Darülaceze Nizamnamesi (Osmanli Kanunu)

**Prof. Dr. Sinsi** · 10-09-2012

DarÜlaceze Nİzamnamesİ (osmanli Kanunu) Kabul Tarihi : 12 Nisan 1332

Yayımlandığı Takvimi Vekayi Tarihi : 15 Nisan 1332, No: 2511

Yayımlandığı Düstur : Tertip: 2, Cilt: 8, Sayfa: 901

BİRİNCİ FASIL : AHKAM-I UMUMİYE

Madde 1 - Dersaadette doğrudan doğruya Dahiliye Nezaretine merbut ve müstakil bütçeye malik bir Darülaceze vardır

Madde 2 - Darülaceze şuabatı atiyeye münkasımdır:

1 - Zükür Şubesi,

2 - İnas Şubesi,

3 - Çocuklar Şubesi,

4 - İrzahane

İşbu dört Şube tamamen yekdiğerinden ayrıdır

İKİNCİ FASIL : MEMURİN

Madde 3 - Darülaceze müdürü ile sertabibi Dahiliye Nazırı tarafından intihab ve ba İrade-i Seniyye tayin olunur

Tabib ve eczacılar ve muhasebeci ve veznedar ve başkatip ve debboy ve kiler ve mübayaa memurları müdürün işarı üzerine dahiliye Nazırı tarafından ve diğer memurin ve müstahdemin doğrudan doğruya müdür tarafından tayin olunur

Madde 4 - Darülaceze Müdüriyeti ile Sertababet vazifesinin bir şahıs uhdesinde ictimaı caizdir

Madde 5 - Darülaceze memurları mükafat ve mücazat hususatında Memurin-i Dahiliye Nizamnamesine tabidirler

Madde 6 - Darülacezenin kaffe-i umur ve muamelatından dolayı müdür ve sertabib Dahiliye Nezaretine ve Darülaceze memurin ve mustahdemini müdüre karşı mesuldürler

Umur-ı sıhhıyeye müteallik vezaiften dolayı memurin ve mustahdemin sertabibe karşı dahi mesuldürler

Madde 7 - Darülaceze muhasebecisi ile veznedarı ve kiler ve debboy ve mübayaa memurları Kefalet Nizamnamesi ahkamına tevfikan kefalete rabtolunacaklardır

Madde 8 - Darülaceze'de müdürün riyaseti tahtında olmak üzere sertabib ve muhasebeci ve başkatip ve eczacıbaşıdan mürekkeb bir heyet-i daime vardır

Madde 9 - Heyet-i daime, müdür tarafından beray-ı istişare havale ve tevdi olunacak hususat ile bebarer Darülacezenin mekülat ve mahrukat ve melsubat ve edviye ve echize gibi bilcümle levazımını münakasa veya lüzumuna göre mübayaa suretiyle tedarik etmek vezaifiyle mükelleftir

(Ek fıkra: 5 Teşrini Evvel 1336 (1920) Münakasa ve mübayaa muamelatının hın-i icrasında meclis-i idarece işbu meclis azasından ekseriyet-i a'ra ile bir sene için intihab olunacak iki zat heyet-i daimede aza sıfatıyla hazır bulunur

ÜÇÜNCÜ FASIL: HEYET-İ İDARE

Madde 10 - Darülaceze bütçesinin tedkik ve tasdikı ve ledelicap Darülaceze Nizamnamesinin teklif-i tadili ve inşaatı cedideye dair tedkikat ve müzakerat icrası ile mukarrerat itası ve Darülacezenin tevsi-i hidematına ve tezyid-i varıdatına hadim vesaitin taharrisi ile bu babda tedabir-i lazime ittihazı vezaifiyle mükellef bulunmak ve aded-i azası yediden ekall olmamak üzere Dahiliye Nazırı tarafından mansub bir meclis-i idare vardır

Madde 11 - Meclis-i İdareye Dahiliye Nazırı riyaset eder

Dahiliye Nazırının bulunmadığı zamanlarda vazife-i riyaseti ifa etmek üzere aza meyanından biri nazır tarafından reis-i sani tayin olunur

