Dini Tasavvufi Türk Edebiyatı Hakkında Bilgiler

**Prof. Dr. Sinsi** · 10-09-2012

Dini Tasavvufi Türk Edebiyatı

Dini Tasavvufi Türk Edebiyatı özellikleri

Dini Tasavvufi Türk Edebiyatı türleri

Dinî-Tasavvufî Türk edebiyatı İslâmiyet?in ve Tasavvufun etkisiyle ortaya çıkmıştır

İslâmiyet?in kökleşip yayılmasında büyük etkisi olan tasavvuf zamanla edebî eserlerde de işlenmiş din ve tasavvuf edebiyat aracılığıyla yayılmaya çalışılmıştır

Tasavvuf fizik ötesi gerçekleri insanı insanlığı ve evreni kapsayan bir düşünce düzeni bir din felsefesidir

Kalbi dünya alâkalarından ayırarakAllah sevgisiyle doldurmayı amaçlayan tasavvuf bir düşünüş ve inanç sistemidir

İçinde yaşadığımız âlemin esrarı nedir? Niçin yaşıyoruz? Niçin geldik bu dünyaya? Biz neyiz? Yaşamanın anlamı var olmanın aslı gerçek başlangıç ve son nelerdir? İşte tasavvuf bu sorulara cevap vermeye çalışır

Tasavvufa göre her şeyin kaynağı Tanrı?dır

Evrenin varlığı Tanrı?nın güzelliğinin yansımasıdır

Tanrı tek güzelliktir ve tek varlıktır

İnsanlar da Tanrı?nın birer parçasıdır

İnsan yaratılmakla dünyaya gönderilmekle aslında gurbete gönderilmiştir

Herkes ona kavuşmak için çalışmalıdır

O?na kavuşmak için çabalayanlara ve O?nun mutlak ve eşsiz güzelliğine hayran olanlara âşık denir

Mutasavvıf ise âşık olmanın yanı sıra tasavvuf felsefesini yazı ve şiirlerinde işleyen insanlara tasavvufu dolayısıyla insan ve Allah sevgisini aşılayan kişilerdir

Bunlardan Hoca Ahmet Yesevî (Öl

1167) Anadolu Türklerinin geliştirdiği tasavvuf edebiyatının ilham kaynağıdır

Onun Divan-ı Hikmet adlı tasavvufî eseriyle ve Orta Asya?dan Anadolu?ya gönderdiği öğrencileriyle Türk Tasavvuf edebiyatının XIII

yy

da temelleri atılmıştır

Bu edebiyat Bektaşîlik tarikatiyle gelişmiş Yunus Emre ile en mükemmel anlatım yeteneğine ulaşmıştır

Yunus Emre?yi bu kadar üne kavuşturan bir başka özellik de dinî-tasavvufî konuları ayrımsız bir insan sevgisiyle anlatmış olmasıdır

XIII asrın ikinci yarısıyla XIV

Asrın başlarında yaşamış olan Yunus Emre şiirde çığır açmış büyük sufî ve şairdir

Yunus Emre; Divan Aşık Tekke ve Tasavvuf Edebiyat tarzlarının her üçünde de etkili olmuştur

Eserlerini sade bir dille söylemiş hem heceyi hem aruzu kullanmış lirik şiirin en güzel örneklerini vermiştir

Dinî-Tasavvufî Türk edebiyatına Tekke edebiyatı da denir

Dinî-Tasavvufî Türk edebiyatında asıl olan sanat yapmak değil dinî-yazavvufî düşünceyi yaymaktır

Şair mensup olduğu tarikatin düşünce sistemini felsefesini yaymak için şiiri bir araç olarak kullanmıştır

Bunda anonim halk edebiyatının büyük etkisi olmuştur

Tekke şairlerinin çoğu tarikatlerde yetişmiş şeyh ve dervişlerdir

Onlar dinî inançları yasaklama ve korkutma yöntemiyle değil insanı Allah?ı tabiatı cenneti vb

sevdirmekle yaymışlardır

Tekke şiir halk şiirinden de divan şiirinden de nazım şekilleri almıştır

Hem aruz hem hece vezni kullanılmıştır

Dil sadedir çünkü halka yöneliktir

Önemli temsilcileri:

13

yy: Mevlânâ Sultan Veled Yunus Emre (Divan Risaletün-nushiye)

