Hücre Organelleri Yapı Ve Özellikleri

**Prof. Dr. Sinsi** · 10-10-2012

Zarsı bir organel olmayan ribozomların yapısında sadece rRNA ve protein bulunur

Protein kısmı sitoplazmada ribozomlarda, rRNA ise çekirdekçikte yapılır

Ribozomlar iki alt birinden oluşur

Ribozomu oluşturacak rRNA ve çekirdekte birleşerek büyük ve küçük alt birimleri oluşturur

Bu alt birimler daha sonra sitoplazmaya geçer

Protein sentezi yapılmadığı zamanlarda bu alt birimler birinden ayrılır, işlevsel hale gelebilmek için tekrar birleşirler

Ribozomlar, hücrede bir organele bağlı veya serbest olarak görülür

Bağlı olarak E

R ve çekirdek zarı üzerinde serbest olarak da sitoplazma sıvısı kloroplast ve mitokondri matriksinde bulunurlar

Hücrelerde iki farklı büyüklükte ribozom bulunur

Bumlar 70S ve 80S ribozomlarıdır

Prokaryotlarda ökaryotları kloroplastları ve mitokondrilerinde küçük ribozomlar bulunur

Ökaryot hücrelerin ribozomları ise 80’dir

3ENDOPLAZMİK RETİKULUM:

Hücre zarını çekirdek zarına bağlayan kanallardan meydana gelir

E

R yumurta, embriyonik hücreler ve eritrositler hariç bütün ökaryotik hücrelerde bulunur

Her hücrenin endoplazmik retikulum kendisine has bir yapıya sahiptir

E

R kanalcıkları sabit bir yapıya sahip olmayıp,hücrenin işlevine göre değişebilir

Kanalcıklar hücre bölünürken kaybolur, daha sonra yeniden oluşturulur

E

R başlıca özellikleri şunlardır:
- Zarları üzerinde bulunan ribozomların sentezlendiği protein moleküllerini golgi aygıtına taşır

- Granülsüz E

R yağ sentezi yapar

İç salgı bezlerinden yağ tabiatında steroid hormonları salgılar

- Sitoplazmik matriksle birlikte hücreye destek sağlar

- Hücre içi dolaşımı sağlar

İyon ve küçük molekülleri gerekli bölgeler taşır

- Hücrede asidik ve bazik tepkimelerin birbirlerini etkilemeden meydana geldikleri ortamı oluşturur

- Çizgili kaslarda, kasın gevşemesi ve kasılmasında rol oynar

- E

R yapı ve fonksiyon yönüyle çekirdekle yakın ilişki vardır

Hücrede iki tip E

R bulunur

A:Granüllü Endoplazmik Retikulum:
Zarları üzerinde ribozom bulunduğu için granüllü bir görüntüye sahiptir

Ribozomlar E

R üzerinde düzenli aralıklarla dizilirler

Bu tip E

R özellikle protein sentezinin hızlı olduğu hücrelerde daha iyi gelişi

Ribozomlarda sentezlenen protein E

R kanallarına geçer

Sentezlene proteinler ya doğrudan metobolik faliyetlerde kullanılır yad golgi aygıtı vasıtasıyla hücre dışına salgılanırlar

B:Granülsüz Endoplazmik Retikulum:
Üzerinde ribozom bulunmaz, düz bir yapıya sahiptir

Genellikle karaciğer, testiz, ovaryum,böbrek üstü bezi, bağırsak mukakozası gibi işlevleri birbirinden farklı hücrelerde bulunur

4GOLGİ AYGITI:
Olgunlaşmamış kan ve sperm hücreleri hariç bütün okaryotik hücrelerde görülür

Hücrede genellikle sentrozom civarında ve hücre tabanına yakın bulunur

Golgi aygıtı üst üste yığılmış yassı keselerden meydana gelmiştir

Keselerin çevresinde tomurcuklanma sonucu oluşan irili ufaklı kesecikler ve kofullar bulunur

Golgi aygıtının E

Rdan farkı üzerinde ribozomların bulunmaması ve keselerin belli bir bölgede grup halinde bulunmasıdır

