Deyimler'in Açıklaması

**Prof. Dr. Sinsi** · 10-10-2012

İki ucunu bir araya getirememek (bir şeyin): -1

Gelirle gideri denk-leştirememek

-2

İşleri yoluna koyamamak
İki yakası bir araya gelememek: Geçim sıkıntısından bir türiü kurîula-mamak

İktisat etmek (yapmak):Tutumlu davranmak, tasarruf etmek haç gibi gelmek (bir şey): O şey umulmayan bir anda gelerek işe yaramak
İlaç için yok : “Söz konusu şey hiç yok” anlamında

İleri almak (bir şeyi) : -1

Öne almak

-2

Daha üstün bir yere geçirmek

İleri geçmek : Öne geçmek, üstün bir duruma geçmek

İleri gelenler: Bir toplulukta sözü geçer durumda olanlar

İleri gelmek (bir şeyden) : O şeyden meydana gelmek, o şeyin etkisiyle oluşmak

İleri geri konuşmak (laf etmek, söylenmek): Yersiz ve kına sözler söylemek

İleri gitmek (varmak) : Söz ve davranışlarda aşırıya kaçmak

İlerisini gerisini düşünmemek (hesaplamamak) : Söylenen bir sözün, yapılan bir davranışın ne gibi sonuçlar doğuracağını düşünmemek

İleri sürmek (bir şeyi) : -1

Onu öne doğru yürütmek

-2

Bir görüş ortaya atmak, önermek

İleriyi görmek: İleride neler olacağını kestirebilmek; tahmin etmek,
sezmek; uzağı görmek

İler tutar yanı olmamak (kalmamak) : Bozuk, kötü, kullanıimaz bir duruma gelmek

İlgi beslemek (bir şeye, bîrine) : Ona karşı içinde merak duymak; alaka beslemek

İlgi çekici: İlginç, enteresan, merak uyandırıcı

İlgi çekmek (bir şey, bir kimse): İlgiyi üzerinde toplamak; alaka çekmek

İlgi duymak (bir şeye, birine) :Onunla ilgilenmek; alaka duymak

İlgi görmek: -1

Çok önemsenmek

-2

Çok sevilmek; alaka görmek

İlgi toplamak: Pekçok kimsenin önem verdiği şey, kimse durumuna gelmek

İliğine kemiğine işlemek : -1

Yağmur suları giyiminden geçip bedent-ni iyice ıslatmak

-2

O şey bütün benliğini kaplamak, ondan çok etkilenmek

İliğini kurutmak : Canından bezdirecek duruma getirmek; kanım kurutmak

İlişki kurmak: Bir yer ya da kimseyle bağlantı sağlamak; münasebet
kurmak, temas kurmak

İlk adım : Başlangıç

İlk ağızda : İlkin, İlk önce

İlk elden : -1

Baştan beri

-2

Dolaysız, aracısız olarak

İlk göz ağrısı: -1

İlk sevgüi; eski göz ağrısı

-2

İlk doğan çocuk ya
da torun

İllallah demek (bir şeyden, birinden): Ondan iyice bıkmak, ona katlanamaz duruma gelmek

İlmini almak (bir şeyin) : Bir işin en ince yönlerini bile öğrenmek

İltimas geçmek (birine): Onu kayırmak, ona hakkından fazlasını vermek

İmamın dört çiftesine (kayığına) binmek : Ölmek

İmam kayığı: Tabut
İmam suyu: Rakı

İmana gelmek: -1

Önce karşı çıktığı bir şeyi kabul edip istenileni yapmak

-2

Sonunda doğruyu söylemek

-3

İslamlığı benimsemek

İmanı gevremek : Bir işi gerçekleştirirken çok yorulmak

İmiğine sarılmak : Bir kimseyi bir İş için çok sıkıştırmak; ümüğüne sarılmak

İmlaya gelmemek : Düzeltilmeyecek durumda olmak

İmlaya getirmek (bir şeyi) : Onu yola getirmek, düzeltmek

İmtihana çekmek (birini) : Bilgisini ölçmek, onu sınamak, denemek

İmza atmak (etmek), imzayı basmak (çakmak): İmzalamak, imzasını koymak

İnan olsun!: “Bana inan, inanın ki

” anlamında

İnceden inceye : Titizce, en küçük ayrıntılarına kadar

İnce eleyip sık dokumak : Bir şeyi en küçük ayrıntılarına kadar gözden geçirmek

İnce hastalık: Verem

İnce iş : Dikkatli, hesaplı iş

İn cin top oynuyor (in cin yok): Issız, sessiz

yer

İncir çekirdeğini doldurmaz: Çok küçük, az ya da önemsiz (şey)

