10-09-2012
|
#28
|
|
Prof. Dr. Sinsi
|
Dilbilgisi Ve Türkçe Dilbilgisi Kuralları
EDAT (İLGEÇ)
Kendi başına bir anlamı olmayan, diğer söz ve söz öbekleriyle kullanıldığında anlam kazanan sözcüklerdir
Kimi edatlar cümlede tek başına kullanılıyor olsa bile, anlamlı olması ancak cümle içinde kullanılmasına bağlıdır
"İçin, kadar, göre, doğru, sonra, dolayı, beri, gibi, yalnız, ile…"
belli başlı edatlardır
Edatlar, sözcük türü olarak bağlaçlara yakın olduğundan bazen onlarla karıştırılabilir
Önce karışan edatlardan başlayarak önemli olanları inceleyelim
Edat olarak cümlede değişik anlamlar verecek biçimde kullanılır Daha çok kendinden önceki sözcüğe eklenerek "- le, - la" biçiminde görülür
"Almanya'ya uçak ile gidecekmiş"
cümlesinde araç bildirir
"Yarın arkadaşlar ile balığa gideceğiz"
cümlesinde birliktelik bildirir
"Davranışının doğru olmadığını güzellikle anlat"
cümlesinde durum bildirir
Burada "ile"nin edat ve bağlaç oluşu arasındaki ayrımı da belirtelim
Cümlede "ile" sözünün olduğu yere "ve" sözünü koyduğumuzda anlam bozukluğu oluyorsa "ile" edat; olmuyorsa bağlaçtır
"Ben öykü ile şiiri çok severim"
cümlesinde "ile" bağlaçtır Çünkü bu cümlede "öykü - şiir" sözcüklerini birbirine bağlamıştır Ayrıca bu cümlede "ile" yerine "ve" sözcüğü getirilebilir:
"Ben öykü ve şiiri çok severim"
Ama;
"Ben yıllardır öykü ile uğraştım"
cümlesinde "ile" sözcüğü yerine "ve" getiremeyiz:
"Ben yıllardır öykü ve uğraşırım"
Görüldüğü gibi "ile" yerine "ve" getirilemiyor Demek ki bu cümlede "ile" edattır
Bunların dışındaki edatları cümlelerle gösterelim
"Buz gibi limonatayı içiverdi"
"Bu hediye etmek için mi aldın?"
"Aslında onun kadar çalışmadım"
"Sabaha doğru eve varabildi"
"Şimdiye dek hiçbir konuda başarılı olamadın"
"O günden sonra Ayhan ile hiç görüşmedim"
cümlelerindeki altı çizili sözcükler edattır
|
|
|
|