Dîvân Ü Lûgât-İt Türk'de Kullanılan Atasözleri

**Prof. Dr. Sinsi** · 10-10-2012

- A -

Abçı neçe al (tep) bilse, ayıg anca yol bilir (I

63) (I

332)

Avcı ne kadar hîle bilse, ayı o kadar yol bilir

Aç ebek, tok telek (I

387)

Aç kişi aceleci, tok kişi yavaş olur

Açıglığ er şebük karımas (I

147)

Varlıklı kişi çabuk kocamaz

Aç ne yemes, tok ne temes (I

79)

Aç olan ne yemez, tok olan ne söylemez?

Agılda oglak togsa arıkda otı öner (I

65)

Ağılda oğlak doğsa, dere boyunda otu biter

Agız yese köz uyadur (I

55)

Ağız yese göz utanır

Alımçı arslan, berimçi sıçgan (I

75) (I

409)

Alacağına arslan, vereceğine, borcuna sıçan

Alın arslan tutar, küçin sıçgan (kösgük, oyuk) tutmas (III

412) II

289) (I

81)

Hîle ile arslan tutulur, zor ile güç ile sıçan (nazar, hayâl) tutulmaz

Alp çerikde, bilge tirikde (I

388)

Yiğit ordu içinde, bilgin mecliste (kiñeşte) belli olur

Alp eriğ yabrıtma, ıkılaç arkasın yagrıtma (I

139)

Yiğiti bakımsız bırakma, yörük atın sırtını yara etme

Alplar birle uruşma, beğler birle turuşma (I

182)

Yiğitlerle vuruşma, beğlerle sürtüşme, iddiâlaşma

Alp yağıda, alçak çoğuda (I- 41)

Yiğit kişi düşman karşısında, yumuşak kişi savaşda belli olur

Anası teblük yufka yapar, oglı tetik koşa kapar (III

33)

Annesi (yalancı yufka) yapar, oğlu tetik koşup kapar

( 1 )

Añduz bolsa at ölmes (I

115)

Andız ota olsa, at ölmez

( 2 )

Anıñ yüziñe titinü baksa bolmas (II

144)

Onun yüzüne dik bakılmaz

Anuk otru tutsa yokka sanmas (I

68)

Öne konan yemek ikram edilmemiş sayılmaz

Arı kapçıtsa ısrur (II

329)

Arı kızdırılırsa ısırır, sokar

Arkasız er çeriğ sıyumas (I

128)

Arkasız kişi düşmanını, rakibini yenemez

Arpasız at aşumas, arkasız alp çeriğ sıyumas (I

123)

Arpasız at aşamaz, arkasız yiğit rakibini yenemez

Arslan karışa sıçgan ötin ködezür (III

263)

Kocayan arslan sıçan deliğini gözler

Arslan kökrese at ayakı tulaşır (II

146)

Arslan kükrese atın ayakları dolaşır

Aşıç ayur tübüm altın, kamıç ayur men kayda men (I

52)

Tencere der dibim altın, kepçe der ki ben neredeyim?

Aş tatıgı tuz yogrın yemes (III

31)

Yemeğe tad veren tuzdur ama tuz çanakla yenmez

Atan yüki aş bolsa açka az korunur (I

75)

Aş deve yükü ile olsa aça az görünür

Ata oglı ataç togar (II

80)

Oğul babasına çeker, çekmek üzere doğar

Atası açıg almıla yese oglınıñ tısı kamar (II

311)

Babası ekşi elma yese, oğlunun dişi kamaşır

Atası anası açığ almıla yese oglı kızı tısı kamar (III

272)

Babası anası ekşi elma yese, oğlunun kızının dişi kamaşır

Ata tonı ogulka yarasa atasın tilemes (III

87)

Babanın giyimi oğluna yarasa, oğul babasını istemez

At teküzligi ay bolmas (I

507)

Atın alnındaki akıtma, gökdeki Ay'la bir olmaz, tutulamaz

Ayın kişi neñi neñ sanmas (I

98)

Başkasının malı, mal sayılmaz

Ay tolun bolsa eliğin imlemes (I

82) (I

288)