Meclisce ittihaz olunacak tedbir ve kararlar Dahiliye Nezaretinin tasvibiyle infaz olunur

DÖRDÜNCÜ FASIL: ACEZE VE ETFALİN SURET-İ KABUL VE İDARESİ

Madde 12 - Darülaceze'ye ancak Dersaadet'de mütevellid veya mütevattın olub da alil veya amelmande ve temin-i maişete kafi mala gayrimalik olmakla beraber kesbden de aciz bulunduğu halde Dersaadet'de veya taşrada şer'an infakıyle mükellef ve zikudret kimsesi mevcut olmayanlar ve lakiydler kabul olunurlar

Bu şeraiti haiz olanlardan Darülaceze'ye duhul için müracaatta bulunanlar Darülaceze İdaresince tanzim olunacak matbu ilmuhaberleri mahalleleri heyet-i ihtiyariyesine imla ve belediye daireleriyle belediye tabiplerine tasdik ettirdikten sonra ve zabıtaca sevk edilecek kesan dahi ilmuhabere hacet kalmaksızın kabul olunacaklardır

Gerek bu iki suretle gelecekler, gerek doğrudan doğruya Darülacezeye müracaat edecekler her halde kablel kabul Darülaceze idaresince muayene-i tıbbiyeye tabi tutulacak ve işbu nizamnamede muayyen kaffe-i şeraiti haiz olub olmadıkları bittetkik şeraiti haiz olmayanlar reddolunacaktır

Madde 13 - Darülaceze'ye alınacak etfalin haklarında zabıt varakası varsa bunun münderecatı ve vucüdlarında görülen alaim ve işarat-ı farika defter-i mahsusuna kaydedilecektir

Madde 14 - Darülaceze'ye emraz-ı akliye ile musab ve cüzzam illetine mübtela olanlar kabul edilmez

Ancak emraz-ı sariye ve cildiye ile musap olanlar şerait-i kabulü haiz bulunmakla beraber hastalıkları kabil-i tedavi ise mevcut hastahanelerden birine sevk olunarak tedavi edildikten sonra Darülaceze'ye kabul edilir

Madde 15 - Alil ve amelmande olduğu halde esbab-ı maişeti mevcut olanlardan müracaat edenlerin ücret ile Darülaceze'ye kabulü caiz olduğu gibi kendisini iaşeye kafi emvalini ölünceye kadar görüp gözetmek şartiyle Darülaceze'ye hibe veya ferağ edenler dahi kabul olunabilir

Madde 16 - Darülaceze'ye onbeşinci maddede beyan olunanlardan maa'da işbu nizamname mucibince kabul olunan eşhasa ait menkul ve gayrimenkul emval ve nukud ile maaşat ve varidata Darülaceze İdaresince vaz-ı yed olunur

Bunlardan kaffe-i miktarı iaşe ve müdavat ve ilbasları mükabilinde idarece mahsub edilerek fazlası hıfz ve Darülaceze'den hin-i huruclarında kendilerine i'ta olunur

Madde 17 - Darülaceze'ye kabul olunan çocuklar ancak evlatlık ittihaz edilmek üzere talimatnamede gösterilen evsafı haiz kimselere ba mukavelename verilir

Madde 18 - Darülaceze'de vefat edenlerin idarece vaziyed edilmiş emval ve nukud ve maaşat ve varidatı var ise bunlardan evvel emirde techiz ve tekfin masarıfı ve saniyen mütevaffanın hal-i hayatında iaşesi için darülaceze tarafından sarf olunan mebaliğ istifa olunduktan sonra bakiyesi vereseye aid olur

Madde 19 - Darülaceze'ye kabul edilenlerin şer'an infak ve iaşesiyle mükellef ve zi-kudret akrabası zuhur ettiği halde bunlar akrabalarına teslim olunur

Şer'an infakıyla mükellef olmayan zi-kudret bir kimse tarafından taleb edildiği ve infak ve iaşesi dahi taahhüd olunduğu halde o gibilere de teslimi caizdir

