|
Prof. Dr. Sinsi
|
Askeri Yüksek İdare Mahkemesi Kanunu
Kanun Numarası: 1602
Kabul Tarihi: 04/07/1972
Yayımlandığı Resmi Gazete Tarihi: 20/07/1972
Yayımlandığı Resmi Gazete Sayısı: 14251
BİRİNCİ BÖLÜM : KURULUŞ
ASKERİ YÜKSEK İDARE MAHKEMESİ:
Madde 1 - Askeri Yüksek İdare Mahkemesi; Türkiye Cumhuriyeti Anayasası ile görevlendirilmiş bağımsız bir yüksek mahkemedir
TEŞKİLAT:
Madde 2 - Askeri Yüksek İdare Mahkemesinin teşkilatı Milli Savunma Bakanlığı kuruluş ve kadrolarında gösterilir
ASKERİ YÜKSEK İDARE MAHKEMESİ, PERSONELİ:
Madde 3 - Askeri Yüksek İdare Mahkemesi personeli şunlardır:
a) Askeri Yüksek İdare Mahkemesi Başkan, Başsavcı, Daire Başkanları, üyeler ve Genel Sekreter;
b) Savcılar;
c) Genel Sekreterlik ve Sekreterlik personeli;
d) Daire Müdürlüğü, Tasnif ve Yayın Bürosu personeli;
e) Kadroda gösterilen diğer personel
TEMİNAT:
Madde 4 - Askeri Yüksek İdare Mahkemesinin Başkanı, Başsavcı, Daire Başkanları ve üyeleri; Askeri Yüksek İdare Mahkemesi hakimleri olarak Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının kendilerine sağladığı teminat altında hizmet görürler
ORGANLAR:
Madde 5 - Askeri Yüksek İdare Mahkemesinin organları şunlardır:
a) Daireler;
b) Daireler Kurulu;
c) Başkanlar Kurulu;
d) Yüksek Disiplin Kurulu;
e) Genel Kurul
GENEL SEKRETERLİK VE KALEMLER:
Madde 6 - (Değişik madde: 25/12/1981 - 2568/1 md)
Askeri Yüksek İdare Mahkemesi Başkanlar Kurulunun hakim sınıfından seçeceği bir üye Genel Sekreterlik görevini yapar Bu görev için ayrıca kadro verilir
Genel Sekreter, Başkana bağlıdır
Genel Sekreterliğe yeteri kadar yardımcı personel verilir Ayrıca Başsavcılıkta, Daireler Kurulunda ve dairelerde yazı ve sair işlemleri yürütecek birer kalem teşkilatı kurulur
İKİNCİ BÖLÜM : ASKERİ YÜKSEK İDARE MAHKEMESİ ÜYELERİNİN NİTELİKLERİ, SEÇİMLERİ VE ATANMALARI
ÜYELERİN NİTELİKLERİ:
Madde 7 - (Değişik madde: 25/12/1981 - 2568/1 md)
Askeri Yüksek İdare Mahkemesinin Üyeleri;
a) İki yılını doldurmuş kurmay yarbaylarla albay rütbesinde üç yılını doldurmamış kurmay subaylar,
b) En az yarbay rütbesinde birinci sınıf askeri hakimler,
arasından seçilirler
ÜYELERİN SEÇİMİ:
Madde 8 - (Değişik madde: 25/12/1981 - 2568/1 md)
Askeri Yüksek İdare Mahkemesinin askeri hakim sınıfından olan üyeleri, bu sınıftan olan başkan ve üyeler tam sayısının salt çoğunluğu ile her boş yer için gösterilecek üç aday arasından,
Hakim sınıfından olmayan üyeleri, Genelkurmay Başkanlığınca her boş yer için gösterilecek üç aday arasından, Cumhurbaşkanınca seçilir
ATANMA:
Madde 9 - (Değişik madde: 25/12/1981 - 2568/1 md)
Seçilenler arasından rütbe ve kıdem sırasına göre Askeri Yüksek İdare Mahkemesi Başkanlığına, Başsavcılığına, daire başkanlıklarına ve üyeliklere, Milli Savunma Bakanı ve Başbakanın imzalayacağı, Cumhurbaşkanının onaylayacağı Kararname ile atama yapılır Atamalar Resmi Gazete'de yayımlanır
Başkan, Başsavcı ile daire başkanlarının askeri hakim sınıfından olması şarttır
GÖREV SÜRESİ:
Madde 10 - (Değişik madde: 25/12/1981 - 2568/1 md)
Askeri Hakim sınıfından olmayan üyelerin görev süresi en fazla dört yıldır
SAVCILARIN NİTELİKLERİ VE ATANMALARI:
Madde 11 - Savcılıklara genel atama şartları da dikkate alınarak bu hizmetin gereklerine uygun tecrübe ve nitelikleri haiz askeri hakimler atanır
Bu maksatla Başsavcı tarafından boş yerlerin üç katı olarak aday gösterilir
Bu görevde geçen süreler, hakimlik hizmetinden sayılır
İDARE PERSONELİNİN NİTELİKLERİ VE ATANMALARI:
Madde 12 - İdari hizmetlerle ilgili görevlerde çalıştırılacak personelin atanmaları, hizmet ihtiyaç ve gereklerine uygun olarak özel kanunlarına göre yapılır
BAŞKANLARA VE BAŞSAVCIYA VEKALET:
