bitki ve geometrik figürlerle bezenmiştir Osmanlı mezar taşlarının biçimleri gömülü olan kişinin toplumsal konumunu da yansıtır Anadolu’da, kümbet ya da türbe olarak adlandırılan anıtmezarların en ünlüleri arasında Erzurum’da Emir Saltuk Kümbeti, Kayseri’de Döner Kümbet, Konya’da Gömeç Hatun Kümbeti, Bursa’da Yıldırım Bayezid Türbesi, İstanbul’da Kanuni Sultan Süleyman Türbesi sayılabilir Kurtuluş Savaşı'ndan sonra anıt yapımında hızlı bir artış oldu Hemen bütün kentlerde Atatürk'ü, Kurtuluş Savaşı'nı, halkın savaştaki kahramanlıklarını simgeleyen anıtlar dikildi Çanakkale Zaferi ve Meçhul Asker Anıtı, Taksim Anıtı ile Atatürk'ün gömülü olduğu Anıtkabir, bunların önde gelen örnekleridir Çanakkale Şehitleri Abidesi, Çanakkale