Batı Edebiyatı Hakkında Bilgiler

**Prof. Dr. Sinsi** · 10-09-2012

Batı Edebiyatı

Batı edebiyatı örnekleri

Batı edebiyatı türleri

Batı edebiyatının özellikleri

Batı?ya açılan Türk aydınları Batı?nın 19

yüzyıldaki edebiyatıyla tanışmışlardır

Bu da Romantizm Realizm dönemlerine denk gelir

Ancak Batı?daki bu edebiyat anlayışları da kendinden önceki anlayışlardan bir etkilenme sonucunda meydana gelmiştir

Bu nedenle 19

yüzyıla gelinceye kadarki önemli Batı ürünlerinden söz etmeliyiz

Batı edebiyatlarının temelini Yunan ve Latin edebiyatları oluşturur

Yunan edebiyatında İlyada ve Odise destanlarıyla Homeros trajedileriyle Aiskhilos Sophokles ve Euripides komedileriyle Aristophanes tarih eserleriyle Heredot Felsefe eserleriyle Eflatun Aristoteles fablleriyle Aisopos kendinden sonrakileri etkilemiştir

Yunan edebiyatı M

Ö II

yüzyılda biter

Latin edebiyatı ise Yunan edebiyatının bitiminde başlar

Söylev dalında Cicero pastoral epik ve lirik şiirde Virgillius yetişmiştir

Bu şairin ayrıca ünlü Aeneis (ene) adlı destanı vardır

Satirik ve didaktik şiirde Horatius tanınır

Felsefe ve trajedide ise Seneca kalıcı eserler bırakmıştır

Bu dönemlerden sonra Avrupa?da yaklaşık 1000 yıllık bir karanlık devir başlar

Bu dönem içinde kayda değer pek bir edebiyat çalışması görülmez

Bu sessizlik Rönesans devrine kadar sürer

Rönesans?ın beşiği İtalya?da 13

yüzyılda Dante ortaya çıkar ve İtalyan dilini bir edebiyat dili haline getirir

Dante?nin en önemli eseri ?İlahi Komedi? dir

Eser öbür dünyada Dante?nin yaptığı 7 günlük seyahati anlatır

Cennet Cehennem ve Araf?tan bahseder

Dante ayrıca Beatrice adlı sevgilisi için yazdığı şiirlerle tanınır

O bu ismi bir sembol haline getirmiştir

Rönesans döneminde ayrıca lirik şiirleriyle tanınan Petrarca ve küçük hikaye türünün kurucusu sayılan Boccacio Avrupa edebiyatının temelini oluşturur

Rönesans döneminin destan türündeki en büyük yazarı ise Kurtarılmış Kudüs adlı destanın yazarı Tasso?dur

İtalyan edebiyatındaki bu parlak dönemden sonra Fransız edebiyatı etkisini göstermeye başlar ve 20

yüzyıla kadar süren edebiyat hareketlerinin merkezi Fransa olur

Fransız edebiyatı Klasisizm döneminden önce Hümanizm adı da verilen bir hür düşünce ortamı yaşamıştır

Özellikle Montaigne denemeleriyle Ronsard şiirleriyle Rabelais ilk roman denemeleriyle yeni bir anlayışın müjdelerini vermiştir

Bundan sonra birbirini izleyen edebiyat toplulukları edebiyat akımlarını oluşturmuştur

Edebiyat Akımları

Edebiyat akımı aynı görüşte olan sanatçıların bir araya gelerek belirledikleri ilkeler doğrultusunda eser vermeleri demektir

Klasisizm

XVI

yüzyılın ikinci yarısında dili yabancı etkilerden kurtarıp şiir kurallarını saptamaya çalışan Malharbe ile başlayan Klasisizim özellikle XVII

yüzyılda gelişmiştir

Akımın Oluştuğu Ortam

Fransa?da 17

yüzyılın ikinci yarısında iç kargaşalıklar sona ermiş derebeylik ve kilise direnişleri kırılmış soylular sarayın buyruğuna girmiş ve monarşi güçlenmişti

Siyasal alanda görülen bu düzen ve kurala uygunluk etkisini edebiyatta da göstermeye başlamış hatta dilin ve edebiyatın kurallarını saptamak üzere Fransız Akademisi kurulmuştu

Ayrıca filozof Descartes?ın Rasyonalizm felsefesi sanatçılarda müsbet düşüncenin temellerini atmıştı

Akımın Felsefesi

Klasisizm?in temelini akıl ve sağduyu oluşturur

?Düşünüyorum öyleyse varım

? diyen Descartes?a göre insan aklının kabul etmediği hiçbir şey doğru değildir

Aşk kin nefret acıma gibi duygular aklın kontrolünde olduğu sürece insancıldır

İnsan aşırılıklardan sakınmak tutkularına iradesi ile yön vermek zorundadır

Dolayısıyla böyle bir insan erdemlidir ve anlatılmaya değer

Akımın kurallarını belirleyen Boileau ?Aklı seviniz eserleriniz görkem ve değerini akıldan alsın

