10-09-2012
|
#50
|
|
Prof. Dr. Sinsi
|
Dilbilgisi Ve Türkçe Dilbilgisi Kuralları
CÜMLE (TÜMCE)
Cümle veya tümce, çoğunlukla özne, tümleç ve yüklemden meydana gelen; bir ifade, soru, ünlem veya emiri dile getiren; kendi başına anlamlı kelimeler dizisidir Arapça cumle kökünden gelir Bazen yan cümleciklerle anlamı pekiştirilir veya genişletilir
KELİME GRUPLARI
İSİM-FİİL GRUBU
Bir isim-fiil (mastar) ile ondan önce gelen ve ona bağlı olan kelimelerin veya kelime gruplarının oluşturduğu yeni gruba isim-fiil grubu denir
Grubun ana unsuru isim-fiildir ve sonda bulunur Vurgu isim-fiilden önceki unsurdadır
Mastar, grupta yüklem görevi yapar Ondan önce gelen kelimeler de cümlede olduğu gibi özne, nesne, tümleç olurlar
"Onu biraz sonra çekeceği acıya hazırlamak"
Nesne / dolaylı tüml / Yüklem
"Suda, rüzgârda, kuşta senin sedanı duyup /"
zarf
"Seni / beyaz çiçekli dallar içinde / sanmak"
Nesne / dolaylı tüml / Yükl
"Halk sanatına, halk ağzına, halk hayatına / daima / açık olma"
Dolaylı tümleçler / zarf / yüklem
"Uzun bir ayrılıktan sonra / sılaya / dönüş"
Zarf tüml / Dt / y
"Etrafına / bir keklik gibi ürke ürke / bakış(ından anladım)"
Dt / zt / y
Bu grup, cümle ve kelime grubu içinde isim olarak kullanılır
Etrafına bir keklik gibi ürke ürke bakışından anladım
Birinci vazifen, Türk istiklâlini, Türk cumhuriyetini ilelebet muhafaza ve müdafaa etmektir
Bir faciadır, böyle bir âlemde uyanmak
SIFAT-FİİL GRUBU
Bir sıfat-fiil ve bu sıfat-fiile bağlı unsur veya unsurlardan kurulan kelime gruplarına sıfat-fiil grubu denir
Grubun ana unsuru sıfat-fiildir ve sonda bulunur Cümleler öğelerine ayrılırken sıfat-fiil ve ondan önce gelen ve ona bağlı olan kelimeler ayrılmaz
Sıfat-fiil, grupta yüklem görevindedir Vurgu, sıfat-fiilden önceki unsurdadır
Sıfat-fiilden önce gelen kelimeler, cümlede olduğu gibi, özne, nesne, zarf tümleci ve dolaylı tümleç olarak adlandırılırlar Bu yüzden sıfat-fiillerle ve sıfat-fiil gruplarıyla birleşik cümleler yapılır
"Eski İstanbul'un güzel semtlerini yaratan / Türklük"
Sıfat / isim
"Eski İstanbul'un güzel semtlerini / yaratan"
Nesne / yüklem
"Bütün hayalleri yıkılmış / insanlar["/I]
Sıfat / isim
"Bütün hayalleri / yıkılmış"
Özne / yüklem
"Her içine girdiği odaya bir şefkat serinliği getiren / bu kız"
Sıfat / isim
"Her içine girdiği odaya / bir şefkat serinliği / getiren"
Dolaylı tüml / Nesne / yüklem
Bu grup, kelime grubu içinde sıfat ve isim; cümlede, özne, nesne, zarf ve yer tamlayıcısı olarak kullanılır
"Mısralarında nağme hissedilmeyen / bir manzume"
Sıfat / isim
"Bu eseri tamamlamak için ne kadar çabaladığını / hiç kimse bilmiyordu"
Sıfat-fiil grubu, isim, nesne
"Sabrından saray yapan / sultanları bilirim"
Sıfat / isim
Birleşik isim olarak kullanılan sıfat-fiiller vardır:
Vatansever, cankurtaran, çöpçatan
|
|
|
|