İnfial uyandırmak : Öfke yaratmak, tepkiye yol açmak

İnim inim inlemek: -1

Sürekli olarak inlemek

-2

Çok büyük sıkıntıda (olmak, yoksulluk çekmek, baskı altında yaşamak

İniş aşağı: Bayırdan aşağı doğru

İnme inmek (birine): O felç olmak, ona felç gelmek

İn misin, cin misin? : Teklifsiz konuşmada “İnsan mısın, cin misin?” anlamında söylenir

İnsafa gelmek: Haksız tutumundan vazgeçip adalet ve merhametle davranmak

İnsafına kalmak (bir şey, birinin): Bir şeyin istenilen biçimde olabilmesi o şeyi yapacak’kimsenin doğruluk duygusuna ve isteğine bağlı olmak

(Kars

Sütün» kalmak

)
İnsan eti yemek: Bir kimseyi çekiştirmek, hakkında dedikodu yapmak

İnsan hali: Her insanın yapabileceği, hoş karşılanması gereken bir durum

İnsan içine çıkmak : Başka insanlarla itişki, yakınlık kurmak

İnsan kurusu : Çok zayıf (kimse)

İnsanlık hali: Hoşgörüyle karşılanması gereken durum

İnsanlıktan çıkmak : -1

Çok zayıflamak

-2

Bir insana yakışır davranışlarda bulunmamak

İnsan sarrafı: İyi ve kötü insanları iyi tanıyabilen kimse

İnşallahla maşallahla : Her şeyi Tanrı’ya bırakmakla, hiçbir çaba göstermeden

İntikam almak (birinden): Yapılan kötülüğün acısını çıkarmak; öç almak

İnzivaya çekilmek : Dünyadan elini eteğini çekmek, hiçbir şeyle ilgilenmemek; bir köşeye çekilmek, dünyadan elini eteğini çekmek

İpe çekmek (birini): Onu asarak öldürmek

İpe sapa gelmez : Tutarsız, mantıkdışı, saçma (söz, konuşma)

İpe un sermek: Birtakım bahaneler ileri sürerek istenilen bir işi yapmaktan kaçınmak

İpi koparmak : Bağlı bulunduğu yer ya da kişiyle ilişkisini kesmek

İpini koparmak : Başıboş kalmak, haylazlaşmak

İpin ucunu kaçırmak: Bir işi yürütemez duruma gelmek, düzensizlik, yöntemsizlik yüzünden bir işi çıkmaza sokmak

İp iputtah sivri külah : Hiçbir malı, mülkü, çoluğu çocuğu olmayan (kimse)

*

İple çekmek (bir şeyi) : O şeyin zamanının gelmesini sabırsızlıkla
beklemek

İpler birini elinde olmak : -1

İşi el altından yönetmek

-2

Yönetimde perde arkasında söz sahibi olmak

İpliğini pazara çıkarmak:Bir kimsenin kötü niteliğini ortaya çıkarmak

İpsiz sapsız : -1

Serseri, hayta (kimse)

-2

Yersiz, saçma (söz)

İpucu vermek (birine) : Ona öğrenmek istediği, aradığı şeyi bulmaya yarayan bir işaret göstermek

İsabet almak : Vurulmak, yaralanmak

İsabet buyurdunuz: “Tam dediğiniz gibi, gerçekten efe Öyle

” anlamında destekleyici söz, - ,,
İsabet ki: İyi ki

İsabet oldu : “Tam isteğe uygun, yerinde oldu

” anlamında

İsim yapmak : Ünlenmek, herkesçe tanınır duruma gelmek

İsim takmak (birine): Ona niteliklerine uygun bir isim vermek ; ad takmak

İskele babası: -1

Eviyle, çoluk çocuğuyla ilgilenmeyen erkek için alay yollu söylenir

-2

Iriyah adam

İskeleti çıkmak: Çok zayıflamak

İsmi geçmek: Adından söz edilmek; adı geçmek

İsmiyle cismiyle : Adı ve varlığıyla, adıyla sanryla

İsrafa kaçmak : Gereksiz yere aşırı harcamalarda bulunmak

İstediği gibi at koşturmak (oynatmak): Keyfince, istediği gibi davranmak

İstemem yan cebime koy : Kendisine verilen bahşiş, hediye, rüşvet vb’yi aimak istemediğini belirttiği halde verilmesinden memnun olanların durumu îçjn söylenir