? diyerek klasik eserin felsefesini açıklamıştır

Akımın Konusu

Klasik edebiyatta konu çoğu kez tarihten hatta mitolojiden alınır

Özellikle Yunan ve Latin edebiyatlarında görülen konular tekrar tekrar işlenmiştir

Çünkü klasik sanatçıya göre gelmiş geçmiş en mükemmel sanat eskiye ait olandır

Dolayısıyla eski Yunan?da görülen insan tipi tekrar ele alınmıştır

Ancak bu insan fiziğiyle çevresiyle değil ruhsal özellikleriyle anlatılmıştır

Yani hırslılığı cimriliği kindarlığı yönüyle ele alınmıştır

Klasisizm?de görülen insan sıradan bir insan değildir

Eğitim görmüş soylu bir insandır

Bu insan belli bir toprağın malı değil evrenseldir

Yani eserde insanların tümünde görülebilen zamanla değişmeyecek özellikler anlatılmıştır

Soylu insanın ?bozuk çıkmış nüshaları? saydıkları sıradan kişilere eserlerde yer verilmemiştir

Akımın Dili ve Üslubu

Klasisizm?de yazar olayları anlatırken kendini gizler

Kendi duygularını zaaflarını tutkularını sırlarını söylemekten kaçınır

Ona göre eser yazarın iç dökme yeri değildir

Okuyucunun ya da seyircinin dikkati sadece konu içindeki tipler üzerinde toplanmalıdır

Eserde biçim mükemmelliği aranır

Anlatılmak istenen açık ve net bir biçimde ortaya konmalı gereksiz sözlerden arınmalıdır

Üslup yapmacıktan uzaksade ve ağırbaşlıdır

Okurun dikkati söyleyişteki süse değil söylenene çekilir

Konu gerçek hayata uygun olmalıdır

Okura ya da seyirciye inanılmayacak şey sunmaktan kaçınılır

Konuya değil konunun ele alış biçimine değer verildiğinden aynı olay birçok kez anlatılmıştır

