Tekstil Mühendisliğinde Yapılan Bazı Deneyler Ve Deney Raporları..

**Prof. Dr. Sinsi** · 10-10-2012

ELYAFTA MUKAVEMET TAYİNİ

1

AMAÇ

Deneyin amacı; pamuk liflerinin mukavemetinin presley cihazı yardımı ile belirlenmesidir

2

GENEL BİLGİLER

İplikten liflerinden istenilen özelliklerden birisi de mukavemettir

Sağlam bir elyafla yapılan iplikler de sağlam olacağı için , elyaf mukavemeti iplik yapımı için önem teşkil etmektedir

Elyaf mukavemetinin azalması aşağıdaki sıralanan problemlerin ortaya çıkmasına sebep olur ;
- Elyaf kırılmaları
- Toz oluşması
- İplik kopuklarının artması
- Telefin artması
- İleriki proseslerde zorluk

Ring ve Open-end iplikçiliğinde lif özelliklerinin önem sırası

RİNG OPEN-END
1

Elyaf boyu(homojen dağılım) 1

Elyaf mukavemeti
2

Elyaf inceliği 2

Elyaf inceliği
3

Elyaf mukavemeti 3

Elyaf boyu (homojen dağılım)
4

Temizlik

3

DENEYDE KULLANILAN CİHAZLAR

• Hassas terazi
• Presley mukavemet cihazi

4

NUMUNE HAZ1RLAMA
Bir miktar pamuk tutamı alınır

Eşit miktarda lif çekilir

Numune bir elin baş ve işaret parmaklarıyla , yaklaşık olarak ortasından tutularak bir tarakla taranır

Aradaki gevşek bulunan lifler temizlenmiş olur

Neps ve yabancı maddelerinde ayıklanması gerekir

Taranmış olan deney numunesi ,mengene yardımıyla lifler kıskaca yerleştirilir

5

DENEYIN YAPILIŞI

İçerisine lif demeti yerleştirilmiş kıskaçlar cihazdaki yerlerine takılır

Hava kabarcığı denilen kabarcık kontrol edilir

Kilit açılarak gezer ağırlık serbest bırakılır

Ağırlığın etkisi ile kıskaçlar açılır

Bir müddet sonra lifler kopar

Kopma anında gezer ağırlık kıskaçla beraber düşer ve durur

Kızaktaki skaladan değer okunur

Bu arada kıskaçlar da kontrol edilir

Mengene açıldıktan sonra kıskaçlardaki kopuk lifler cımbızla alınarak hassas terazide tartılır

6

SONUÇLARIN DEĞERLENDİRİLMESİ
Presley değerine göre pamuk mukavemetleri aşağıdaki şekilde değerlendirilir:

PM Değerlendirme
93 ve yukarısı fevkalade sağlam
87-92 arası çok sağlam
81-86 arası sağlam
75-80 arası normal
70-74 arası iyi
70 ve aşağısı zayıf

PI = Kopma yükü
Lif demet ağırlığı

Presley değeri =10,8116*PI – 0,1200

1

NUMUNE =7,1/1,45=4,9 PRESLEY DEĞERİ = 52,82 SONUÇ= ZAYIF
2

NUMUNE =13,8/2,7=5,11 PRESLEY DEĞERİ = 55,14 SONUÇ= ZAYIF
3

NUMUNE =15,8/3,1=5,10 PRESLEY DEĞERİ = 54,98 SONUÇ= ZAYIF

ELYAF KARIŞIM ORANLARININ BELİRLENMESİ DENEY RAPORU

1

DENEYİN AMACI
Deneyin amacı, doğal veya sentetik elyaf karışımlarından üretilmiş tekstil mamüllerinde (kumaş, iplik, elyaf ) karışım oranlarının belirlenmesidir

2

GENEL BİLGİLER
Karışım ile, elde edilecek ürünün özelliklerinde iyileştirme yada yakın özellikleri daha ucuza elde edebilme amaçlanır

İplikte ve kumaşta mukavemet, elastikiyet, düzgünlük, kuru buruşma, yaş buruşma, ütü tutma, büzülme yada çekme, tuşe, görünüş, boya alma faktörleri göz önünde bulundurularak kullanım alanına göre en uygun özellikleri elde edebilecek şekilde en uygun karışımı yakalamak esastır