14

yy: Âşık Paşa

15

yy: Süleyman Çelebi Hacı Bayram Veli Eşrefoğlu Rumî

16

yy: Pir Sultan Abdal

10-09-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Dini Tasavvufi Türk Edebiyatı Hakkında Bilgiler Dini Tasavvufi Türk Edebiyatı Dini Tasavvufi Türk Edebiyatı özellikleri Dini Tasavvufi Türk Edebiyatı türleri Dinî-Tasavvufî Türk edebiyatı İslâmiyet?in ve Tasavvufun etkisiyle ortaya çıkmıştır İslâmiyet?in kökleşip yayılmasında büyük etkisi olan tasavvuf zamanla edebî eserlerde de işlenmiş din ve tasavvuf edebiyat aracılığıyla yayılmaya çalışılmıştır Tasavvuf fizik ötesi gerçekleri insanı insanlığı ve evreni kapsayan bir düşünce düzeni bir din felsefesidir Kalbi dünya alâkalarından ayırarakAllah sevgisiyle doldurmayı amaçlayan tasavvuf bir düşünüş ve inanç sistemidir İçinde yaşadığımız âlemin esrarı nedir? Niçin yaşıyoruz? Niçin geldik bu dünyaya? Biz neyiz? Yaşamanın anlamı var olmanın aslı gerçek başlangıç ve son nelerdir? İşte tasavvuf bu sorulara cevap vermeye çalışır Tasavvufa göre her şeyin kaynağı Tanrı?dır Evrenin varlığı Tanrı?nın güzelliğinin yansımasıdır Tanrı tek güzelliktir ve tek varlıktır İnsanlar da Tanrı?nın birer parçasıdır İnsan yaratılmakla dünyaya gönderilmekle aslında gurbete gönderilmiştir Herkes ona kavuşmak için çalışmalıdır O?na kavuşmak için çabalayanlara ve O?nun mutlak ve eşsiz güzelliğine hayran olanlara âşık denir Mutasavvıf ise âşık olmanın yanı sıra tasavvuf felsefesini yazı ve şiirlerinde işleyen insanlara tasavvufu dolayısıyla insan ve Allah sevgisini aşılayan kişilerdir Bunlardan Hoca Ahmet Yesevî (Öl1167) Anadolu Türklerinin geliştirdiği tasavvuf edebiyatının ilham kaynağıdır Onun Divan-ı Hikmet adlı tasavvufî eseriyle ve Orta Asya?dan Anadolu?ya gönderdiği öğrencileriyle Türk Tasavvuf edebiyatının XIII yyda temelleri atılmıştır Bu edebiyat Bektaşîlik tarikatiyle gelişmiş Yunus Emre ile en mükemmel anlatım yeteneğine ulaşmıştır Yunus Emre?yi bu kadar üne kavuşturan bir başka özellik de dinî-tasavvufî konuları ayrımsız bir insan sevgisiyle anlatmış olmasıdır XIII asrın ikinci yarısıyla XIV Asrın başlarında yaşamış olan Yunus Emre şiirde çığır açmış büyük sufî ve şairdir Yunus Emre; Divan Aşık Tekke ve Tasavvuf Edebiyat tarzlarının her üçünde de etkili olmuştur Eserlerini sade bir dille söylemiş hem heceyi hem aruzu kullanmış lirik şiirin en güzel örneklerini vermiştir Dinî-Tasavvufî Türk edebiyatına Tekke edebiyatı da denir Dinî-Tasavvufî Türk edebiyatında asıl olan sanat yapmak değil dinî-yazavvufî düşünceyi yaymaktır Şair mensup olduğu tarikatin düşünce sistemini felsefesini yaymak için şiiri bir araç olarak kullanmıştır Bunda anonim halk edebiyatının büyük etkisi olmuştur Tekke şairlerinin çoğu tarikatlerde yetişmiş şeyh ve dervişlerdir Onlar dinî inançları yasaklama ve korkutma yöntemiyle değil insanı Allah?ı tabiatı cenneti vb sevdirmekle yaymışlardır Tekke şiir halk şiirinden de divan şiirinden de nazım şekilleri almıştır Hem aruz hem hece vezni kullanılmıştır Dil sadedir çünkü halka yöneliktir Önemli temsilcileri: 13 yy: Mevlânâ Sultan Veled Yunus Emre (Divan Risaletün-nushiye) 14 yy: Âşık Paşa 15 yy: Süleyman Çelebi Hacı Bayram Veli Eşrefoğlu Rumî 16 yy: Pir Sultan Abdal