İster istemez: Elinde olmadan, zorunlu olarak

İstifayı basmak : Herhangi bir nedenle, ani bir kararla görevinden çekilmek

İstifini bozmamak: Bir oîay karşısında hiçbir tepki göstermemek, aldırış etmemek

İstikamet vermek: bk

Yön vermek

İsyan bayrağını açmak (çekmek): Karşı gelmek, baş kaldırmak

İş başa düşmek : Kendi işini başkasından hiç yardım görmeden kendisi yapmak zorunda kalmak
İş çevirmek : Gizli, dolambaçlı bir iş yapmak

İş çığrından çıkmak: Bir konu düzeltilmesi güç bir duruma gelmek

İş çıkarmak : -t

Çok iş yapmak

-2

Sorun yaratmak

İş edinmek (bir şeyi) : Onu görev olarak kabul etmek, onunla sürekli ilgilenmek

İşe koşmak (birini): Ona iş yüklemek, onu bir işle görevlendirmek

İş etmek: Aldatmak, zarar sokmak

(Kars

Oyun etmek, oyun oynamak

)
İşe yaramak: -1

Elverişli nitelikte bulunmak

-2

İş yapabilecek durumda olmak

İş görmek: -1

İş yapmak

-2

Bir iş için elverişli olmak
İş güç : Görev, meslek

İşi aksi gitmek: İstediği sonucu elde edememek

İşi-başından aşmak (işi başından aşkın olmak) : Yapacak pekçok işi bulunmak

İşi bitmek: -1

Yaptığı iş sona ermek

-2

İş yapacak durumu, kuvveti kalmamak

İşi bozulmak : Geçimini sağladığı işinde zarar etmeye başlamak

İşi ciddiye almak : Konuya, soruna önem vermek

İşi düşmek (biri yere) (birine): Bir yerde yapılacak işi bulunmak

-2

Bir kimsenin yardımıyla bitirilebilecek bir işi olmak

İşi (bir şeye) vurmak (dökmek) : Başka bir biçimde davranmak, …gibi görünmek

İşi İş olmak :Sevinç yaratan bir duruma kavuşmak

İş inada binmek: Bir işi yapmakta, (ya da yapmamakta) direnmek,inatlaşmak

İşin alayında olmak: O işe gereken önemi, değeri vermemek

İşinden olmak: İşini kaybetmek

İ
İşi ne? : “Ne işi var?” anlamında

İşine gelmek : Çıkarına uygun düşmek

İşini bilmek : Nereden, nasıl çıkar sağlanacağını bilmek

İşini bHirmek : -1

Birini artık iş yapamaz duruma getirmek

-2

Onu öldürmek

İşin içinde iş var : Bir konunun arkasında onunla doğrudan İlgili olmayan durumların da bulunduğunu belirtmek için söylenir

İşini görmek : -1

Kendi işini ya da başkasının İşini yapmak

-2

Başka bir şeyin yapacağı işi yapacak nitelikte olmak

-3

Dövmek

-4

öldürmek
İşini uydurmak : Kurnazlıkla işlerini istediği gibi yürütmek

İşin mi yok: “Önemli deği, boş ver!” anlamında

İşin kötüsü (fenası) : Üst üste gelen tersliklerde kullanılır

İşin rengi değişmek : İş, konu başka bir biçime bürünmek, nitelik bazanmak

İşin ucu birine dokunmak : Söz konusu işten dolaylı olarak zarar görmek
İşi oluruna bırakmak: Yapmakta olduğu bir İşte gerekli titizliği göstermemek,
İşi raslantılara, doğal akışına bırakmak

İşi pişirmek: -1

Bir işi sonuca ulaştıracak gerekli hazırlıkları yapmak

-2

Kadın erkek aralarında gizlice anlaşmak

(Kars

Mercimeği fırına vermek

)
işi rast gitmek : Şansının da yardımıyla işleri istediği gibi olmak; rast gitmek

İşi resmiyete dökmek : O işe resmi bir nitelik vermek

İşi sağlama bağlamak : Bir İşin tam olarak yapılması için gerekli önlemleri almak
İş işten geçmek : Bir iş için uygun olan fırsatı kaçırmak

İş tatlıya bağlamak:Konuyu, sorunu iyi, memnun edici bir çözüme ulaştırmak

işi tıkırında (yolunda) olmak: İşi istediği biçimde yürümek
İşitmezlikten gelmek: İşitmemiş gibi davranmak

İşi yokuşa sürmek: Herhangi bir konuda engellemede bulunmak, güçlük çıkarmak
İş karıştırmak: -1

Araya fesat sokmak -2

Zararlı bir iş yapmak

İşkembeden atmak (söylemek): Herhangi bir kaynağa dayanmayan ve inandırıcılığı olmayan sözler söylemek