Bu yönüyle Divan edebiyatına benzer

Kullanılan Türler ve Temsilcileri

Klasisizim?de tiyatroya büyük değer verilir

Özellikle trajedi ve komedi sıkı kurallarla ortaya konur

Lirik şiir duygusal olduğundan ihmal edilmiştir

10-09-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Batı Edebiyatı Hakkında Bilgiler Batı Edebiyatı Batı edebiyatı örnekleri Batı edebiyatı türleri Batı edebiyatının özellikleri Batı?ya açılan Türk aydınları Batı?nın 19 yüzyıldaki edebiyatıyla tanışmışlardır Bu da Romantizm Realizm dönemlerine denk gelir Ancak Batı?daki bu edebiyat anlayışları da kendinden önceki anlayışlardan bir etkilenme sonucunda meydana gelmiştir Bu nedenle 19 yüzyıla gelinceye kadarki önemli Batı ürünlerinden söz etmeliyiz Batı edebiyatlarının temelini Yunan ve Latin edebiyatları oluşturur Yunan edebiyatında İlyada ve Odise destanlarıyla Homeros trajedileriyle Aiskhilos Sophokles ve Euripides komedileriyle Aristophanes tarih eserleriyle Heredot Felsefe eserleriyle Eflatun Aristoteles fablleriyle Aisopos kendinden sonrakileri etkilemiştir Yunan edebiyatı MÖ II yüzyılda biter Latin edebiyatı ise Yunan edebiyatının bitiminde başlar Söylev dalında Cicero pastoral epik ve lirik şiirde Virgillius yetişmiştir Bu şairin ayrıca ünlü Aeneis (ene) adlı destanı vardır Satirik ve didaktik şiirde Horatius tanınır Felsefe ve trajedide ise Seneca kalıcı eserler bırakmıştır Bu dönemlerden sonra Avrupa?da yaklaşık 1000 yıllık bir karanlık devir başlar Bu dönem içinde kayda değer pek bir edebiyat çalışması görülmez Bu sessizlik Rönesans devrine kadar sürer Rönesans?ın beşiği İtalya?da 13 yüzyılda Dante ortaya çıkar ve İtalyan dilini bir edebiyat dili haline getirir Dante?nin en önemli eseri ?İlahi Komedi? dir Eser öbür dünyada Dante?nin yaptığı 7 günlük seyahati anlatır Cennet Cehennem ve Araf?tan bahseder Dante ayrıca Beatrice adlı sevgilisi için yazdığı şiirlerle tanınır O bu ismi bir sembol haline getirmiştir Rönesans döneminde ayrıca lirik şiirleriyle tanınan Petrarca ve küçük hikaye türünün kurucusu sayılan Boccacio Avrupa edebiyatının temelini oluşturur Rönesans döneminin destan türündeki en büyük yazarı ise Kurtarılmış Kudüs adlı destanın yazarı Tasso?dur İtalyan edebiyatındaki bu parlak dönemden sonra Fransız edebiyatı etkisini göstermeye başlar ve 20 yüzyıla kadar süren edebiyat hareketlerinin merkezi Fransa olur Fransız edebiyatı Klasisizm döneminden önce Hümanizm adı da verilen bir hür düşünce ortamı yaşamıştır Özellikle Montaigne denemeleriyle Ronsard şiirleriyle Rabelais ilk roman denemeleriyle yeni bir anlayışın müjdelerini vermiştir Bundan sonra birbirini izleyen edebiyat toplulukları edebiyat akımlarını oluşturmuştur Edebiyat Akımları Edebiyat akımı aynı görüşte olan sanatçıların bir araya gelerek belirledikleri ilkeler doğrultusunda eser vermeleri demektir Klasisizm XVI yüzyılın ikinci yarısında dili yabancı etkilerden kurtarıp şiir kurallarını saptamaya çalışan Malharbe ile başlayan Klasisizim özellikle XVII yüzyılda gelişmiştir Akımın Oluştuğu Ortam Fransa?da 17 yüzyılın ikinci yarısında iç kargaşalıklar sona ermiş derebeylik ve kilise direnişleri kırılmış soylular sarayın buyruğuna girmiş ve monarşi güçlenmişti Siyasal alanda görülen bu düzen ve kurala uygunluk etkisini edebiyatta da göstermeye başlamış hatta dilin ve edebiyatın kurallarını saptamak üzere Fransız Akademisi kurulmuştu Ayrıca filozof Descartes?ın Rasyonalizm felsefesi sanatçılarda müsbet düşüncenin temellerini atmıştı Akımın Felsefesi Klasisizm?in temelini akıl ve sağduyu oluşturur ?Düşünüyorum öyleyse varım? diyen Descartes?a göre insan aklının kabul etmediği hiçbir şey doğru değildir Aşk kin nefret acıma gibi duygular aklın kontrolünde olduğu sürece insancıldır İnsan aşırılıklardan sakınmak tutkularına iradesi ile yön vermek zorundadır Dolayısıyla böyle bir insan erdemlidir ve anlatılmaya değer Akımın kurallarını belirleyen Boileau ?Aklı seviniz eserleriniz görkem ve değerini akıldan alsın? diyerek klasik eserin felsefesini açıklamıştır Akımın Konusu Klasik edebiyatta konu çoğu kez tarihten hatta mitolojiden alınır Özellikle Yunan ve Latin edebiyatlarında görülen konular tekrar tekrar işlenmiştir Çünkü klasik sanatçıya göre gelmiş geçmiş en mükemmel sanat eskiye ait olandır Dolayısıyla eski Yunan?da görülen insan tipi tekrar ele alınmıştır Ancak bu insan fiziğiyle çevresiyle değil ruhsal özellikleriyle anlatılmıştır Yani hırslılığı cimriliği kindarlığı yönüyle ele alınmıştır Klasisizm?de görülen insan sıradan bir insan değildir Eğitim görmüş soylu bir insandır Bu insan belli bir toprağın malı değil evrenseldir Yani eserde insanların tümünde görülebilen zamanla değişmeyecek özellikler anlatılmıştır Soylu insanın ?bozuk çıkmış nüshaları? saydıkları sıradan kişilere eserlerde yer verilmemiştir Akımın Dili ve Üslubu Klasisizm?de yazar olayları anlatırken kendini gizler Kendi duygularını zaaflarını tutkularını sırlarını söylemekten kaçınır Ona göre eser yazarın iç dökme yeri değildir Okuyucunun ya da seyircinin dikkati sadece konu içindeki tipler üzerinde toplanmalıdır Eserde biçim mükemmelliği aranır Anlatılmak istenen açık ve net bir biçimde ortaya konmalı gereksiz sözlerden arınmalıdır Üslup yapmacıktan uzaksade ve ağırbaşlıdır Okurun dikkati söyleyişteki süse değil söylenene çekilir Konu gerçek hayata uygun olmalıdır Okura ya da seyirciye inanılmayacak şey sunmaktan kaçınılır Konuya değil konunun ele alış biçimine değer verildiğinden aynı olay birçok kez anlatılmıştır Bu yönüyle Divan edebiyatına benzer Kullanılan Türler ve Temsilcileri Klasisizim?de tiyatroya büyük değer verilir Özellikle trajedi ve komedi sıkı kurallarla ortaya konur Lirik şiir duygusal olduğundan ihmal edilmiştir