Ayrıca prosesler sırasında karşılaşılan hataları azaltmak amacıyla da işletmelerde karışıma başvurulmaktadır

Ancak karışım yapılırken maliyetten kaliteye, proses kolaylığından hataların azaltılmasına kadar bütün etkenler göz önünde bulundurularak en uygun seçimin yapılması gerekmektedir

İşletmelerde en çok rastlanan karışım polyester viskon karışımlarıdır

Bu lifler genelde 50-50 ya da 67-33 oranlarında karıştırılmaktadırlar

Karışımda özellikle polyesterin mukavemeti ve kullanım kolaylığı, viskonun nem çekme, boyanma, dökümlülük özellikleri birbirini tamamlayan özellikler olarak ortaya çıkmaktadır

3

DENEY DÜZENEĞİ
a) Kullanılan cihazlar
Süzgeç kağıdı
Beher (250-500 ml)
Hassas terazi (0

0001g duyarlıklı
Etüv, 105 ˚C’ye ayarlanabilir

b) Kullanılan Reaktifler
 %70’lik Sülfirik asit
 %1’lik Sülfirik asit
 %2’lik Sodyum bikarbonat

4

DENEY NUMUNESİ ve ÇÖZELTİLERİ
a) Deney Numunesi
Elyaf karışımı testi yapılacak %66-67 polyester, %33-34 Viskon elyafını karışım olarak içeren kumaştan, ağırlığı 1-2 g arasında olacak şekilde iki adet numune alınır

b)Deney Çözeltileri
%70’lik Sülfirik Asit Çözeltisi
100 ml %70’lik sülfirik asit çözeltisi için, %93’lük ve yoğunluğu 1

84 g/ml olan derişik sülfirik asitten 75 ml alınır ve saf su ile 100 ml’ye tamamlanarak hazırlanır

 %1’lik Sülfirik Asit Çözeltisi
100 ml %1’lik Sülfirik asit çözeltisi için, %93’lük ve yoğunluğu 1

84 g/ml olan derişik sülfirik asitten 1

1 ml alınır

Üzerine saf su eklenerek 100 ml’ye tamamlanır

 %2’lik Sodyum Bikarbonat Çözeltisi
2 g Sodyum bikarbonat dikkatle tartılır, 100 ml’lik balon jojeye konulur ve balon jojenin işaret çizgisine kadar saf su ile tamamlanır

Çözeltiler hazırlanırken asit üzerine su dökmemeye dikkat edilir

Çözelti için önce su sonra asit ilave edilmelidir

5

DENEYİN YAPILIŞI
Deney numuneleri hazırlandıktan sonra etüvde 105-110 ˚C’de sabit tartıma getirilerek hassas terazide tartıldılar

Bu sonuçlar ilk tartım olarak not alındı

Üç adet numune kullanıldı

Bu numunelerden ikisi sülfirik asit ile birisi ise fosforik asit ile muamele edildi

Tartımdan sonra bu numunelerden ikisi ayrı cam kaplar içerisinde %1’lik sülfirik asit çözeltisi içerisinde 10 dakika kaynatıldı

Bu işlemden sonra asit çözeltisinden deney numuneleri süzülerek çıkarıldı

Deney numuneleri soğuduktan sonra 38˚C1˚C’de, %70’lik sülfirik asit çözeltisi içerisinde 60 dakika karıştırılarak asidin numuneye iyice etkimesi sağlandı

Üç numuneden birisi de fosforik asitle etkileştirildi

Saf sülfirik asit içerisine deney numunesi konarak 90-95 ˚C’de 45 dakika süre ile karıştırıldı

Bu işlemlerden sonra deney numunelerinin kalıntıları süzüldü ve su ile yıkandıktan sonra hazırlanan 100 ml soğuk %2’lik sodyum bikarbonat çözeltisi ile yıkama amaçlı olarak 5 dakika muamele edildi