Madde 13 - (Değişik madde: 25/12/1981 - 2568/1 md)
Askeri Yüksek İdare Mahkemesi Başkanlığının boşalması, Başkanın izinli veya mazeretli olması hallerinde en kıdemli daire başkanı, aynı sebeplerle daire başkanlıklarına o dairenin en kıdemli üyesi, Başsavcıya Mahkemedeki hakim sınıfı üyelerden en kıdemlisi, vekalet eder
Boşalan Başkan ve üyeliklere bir ay içinde 8 ve 9 uncu maddeler gereğince seçim ve atamalar yapılır
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM : ORGANLARIN KURULUŞU
DAİRELER:
Madde 14 - (Değişik madde: 25/12/1981 - 2568/1 md)
Askeri Yüksek İdare Mahkemesi, iki daireden oluşur İş hacmine göre, Genel Kurulun teklifi ve Genelkurmay Başkanlığının uygun görmesi üzerine Milli Savunma Bakanlığınca daire sayısı üçe yükseltilebileceği gibi, aynı usulle ikiye de indirilebilir
Her daire, bir başkan ile altı üyeden kurulur Üyelerden dördü askeri hakim, ikisi kurmay subaydır
Dairelerde çoğunluk askeri hakim sınıfından olmak üzere görüşme sayısı beştir Kararlar oyçokluğu ile verilir
ÜYELERİN DAİRELERE AYRILMALARI:
Madde 15 - Üyeler Başkanlar Kurulunun kararı ile dairelere ayrılırlar ve hizmetin icaplarına göre, daireleri aynı suretle değiştirilebilir
Dairelerde meydana gelecek noksanlar diğer dairelerden üye alınmak suretiyle tamamlanır Bu üyeler Başkanlar Kurulunun kararı ile önceden saptanır
DAİRELER KURULU:
Madde 16 - (Değişik madde: 25/12/1981 - 2568/1 md)
Daireler Kurulu, Başkanın yönetiminde daire başkanları ile her dairenin kendi üyeleri arasından bir yıl süre için seçeceği biri askeri hakim, biri de bu sınıftan olmayan üyelerden oluşur
Başkan ve üyelerden birinin özürü halinde kendi daire ve statüsünde olan en kıdemli üye kurula katılır
Kurulda kararlar oyçokluğu ile verilir
BAŞKANLAR KURULU:
Madde 17 - (Değişik madde: 25/12/1981 - 2568/1 md)
Başkanlar Kurulu; Başkan, daire başkanları ve her dairenin en kıdemli birer üyesinden oluşur
Başkan ve üyelerin özürü halinde aynı daireden en kıdemli üye kurula katılır
Başsavcılığı ilgilendiren konular ile kurulca lüzum görülen diğer işlerin görüşülmesinde, Başsavcı toplantılara katılır ve oy kullanır
Kararlar oyçokluğu ile verilir Kurul üye sayısının çift olması halinde kıdemsiz üye oylamaya katılamaz
YÜKSEK DİSİPLİN KURULU:
Madde 18 - (Değişik madde: 25/12/1981 - 2568/1 md)
Yüksek Disiplin Kurulu; Başkan, Başsavcı, daire başkanları ve mahkemenin en kıdemli bir üyesinden oluşur
Kararlar oyçokluğu ile verilir
Kurula sevkedilenler ile bunlardan daha kıdemsiz olan üyeler görüşmelere katılamaz Kıdemsiz olanların katılamaması sonucu, kurul üye sayısı üçten az olursa, konu Genel Kurulda incelenir Genel Kurulun kararı kesindir
Kurulun yazı işlerini Genel Sekreter yürütür
GENEL KURUL:
Madde 19 - Genel Kurul; Askeri Yüksek İdare Mahkemesi Başkanı, Başsavcı, Daire Başkanları ve üyelerin tamamından kurulur
Bu Kanunun 32 ve 33 üncü maddesi gereğince yapılan toplantılara hakkında soruşturma açılma isteminde bulunan üye katılamaz
Genel Kurul üye tamsayısının beşte dördü ile toplanır
Kararlar oy çokluğu ile verilir Oylarda eşitlik halinde Başkanın bulunduğu tarafın oyu geçerli sayılır
Kurulun yazı işlerini Genel Sekreter yürütür
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM : ASKERİ YÜKSEK İDARE MAHKEMESİNİN VE ORGANLARININ GÖREVLERİ
ASKERİ YÜKSEK İDARE MAHKEMESİNİN GÖREVLERİ:
Madde 20 - (Değişik madde: 25/12/1981 - 2568/1 md)
Askeri Yüksek İdare Mahkemesi Türk Milleti adına; askeri olmayan makamlarca tesis edilmiş olsa bile, asker kişileri ilgilendiren ve askeri hizmete ilişkin idari işlem ve eylemlerden doğan uyuşmazlıkların ilk ve son derece mahkemesi olarak yargı denetimini ve diğer kanunlarda gösterilen, görevleri yapar Ancak, askerlik yükümlülüğünden doğan uyuşmazlıklarda; ilgilinin asker kişi olması şartı aranmaz
