Türk Tarihindeki Bütün Savaşlar, Seferler Ve Antlaşmalar...

**Prof. Dr. Sinsi** · 10-10-2012

Ridaniye Savaşı (Ridaniye Zaferi)

Osmanlı ordusunun kesin zaferiyle neticelenen Osmanlı-Memlûk meydan muharebesi

22 Ocak 1517 tarihinde Kahire yakınlarındaki Ridaniye mevkiinde Osmanlı Sultanı Birinci Selim Han (Yavuz) ile Mısır Memlûk Sultanı Tomanbay arasında meydana geldi

Neticesi itibariyle İslâm ve Osmanlı tarihi bakımından önemli hadise ve değişikliklere sebep oldu

Sultan Selim Han Osmanlı Devleti aleyhine başka devletlerle ittifak içine giren Memlûk Devleti'ne karşı 1516 yılında Mısır Seferine çıktı

24 Ağustos 1516 tarihinde Mercidabık’ta Mısırlıları mağlup ederek Suriye ve Filistin’i zaptetti

İleri harekâta devamla ağırlıklarıyla beraber Sinâ Çölünü beş günde geçerek Sâlihiye’ye geldi

Sinâ Çölünü geçerken yağmur yağınca her birine dörder ve altışar çekim hayvanının koşulduğu ağır arabalardaki yüzlerce top kumların katılaşması sayesinde kolayca geçirildi

Ordu ve hayvanlar su sıkıntısı çekmedi

Sultan Selim Hanın Ridaniye’ye giderken ordunun ağırlıklarıyla bir günde elli kilometre yürümesi harp tarihinde rekordur

Osmanlı ordusu 21 Ocakta Kahire’ye çok yakın Birket-ül-Hac mevkiinde konakladı

Mısır Seferi esnasında çölde ve Kahire yakınında Bedevî eşkıyaların ve Memlûkların tecavüzkâr saldırılarına karşı tedbir alınıp taarruzları önlendi

Tomanbay kumandasındaki Mısır-Memlûk ordusu Âdiliye’deydi

Kahire’nin kuzeyindeki Ridaniye Köyü Ovası önündeki cephesi kuzeydoğuya dönük bir mevzi hazırlayıp doğuda El-Mukattam Dağına; batı kanadı da Nil Nehrine dayatılmıştı

Bu mevziin önü açıktı

İleri araziye hakim olup Sinâ Çölünden gelen yolu kapayan ve kontrol altında bulunduran bir vaziyetteydi

Mevzi kazılan derin bir hendekle çıkan toprağın bu hendeğin önüne atılmasıyla hazırlanan bir siper ve gerisine gömülen iki yüz top vardı

Toplar Avrupa’dan getirilmiş olup topçular yabancıydı

Tomanbay ordusunun piyade kısmını bu mevzie yerleştirip süvari birlikleri ve ihtiyatı geride bulunduruyordu

Tomanbay’ın taktik planı; Osmanlıların taarruzunu önce topçu ateşiyle kırdıktan sonra süvarilerin ve hassa ordusu cündîlerin karşı taarruzu ile Osmanlı ordusunu yok etmekti

Memlûk ordusunun mevcudu elli bin civarında bulunuyordu

Osmanlı ordusunun mevcudu altmış bin olup üç yüz de top vardı

Topların bir kısmı yivli olup bazıları arka arkaya beş on gülle atabiliyordu

Sultan Selim Han esirlerden ve keşif neticesinde Memlûk muharebe usulünü tespit ettirdi

Vakit geçirmeden düşmana son darbeyi vurmak için dâhiyâne ve cüretli bir kararla harekete geçildi

Ridaniye mevziine cepheden taarruz vazifesi yapacak yedek kuvvetleri bıraktıktan sonra asıl kuvvetlerle 21/22 Ocak 1517 gecesi Kahire’nin doğusundaki El-Mukattam Dağını dolaşarak sarktı

Osmanlı toplarını sürat ve maharetle uygun yerlere yerleştirdi

Böylece Sultan Selim Han Memlûkların beklemediği bir istikametten taarruz etmekle Mısırlıları baskına uğratıp taktik planlarını bozarak uzun zamandan beri büyük emeklerle hazırladıkları mevzi ve topları muharebe dışı bırakacaktı