Ay dolun olunca el ile gösterilmez

Azuklug aruk ermes (I

148)

Azığı olan yorulmaz

10-10-2012	#2
Prof. Dr. Sinsi	Dîvân Ü Lûgât-İt Türk'de Kullanılan Atasözleri - A - Abçı neçe al (tep) bilse, ayıg anca yol bilir (I 63) (I 332) Avcı ne kadar hîle bilse, ayı o kadar yol bilir Aç ebek, tok telek (I 387) Aç kişi aceleci, tok kişi yavaş olur Açıglığ er şebük karımas (I 147) Varlıklı kişi çabuk kocamaz Aç ne yemes, tok ne temes (I 79) Aç olan ne yemez, tok olan ne söylemez? Agılda oglak togsa arıkda otı öner (I 65) Ağılda oğlak doğsa, dere boyunda otu biter Agız yese köz uyadur (I 55) Ağız yese göz utanır Alımçı arslan, berimçi sıçgan (I 75) (I 409) Alacağına arslan, vereceğine, borcuna sıçan Alın arslan tutar, küçin sıçgan (kösgük, oyuk) tutmas (III 412) II 289) (I 81) Hîle ile arslan tutulur, zor ile güç ile sıçan (nazar, hayâl) tutulmaz Alp çerikde, bilge tirikde (I 388) Yiğit ordu içinde, bilgin mecliste (kiñeşte) belli olur Alp eriğ yabrıtma, ıkılaç arkasın yagrıtma (I 139) Yiğiti bakımsız bırakma, yörük atın sırtını yara etme Alplar birle uruşma, beğler birle turuşma (I 182) Yiğitlerle vuruşma, beğlerle sürtüşme, iddiâlaşma Alp yağıda, alçak çoğuda (I- 41) Yiğit kişi düşman karşısında, yumuşak kişi savaşda belli olur Anası teblük yufka yapar, oglı tetik koşa kapar (III 33) Annesi (yalancı yufka) yapar, oğlu tetik koşup kapar ( 1 ) Añduz bolsa at ölmes (I 115) Andız ota olsa, at ölmez ( 2 ) Anıñ yüziñe titinü baksa bolmas (II 144) Onun yüzüne dik bakılmaz Anuk otru tutsa yokka sanmas (I 68) Öne konan yemek ikram edilmemiş sayılmaz Arı kapçıtsa ısrur (II 329) Arı kızdırılırsa ısırır, sokar Arkasız er çeriğ sıyumas (I 128) Arkasız kişi düşmanını, rakibini yenemez Arpasız at aşumas, arkasız alp çeriğ sıyumas (I 123) Arpasız at aşamaz, arkasız yiğit rakibini yenemez Arslan karışa sıçgan ötin ködezür (III 263) Kocayan arslan sıçan deliğini gözler Arslan kökrese at ayakı tulaşır (II 146) Arslan kükrese atın ayakları dolaşır Aşıç ayur tübüm altın, kamıç ayur men kayda men (I 52) Tencere der dibim altın, kepçe der ki ben neredeyim? Aş tatıgı tuz yogrın yemes (III 31) Yemeğe tad veren tuzdur ama tuz çanakla yenmez Atan yüki aş bolsa açka az korunur (I 75) Aş deve yükü ile olsa aça az görünür Ata oglı ataç togar (II 80) Oğul babasına çeker, çekmek üzere doğar Atası açıg almıla yese oglınıñ tısı kamar (II 311) Babası ekşi elma yese, oğlunun dişi kamaşır Atası anası açığ almıla yese oglı kızı tısı kamar (III 272) Babası anası ekşi elma yese, oğlunun kızının dişi kamaşır Ata tonı ogulka yarasa atasın tilemes (III 87) Babanın giyimi oğluna yarasa, oğul babasını istemez At teküzligi ay bolmas (I 507) Atın alnındaki akıtma, gökdeki Ay'la bir olmaz, tutulamaz Ayın kişi neñi neñ sanmas (I 98) Başkasının malı, mal sayılmaz Ay tolun bolsa eliğin imlemes (I 82) (I 288) Ay dolun olunca el ile gösterilmez Azuklug aruk ermes (I 148) Azığı olan yorulmaz