Bu Kanunun uygulanmasında asker kişiden maksat; Türk Silahlı Kuvvetlerinde görevli bulunan veya hizmetten ayrılmış olan subay, askeri memur, astsubay, askeri öğrenci, uzman çavuş, uzman jandarma çavuş, erbaş ve erler ile sivil memurlardır
İDARİ DAVALAR VE YARGI YETKİSİNİN SINIRI:
Madde 21 - (Değişik madde: 25/12/1981 - 2568/1 md)
20 nci maddede belirtilen kişileri ilgilendiren ve askeri hizmete ilişkin idari işlem ve eylemlerden dolayı; yetki, sebep, şekil, konu ve maksat yönlerinden biri ile hukuka aykırı olduklarından bahisle menfaatleri ihlal edilenler tarafından açılacak iptal davaları, aynı idari işlem ve eylemlerin haklarını ihlal etmesi halinde açılacak tam yargı davaları, doğrudan doğruya ve kesin olarak Askeri Yüksek İdare Mahkemesinde çözümlenir ve karara bağlanır
İdari yargı yetkisi, idari işlem ve eylemlerin hukuka uygunluğunun denetimi ile sınırlıdır Yerindelik denetimi yapılamaz Yürütme görevinin kanunlarda gösterilen şekil ve esaslara uygun olarak yerine getirilmesini kısıtlıyacak tarzda kullanılamaz ve idari eylem ve işlem niteliğinde veya idarenin takdir yetkisini kaldıracak biçimde yargı kararı verilemez
Cumhurbaşkanının, Yüksek Askeri Şuranın tasarrufları ve Sıkıyönetim Komutanlarının 1402 sayılı Kanunda yazılı tasarrufları ile disiplin suç ve tecavüzlerinden ötürü disiplin amirlerince verilen cezalar yargı denetimi dışındadır
BİRİNCİ DAİRENİN GÖREVLERİ:
Madde 22 - (Değişik madde: 25/12/1981 - 2568/1 md)
Birinci Daire; atanma, yer değiştirme, nasıp, sicil, kademe ilerletilmesi, terfi, emeklilik, maluliyet, aylık ve yolluklara ilişkin iptal ve tam yargı davalarını çözümler
İKİNCİ DAİRENİN GÖREVLERİ:
Madde 23 - (Değişik madde: 25/12/1981 - 2568/1 md)
İkinci Daire; istifa, hizmet yükümlülüğü, askeri akademiler, askeri öğrenci ve yedeksubay işlemleri ile Birinci Dairenin görevi dışında kalan işlem ve eylemlerden doğan iptal ve tam yargı davalarını çözümler
HİZMET VE ŞAHSİ KUSURUN BİRLEŞMESİ:
Madde 24 - (Değişik madde: 25/12/1981 - 2568/1 md)
Kişiler askeri görevlerle ilgili olarak uğradıkları zararlardan ötürü, bu görevleri yerine getiren personel aleyhine değil, sadece bu mahkemede ilgili kurum aleyhine tazminat davası açabilirler Kurumun genel hükümlere göre sorumlu personele rücu hakkı saklıdır
BİR KISIM İŞLERİN DİĞER DAİRELERE VERİLMESİ:
Madde 25 - Dairelerin işlerinde, birbirine nazaran nispetsizlik görülürse, Başkanlar Kurulu kararı ile bir dairenin görevine giren işlerden, belirli konulara ilişkin olanlar diğer daireye verilebilir
Bu husustaki kararlar Aralık ayı başında verilir Aynı ay içinde Resmi Gazete'de yayınlanır ve yeni takvim yılında uygulanır
DAİRELER KURULUNUN GÖREVLERİ:
Madde 26 - Daireler Kurulu asker kişilerle ilgili aşağıda yazılı uyuşmazlıklara ve davalara bakar
a) Birden fazla dairenin görevine taalluk eden davalar;
b) Askeri Yüksek İdare Mahkemesinin daireleri arasında çıkan görev ve yetki uyuşmazlıkları;
c) Bakanlar Kurulu kararlarına karşı açılan davalar;
d) Danıştay'dan alınan düşünceler üzerine uygulanan eylem ve işlemler hakkında açılan davalar;
e) Askeri Yüksek İdare Mahkemesi Başkanının veya Başsavcının yahut dairelerin prensibe taalluk eden hususlarda Daireler Kurulunda görüşülmesini uygun gördükleri davalar,
(e) bendinde yazılı olan yetkinin Başkan tarafından kullanılması, davanın açılması sırasında; Başsavcı tarafından kullanılması, esas hakkında düşünce verilmeden önce olur
Bu yetkinin Başsavcı tarafından kullanılması halinde, dava dosyası ilgili dairece ayrıca bir karar verilmesine mahal kalmaksızın Daireler Kuruluna tevdi olunur