22 Ocak sabahı harp başlamadan önce iki tarafın muharebe düzeni bu haldeydi

Savaş 22 Ocak 1517 sabahı erken saatlerde başladı

Mısır ordusunun önündeki Osmanlı alayı hücuma geçince Tomanbay önceden mevzilerde hazır beklettiği topların ateşe başlamalarını emretti

Bu arada gerilerine sarkmış bulunan asıl Osmanlı kuvvetlerinin “Allah Allah!” nidaları ile kendilerine hücum ettiğini görünce şaşkına döndü

Topları mevzilerinde kalıp işe yaramadı

Memlûk kuvvetleri bir anda iki ateş arasında kaldı

Fakat Memlûk süvarileri büyük bir cesaretle ileri atıldılar

Merkezdeki saflar birbirine girip iki taraf da kıyasıya muharebeye tutuştu

Yakın muharebe ve boğuşma kayıpları arttırdı

Osmanlı topçu ve tüfekçisinin ateşi altında mücadele edip pervasızca direnmeleri Memlûk kayıplarını daha da arttırdı

Memlûkların Osmanlı merkezine karşı ileri atılmaları üzerine Vezîriâzam Hadım Sinan Paşa kumandasındaki sağ kanat ve Vezir Yunus Paşa emrindeki sol kanat kuvvetleri taarruza geçerek Mısırlıların yan ve gerilerini kuşattı

Bu arada savaşı kaybetmek üzere olduğunu anlayan Tomanbay yanına aldığı iki yüz seçme askerle padişahın otağına saldırdı

Padişahı öldürebilirse Osmanlı ordusunun dağılabileceğini hesaplamıştı

Ancak onlar Yavuz zannettikleri Sinan Paşanın kuvvetlerini yararak etrafını çevirdiler

Sinan Paşa büyük bir azim ve kahramanlıkla mücadele ettiyse de şehit düştü

Yavuz Sultan Selim bu kısma derhal Bâli Ağa kumandasında yardımcı birlikler gönderip durumu lehine çevirdi

Muharebe akşama doğru Osmanlı ordusunun zaferiyle sonuçlandı

Yirmi beş bin kayıp veren Memlûk ordusunun geride kalanları Kahire’ye ve oradan da Sait istikametine çekildi

Sultan Tomanbay da Kurtbay ve bir avuç adamıyla selâmeti kaçmakta buldu

Vezir Yunus Paşa Memlûklara karşı zaferin kazanıldığını ve Tomanbay’ın kaçtığını Sultan Selim Hana bildirdiğinde;

“Lala Lala! Mısır’ı aldık ama Sinan’ı kaybettik

Sinan’ı Mısır’a değişmezdim

Sinan’sız Mısır’da ne güzellik olur?” sözleriyle Sinan Paşanın yanındaki kıymetini belirtti

Ertesi gün Vezîriâzam Sinan Paşa ve diğer şehitler defnedildi

24 Ocak 1517 tarihinde Kahire’ye girilip Mısır’ın fethi tamamlandı

Osmanlı zaferiyle neticelenen Ridaniye Meydan Muharebesi; Osmanlı Devletine ve dünya tarihine pek çok maddî ve manevî faydalar sağladı

Mısır Arabistan Yarımadası Osmanlı hakimiyetine geçti

Kızıldeniz’e ve Hind Okyanusuna inilip Kuzey Afrika hakimiyet yolu açılarak Osmanlı hududu Atlas Okyanusuna dayandırıldı

Hicaz ve Orta Doğudaki mukaddes makamlar Osmanlı hizmetine açıldı

Buralar nadide eserlerle süslendi

Yeni eserler ve ilaveler yapılarak istifadeye sunuldu

Halifelik Sultan Selim Hana geçerek Osmanlı padişahları saltanata ilaveten hilafet makamına da sahip olup İslâm âleminin de lideri oldu

Ridaniye Muharebesi ve Mısır’ın fethinde askerî sahada ilk defa Osmanlılar 1517 yılında yivli top kullandılar

Avrupa’da 1868’de ilk defa Almanların kullandığı yivli topların Osmanlılarda on altıncı yüzyıl başlarında mevcut olması imal edilerek muharebelerde kullanılmaları teknikteki üstünlüklerini göstermesi bakımından önemlidir

Yavuz Sultan Selim Hanın Mısır Seferi harekât kabiliyeti sevk ve idare muharebede tatbik edilen taktik ve strateji bakımından harp tarihinin eşsiz numuneleri arasına girer