Madde 20 - Aceze ve etfalin mezuniyet ve akraba ve taallükatıyla mülakat ve taam ve teneffüs ve yatıp kalkma ve sanayihanelere devam gün ve saatleri sertabib ile bilistişare müdür tarafından tayin olunur

Madde 21 - Acezeden işe muktedir bulunanlar mevcut sanayihanelerde kabiliyet-i yediyye ve dimagiyyeleri ile mütenasip sanatlarla işgal edilecekdir

Darülacezede terzilik ve kunduracılık ve marangozluk ve çorabçılık ve demircilik ve nessaclık misillü en ziyade işe yarayan ve her vakit lazım olan sanatlar işletdirilecekdir

Masnuat, Dahiliye Nezaretinin tensib edeceği zaman ve mahalde füruht olunacak ve hasıl olan temettudan sanayihanelerde çalışan aceze ve etfalin yevmiyeleri çıktıktan sonra mütebaki miktar Darülacezeye irad kaydedilecektir

BEŞİNCİ FASIL: DARÜLACEZE’NİN BÜTÇESİ VE MENABİ-İ VARİDATI

Madde 22 - Darülaceze'nin bütçesi (Heyet-i Daime)'ce bittertib meclis-i idarece tetkik ve kabul edildikten sonra Dahiliye Nezaretince tasdik olunur

Madde 23 - Darülaceze varidatı atideki mevaddan mürekkebdir:

1 - Senedat-ı Hakaniye varaka bahalarına zamolunan miktar yekununa karşı hazine-i maliyeden maktuan verilen Senevi (800,000) guruşdan,

2 - Şirket-i Hayriyenin Boğaziçi'ne işleyen vapur biletlerinin azimet kısmına zamedilen on paraya mukabil maktuan alınan (7000) liradan,

3 - Sevahil-i mütecavireye işleyen seyr-i sefain idaresi biletlerine zamedilen on paranın miktar-ı hasılından,

4 - Dersaadet'de icray-ı lu'biyyat eden bilcümle tiyatro ve sinemalar ile patinaj ve her nev-i oyun mahalleri duhuliye biletleri üzerinden ve umur-ı hayriye için tertib olunan müsamere vesaire biletlerinden yüzde on hesabiyle teraküm edecek olan miktardan,

5 - Bigayr-i tahsis fukaraya vasiyyet olunacak akçalarla cemaat ve ahali beyninde gurebaya mahsus olarak cemedilecek ve veladet-i Peygamberi ve cülus-ı hümayuna müsadif günlerde toplanacak ianat hasılatından,

6 - Maadin ve umur-ı nafia imtiyazat sahiplerinin birrıza ita ettikleri mebaliğden,

7 - Belediyelerce noksan ül vezn olarak zabtedilecek ekmeklerden ve hilaf-ı tenbih hareket etmelerinden dolayı esnaftan müsadere edilib muzır bulunmayan me'kulat ve meşrubatdan,

8 - Darülaceze'deki imalathanelerin hasılatından,

9 - Onbeşinci ve onaltıncı maddeler mucibince istifa olunacak ücuratdan mütehassil mebaliğden,

10 - Darülaceze'ye ait emval-i gayrimenkule varidatından,

11 - Darülaceze namına vukubulan mevhubat ve teberruatdan,

12 - İstanbul Vilayeti'nin hususi bütçesinden muaveneten verilecek muhassasattan,

13 - Şehremanetince muaveneten verilecek mebaliğden,

14 - Varidat-ı müteferrika-i saireden ibarettir

Menabi-i mezkureden başka hükümetin takdir ve tayin edeceği cihetlerden dahi Darülaceze'ye varidat temin edilir

ALTINCI FASIL: MEVADD-I ŞETTA

Madde 24 - Meclis-i İdarenin ve müdür ve sertabib ve memurin ve müstahdemin-i sairenin umur ve muamelatını mübeyyin bir talimatname yapılacaktır

