Türkçe Dilbilgisi Konularının Tamamı

**Prof. Dr. Sinsi** · 10-09-2012

İSİMLER

İSİM: Canlı ce cansız varlıkarı, duygu ve düşünceleri, çeşitli durumları bildiren kelimelere İSİM denir

İsimler cins isim ve özel isim olmak üzere ikiye ayrılır

Özel İsim: Dünyada yalnız bir varlığı belirten isimlere ÖZEL İSİM denir

Cins İsim: Dünyada benzeri çok olan bir çok varlığın, birçok varlığın ortak ismine CİNS İSİM denir

Cins İsimler Üçe Ayrılır:

A

Madde İsimleri: Elle tutulup gözle görülen varlıklara verilen isimlere denir

Masa, elbise, taş, ova, cadde, sokak

A

Mana İsimleri: Elle tutuamayan gözle görülemeyen varlıklara verilen isimlere denir

ses, uyku, sevinç, acı, rüya, akıl, huy, mutluluk, özlem, sevgi

A

Topluluk İsimleri: Aynı türden olan varlıkların toklu olarak bulundukları durumlara verilen isimlere denir

okul, sınıf, alay, tabur, sürü, orman, halk, millet, aile, koro

İSİMLERDE TEKLİK - ÇOKLUK

İsimlerde Teklik - Çokluk: Bir tek varlığı belirten TEKİL İSİM, aynı cinsten cirçok varlığı belirten isimlere ise ÇOĞUL İSİM denir

Tekil

Çoğu Eki Çoğul

çiçek

dağ

gömlek

kapı +

+

+

+

ler

lar

ler

lar __

__

__

__

çiçekler

dağlar

gömlekler

kalıplar

İSMİN HALLERİ

İsmin beş hali vardır:

ev

ev + e

ev + i

ev + de

ev + den __

__

__

__

__

ev

eve

evi

evde

evden :

:

:

:

:

yalın hali

-e hali

-i hali

-de hali

-den hali

:

:

:

:

Yönelme durumu

Yükleme durumu

Bulunma durumu

Ayrılma durumu

Buna göre okul kelimesini ismin beş haline göre cümlede kullanımı:

Yalın hali

-e hali

-i hali

-de hali

-den hali :

:

:

:

: Okul insan doğru düşünmeyi öğretir

Mehmet bu yıl okula başlayacak

Okulu bitirince öğretmen olacakmış

Yarın okulda bulunmak zorunda mısın?

Okuldan gelirken kitapçıya uğramış

İSİM TAMLAMALARI

A

İsim Tamlaması: Aralarında anlam ilgisi bulunan, iki veya daha çok isimden meydana gelen söz gruplarına İSİM TAMLAMASI denir

İsim tamlamalarında birinci isim tamlayan, ikinci isim tamlanandır

Tamlayan veya tamlanan ek alma durumuna göre isim tamlamaları dörde ayrılır:

1

Takısız İsim Tamlaması: Bir tamlamada tamlayan ve tamlanan isim veya isim soylu kelime ek almazsa takısız tamlama oluşur

gümüş çerçeve demir kapı

Tamlayan Tamlanan Tamlayan Tamlanan

2

Belirtisiz İsim Tamlaması: Bir isim tamlamasında tamlayan ek almaz, tamlanan ek alırsa belirtisiz isim tamlaması meydana gelir

soba boru - s -u pencere cam - ı

Tamlayan Tamlanan Tamlayan Tamlanan

3

Belirtili İsim Tamlaması: Tamlayanla tamlananın ek aldığı isim tamlamalarına belirtili isim tamlaması denir

Ev - in pencere -s - i Dolab - ın kapağ - ı Ceket - in düğme - s - i

Tamlayan Tamlanan Tamlayan Tamlanan Tamlayan Tamlanan

4

Zincirleme İsim Tamlaması: İkiden fazla ismin anlamca birbirini tamamlarken oluşturdukları tamlamalardır