Daha sonra tekrar su ile yıkandı ve kalıntılar etüvde kurutuldu

Kurutma işleminden sonra son tartımlar yapılarak not alındı

6

SONUÇLAR
Deney Numunesi İlk Tartım (g) Son Tartım (g) % polyester % Viskon
1

Numune 1,4916 0,9567 65 35
2

Numune 1,9291 1,2354 65 35
3

Numune 1,6923 1,1438 68 32
Standart Sapma 0,22 0,14

10-10-2012	#8
Prof. Dr. Sinsi	Tekstil Mühendisliğinde Yapılan Bazı Deneyler Ve Deney Raporları.. ELYAFTA MUKAVEMET TAYİNİ 1 AMAÇ Deneyin amacı; pamuk liflerinin mukavemetinin presley cihazı yardımı ile belirlenmesidir 2 GENEL BİLGİLER İplikten liflerinden istenilen özelliklerden birisi de mukavemettir Sağlam bir elyafla yapılan iplikler de sağlam olacağı için , elyaf mukavemeti iplik yapımı için önem teşkil etmektedir Elyaf mukavemetinin azalması aşağıdaki sıralanan problemlerin ortaya çıkmasına sebep olur ; - Elyaf kırılmaları - Toz oluşması - İplik kopuklarının artması - Telefin artması - İleriki proseslerde zorluk Ring ve Open-end iplikçiliğinde lif özelliklerinin önem sırası RİNG OPEN-END 1 Elyaf boyu(homojen dağılım) 1 Elyaf mukavemeti 2 Elyaf inceliği 2 Elyaf inceliği 3 Elyaf mukavemeti 3 Elyaf boyu (homojen dağılım) 4 Temizlik 3 DENEYDE KULLANILAN CİHAZLAR • Hassas terazi • Presley mukavemet cihazi 4 NUMUNE HAZ1RLAMA Bir miktar pamuk tutamı alınır Eşit miktarda lif çekilir Numune bir elin baş ve işaret parmaklarıyla , yaklaşık olarak ortasından tutularak bir tarakla taranır Aradaki gevşek bulunan lifler temizlenmiş olur Neps ve yabancı maddelerinde ayıklanması gerekir Taranmış olan deney numunesi ,mengene yardımıyla lifler kıskaca yerleştirilir 5 DENEYIN YAPILIŞI İçerisine lif demeti yerleştirilmiş kıskaçlar cihazdaki yerlerine takılır Hava kabarcığı denilen kabarcık kontrol edilir Kilit açılarak gezer ağırlık serbest bırakılır Ağırlığın etkisi ile kıskaçlar açılır Bir müddet sonra lifler kopar Kopma anında gezer ağırlık kıskaçla beraber düşer ve durur Kızaktaki skaladan değer okunur Bu arada kıskaçlar da kontrol edilir Mengene açıldıktan sonra kıskaçlardaki kopuk lifler cımbızla alınarak hassas terazide tartılır 6 SONUÇLARIN DEĞERLENDİRİLMESİ Presley değerine göre pamuk mukavemetleri aşağıdaki şekilde değerlendirilir: PM Değerlendirme 93 ve yukarısı fevkalade sağlam 87-92 arası çok sağlam 81-86 arası sağlam 75-80 arası normal 70-74 arası iyi 70 ve aşağısı zayıf PI = Kopma yükü Lif demet ağırlığı Presley değeri =10,8116*PI – 0,1200 1NUMUNE =7,1/1,45=4,9 PRESLEY DEĞERİ = 52,82 SONUÇ= ZAYIF 2NUMUNE =13,8/2,7=5,11 PRESLEY DEĞERİ = 55,14 SONUÇ= ZAYIF 3NUMUNE =15,8/3,1=5,10 PRESLEY DEĞERİ = 54,98 SONUÇ= ZAYIF ELYAF KARIŞIM ORANLARININ BELİRLENMESİ DENEY RAPORU 1 DENEYİN AMACI Deneyin amacı, doğal veya sentetik elyaf karışımlarından üretilmiş tekstil mamüllerinde (kumaş, iplik, elyaf ) karışım oranlarının belirlenmesidir 2 GENEL BİLGİLER Karışım ile, elde edilecek ürünün özelliklerinde iyileştirme yada yakın özellikleri daha ucuza elde edebilme amaçlanır İplikte ve kumaşta mukavemet, elastikiyet, düzgünlük, kuru buruşma, yaş buruşma, ütü tutma, büzülme yada çekme, tuşe, görünüş, boya alma faktörleri göz önünde bulundurularak kullanım alanına göre en