İster açılmak: Alışverişe canlılık gelmek

İş olsun diye : Herhangi bir amaç gütmeden, iş yapyor görünerek
İşporta mal: Değeri, niteliği düşük mal

İşportaya düşmek : Değerini yitirip daha ucuza satılmaya başlamak
İş sarpa sarmak : İş birtakım zorlu engellerle karşılaşmak
İştah açmak : Yemek yeme isteğini artırmak
İştahı açılmak : Yemek yeme İsteği artmak
İştahı kapanmak: Yemek yeme İsteği azalmak

İşten atmak (birini): Onun görevine son vermek
İşten bile değil: Çok kolay

İşten el çektirmek (birine) : Bir suçu ya da ihmali bulunduğu gerekçesiyle bir kimsenin İşine son vermek
İşten güçten kalmak : Herhangi bir nedenle çalışamamak, işini yapamamak
İş tutmak : Bir işte çalışmak (Kars

Ekmeğini eline almak

)
İş var (bunda, bu kimsede) : -1

“Bu şey daha işe yarar

” -2

*Bu kişi iyi işler yapabilir

” anlamında

İş yapmak : İyi kazanç getirmek

İş yok (bunda, bu kimsede): -1

‘Bu şey işe yaramaz

” -2

“Bu kişi çalışamaz, verimli işler yapamaz

” anlamında

İtibardan düşmek : -1

Bir kimse saygınlığını yitirmek -2

Bir şey önemini, değerini yitirmek
İtibar etmek (birine) (bir şeye) : -1

Ona saygı göstermek -2

Onu dikkate almak önemsemek
İtibar kazanmak : Saygınlığını yeniden elde etmek

İtimadı sarsılmak (birine): Artık ona güvenmemek

İtimat beslemek (birine) : öna güvenmek; güven beslemek

İtimat telkin etmek: Güven duygusu uyandırmak; güven vermek

İtin ****** (kıçına) sokmak (birini) : Onu ağır sözler söyleyerek rezil etmek
İt ite (buyurur), it de kuyruğuna : “Tembel kimseler kendilerine buy-rulan bir işi başkalarına yüklerler, böylece iş sürüncemede kalır

”
İt kopuk: Serseri, aşağılık, terbiyesiz (kimseler)

İyiden iyiye : Gereken biçimde

İyi etmek : -1, Tedavi etmek, sağlığına kavuşturmak

-2

Yaptığı iş uygun olmak

-3- Zarar vermek, zarara sokmak

-4

Parasını, malını çalmak

İyi gelmek: -1

Uymak

-2

Sağlığına kavuşmasına yaramak

İyi gözle bakmamak : Hakkında iyi şeyler düşünmemek

İyi gün dostu : Dostlarına iyi günlerinde yakınlık gösteren, kötü günlerinde onlardan uzaklaşan kimse için alay yollu söylenir

İyi iş (doğrusu): Beğenilmeyen bir durum, olay karşısında şaşkınlığı belirtmek için söylenir

İyi kalpli (yürekli) : Herkes için iyi şeyler düşünen kimse için söylenir

İyi ki: Sevindirici bir durum, güzel bir rastlantı olarak

İyi kötü : -1

Uta iyi ne kötü, orta halli

-2

Oldukça iyi

İyiliği dokunmak (birine) : Ona yardım etmek, faydası olmak

İyilik sağlık, (iyilik güzellik): “Nasılsınız?” sorusuna karşılık olarak söylenen ve sağlıklı, durumunun iyi olduğu bildiren söz

İyi olmak: -1

iyileşmek, sağlığına kavuşmak

-2

Yerinde olmak

-3

Uygun olmak

İyi saatte olsunlar : Cinler periler için kullanılır

İyisi mi: Yapıiacak en doğru şey

İyiye çakmek (yormak) (bir şeyi): Bir düşünceyi ya da olayı iyi (o-lumlu) yönden değerlendirmek

İyiye iyi, kötüye kötü demek: Gerçekleri olduğu gibi söylemek, kimsenin hatın için herhangi bir durumu olduğundan farklı göstermemek

İzin almak (koparmak) (birinden): İstediği bir şeyi yapabilmek ya da istediği bir yere gidebilmek için daha yetkili birinden serbest bırakılmasını sağlamak

İzinde yürümek (izine uymak) : Bir kimsenin başladığı bir işi aynı anlayış ve yöntemle yürütmek

İzine düşmek: İzlemek, peşi sıra gitmek

İz sürmek: -1

İnsan ya da hayvanların ayak izlerine bakarak nereye gittiklerini aniamak ve gittikleri yeri bulmaya çalışmak