BAŞKANLAR KURULUNUN GÖREVLERİ:
Madde 27 - Başkanlar Kurulu; bu kanunla görevli kılındığı işler ile Askeri Yüksek İdare Mahkemesi Başkanının Kurulda görüşülmesini uygun gördüğü İdari işler hakkında gereğine göre, karar verir veya düşüncesini bildirir
Başkanlar Kurulu, Askeri Yüksek İdare Mahkemesi Başkanının daveti ile toplanır
YÜKSEK DİSİPLİN KURULUNUN GÖREVLERİ VE VERECEĞİ DİSİPLİN CEZALARI:
Madde 28 - Yüksek Disiplin Kurulu, Askeri Yüksek İdare Mahkemesi Başkanı, Başsavcı, Daire Başkanları ve üyelerinin hakimlik ve askerlik vekar ve onuruna dokunan, şahsi haysiyet ve itibarını kıran veya görev gereklerine uymıyan davranışlarından dolayı haklarında disiplin kovuşturması yapar ve eylemin ağırlığına göre;
a) Uyarma,
b) Kınama,
c) Görevden çekilmeye davet, işlemlerinden birini uygular
GENEL KURULUN GÖREVLERİ:
Madde 29 - Genel Kurul, Askeri Yüksek İdare Mahkemesi Başkanının çağrısı üzerine toplanır Görevleri şunlardır:
a) (Mülga bent: 25/12/1981 - 2568/5 md)
b) Gerektiğinde uyuşmazlık mahkemesine üye seçmek,
c) Yüksek Disiplin Kurulu kararlarına karşı yapılan itirazları incelemek ve karara bağlamak,
d) Dairelerin veya Daireler Kurulunun kendi kararları veya ayrı ayrı verdikleri kararlar arasında aykırılık veya uyuşmazlık görüldüğü veyahut birleştirilmiş içtihatların değiştirilmesi gerekli sayıldığı takdirde, Başsavcının düşüncesi alındıktan sonra işi incelemek ve gerektiğinde, içtihadın birleştirilmesi veya değiştirilmesi hakkında karar vermek
İçtihatların birleştirilmesi veya birleştirilmiş içtihatların değiştirilmesi, Başkan, konu ile ilgili daire ve Başsavcı tarafından istenebilir
İçtihatları birleştirme kararları gönderildikleri tarihten itibaren 30 gün içinde Resmi Gazete'de yayınlanır
Bu kararlara Askeri Yüksek İdare Mahkemesi organları ve idare uymak zorundadır
e) 91 inci maddede yazılı İçtüzüğü yapmak,
f) Kanunlarda gösterilen diğer görevleri yapmak,
g) 18 inci maddenin 2 nci fıkrasının dördüncü cümlesindeki görevi yerine getirmek
BEŞİNCİ BÖLÜM : SORUŞTURMA USULÜ
DİSİPLİN SORUŞTURMASI:
Madde 30 - Yirmisekizinci maddede yazılı eylem ve tutumları haber alan Askeri Yüksek İdare Mahkemesi Başkanı konuyu Yüksek Disiplin Kuruluna sevk eder
Yüksek Disiplin Kurulu lüzum gördüğü takdirde, ilgiliden kıdemli bir üyesini soruşturma yapmakla görevlendirir Görevlendirilen üye askeri savcıların soruşturma ile ilgili yetkilerine sahiptir
Bu üye, ilgilinin savunmasını aldıktan sonra yaptığı soruşturma sonucunu bir raporla Kurul Başkanına sunar
Yüksek Disiplin Kurulu, ilgili hakkında ya soruşturmanın genişletilmesine veya kovuşturmaya yer olmadığına veya 28 inci maddede yazılı disiplin cezalarından birinin uygulanmasına karar verir
Bu cezalara karşı ilgili, tebliğ tarihinden itibaren onbeş gün içinde Genel Kurula itiraz edebilir Genel Kurul, kararı onamadığı takdirde, kararı ya kaldırır, ya değiştirir veya soruşturmanın genişletilmesi için dosyayı Yüksek Disiplin Kuruluna gönderir
Genel Kurulun kararları kesindir
GÖREVDEN ÇEKİLMEYE DAVET CEZASININ SONUCU:
Madde 31 - Görevden çekilmeye davet edilen:
a) Askeri hakim sınıfından ise, işlemin kesinleşmesinden itibaren izinli sayılır Bir ay içinde emekliliğini istemediği veya istifa etmediği takdirde görevinden çekilmiş sayılarak hakkında Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı Kanunu hükümlerine göre gerekli işlem yapılmak üzere durumu Milli Savunma Bakanlığına bildirilir
b) Askeri hakim sınıfından değil ise, işlemin kesinleşmesinden itibaren üyelik durumu kalkar, Askeri Yüksek İdare Mahkemesi ile ilişiği kesilir, durumu Genelkurmay Başkanlığı, Milli Savunma Bakanlığı ve ilgilinin bağlı bulunduğu kuvvet komutanlığına derhal bildirilir