Madde 25 - Darülaceze memurin ve müstahdeminine ve aceze ve eytama verilecek et'ıme listeleri ve istimal olunacak elbise ve çamaşır hakkındaki cedveller için hususi talimatname tanzim olunacaktır

Madde 26 - Bir Nizamname-i mahsus ile "dulhane" tesis ve teşkil edilinceye kadar elyevm Darülaceze'de bulunan dulların iaşesine devam olunacaktır

Madde 27 - Darülaceze'deki etfal üç yaşına vusullerini müteakib darüleytamlara devr ve tevdi olunurlar

Madde 28 - Bu nizamname tarih-i neşrinden itibaren meridir

Madde 29 - Bu nizamnamenin icrasına Dahiliye Nazırı memurdur

10-09-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Darülaceze Nizamnamesi (Osmanli Kanunu) DarÜlaceze Nİzamnamesİ (osmanli Kanunu) Kabul Tarihi : 12 Nisan 1332 Yayımlandığı Takvimi Vekayi Tarihi : 15 Nisan 1332, No: 2511 Yayımlandığı Düstur : Tertip: 2, Cilt: 8, Sayfa: 901 BİRİNCİ FASIL : AHKAM-I UMUMİYE Madde 1 - Dersaadette doğrudan doğruya Dahiliye Nezaretine merbut ve müstakil bütçeye malik bir Darülaceze vardır Madde 2 - Darülaceze şuabatı atiyeye münkasımdır: 1 - Zükür Şubesi, 2 - İnas Şubesi, 3 - Çocuklar Şubesi, 4 - İrzahane İşbu dört Şube tamamen yekdiğerinden ayrıdır İKİNCİ FASIL : MEMURİN Madde 3 - Darülaceze müdürü ile sertabibi Dahiliye Nazırı tarafından intihab ve ba İrade-i Seniyye tayin olunur Tabib ve eczacılar ve muhasebeci ve veznedar ve başkatip ve debboy ve kiler ve mübayaa memurları müdürün işarı üzerine dahiliye Nazırı tarafından ve diğer memurin ve müstahdemin doğrudan doğruya müdür tarafından tayin olunur Madde 4 - Darülaceze Müdüriyeti ile Sertababet vazifesinin bir şahıs uhdesinde ictimaı caizdir Madde 5 - Darülaceze memurları mükafat ve mücazat hususatında Memurin-i Dahiliye Nizamnamesine tabidirler Madde 6 - Darülacezenin kaffe-i umur ve muamelatından dolayı müdür ve sertabib Dahiliye Nezaretine ve Darülaceze memurin ve mustahdemini müdüre karşı mesuldürler Umur-ı sıhhıyeye müteallik vezaiften dolayı memurin ve mustahdemin sertabibe karşı dahi mesuldürler Madde 7 - Darülaceze muhasebecisi ile veznedarı ve kiler ve debboy ve mübayaa memurları Kefalet Nizamnamesi ahkamına tevfikan kefalete rabtolunacaklardır Madde 8 - Darülaceze'de müdürün riyaseti tahtında olmak üzere sertabib ve muhasebeci ve başkatip ve eczacıbaşıdan mürekkeb bir heyet-i daime vardır Madde 9 - Heyet-i daime, müdür tarafından beray-ı istişare havale ve tevdi olunacak hususat ile bebarer Darülacezenin mekülat ve mahrukat ve melsubat ve edviye ve echize gibi bilcümle levazımını münakasa veya lüzumuna göre mübayaa suretiyle tedarik etmek vezaifiyle mükelleftir (Ek fıkra: 5 Teşrini Evvel 1336 (1920) Münakasa ve mübayaa muamelatının hın-i icrasında meclis-i idarece işbu meclis azasından ekseriyet-i a'ra ile bir sene için intihab olunacak iki zat heyet-i daimede aza sıfatıyla hazır bulunur ÜÇÜNCÜ FASIL: HEYET-İ İDARE Madde 10 - Darülaceze bütçesinin tedkik ve tasdikı ve ledelicap Darülaceze Nizamnamesinin teklif-i tadili ve inşaatı cedideye dair tedkikat ve müzakerat icrası ile mukarrerat itası ve