-2

İzlemek, ar-; kasından gitmek, takip etmek

İzzetinefsine dokunmak : bk

Onuruna dokunmak

İzzetinefsine yedirememek : bk

Onuruna yedirememek

10-10-2012	#19
Prof. Dr. Sinsi	Deyimler'in Açıklaması İki ucunu bir araya getirememek (bir şeyin): -1 Gelirle gideri denk-leştirememek -2 İşleri yoluna koyamamak İki yakası bir araya gelememek: Geçim sıkıntısından bir türiü kurîula-mamak İktisat etmek (yapmak):Tutumlu davranmak, tasarruf etmek haç gibi gelmek (bir şey): O şey umulmayan bir anda gelerek işe yaramak İlaç için yok : “Söz konusu şey hiç yok” anlamında İleri almak (bir şeyi) : -1 Öne almak -2 Daha üstün bir yere geçirmek İleri geçmek : Öne geçmek, üstün bir duruma geçmek İleri gelenler: Bir toplulukta sözü geçer durumda olanlar İleri gelmek (bir şeyden) : O şeyden meydana gelmek, o şeyin etkisiyle oluşmak İleri geri konuşmak (laf etmek, söylenmek): Yersiz ve kına sözler söylemek İleri gitmek (varmak) : Söz ve davranışlarda aşırıya kaçmak İlerisini gerisini düşünmemek (hesaplamamak) : Söylenen bir sözün, yapılan bir davranışın ne gibi sonuçlar doğuracağını düşünmemek İleri sürmek (bir şeyi) : -1 Onu öne doğru yürütmek -2 Bir görüş ortaya atmak, önermek İleriyi görmek: İleride neler olacağını kestirebilmek; tahmin etmek, sezmek; uzağı görmek İler tutar yanı olmamak (kalmamak) : Bozuk, kötü, kullanıimaz bir duruma gelmek İlgi beslemek (bir şeye, bîrine) : Ona karşı içinde merak duymak; alaka beslemek İlgi çekici: İlginç, enteresan, merak uyandırıcı İlgi çekmek (bir şey, bir kimse): İlgiyi üzerinde toplamak; alaka çekmek İlgi duymak (bir şeye, birine) :Onunla ilgilenmek; alaka duymak İlgi görmek: -1 Çok önemsenmek -2 Çok sevilmek; alaka görmek İlgi toplamak: Pekçok kimsenin önem verdiği şey, kimse durumuna gelmek İliğine kemiğine işlemek : -1 Yağmur suları giyiminden geçip bedent-ni iyice ıslatmak -2 O şey bütün benliğini kaplamak, ondan çok etkilenmek İliğini kurutmak : Canından bezdirecek duruma getirmek; kanım kurutmak İlişki kurmak: Bir yer ya da kimseyle bağlantı sağlamak; münasebet kurmak, temas kurmak İlk adım : Başlangıç İlk ağızda : İlkin, İlk önce İlk elden : -1 Baştan beri -2 Dolaysız, aracısız olarak İlk göz ağrısı: -1 İlk sevgüi; eski göz ağrısı -2 İlk doğan çocuk ya da torun İllallah demek (bir şeyden, birinden): Ondan iyice bıkmak, ona katlanamaz duruma gelmek İlmini almak (bir şeyin) : Bir işin en ince yönlerini bile öğrenmek İltimas geçmek (birine): Onu kayırmak, ona hakkından fazlasını vermek İmamın dört çiftesine (kayığına) binmek : Ölmek İmam kayığı: Tabut İmam suyu: Rakı İmana gelmek: -1 Önce karşı çıktığı bir şeyi kabul edip istenileni yapmak -2 Sonunda doğruyu söylemek -3 İslamlığı benimsemek İmanı gevremek : Bir işi gerçekleştirirken çok yorulmak İmiğine sarılmak : Bir kimseyi bir İş için çok sıkıştırmak; ümüğüne sarılmak İmlaya gelmemek : Düzeltilmeyecek durumda olmak İmlaya getirmek (bir şeyi) : Onu yola getirmek, düzeltmek İmtihana çekmek (birini) : Bilgisini ölçmek, onu sınamak, denemek İmza atmak (etmek), imzayı basmak (çakmak): İmzalamak, imzasını koymak İnan olsun!: “Bana inan, inanın ki” anlamında İnceden inceye : Titizce, en küçük ayrıntılarına kadar İnce eleyip sık dokumak : Bir şeyi en küçük ayrıntılarına kadar gözden geçirmek İnce hastalık: Verem İnce iş : Dikkatli, hesaplı iş İn cin top oynuyor (in cin