GÖREVLE İLGİLİ SUÇLAR:
Madde 32 - Askeri Yüksek İdare Mahkemesi Başsavcısı, Daire Başkanları, üyeleri ve genel sekreterin görevle ilgili suçlarını haber alan Başkan, ilgililer hakkında kovuşturma açılmasına lüzum olup olmadığına karar verilmek üzere konuyu, Genel Kurula intikal ettirir (Askeri Yüksek İdare Mahkemesi Başkanının görevle ilgili suçlarına ait ihbar ve şikayetler, Milli Savunma Bakanı tarafından Genel Kurula intikal ettirilir)
Genel Kurul, önce soruşturma açılmasına yer olup olmadığının belli edilmesi için bir veya üç üyeyi görevlendirir
Üye veya üyeler incelemelerini yaptıktan sonra kanaatlerini belirtmeksizin durumu bir raporla Genel Kurul Başkanlığına bildirirler
Bu rapor üzerine Kurulda yapılacak görüşme sonunda, kovuşturmaya yer olmadığına karar verildiği takdirde kararın bir örneği ilgiliye, bir örneği de varsa şikayette bulunana tebliğ edilmek üzere Başkanlığa sunulur
Bu karar kesindir
Soruşturma açılmasına karar verildiği takdirde gerekli soruşturmayı, Askeri Mahkemeler Kuruluş ve Yargılama Usulü Kanununa göre yapmak üzere gizli oyla üç üye görevlendirilir Bu kurula üyelerden en kıdemlisi başkanlık eder Kurul, askeri savcıların yetkisine sahiptir
Soruşturma Kurulu, yaptığı soruşturma sonucunu bir raporla tespit ederek Genel Kurul Başkanına arz eder
Genel Kurul son soruşturmanın açılmasına karar verdiği takdirde soruşturma dosyası Askeri Yüksek İdare Mahkemesi Başkanlığı tarafından Yüce Divana sunulmak üzere Cumhuriyet Başsavcılığına gönderilir
İmzasız, adressiz veya takma adla yapılan ihbar ve şikayetler işleme konulmaz
ASKERİ VE GENEL YARGIYA TABİ SUÇLAR:
Madde 33 - Askeri Yüksek İdare Mahkemesi Başsavcısı, Daire Başkanları ve üyelerinin askeri yargıya tabi suçlarını her ne suretle olursa olsun haber alan Başkan, konuyu Genel Kurula intikal ettirir
Askeri Yüksek İdare Mahkemesi Başkanının askeri yargıya tabi şahsi suçlarına ait ihbar ve şikayetler Milli Savunma Bakanı tarafından Genel Kurula intikal ettirilir
Soruşturmanın yapılabilmesi için Genel Kurul gizli oyla kendi arasından üç kişilik bir kurul seçer
Kurula üyelerden en kıdemlisi Başkanlık eder
Kurul askeri savcıların soruşturma yetkisine sahiptir
Bu Kurul, yapılan ihbar ve şikayeti kovuşturmaya değer görmez veya yapılan soruşturmayı kamu davasının açılmasını haklı göstermeye yeterli bulmaz ise kovuşturmaya yer olmadığına ve kanuni şartların mevcut olması halinde soruşturmanın geçici olarak tatiline karar verir
Bu kararlar kesindir
Kurulca dava açılmasına karar verildiği takdirde bu karar ve soruşturma dosyası Başkanlıkça Askeri Yargıtay Başsavcılığına gönderilir
Askeri Yargıtay Başsavcısı bir iddianame ile dava dosyasını Askeri Yargıtay Başkanlar Kurulunun belli edeceği Askeri Yargıtay Dairesine verir
Bu Daireye ve temyiz yolu ile inceleme yapacak Daireler Kuruluna soruşturma yapan veya hükümde bulunan üyeler katılamaz Bu hallerde Daire veya Daireler Kurulu toplanmazsa noksan üyeler diğer dairelerden tamamlanır
Hükmü veren Daire, Daireler Kuruluna karşı direnebilir Direnme üzerine Daireler Kurulunca yeniden verilecek karara uyulması zorunludur
Askeri Yüksek İdare Mahkemesi Başkanı, Başsavcı, Daire Başkanları ve üyelerin genel yargıya tabi şahsi suçlarının kovuşturulmasında Yargıtay Başkan ve üyeleri ile Cumhuriyet Başsavcılarının şahsi suçlarının kovuşturulmasına ilişkin hükümler uygulanır
ALTINCI BÖLÜM : YARGILAMA USULLERİ
MECBURİ İDARİ MÜRACAAT:
Madde 34 - Askeri kişilerin özlük işleri konusunda kesin karar almaya yetkili olmayanlar makamlarca tesis edilmiş idari işlemlerin kaldırılması, değiştirilmesi veya yeni bir işlem yapılması idari dava açmak için belli olan süre içinde, mertebeler yoluyla ve bağlılığına göre yetkili üst makamlardan istenmedikçe Askeri Yüksek İdare Mahkemesinde iptal davası açılamaz
Bu takdirde yetkili makamlarca müracaat tarihinden itibaren nihayet altmış gün içinde cevap verilmez ise istek reddedilmiş sayılır
İsteğin reddi üzerine veya yazılı bildirim tarihinden itibaren dava açma süresi işlemeye başlar Müracaatçıya kayıt tarihi ve sayısını gösterir imzalı ve mühürlü, pulsuz bir alındı kağıdı verilir
İHTİYARİ MÜRACAAT VE İDARİ MAKAMLARIN SÜKUTU:
Madde 35 - (Değişik madde: 25/12/1981 - 2568/1- md)
a) İhtiyari müracaat:
Kesin işlem yapmaya yetkili makamlarca tesis edilen idari işlemlerin geri alınması, kaldırılması, değiştirilmesi veya yeni bir işlem yapılması; üst makamdan, yoksa işlemi yapmış olan makamdan idari dava açmak için belli olan süre içinde istenebilir Bu müracaat işlemeye başlamış olan dava açma süresini durdurur
Altmış gün içinde cevap verilmez ise, istek reddedilmiş sayılır
İsteğin reddi üzerine dava açma süresi başlar ve müracaat tarihine kadar geçmiş olan süre de hesaba katılır
b) İdari makamların sükutu:
İlgililer, haklarında idari davaya konu olabilecek bir eylem veya işlemin yapılması için idari makamlara başvurabilirler Bu halde yetkili makamlar en çok altmış gün içinde bir cevap verirler
Bu süre içinde cevap verilmez ise, istek reddedilmiş sayılır İlgililer altmış günün bitiminden itibaren idari dava açma süresi içinde Askeri Yüksek İdare Mahkemesinde dava açabilirler Dava açılmayan haller ile davanın altmış günlük süre geçtikten sonra açılması sebebiyle dilekçenin reddi halinde, altmış günlük sürenin bitmesinden sonra cevap verilirse, bunun tebliğinden itibaren dava açma süresi yeniden işlemeye başlar
Müracaatçıya kayıt tarihi ve sayısını gösterir imzalı ve mühürlü pulsuz bir alındı kağıdı verilir
İDARİ DAVALARIN AÇILMASI:
Madde 36 - Askeri kişilerle ilgili idari eylem ve işlemlere ilişkin idari davalar, Askeri Yüksek İdare Mahkemesi Başkanlığına hitaben yazılmış dilekçeler ile açılır Dilekçeler, Askeri Yüksek İdare Mahkemesi Başkanlığına verilir
Dilekçelerde:
a) Tarafların ad ve soyadları ile sınıf ve rütbeleri, duhulü, nasbı, adresleri ve unvanları; varsa vekillerinin veya temsilcilerinin ad ve soyadları ile adresleri ve unvanları;
b) Davanın konusu ve sebepleri ile dayandığı deliller;
c) Davaya konu olan idari eylem ve işlemin yazılı bildirim tarihi;
d) Tazminat davalarında uyuşmazlık konusu miktar gösterilir
Dilekçeler ile bunlara ekli evrakın örnekleri karşı taraf sayısından bir fazla olur
DİLEKÇELERİN VERİLEBİLECEĞİ DİĞER YERLER:
Madde 37 - (Değişik madde: 25/12/1981 - 2568/1 md)
Dilekçeler ile savunmalar ve davalara ilişkin her türlü evrak, Askeri Yüksek İdare Mahkemesi Başkanlığına gönderilmek üzere en yakın amirlere, bölge ve idare mahkemesi başkanlıklarına, bölge ve idare mahkemesi bulunmayan yerlerde asliye hukuk hakimliklerine, yabancı memleketlerde Türk konsolosluklarına verilebilir
AYNI DİLEKÇE İLE DAVA AÇILABİLECEK HALLER:
Madde 38 - 20 nci maddede yazılı idari eylem ve işlemler aleyhine ayrı ayrı dava açılır Ancak aralarında maddi ve hukuki bakımdan bağlılık varsa, aynı şahsı ilgilendiren birden fazla eylem ve işlemler aleyhine bir dilekçe ile de dava açılabilir
DİLEKÇELER ÜZERİNDE UYGULANACAK İŞLEM:
Madde 39 - Askeri Yüksek İdare Mahkemesi Başkanlığına veya 37 nci maddede yazılı yerlere verilen dilekçelerin harç ile posta ücretleri alındıktan sonra defter kayıtları derhal yapılır ve kayıt tarihi ve sayısı dilekçenin üzerine yazılır Dava bu kaydın yapıldığı tarihte açılmış sayılır