Darülacezenin tevsi-i hidematına ve tezyid-i varıdatına hadim vesaitin taharrisi ile bu babda tedabir-i lazime ittihazı vezaifiyle mükellef bulunmak ve aded-i azası yediden ekall olmamak üzere Dahiliye Nazırı tarafından mansub bir meclis-i idare vardır Madde 11 - Meclis-i İdareye Dahiliye Nazırı riyaset eder Dahiliye Nazırının bulunmadığı zamanlarda vazife-i riyaseti ifa etmek üzere aza meyanından biri nazır tarafından reis-i sani tayin olunur Meclisce ittihaz olunacak tedbir ve kararlar Dahiliye Nezaretinin tasvibiyle infaz olunur DÖRDÜNCÜ FASIL: ACEZE VE ETFALİN SURET-İ KABUL VE İDARESİ Madde 12 - Darülaceze'ye ancak Dersaadet'de mütevellid veya mütevattın olub da alil veya amelmande ve temin-i maişete kafi mala gayrimalik olmakla beraber kesbden de aciz bulunduğu halde Dersaadet'de veya taşrada şer'an infakıyle mükellef ve zikudret kimsesi mevcut olmayanlar ve lakiydler kabul olunurlar Bu şeraiti haiz olanlardan Darülaceze'ye duhul için müracaatta bulunanlar Darülaceze İdaresince tanzim olunacak matbu ilmuhaberleri mahalleleri heyet-i ihtiyariyesine imla ve belediye daireleriyle belediye tabiplerine tasdik ettirdikten sonra ve zabıtaca sevk edilecek kesan dahi ilmuhabere hacet kalmaksızın kabul olunacaklardır Gerek bu iki suretle gelecekler, gerek doğrudan doğruya Darülacezeye müracaat edecekler her halde kablel kabul Darülaceze idaresince muayene-i tıbbiyeye tabi tutulacak ve işbu nizamnamede muayyen kaffe-i şeraiti haiz olub olmadıkları bittetkik şeraiti haiz olmayanlar reddolunacaktır Madde 13 - Darülaceze'ye alınacak etfalin haklarında zabıt varakası varsa bunun münderecatı ve vucüdlarında görülen alaim ve işarat-ı farika defter-i mahsusuna kaydedilecektir Madde 14 - Darülaceze'ye emraz-ı akliye ile musab ve cüzzam illetine mübtela olanlar kabul edilmez Ancak emraz-ı sariye ve cildiye ile musap olanlar şerait-i kabulü haiz bulunmakla beraber hastalıkları kabil-i tedavi ise mevcut hastahanelerden birine sevk olunarak tedavi edildikten sonra Darülaceze'ye kabul edilir Madde 15 - Alil ve amelmande olduğu halde esbab-ı maişeti mevcut olanlardan müracaat edenlerin ücret ile Darülaceze'ye kabulü caiz olduğu gibi kendisini iaşeye kafi emvalini ölünceye kadar görüp gözetmek şartiyle Darülaceze'ye hibe veya ferağ edenler dahi kabul olunabilir Madde 16 - Darülaceze'ye onbeşinci maddede beyan olunanlardan maa'da işbu nizamname mucibince kabul olunan eşhasa ait menkul ve gayrimenkul emval ve nukud ile maaşat ve varidata Darülaceze İdaresince vaz-ı yed olunur Bunlardan kaffe-i miktarı iaşe ve müdavat ve ilbasları mükabilinde idarece mahsub edilerek fazlası hıfz ve Darülaceze'den hin-i huruclarında kendilerine i'ta olunur Madde 17 - Darülaceze'ye kabul olunan çocuklar ancak evlatlık ittihaz edilmek üzere talimatnamede gösterilen evsafı haiz kimselere ba mukavelename verilir Madde 18 - Darülaceze'de vefat edenlerin idarece vaziyed edilmiş emval ve nukud ve maaşat ve varidatı var ise bunlardan evvel emirde techiz ve tekfin masarıfı ve saniyen mütevaffanın hal-i