Evimizin dört bir yanı Pencere çercevesinin camı

Tamlama Çeşidi Tamlayan Tamlanan

Takısız İsim Tamlaması - -

Belirtisiz İsim Tamlaması - -i

Belirtili İsim Tamlamas -in -i

Zincirleme İsim Tamlamas İkiden fazla isim

10-09-2012	#7
Prof. Dr. Sinsi	Türkçe Dilbilgisi Konularının Tamamı İSİMLER İSİM: Canlı ce cansız varlıkarı, duygu ve düşünceleri, çeşitli durumları bildiren kelimelere İSİM denir İsimler cins isim ve özel isim olmak üzere ikiye ayrılır Özel İsim: Dünyada yalnız bir varlığı belirten isimlere ÖZEL İSİM denir Cins İsim: Dünyada benzeri çok olan bir çok varlığın, birçok varlığın ortak ismine CİNS İSİM denir Cins İsimler Üçe Ayrılır: A Madde İsimleri: Elle tutulup gözle görülen varlıklara verilen isimlere denir Masa, elbise, taş, ova, cadde, sokak A Mana İsimleri: Elle tutuamayan gözle görülemeyen varlıklara verilen isimlere denir ses, uyku, sevinç, acı, rüya, akıl, huy, mutluluk, özlem, sevgi A Topluluk İsimleri: Aynı türden olan varlıkların toklu olarak bulundukları durumlara verilen isimlere denir okul, sınıf, alay, tabur, sürü, orman, halk, millet, aile, koro İSİMLERDE TEKLİK - ÇOKLUK İsimlerde Teklik - Çokluk: Bir tek varlığı belirten TEKİL İSİM, aynı cinsten cirçok varlığı belirten isimlere ise ÇOĞUL İSİM denir Tekil Çoğu Eki Çoğul çiçek dağ gömlek kapı + + + + ler lar ler lar __ __ __ __ çiçekler dağlar gömlekler kalıplar İSMİN HALLERİ İsmin beş hali vardır: ev ev + e ev + i ev + de ev + den __ __ __ __ __ ev eve evi evde evden : : : : : yalın hali -e hali -i hali -de hali -den hali : : : : Yönelme durumu Yükleme durumu Bulunma durumu Ayrılma durumu Buna göre okul kelimesini ismin beş haline göre cümlede kullanımı: Yalın hali -e hali -i hali -de hali -den hali : : : : : Okul insan doğru düşünmeyi öğretir Mehmet bu yıl okula başlayacak Okulu bitirince öğretmen olacakmış Yarın okulda bulunmak zorunda mısın? Okuldan gelirken kitapçıya uğramış İSİM TAMLAMALARI A İsim Tamlaması: Aralarında anlam ilgisi bulunan, iki veya daha çok isimden meydana gelen söz gruplarına İSİM TAMLAMASI denir İsim tamlamalarında birinci isim tamlayan, ikinci isim tamlanandır Tamlayan veya tamlanan ek alma durumuna göre isim tamlamaları dörde ayrılır: 1 Takısız İsim Tamlaması: Bir tamlamada tamlayan ve tamlanan isim veya isim soylu kelime ek almazsa takısız tamlama oluşur gümüş çerçeve demir kapı Tamlayan Tamlanan Tamlayan Tamlanan 2 Belirtisiz İsim Tamlaması: Bir isim tamlamasında tamlayan ek almaz, tamlanan ek alırsa belirtisiz isim tamlaması meydana gelir soba boru - s -u pencere cam - ı Tamlayan Tamlanan Tamlayan Tamlanan 3 Belirtili İsim Tamlaması: Tamlayanla tamlananın ek aldığı isim tamlamalarına belirtili isim tamlaması denir Ev - in pencere -s - i Dolab - ın kapağ - ı Ceket - in düğme - s - i Tamlayan Tamlanan Tamlayan Tamlanan Tamlayan Tamlanan 4 Zincirleme İsim Tamlaması: İkiden fazla ismin anlamca birbirini tamamlarken oluşturdukları tamlamalardır Evimizin dört bir yanı Pencere çercevesinin camı Tamlama Çeşidi Tamlayan Tamlanan Takısız İsim Tamlaması - - Belirtisiz İsim Tamlaması - -i Belirtili İsim Tamlamas -in -i Zincirleme İsim Tamlamas İkiden fazla isim