Davacılara, kayıt tarihi ve sayısını gösterir imzalı ve mühürlü, pulsuz bir alındı kağıdı verilir
37 nci maddede yazılı yerlere verilen dilekçeler, en geç üç gün içinde Askeri Yüksek İdare Mahkemesi Başkanlığına taahhütlü olarak gönderilir Bu yerlerde harç pulları bulunmadığı takdirde bunlara karşılık alınan paraların miktarı ve alındı kağıdının tarih ve sayısı dilekçelere yazılır
DAVA AÇMA SÜRESİ:
Madde 40 - (Değişik madde: 25/12/1981 - 2568/1 md)
Askeri Yüksek İdare Mahkemesinde dava açma süresi her çeşit işlemlerde yazılı bildirim tarihinden itibaren kanunlarda ayrı süre gösterilmeyen hallerde altmış gündür Adresleri belli olmayanlara özel kanunlardaki hükümlere göre ilan yolu ile bildirim yapılan hallerde, özel kanunda aksine hüküm bulunmadıkça süre, son ilan tarihinden itibaren onbeş gün sonra başlar
Kanuna göre ilanı gereken düzenleyici ve genel tasarruflara karşı, ilan tarihini izleyen günden itibaren altmış gün içinde dava açılabilir Ancak bu tasarrufların kendilerine uygulanması üzerine, ilgililer düzenleyici tasarruf veya uygulanan işlem yahut her ikisi aleyhine birden dava açmakta muhtardırlar İlgililer ayrıca; düzenleyici tasarrufun kaldırılması, değiştirilmesi veya yeni bir düzenleme yapılmasını uygulamadan itibaren altmış gün içinde idareden isteyebilirler Bu isteklerinin reddi veya altmış gün içinde cevap verilmemesi halinde altmış günün bitiminden itibaren isteklerinin yerine getirilmemesi yolundaki işleme karşı altmış gün içinde dava açabilirler Düzenleyici tasarrufun kaldırılmaması, değiştirilmemesi veya dava yoluyla iptal edilmemiş olması bu tasarrufa dayalı işlemin iptaline engel olmaz
GÖREVLİ OLMAYAN YERLERE BAŞVURMA:
Madde 41 - (Değişik madde: 25/12/1981 - 2568/1 md)
Askeri Yüksek İdare Mahkemesinin görevine giren uyuşmazlıklarda, askeri, idari ve adli yargı mercilerine açılan davaların görev noktasından reddi halinde, bu husustaki kararların ve bunlara karşı kanun yolları varsa süresi içinde olmak şartıyla bu yollara başvurulması üzerine, verilen kararların tebliği tarihinden itibaren otuz gün içinde Askeri Yüksek İdare Mahkemesine dava açılabilir Bu mercilere başvurma tarihi, Askeri Yüksek İdare Mahkemesine müracaat tarihi olarak kabul edilir
Adli, idari veya askeri yargı yerlerine dava açılmış olması ve bu yargı yerlerinin görevsizlik kararının kesinleşmesinden sonra birinci fıkrada yazılı otuz günlük sürenin geçirilmiş bulunması, bu kanunda öngörülen süreler içinde Askeri Yüksek İdare Mahkemesinde açılmış olan davanın süreden reddine neden olmaz
İPTAL VE TAM YARGI DAVALARI:
Madde 42 - İlgililer, haklarını ihlal eden bir idari işlem dolayısıyla Askeri Yüksek İdare Mahkemesinde doğrudan doğruya tam yargı davası veya iptal ve tam yargı davaları ile birlikte açabilecekleri gibi ilk önce iptal davası açarak bu davanın karara bağlanması üzerine bu husustaki kararın veya kanun yollarına başvurulması halinde verilecek kararın tebliği veya bir işlemin icrası sebebiyle doğan zararlardan dolayı, icra tarihinden itibaren altmış gün içinde tam yargı davası açabilirler Bu halde de ilgililerin 35 inci madde uyarınca idareye başvurma hakları saklıdır
DOĞRUDAN DOĞRUYA TAM YARGI DAVASI AÇILMASI:
Madde 43 - (Değişik madde: 25/12/1981 - 2568/1 md)
İdari eylemlerden hakları ihlal edilmiş olanların Askeri Yüksek İdare Mahkemesinde dava açmadan önce, bu eylemlerin yazılı bildirimi üzerine veya başka suretle öğrendikleri tarihten itibaren bir yıl ve her halde eylem tarihinden itibaren beş yıl içinde yetkili makama başvurarak haklarının yerine getirilmesini istemeleri lazımdır Bu isteklerin kısmen veya tamamen reddi halinde bu konudaki işlemin tebliği tarihinden ve altmış gün içinde cevap verilmediği takdirde bu sürenin bittiği tarihten itibaren altmış gün içinde tam yargı davası açabilirler
