Entomoloji Ders Notları

Species : Goniocotes gallinae

Species : Chelopistes meleagridis

Species : Columbicola columbae

Species: Anaticola crassicornis

Philopteridae ailesindeki türlerin antenleri 5 eklemlidir Ayak tarsuslarının uç kısmında bır çift tırnak bulunur

2) Familya: Trichodectidae : Antenleri 3 eklemlidir Tarsusların uç kısmında tek bir çengel bulunur Bu ailedeki türler memelilerde görülür Memelilerin tüyleri arasında yaşarlar Bu ailede üç önemli cins bulunur,

Cins: Trichodectes

Species: Trichodectes canis: Köpeklerde bulunan mallophaga türüdür Açık san renktedir

Başı dikdörtgen şeklinde olup, antenleri tüylüdür

Cins: Felicola

Species : Felicola subrostrata: Kedilerde bulunur Başlarının ön kısmı üçgen şeklindedir

Genus: Damalinia (Bovicola) : Ayaklan ve ayak uçlarındaki çengelleri uzundur

Species : Damalinia (Bovicola) bovis : Sığırlarda görülür

Species : Damalinia (Bovicola) ovis : Koyunlarda bulunur

Species : Damalinia (Bovicola) equi : Tektırnaklılar konaklarıdır

Species : Damalinia (Bovicola) caprae : Keçilerde Species : Damalinia (Bovicola) painei : Keçilerde

Species : Damalinia (Bovicola) limbala : Keçilerde bulunan mallophaga türleridirler

Suborder : Rhynchophthirina : Bu alt takımda bulunan mallophaga türleri fazla önemli değidirler Önemli cins ve türü ise;

Cins: Haematomyzus

Species : Haematomyzus elephantis'dir Fil bitleri'dir

Anoplura (Siphunculata) Takımı

Gerçek bitler olup, yalnız memelilerde bulunurlar ve konaklarından kan emerek beslenirler Bu takıma bağlı 5 aile vardır

I) Familya: Haematopinidae : Hayvan bitleridir Aile adından da anlaşıldığı gibi kan emenler anlamına gelir Gözleri bazen hiç yoktur bazen de çok basittir Baş ön tarafa doğru çıkıntılar yapmıştır Bacaklar aynı büyüklüktedir Bu ailedeki önemli cinsler;

Genus: Haematopinus

Species : Haematopinus asini : At bitidir At, katır ve eşeklerin kuyruk ve yelelerindeki kıllarda bulunur Species : Haematopinus bufali: Mandalarda bulunur

Species : Haematopinus suis: Domuzlarda bulunur

Species : Haematopinus eurysternus : Sığırlarda görülür Özellikle kaşektik sığırların uzun kıllı kısımlarında bulunur

Species: Haematopinus tuberculatus: Mandalardabulunur

2) Familya: Linognathidae: Gözleri olmayabilir Ön bacaklar daha küçüktür, yani birinci çift bacaklar çok zayıftır Bu ailedeki cins ve bağlı olan türler;

Genus: Linognathus : Koyun, sığır, keçi, köpek ve tilkilerde görülür Bulundukları hayvanlarda linognathose adı verilen belirtilere sebep olurlar Bu cinse bağlı türler;

Species : Linognathus ovillus : Koyunlarda vücut biti türüdür

Species : L africanus: Koyunlarda bulunur

Species : L pedalis : Koyunların bacaklarında bulunur ve bacak biti adını alır

Specıes: stenopsıs: Keçi bitidir

Species : L vituli : Konakları sığırlardır

Species : L setosus : Köpek ve tilkilerde görülür

Genus: Solenopotes

Species : Solenopotes capillatus : Sığırlarda bulunur

Species : Microthoracius cameli: Deve biti

3) Familya: Pediculidae : İnsan bitleri bu grupta bulunurlar Maymunlarda ve insanlarda yaşarlar Gözleri vardır Tarsuslarının nihayetinde bir tek çengel bulunur Bu ailedeki türler tarafından insanlarda meydana getirilen belirtilere yada enfestasyon olayına "pediculosis" adı verilir Bu ailede bulunan türler;

Species : Pediculus humanus: İnsanlarda parazitlenir Bu türün iki varyetesi vardır Bunlardan Pediculus humanus capitis baş biti adını alır ve kafa saçı, bazan sakal, kaş v,e bıyıkta yerleşir Diğeri ise Pediculus humanus corporis olup, daha çok gövde kısımlarında ve çamaşırların katlanmış, kıvrım yerlerinde bulunurlar Bu son türe İnsanlardaki vücut biti adı verilir