10-10-2012	#41
Prof. Dr. Sinsi	Türk Tarihindeki Bütün Savaşlar, Seferler Ve Antlaşmalar... Ridaniye Savaşı (Ridaniye Zaferi) Osmanlı ordusunun kesin zaferiyle neticelenen Osmanlı-Memlûk meydan muharebesi 22 Ocak 1517 tarihinde Kahire yakınlarındaki Ridaniye mevkiinde Osmanlı Sultanı Birinci Selim Han (Yavuz) ile Mısır Memlûk Sultanı Tomanbay arasında meydana geldi Neticesi itibariyle İslâm ve Osmanlı tarihi bakımından önemli hadise ve değişikliklere sebep oldu Sultan Selim Han Osmanlı Devleti aleyhine başka devletlerle ittifak içine giren Memlûk Devleti'ne karşı 1516 yılında Mısır Seferine çıktı 24 Ağustos 1516 tarihinde Mercidabık’ta Mısırlıları mağlup ederek Suriye ve Filistin’i zaptetti İleri harekâta devamla ağırlıklarıyla beraber Sinâ Çölünü beş günde geçerek Sâlihiye’ye geldi Sinâ Çölünü geçerken yağmur yağınca her birine dörder ve altışar çekim hayvanının koşulduğu ağır arabalardaki yüzlerce top kumların katılaşması sayesinde kolayca geçirildi Ordu ve hayvanlar su sıkıntısı çekmedi Sultan Selim Hanın Ridaniye’ye giderken ordunun ağırlıklarıyla bir günde elli kilometre yürümesi harp tarihinde rekordur Osmanlı ordusu 21 Ocakta Kahire’ye çok yakın Birket-ül-Hac mevkiinde konakladı Mısır Seferi esnasında çölde ve Kahire yakınında Bedevî eşkıyaların ve Memlûkların tecavüzkâr saldırılarına karşı tedbir alınıp taarruzları önlendi Tomanbay kumandasındaki Mısır-Memlûk ordusu Âdiliye’deydi Kahire’nin kuzeyindeki Ridaniye Köyü Ovası önündeki cephesi kuzeydoğuya dönük bir mevzi hazırlayıp doğuda El-Mukattam Dağına; batı kanadı da Nil Nehrine dayatılmıştı Bu mevziin önü açıktı İleri araziye hakim olup Sinâ Çölünden gelen yolu kapayan ve kontrol altında bulunduran bir vaziyetteydi Mevzi kazılan derin bir hendekle çıkan toprağın bu hendeğin önüne atılmasıyla hazırlanan bir siper ve gerisine gömülen iki yüz top vardı Toplar Avrupa’dan getirilmiş olup topçular yabancıydı Tomanbay ordusunun piyade kısmını bu mevzie yerleştirip süvari birlikleri ve ihtiyatı geride bulunduruyordu Tomanbay’ın taktik planı; Osmanlıların taarruzunu önce topçu ateşiyle kırdıktan sonra süvarilerin ve hassa ordusu cündîlerin karşı taarruzu ile Osmanlı ordusunu yok etmekti Memlûk ordusunun mevcudu elli bin civarında bulunuyordu Osmanlı ordusunun mevcudu altmış bin olup üç yüz de top vardı Topların bir kısmı yivli olup bazıları arka arkaya beş on gülle atabiliyordu Sultan Selim Han esirlerden ve keşif neticesinde Memlûk muharebe usulünü tespit ettirdi Vakit geçirmeden düşmana son darbeyi vurmak için dâhiyâne ve cüretli bir kararla harekete geçildi Ridaniye mevziine cepheden taarruz vazifesi yapacak yedek kuvvetleri bıraktıktan sonra asıl kuvvetlerle 21/22 Ocak 1517 gecesi Kahire’nin doğusundaki El-Mukattam Dağını dolaşarak sarktı Osmanlı toplarını sürat ve maharetle uygun yerlere yerleştirdi Böylece Sultan Selim Han Memlûkların beklemediği bir istikametten taarruz etmekle Mısırlıları baskına uğratıp taktik planlarını bozarak uzun zamandan beri büyük emeklerle hazırladıkları mevzi ve topları muharebe dışı bırakacaktı 22 Ocak sabahı harp başlamadan önce iki tarafın muharebe düzeni bu haldeydi Savaş 22 Ocak 1517 