Görevli olmayan adli yargı mercilerine açılan tam yargı davasının görevden reddi halinde sonradan Askeri Yüksek İdare Mahkemesine açılan davalarda, birinci fıkrada öngörülen idareye başvurma şartı aranmaz
DİLEKÇELER ÜZERİNDE İLK İNCELEME:
Madde 44 - Kaydı yapılan dilekçeler, Genel Sekreterlikçe;
a) Görev,
b) İdari veya yargı mercii tecavüzü,
c) Ehliyet,
d) Husumet,
e) 36 ve 38 inci maddelere uygun olup olmaması,
f) Süre aşımı,
Noktalarından sırası ile incelenir
Bu noktalardan kanuna aykırı görülmeyenlerin tebligat işleri yapılır
Kanuna aykırı görülen dilekçeler, karar verilmek üzere görevli Daire veya Daireler Kuruluna havale olunur Daire veya Daireler Kurulunca kanuna aykırı görülmeyen dilekçelerin, tebligat işlemi için Genel Sekreterliğe iadesine karar verilir
İLK İNCELEME ÜZERİNE VERİLECEK KARAR:
Madde 45 - Daireler veya Daireler Kuruluna gelen dilekçelerde 44 üncü maddede yazılı noktalardan kanunsuzluk görülürse:
A) (a), (c) ve (f) bentlerinde yazılı hallerde, davanın reddine;
B) (d) bendinde yazılı halde, dava dilekçesinin gerçek hasma tebliğ edilmesine; (e) bendinde yazılı halde bir defaya mahsus olmak üzere otuz gün içinde 36 ve 38 inci maddelere uygun şekilde yeniden düzenlemek veya noksanları tamamlamak yahut (c) bendinde yazılı halde, ehliyetli şahsın avukat olmayan vekili tarafından açılması takdirinde otuz gün içinde bizzat veya bir avukat vasıtasiyle dava açılmak üzere dilekçelerin reddine;
C) (Değişik bent: 25/12/1981 - 2568/2 md) 43 üncü maddede öngörülen şart yerine getirilmeden açılan tam yargı davaları ile (b) bendinde yazılı hallerde dilekçenin görevli mercie tevdiine karar verilir
Dilekçelerin görevli mercie tevdii halinde Askeri Yüksek İdare Mahkemesine başvurma tarihi merciine başvurma tarihi olarak kabul edilir
Dilekçelerin 36 ncı maddeye uygun olmamaları dolayısıyle reddi halinde, yeni dilekçeler için ayrıca harç alınmaz
Bu kararlara karşı düzeltme yoluna başvurulabilir Bu halde otuz günlük süre bu konudaki kararın tebliği tarihinden itibaren işlemeye başlar
(Beşinci fıkra mülga: 25/12/1981 - 2568/5 md)
Bu madde uyarınca verilen kararlarla ilgili işlemler Genel Sekreterlikçe yürütülür
TEBLİGAT VE CEVAP VERME:
Madde 46 - Dava dilekçelerinin ve eklerinin birer örneği, dava edilen tarafa ve bu tarafın vereceği savunma, davacıya tebliğ olunur
Davacının ikinci dilekçesi dava edilen tarafa ve bu tarafın vereceği ikinci savunma da davacıya tebliğ edilir Buna karşı davacı cevap veremez Ancak bu savunmada davacının cevaplandırılmasını gerektiren hususlar bulunduğu, işin görüşülmesi sırasında anlaşılırsa, davacıya bunun için bir mühlet verilir
Taraflar yapılacak tebliğlere karşı tebliğ tarihinden itibaren otuz gün içinde cevap verebilirler Bu süre ancak haklı sebeplerin bulunması halinde, taraflardan birinin isteği üzerine, görevli daire veya Daireler Kurulu kararı ile otuz günü geçmemek ve bir defaya mahsus olmak üzere uzatılabilir Sürenin geçmesinden sonra yapılan uzatma talepleri kabul edilmez
Taraflar sürenin geçmesinden sonra verecekleri savunmalara veya ikinci dilekçelere dayanarak hak iddia edemezler
DAVA DOSYALARININ BAŞSAVCILIĞA VERİLMESİ:
Madde 47 - Dilekçeler ve savunmalar alındıktan veya cevap süreleri geçtikten sonra, dava dosyaları Genel Sekreterlikçe Başsavcılığa verilir Başsavcılığın düşüncesi alındıktan sonra dosyalar, görevli Daire veya Daireler Kuruluna Genel Sekreterlik aracılığı ile gönderilir
|