Species : Phthirus pubis: Oran olarak diğer türlere göre daha geniş yapılıdırlar Ancak abdamenleri daha kısadır ve orta bacak ile arka bacakların tırnakları kuvvetlidir İnsanlarda eşeysel organların ve anüsün civarındaki kılların arasında bulunurlar Bunun içinde insanların kasık biti veya edep biti adını alırlar Bu bölgelerden kan emerken tahrişlere ve ekzamalara yol açarlar Bu belirtilere "Phthiriosis" adı verilir

Aynca pediculidae ailesine bağlı olarak Pedicinus cinsi bulunur Pedicinus cinsi maymunlarda bulunan bit türüdür

4) Familya: Hoplopleuridae: Bu ailedeki türler fare ve kemiricilerde parazitlenirler Bulunan türler; Genus: Polyplax, Hoplopleura, Haemodipsus

Species : Polyplax spinulosa: Farelerde ve sıçanlarda yaşarlar Bu tür protozoonlardan Haemobartonella türlerini bulaştırır Ayrıca fare tifusü, bulaşıcı anemia ve fare trypanosomiosis hastalıklarıın insanlara bulaştırırlar

Species : Polyplax serrata' Kemiricilerde bulunur Eperythrozoon ve Francisella türlerini bulaştırırlar Bu türlerden başka bu aileye bağlı olarak kemiricilerdede Hoplopleura ve Haemodipsus cinsleri de vardır

5) Familya: Echinophthiriidae: Foklarda ve deniz fıllerinde yaşarlar Bu bitlerin kara yırtıcılarından denizde yaşayan memelilere geçtikleri tahmin edilmektedir Vücutları kılların değişmesinden dolayı pullarla örtülüdür

Bitlerin Biyolojisi:

Her iki takımdaki bitler yumurtalarını konaklarının kıllarına veya tüylerine yapıştırırlar Yalnız insan vücut biti yumurtalarını çoğunlukla çamaşırların kıvrımIarına yapıştırır Yumurtadan ısıya bağlı olarak 1 -3 hafta içinde birinci dönem nymphler çıkar Yine ısıya bağlı olarak 1 -3 hafta içinde ikinci ve üçüncü dönem nymph devresini tamamlayarak erişkin hale erişirler Yani bitler gelişmelerinde yarım metamorfoz gösterirler Bitler stational ve permanet parazit olduklarından konaklarından ayrı olarak uzun süre yaşayamazlar

Tavuk mallophagaları yumurtadan ergin hale gelinceye kadar gelişmelerini aynı konakta geçirirler Konaklarından ayrılınca ölürler Bunlarda yumurtadan ergin hale gelene kadar 32 ile 36 gün geçer Kopulasyon erkek altta dişi üstte olur Dişi döllenmiş yumurtalarını tüylere bırakır Bu esnada tüylerin keçeleşmesine sebep olurlar Yumurtadan 7 -8 günde Idönem nymphler çıkar, 3 hafta sonra da gömlek değiştirmeler tamamlanarak ergin hale gelirler

Bitlerin Bulaşması:

Bit enfestasyonlarında bulaşma yakın temasla olur Sağlam hayvanlar enfeste olanlarla yakın bir şekilde bulunduğunda bulaşma olur Bu nedenle kış aylarında hayvanların ahır ve ağıllarda yanyana ve sıkışık olarak bulundurulmaları sonucu sürü içinde parazitler hızla yayılırlar Bunun için kış aylarında özellikle de kışı uzun süre devam eden yörelerde bit enfestastasyonları daha yaygındır Bulaşmada bulaşık malzemelerin özellikle de koşum ve tımar takımları büyük rol oynarlar

Bitlerin Yaptığı Zararlar:

Bitlerin en önemli etkileri konaklarında irritasyona ve huzursuzluğa neden olmalarıdır Ayrıca Anoplura takımındaki bitler kan emerekte konaklarına zarar verirler Yine bazı bit türleri enfeksiyon etkenlerinin bulaşmasında vektör veya arakonak olarak görev yaparlar Konak üzerinde gezinen bitler konaklarını huzursuz ederek istirahat etmesine, yem yemesine engel olurlar Buna bağlı olarakta ekonomik kayıplara yol açarlar Özellikle mallophagalar kanatlılarda yumurta veriminin düşmesine ve gelişmede gerilemeye sebep olurlar Ayrıca bitler sığırlarda süt üretiminin düşmesine ve danalarda kilo artışında azalmaya yani zayıfkalmasına yol açarlar Ayrıca koyunlarda yünlere zarar verebilirler Bitler dışkıları ile yapağıyı kirletip, mat ve görünümünün karışık bir hal almasını sağlarlar Hayvanlar kaşınma sonucu yaralanmalara maruz kalabilirler ve yapağının dökülmesine neden olurlar Koyunlarda bacak bitleri irritasyon ve kaşınma sonucu topaIlıklara yol açabilir Danalarda ısırma ve kılları yutma sonucu midede kıl yumaklan (tricolit) oluşabilir

Hayvan ve insanlardaki bitlerin en önemli etkileri hastalık etkenlerini taşımalarıdır Bitler insanlara Borrelia recurrentis (dönek ateş, humma-i raci) ve Rochalimaea quintana (siper ateşi) 'yı bulaştırır İnsanlardaki vücut biti Pediculus humanus corporis Rickettsia prowazeki (bit tifüs etkeni)'ye Spirocheta (Borrelia)'lara, kemiricilerde bulunan Polyplax cinsindeki bitler Haemobartonella, Eperythrozoon ve Francisella türlerine, Haematopinus suis türü domuz humması ve domuz vebasına vektörlük yaparlar ve bu hastalıkları bulaştırırlar Köpeklerin biti olan Trichodectes canis türü ise yine köpeklerin bir cestodu olan Dipylidium caninum'a arakonaklık yapar

Memeli hayvanlarda bitlere karşı mücadelede solüsyon yada toz halindeki insectisitler kullanılır Genellikle solüsyon halinde kullanılır Bu ilaçlar bir sünger ile sürülür yada pülverize edilir Küçük hayvanlarda ise bu ilaçlar genellikle banyo tarzında kullanılır Havaların soğuk olduğu zamanlarda ise toz şeklinde kullanılması tercih edilir Kanatlı mallophagalarına karşı mücadele de ise solüsyon şeklindeki ilaçlar kanatlıların üzerine pülverize edilir Ayrıca kümesteki çatlak ve oyuklarda ilaçlanmalıdır Soğuk zamanlarda veya ilacın etkisinin uzun süre devam etmesi istendiğinde toz şeklindeki insectisitler kanatlıların tüyleri arasına serpilir

Bitlerin biyolojik gelişmeleri genel olarak iki hafta içerisinde tamamlandığı için ilaç uygulaması 14 gün aralıkla iki defa tekrarlanmalıdır

Bit enfestasyonlarının teşhisi ise konak üzerindeki bitlerin (ergin) veya kıllara yapışık olan fiçı şeklinde ve kapaklı yumurtaların görülmesiyle yapılır

Hemiptera Takımı (Heteroptera) : (Tahtakurulan, Tısböcekleri, Yarımkanatlılar)

Bu takımdaki artropodların ağız organelleri sokmaya ve emmeye elverişlidir Geçici parazittirler Genellikle iki çift kanatlan vardır Bu kanatlardan öndekiler daha sert olup, arkadakiler membranözdür Bazı türlerde kanatlar iyice küçülmüştür Gelişmelerinde yarım metamorfoz görülür yani hemimetabol böceklerdir Büyük çoğunluğu bitkisel besin ile beslendiği halde bazıları da hayvansal besin ile beslenirler Birçok tür tarımsal bitkilerin zararlıları olarak doğada yaşarlar Birkaç türde hayvanlardan ve insanlardan kan emerek parazitlenirler Bunlardan sağlık önemi olanlar Reduviidae ve Cimicidae ailelerinde toplanırlar

Familya: Cimicidae (Gerçek tahtakuruları)

Bu ailedeki tahtakurularının antenleri dört eklemlidir Kanatları iyice küçülmüş ve atrofiye olmuştur Vücutları oval ve dorso -ventral olarak basıktır Bunlar hoşa gitmeyen bir koku yayarlar ve geceleri beslenirler İnsan omurgalı hayvanlar ve kanatlılardan kan emerler Bu aileye bağlı olarak bulunan önemli cins ve türler;