uygun özellikleri elde edebilecek şekilde en uygun karışımı yakalamak esastır Ayrıca prosesler sırasında karşılaşılan hataları azaltmak amacıyla da işletmelerde karışıma başvurulmaktadır Ancak karışım yapılırken maliyetten kaliteye, proses kolaylığından hataların azaltılmasına kadar bütün etkenler göz önünde bulundurularak en uygun seçimin yapılması gerekmektedir İşletmelerde en çok rastlanan karışım polyester viskon karışımlarıdır Bu lifler genelde 50-50 ya da 67-33 oranlarında karıştırılmaktadırlar Karışımda özellikle polyesterin mukavemeti ve kullanım kolaylığı, viskonun nem çekme, boyanma, dökümlülük özellikleri birbirini tamamlayan özellikler olarak ortaya çıkmaktadır 3 DENEY DÜZENEĞİ a) Kullanılan cihazlar Süzgeç kağıdı Beher (250-500 ml) Hassas terazi (00001g duyarlıklı Etüv, 105 ˚C’ye ayarlanabilir b) Kullanılan Reaktifler  %70’lik Sülfirik asit  %1’lik Sülfirik asit  %2’lik Sodyum bikarbonat 4 DENEY NUMUNESİ ve ÇÖZELTİLERİ a) Deney Numunesi Elyaf karışımı testi yapılacak %66-67 polyester, %33-34 Viskon elyafını karışım olarak içeren kumaştan, ağırlığı 1-2 g arasında olacak şekilde iki adet numune alınır b)Deney Çözeltileri %70’lik Sülfirik Asit Çözeltisi 100 ml %70’lik sülfirik asit çözeltisi için, %93’lük ve yoğunluğu 184 g/ml olan derişik sülfirik asitten 75 ml alınır ve saf su ile 100 ml’ye tamamlanarak hazırlanır  %1’lik Sülfirik Asit Çözeltisi 100 ml %1’lik Sülfirik asit çözeltisi için, %93’lük ve yoğunluğu 184 g/ml olan derişik sülfirik asitten 11 ml alınır Üzerine saf su eklenerek 100 ml’ye tamamlanır  %2’lik Sodyum Bikarbonat Çözeltisi 2 g Sodyum bikarbonat dikkatle tartılır, 100 ml’lik balon jojeye konulur ve balon jojenin işaret çizgisine kadar saf su ile tamamlanır Çözeltiler hazırlanırken asit üzerine su dökmemeye dikkat edilir Çözelti için önce su sonra asit ilave edilmelidir 5 DENEYİN YAPILIŞI Deney numuneleri hazırlandıktan sonra etüvde 105-110 ˚C’de sabit tartıma getirilerek hassas terazide tartıldılar Bu sonuçlar ilk tartım olarak not alındı Üç adet numune kullanıldı Bu numunelerden ikisi sülfirik asit ile birisi ise fosforik asit ile muamele edildi Tartımdan sonra bu numunelerden ikisi ayrı cam kaplar içerisinde %1’lik sülfirik asit çözeltisi içerisinde 10 dakika kaynatıldı Bu işlemden sonra asit çözeltisinden deney numuneleri süzülerek çıkarıldı Deney numuneleri soğuduktan sonra 38˚C1˚C’de, %70’lik sülfirik asit çözeltisi içerisinde 60 dakika karıştırılarak asidin numuneye iyice etkimesi sağlandı Üç numuneden birisi de fosforik asitle etkileştirildi Saf sülfirik asit içerisine deney numunesi konarak 90-95 ˚C’de 45 dakika süre ile karıştırıldı Bu işlemlerden sonra deney numunelerinin kalıntıları süzüldü ve su ile yıkandıktan sonra hazırlanan 100 ml soğuk %2’lik sodyum bikarbonat çözeltisi ile yıkama amaçlı olarak 5 dakika muamele edildi Daha sonra tekrar su ile yıkandı ve kalıntılar etüvde kurutuldu Kurutma işleminden sonra son tartımlar yapılarak not alındı 6 SONUÇLAR Deney Numunesi İlk Tartım (g) Son Tartım (g) % polyester % Viskon 1 Numune 1,4916 0,9567 65 35 2 Numune 1,9291 1,2354 65 35 3 Numune 1,6923 1,1438 68 32 Standart Sapma 0,22 0,14