yok): Issız, sessizyer İncir çekirdeğini doldurmaz: Çok küçük, az ya da önemsiz (şey) İnfial uyandırmak : Öfke yaratmak, tepkiye yol açmak İnim inim inlemek: -1 Sürekli olarak inlemek -2 Çok büyük sıkıntıda (olmak, yoksulluk çekmek, baskı altında yaşamak İniş aşağı: Bayırdan aşağı doğru İnme inmek (birine): O felç olmak, ona felç gelmek İn misin, cin misin? : Teklifsiz konuşmada “İnsan mısın, cin misin?” anlamında söylenir İnsafa gelmek: Haksız tutumundan vazgeçip adalet ve merhametle davranmak İnsafına kalmak (bir şey, birinin): Bir şeyin istenilen biçimde olabilmesi o şeyi yapacak’kimsenin doğruluk duygusuna ve isteğine bağlı olmak (Kars Sütün» kalmak) İnsan eti yemek: Bir kimseyi çekiştirmek, hakkında dedikodu yapmak İnsan hali: Her insanın yapabileceği, hoş karşılanması gereken bir durum İnsan içine çıkmak : Başka insanlarla itişki, yakınlık kurmak İnsan kurusu : Çok zayıf (kimse) İnsanlık hali: Hoşgörüyle karşılanması gereken durum İnsanlıktan çıkmak : -1 Çok zayıflamak -2 Bir insana yakışır davranışlarda bulunmamak İnsan sarrafı: İyi ve kötü insanları iyi tanıyabilen kimse İnşallahla maşallahla : Her şeyi Tanrı’ya bırakmakla, hiçbir çaba göstermeden İntikam almak (birinden): Yapılan kötülüğün acısını çıkarmak; öç almak İnzivaya çekilmek : Dünyadan elini eteğini çekmek, hiçbir şeyle ilgilenmemek; bir köşeye çekilmek, dünyadan elini eteğini çekmek İpe çekmek (birini): Onu asarak öldürmek İpe sapa gelmez : Tutarsız, mantıkdışı, saçma (söz, konuşma) İpe un sermek: Birtakım bahaneler ileri sürerek istenilen bir işi yapmaktan kaçınmak İpi koparmak : Bağlı bulunduğu yer ya da kişiyle ilişkisini kesmek İpini koparmak : Başıboş kalmak, haylazlaşmak İpin ucunu kaçırmak: Bir işi yürütemez duruma gelmek, düzensizlik, yöntemsizlik yüzünden bir işi çıkmaza sokmak İp iputtah sivri külah : Hiçbir malı, mülkü, çoluğu çocuğu olmayan (kimse) * İple çekmek (bir şeyi) : O şeyin zamanının gelmesini sabırsızlıkla beklemek İpler birini elinde olmak : -1 İşi el altından yönetmek -2 Yönetimde perde arkasında söz sahibi olmak İpliğini pazara çıkarmak:Bir kimsenin kötü niteliğini ortaya çıkarmak İpsiz sapsız : -1 Serseri, hayta (kimse) -2 Yersiz, saçma (söz) İpucu vermek (birine) : Ona öğrenmek istediği, aradığı şeyi bulmaya yarayan bir işaret göstermek İsabet almak : Vurulmak, yaralanmak İsabet buyurdunuz: “Tam dediğiniz gibi, gerçekten efe Öyle” anlamında destekleyici söz, - ,, İsabet ki: İyi ki İsabet oldu : “Tam isteğe uygun, yerinde oldu” anlamında İsim yapmak : Ünlenmek, herkesçe tanınır duruma gelmek İsim takmak (birine): Ona niteliklerine uygun bir isim vermek ; ad takmak İskele babası: -1 Eviyle, çoluk çocuğuyla ilgilenmeyen erkek için alay yollu söylenir -2 Iriyah adam İskeleti çıkmak: Çok zayıflamak İsmi geçmek: Adından söz edilmek; adı geçmek İsmiyle cismiyle : Adı ve varlığıyla, adıyla sanryla İsrafa kaçmak : Gereksiz yere aşırı harcamalarda bulunmak İstediği gibi at koşturmak (oynatmak): Keyfince, istediği gibi davranmak İstemem yan cebime koy : Kendisine verilen bahşiş, hediye, rüşvet vb’yi aimak istemediğini belirttiği halde verilmesinden memnun olanların durumu îçjn söylenir İster istemez: Elinde olmadan, zorunlu olarak İstifayı basmak : Herhangi bir nedenle, ani bir kararla görevinden çekilmek İstifini bozmamak: Bir oîay karşısında hiçbir tepki göstermemek, aldırış