sabahı erken saatlerde başladı Mısır ordusunun önündeki Osmanlı alayı hücuma geçince Tomanbay önceden mevzilerde hazır beklettiği topların ateşe başlamalarını emretti Bu arada gerilerine sarkmış bulunan asıl Osmanlı kuvvetlerinin “Allah Allah!” nidaları ile kendilerine hücum ettiğini görünce şaşkına döndü Topları mevzilerinde kalıp işe yaramadı Memlûk kuvvetleri bir anda iki ateş arasında kaldı Fakat Memlûk süvarileri büyük bir cesaretle ileri atıldılar Merkezdeki saflar birbirine girip iki taraf da kıyasıya muharebeye tutuştu Yakın muharebe ve boğuşma kayıpları arttırdı Osmanlı topçu ve tüfekçisinin ateşi altında mücadele edip pervasızca direnmeleri Memlûk kayıplarını daha da arttırdı Memlûkların Osmanlı merkezine karşı ileri atılmaları üzerine Vezîriâzam Hadım Sinan Paşa kumandasındaki sağ kanat ve Vezir Yunus Paşa emrindeki sol kanat kuvvetleri taarruza geçerek Mısırlıların yan ve gerilerini kuşattı Bu arada savaşı kaybetmek üzere olduğunu anlayan Tomanbay yanına aldığı iki yüz seçme askerle padişahın otağına saldırdı Padişahı öldürebilirse Osmanlı ordusunun dağılabileceğini hesaplamıştı Ancak onlar Yavuz zannettikleri Sinan Paşanın kuvvetlerini yararak etrafını çevirdiler Sinan Paşa büyük bir azim ve kahramanlıkla mücadele ettiyse de şehit düştü Yavuz Sultan Selim bu kısma derhal Bâli Ağa kumandasında yardımcı birlikler gönderip durumu lehine çevirdi Muharebe akşama doğru Osmanlı ordusunun zaferiyle sonuçlandı Yirmi beş bin kayıp veren Memlûk ordusunun geride kalanları Kahire’ye ve oradan da Sait istikametine çekildi Sultan Tomanbay da Kurtbay ve bir avuç adamıyla selâmeti kaçmakta buldu Vezir Yunus Paşa Memlûklara karşı zaferin kazanıldığını ve Tomanbay’ın kaçtığını Sultan Selim Hana bildirdiğinde; “Lala Lala! Mısır’ı aldık ama Sinan’ı kaybettik Sinan’ı Mısır’a değişmezdim Sinan’sız Mısır’da ne güzellik olur?” sözleriyle Sinan Paşanın yanındaki kıymetini belirtti Ertesi gün Vezîriâzam Sinan Paşa ve diğer şehitler defnedildi 24 Ocak 1517 tarihinde Kahire’ye girilip Mısır’ın fethi tamamlandı Osmanlı zaferiyle neticelenen Ridaniye Meydan Muharebesi; Osmanlı Devletine ve dünya tarihine pek çok maddî ve manevî faydalar sağladı Mısır Arabistan Yarımadası Osmanlı hakimiyetine geçti Kızıldeniz’e ve Hind Okyanusuna inilip Kuzey Afrika hakimiyet yolu açılarak Osmanlı hududu Atlas Okyanusuna dayandırıldı Hicaz ve Orta Doğudaki mukaddes makamlar Osmanlı hizmetine açıldı Buralar nadide eserlerle süslendi Yeni eserler ve ilaveler yapılarak istifadeye sunuldu Halifelik Sultan Selim Hana geçerek Osmanlı padişahları saltanata ilaveten hilafet makamına da sahip olup İslâm âleminin de lideri oldu Ridaniye Muharebesi ve Mısır’ın fethinde askerî sahada ilk defa Osmanlılar 1517 yılında yivli top kullandılar Avrupa’da 1868’de ilk defa Almanların kullandığı yivli topların Osmanlılarda on altıncı yüzyıl başlarında mevcut olması imal edilerek muharebelerde kullanılmaları teknikteki üstünlüklerini göstermesi bakımından önemlidir Yavuz Sultan Selim Hanın Mısır Seferi harekât kabiliyeti sevk ve idare muharebede tatbik edilen taktik ve strateji bakımından harp tarihinin eşsiz numuneleri arasına girer