Sualtı Arkeolojisi

ULUBURUN

Texas AM Üniversitesi ve Sualtı Arkeoloji Enstitüsü adına önce Prof Dr George F Bass başkanlığında, daha sonra Dr Cemal Pulak başkanlığında yapılan kazılarda MÖ 14 yüzyıla tarihlenen dünyanın en eski batığı araştırılmıştır

Kaş ilçesinin 85 kilometre güney doğusunda uzanmakta olan Uluburun’un doğu kıyısından sadece 60 metre açıkta 1982 yılında bir sünger dalgıcı tarafından bulunan batık 1984 yılında başlanan çalışmaların ve onbir sezon boyunca yapılan binlerce dalışın sonucunda MÖ14yüzyılın sonlarında kaybolmuş eşsiz bir yük gün ışığına çıkarılmıştırYaklaşık 15 metre boyunda olan ve Sedir ağacından yapılan geminin kıç tarafı 44 metre ,puruvası ise 52 metrede bulunmaktadır

Geminin yükü daha çok bakır külçelerden oluşmuştur Bunun yanı sıra saf kalay, reçine ve 150’yi aşkın kobalt mavisi, turkuvaz ve lavanta renkli yuvarlak yassı cam külçeler de vardır MÖ 2 binin ikinci yarısına tarihlenen Kaş Uluburun Batığı cam külçeleri ve Miken boncukları, o çağın hammaddesi ve işlenmiş camı olarak üretimin ve ticarî ilişkilerin gözler önüne serilmesinde büyük rol oynamıştır Bu külçeler bilinen en eski hammadde kaynaklarıdır 1984 yılında başlayıp 1995 yılında biten kazılarda bulunmuş ve Geç Bronz Çağı’na MÖ 14 yüzyılın ilk yarısına tarihlenen ve sayıları 150’yi aşan, kobalt mavisi, turkuvaz ve lavanta renklerindeki yuvarlak, yassı ham cam külçeler o çağda Suriye’den Ege’ye cam ticareti yapıldığını ispatlamıştırBu cam külçeler, Türkiye müzelerindeki bilinen en eski cam buluntu olmalarının yanı sıra MÖ 2 bin ticareti, taşımacılığı ve doğu-batı ilişkileri açısından da büyük öneme sahiptir

Diğer eşsiz arkeolojik buluntular arasında Eski Mısırlıların Abanoz adını verdiği ve tropik Afrika’da yetişen siyah renkli bir ağaç ile Sedir ağacını sayabılırızDiğer hammaddeler ise tam
Ve kesilmiş fildişleri ile bir düzineden fazla suaygırı dişi,tütsü katkısı olarak kullanıldığı sanılan bir tür deniz salyangozunun kapakcıkları , müzik aletlerinin ses kutusu olarak kullanıldıkları sanılan kaplumbağa kabukları ile fayans veya metalden ağız ,kulp ,kaide gibi parçaların takılmasıyla vazo veya kapların yapımında kullanılmak üzere deve kuşu yumurtalarından oluşmaktadırBunların dışında ,dokuz büyük küpten en az ikisinde Kıbrıs üretimi ihraç seramiği ile kandiller ve ne amaçla kullanıldıkları kesin olarak bilinmeyen ancak duvara asırak kullanıldıkları düşünülen eserler bulunmaktaydıKenan takılarının gümüş bilezikler ve ayak bilezikleri ve altın pendatifler oluşturmaktadırKulpsuz bir altın kadehin ise kaynağı bilinmemektedirÇeşitli malzemelerden yapılmış boncuklar arasında akik,altın,fayans, cam ve Batlık kehribarı boncuklar bulunmaktadırDiğer eserler arasında ördek biçiminde ve menteşeli kanatları kapak işlemi gören iki adet fildişi kozmetik kutusu,bakır kazan ve kaseler,suaygırı dişinden bir borazan ve Tunç devirlerinin tamamında bilinen kalay eserlerden daha cok sayıdakı kalay kaplar yer almaktadırEn yakın benzerlerının Romanya’daki tek bir örneğin oluşturduğu törensel amaçlı bir asa,batıktakı diğer buluntular arasındadır

Gemideki bronz silahlar, ok ve mızrak uçları ile kamalar dışında Kenan, Miken ve olasılıkla İtalyan yapımı kılınclardan oluşmaktadırYük veya gemide yiyecek olarak taşınan maddeler dışında badem, incir, zeytin,üzüm cöre oto, sumak,kişnir,nar ile birkaç buğday arpa tohumu bulunmuşturBalık ağı kurşunları ağ onarımında kullanılan mekikler olta iğneler ile ucu çatallı bir balık zıpkını gemide balık avlandığını göstermektedirGeminin miliyetinin tanımlanmasında güçlük çekilmesine rağmen orta doğu köken olduğu tahmin edilmektedir