etmemek İstikamet vermek: bk Yön vermek İsyan bayrağını açmak (çekmek): Karşı gelmek, baş kaldırmak İş başa düşmek : Kendi işini başkasından hiç yardım görmeden kendisi yapmak zorunda kalmak İş çevirmek : Gizli, dolambaçlı bir iş yapmak İş çığrından çıkmak: Bir konu düzeltilmesi güç bir duruma gelmek İş çıkarmak : -t Çok iş yapmak -2 Sorun yaratmak İş edinmek (bir şeyi) : Onu görev olarak kabul etmek, onunla sürekli ilgilenmek İşe koşmak (birini): Ona iş yüklemek, onu bir işle görevlendirmek İş etmek: Aldatmak, zarar sokmak (Kars Oyun etmek, oyun oynamak) İşe yaramak: -1 Elverişli nitelikte bulunmak -2 İş yapabilecek durumda olmak İş görmek: -1 İş yapmak -2 Bir iş için elverişli olmak İş güç : Görev, meslek İşi aksi gitmek: İstediği sonucu elde edememek İşi-başından aşmak (işi başından aşkın olmak) : Yapacak pekçok işi bulunmak İşi bitmek: -1 Yaptığı iş sona ermek -2 İş yapacak durumu, kuvveti kalmamak İşi bozulmak : Geçimini sağladığı işinde zarar etmeye başlamak İşi ciddiye almak : Konuya, soruna önem vermek İşi düşmek (biri yere) (birine): Bir yerde yapılacak işi bulunmak -2 Bir kimsenin yardımıyla bitirilebilecek bir işi olmak İşi (bir şeye) vurmak (dökmek) : Başka bir biçimde davranmak, …gibi görünmek İşi İş olmak :Sevinç yaratan bir duruma kavuşmak İş inada binmek: Bir işi yapmakta, (ya da yapmamakta) direnmek,inatlaşmak İşin alayında olmak: O işe gereken önemi, değeri vermemek İşinden olmak: İşini kaybetmek İ İşi ne? : “Ne işi var?” anlamında İşine gelmek : Çıkarına uygun düşmek İşini bilmek : Nereden, nasıl çıkar sağlanacağını bilmek İşini bHirmek : -1 Birini artık iş yapamaz duruma getirmek -2 Onu öldürmek İşin içinde iş var : Bir konunun arkasında onunla doğrudan İlgili olmayan durumların da bulunduğunu belirtmek için söylenir İşini görmek : -1 Kendi işini ya da başkasının İşini yapmak -2 Başka bir şeyin yapacağı işi yapacak nitelikte olmak -3 Dövmek -4 öldürmek İşini uydurmak : Kurnazlıkla işlerini istediği gibi yürütmek İşin mi yok: “Önemli deği, boş ver!” anlamında İşin kötüsü (fenası) : Üst üste gelen tersliklerde kullanılır İşin rengi değişmek : İş, konu başka bir biçime bürünmek, nitelik bazanmak İşin ucu birine dokunmak : Söz konusu işten dolaylı olarak zarar görmek İşi oluruna bırakmak: Yapmakta olduğu bir İşte gerekli titizliği göstermemek, İşi raslantılara, doğal akışına bırakmak İşi pişirmek: -1 Bir işi sonuca ulaştıracak gerekli hazırlıkları yapmak -2 Kadın erkek aralarında gizlice anlaşmak (Kars Mercimeği fırına vermek) işi rast gitmek : Şansının da yardımıyla işleri istediği gibi olmak; rast gitmek İşi resmiyete dökmek : O işe resmi bir nitelik vermek İşi sağlama bağlamak : Bir İşin tam olarak yapılması için gerekli önlemleri almak İş işten geçmek : Bir iş için uygun olan fırsatı kaçırmak İş tatlıya bağlamak:Konuyu, sorunu iyi, memnun edici bir çözüme ulaştırmak işi tıkırında (yolunda) olmak: İşi istediği biçimde yürümek İşitmezlikten gelmek: İşitmemiş gibi davranmak İşi yokuşa sürmek: Herhangi bir konuda engellemede bulunmak, güçlük çıkarmak İş karıştırmak: -1 Araya fesat sokmak -2 Zararlı bir iş yapmak İşkembeden atmak (söylemek): Herhangi bir kaynağa dayanmayan ve inandırıcılığı olmayan sözler söylemek İster açılmak: Alışverişe canlılık gelmek İş olsun diye : Herhangi bir amaç gütmeden, iş yapyor görünerek İşporta