Golgi aygıtının başlıca görevi salgılamadır

10-10-2012	#3
Prof. Dr. Sinsi	Hücre Organelleri Yapı Ve Özellikleri Zarsı bir organel olmayan ribozomların yapısında sadece rRNA ve protein bulunur Protein kısmı sitoplazmada ribozomlarda, rRNA ise çekirdekçikte yapılır Ribozomlar iki alt birinden oluşur Ribozomu oluşturacak rRNA ve çekirdekte birleşerek büyük ve küçük alt birimleri oluştururBu alt birimler daha sonra sitoplazmaya geçer Protein sentezi yapılmadığı zamanlarda bu alt birimler birinden ayrılır, işlevsel hale gelebilmek için tekrar birleşirler Ribozomlar, hücrede bir organele bağlı veya serbest olarak görülür Bağlı olarak ER ve çekirdek zarı üzerinde serbest olarak da sitoplazma sıvısı kloroplast ve mitokondri matriksinde bulunurlar Hücrelerde iki farklı büyüklükte ribozom bulunur Bumlar 70S ve 80S ribozomlarıdırProkaryotlarda ökaryotları kloroplastları ve mitokondrilerinde küçük ribozomlar bulunurÖkaryot hücrelerin ribozomları ise 80’dir 3ENDOPLAZMİK RETİKULUM: Hücre zarını çekirdek zarına bağlayan kanallardan meydana gelir ER yumurta, embriyonik hücreler ve eritrositler hariç bütün ökaryotik hücrelerde bulunurHer hücrenin endoplazmik retikulum kendisine has bir yapıya sahiptir ER kanalcıkları sabit bir yapıya sahip olmayıp,hücrenin işlevine göre değişebilirKanalcıklar hücre bölünürken kaybolur, daha sonra yeniden oluşturulur ER başlıca özellikleri şunlardır: - Zarları üzerinde bulunan ribozomların sentezlendiği protein moleküllerini golgi aygıtına taşır - Granülsüz ER yağ sentezi yaparİç salgı bezlerinden yağ tabiatında steroid hormonları salgılar - Sitoplazmik matriksle birlikte hücreye destek sağlar - Hücre içi dolaşımı sağlar İyon ve küçük molekülleri gerekli bölgeler taşır - Hücrede asidik ve bazik tepkimelerin birbirlerini etkilemeden meydana geldikleri ortamı oluşturur - Çizgili kaslarda, kasın gevşemesi ve kasılmasında rol oynar - ER yapı ve fonksiyon yönüyle çekirdekle yakın ilişki vardır Hücrede iki tip ER bulunur A:Granüllü Endoplazmik Retikulum: Zarları üzerinde ribozom bulunduğu için granüllü bir görüntüye sahiptir Ribozomlar E R üzerinde düzenli aralıklarla dizilirlerBu tip E R özellikle protein sentezinin hızlı olduğu hücrelerde daha iyi gelişi Ribozomlarda sentezlenen protein E R kanallarına geçerSentezlene proteinler ya doğrudan metobolik faliyetlerde kullanılır yad golgi aygıtı vasıtasıyla hücre dışına salgılanırlar B:Granülsüz Endoplazmik Retikulum: Üzerinde ribozom bulunmaz, düz bir yapıya sahiptirGenellikle karaciğer, testiz, ovaryum,böbrek üstü bezi, bağırsak mukakozası gibi işlevleri birbirinden farklı hücrelerde bulunur 4GOLGİ AYGITI: Olgunlaşmamış kan ve sperm hücreleri hariç bütün okaryotik hücrelerde görülür Hücrede genellikle sentrozom civarında ve hücre tabanına yakın bulunur Golgi aygıtı üst üste yığılmış yassı keselerden meydana gelmiştir Keselerin çevresinde tomurcuklanma sonucu oluşan irili ufaklı kesecikler ve kofullar bulunur Golgi aygıtının E Rdan farkı üzerinde ribozomların bulunmaması ve keselerin belli bir bölgede grup halinde bulunmasıdır Golgi aygıtının başlıca görevi salgılamadır