mal: Değeri, niteliği düşük mal İşportaya düşmek : Değerini yitirip daha ucuza satılmaya başlamak İş sarpa sarmak : İş birtakım zorlu engellerle karşılaşmak İştah açmak : Yemek yeme isteğini artırmak İştahı açılmak : Yemek yeme İsteği artmak İştahı kapanmak: Yemek yeme İsteği azalmak İşten atmak (birini): Onun görevine son vermek İşten bile değil: Çok kolay İşten el çektirmek (birine) : Bir suçu ya da ihmali bulunduğu gerekçesiyle bir kimsenin İşine son vermek İşten güçten kalmak : Herhangi bir nedenle çalışamamak, işini yapamamak İş tutmak : Bir işte çalışmak (Kars Ekmeğini eline almak) İş var (bunda, bu kimsede) : -1 “Bu şey daha işe yarar” -2 Bu kişi iyi işler yapabilir” anlamında İş yapmak :* İyi kazanç getirmek İş yok (bunda, bu kimsede): -1 ‘Bu şey işe yaramaz” -2 “Bu kişi çalışamaz, verimli işler yapamaz” anlamında İtibardan düşmek : -1 Bir kimse saygınlığını yitirmek -2 Bir şey önemini, değerini yitirmek İtibar etmek (birine) (bir şeye) : -1 Ona saygı göstermek -2 Onu dikkate almak önemsemek İtibar kazanmak : Saygınlığını yeniden elde etmek İtimadı sarsılmak (birine): Artık ona güvenmemek İtimat beslemek (birine) : öna güvenmek; güven beslemek İtimat telkin etmek: Güven duygusu uyandırmak; güven vermek İtin ** (kıçına) sokmak (birini) : Onu ağır sözler söyleyerek rezil etmek İt ite (buyurur), it de kuyruğuna : “Tembel kimseler kendilerine buy-rulan bir işi başkalarına yüklerler, böylece iş sürüncemede kalır” İt kopuk: Serseri, aşağılık, terbiyesiz (kimseler) İyiden iyiye : Gereken biçimde İyi etmek : -1, Tedavi etmek, sağlığına kavuşturmak -2 Yaptığı iş uygun olmak -3- Zarar vermek, zarara sokmak -4 Parasını, malını çalmak İyi gelmek: -1 Uymak -2 Sağlığına kavuşmasına yaramak İyi gözle bakmamak : Hakkında iyi şeyler düşünmemek İyi gün dostu : Dostlarına iyi günlerinde yakınlık gösteren, kötü günlerinde onlardan uzaklaşan kimse için alay yollu söylenir İyi iş (doğrusu): Beğenilmeyen bir durum, olay karşısında şaşkınlığı belirtmek için söylenir İyi kalpli (yürekli) : Herkes için iyi şeyler düşünen kimse için söylenir İyi ki: Sevindirici bir durum, güzel bir rastlantı olarak İyi kötü : -1 Uta iyi ne kötü, orta halli -2 Oldukça iyi İyiliği dokunmak (birine) : Ona yardım etmek, faydası olmak İyilik sağlık, (iyilik güzellik): “Nasılsınız?” sorusuna karşılık olarak söylenen ve sağlıklı, durumunun iyi olduğu bildiren söz İyi olmak: -1 iyileşmek, sağlığına kavuşmak -2 Yerinde olmak -3 Uygun olmak İyi saatte olsunlar : Cinler periler için kullanılır İyisi mi: Yapıiacak en doğru şey İyiye çakmek (yormak) (bir şeyi): Bir düşünceyi ya da olayı iyi (o-lumlu) yönden değerlendirmek İyiye iyi, kötüye kötü demek: Gerçekleri olduğu gibi söylemek, kimsenin hatın için herhangi bir durumu olduğundan farklı göstermemek İzin almak (koparmak) (birinden): İstediği bir şeyi yapabilmek ya da istediği bir yere gidebilmek için daha yetkili birinden serbest bırakılmasını sağlamak İzinde yürümek (izine uymak) : Bir kimsenin başladığı bir işi aynı anlayış ve yöntemle yürütmek İzine düşmek: İzlemek, peşi sıra gitmek İz sürmek: -1 İnsan ya da hayvanların ayak izlerine bakarak nereye gittiklerini aniamak ve gittikleri yeri bulmaya çalışmak -2 İzlemek, ar-; kasından gitmek, takip etmek İzzetinefsine dokunmak : bk Onuruna dokunmak İzzetinefsine yedirememek : bk Onuruna yedirememek