hayatında iaşesi için darülaceze tarafından sarf olunan mebaliğ istifa olunduktan sonra bakiyesi vereseye aid olur Madde 19 - Darülaceze'ye kabul edilenlerin şer'an infak ve iaşesiyle mükellef ve zi-kudret akrabası zuhur ettiği halde bunlar akrabalarına teslim olunur Şer'an infakıyla mükellef olmayan zi-kudret bir kimse tarafından taleb edildiği ve infak ve iaşesi dahi taahhüd olunduğu halde o gibilere de teslimi caizdir Madde 20 - Aceze ve etfalin mezuniyet ve akraba ve taallükatıyla mülakat ve taam ve teneffüs ve yatıp kalkma ve sanayihanelere devam gün ve saatleri sertabib ile bilistişare müdür tarafından tayin olunur Madde 21 - Acezeden işe muktedir bulunanlar mevcut sanayihanelerde kabiliyet-i yediyye ve dimagiyyeleri ile mütenasip sanatlarla işgal edilecekdir Darülacezede terzilik ve kunduracılık ve marangozluk ve çorabçılık ve demircilik ve nessaclık misillü en ziyade işe yarayan ve her vakit lazım olan sanatlar işletdirilecekdir Masnuat, Dahiliye Nezaretinin tensib edeceği zaman ve mahalde füruht olunacak ve hasıl olan temettudan sanayihanelerde çalışan aceze ve etfalin yevmiyeleri çıktıktan sonra mütebaki miktar Darülacezeye irad kaydedilecektir BEŞİNCİ FASIL: DARÜLACEZE’NİN BÜTÇESİ VE MENABİ-İ VARİDATI Madde 22 - Darülaceze'nin bütçesi (Heyet-i Daime)'ce bittertib meclis-i idarece tetkik ve kabul edildikten sonra Dahiliye Nezaretince tasdik olunur Madde 23 - Darülaceze varidatı atideki mevaddan mürekkebdir: 1 - Senedat-ı Hakaniye varaka bahalarına zamolunan miktar yekununa karşı hazine-i maliyeden maktuan verilen Senevi (800,000) guruşdan, 2 - Şirket-i Hayriyenin Boğaziçi'ne işleyen vapur biletlerinin azimet kısmına zamedilen on paraya mukabil maktuan alınan (7000) liradan, 3 - Sevahil-i mütecavireye işleyen seyr-i sefain idaresi biletlerine zamedilen on paranın miktar-ı hasılından, 4 - Dersaadet'de icray-ı lu'biyyat eden bilcümle tiyatro ve sinemalar ile patinaj ve her nev-i oyun mahalleri duhuliye biletleri üzerinden ve umur-ı hayriye için tertib olunan müsamere vesaire biletlerinden yüzde on hesabiyle teraküm edecek olan miktardan, 5 - Bigayr-i tahsis fukaraya vasiyyet olunacak akçalarla cemaat ve ahali beyninde gurebaya mahsus olarak cemedilecek ve veladet-i Peygamberi ve cülus-ı hümayuna müsadif günlerde toplanacak ianat hasılatından, 6 - Maadin ve umur-ı nafia imtiyazat sahiplerinin birrıza ita ettikleri mebaliğden, 7 - Belediyelerce noksan ül vezn olarak zabtedilecek ekmeklerden ve hilaf-ı tenbih hareket etmelerinden dolayı esnaftan müsadere edilib muzır bulunmayan me'kulat ve meşrubatdan, 8 - Darülaceze'deki imalathanelerin hasılatından, 9 - Onbeşinci ve onaltıncı maddeler mucibince istifa olunacak ücuratdan mütehassil mebaliğden, 10 - Darülaceze'ye ait emval-i gayrimenkule varidatından, 11 - Darülaceze namına vukubulan mevhubat ve teberruatdan, 12 - İstanbul Vilayeti'nin hususi bütçesinden muaveneten verilecek muhassasattan, 13 - Şehremanetince muaveneten verilecek mebaliğden, 14 - Varidat-ı müteferrika-i saireden ibarettir Menabi-i mezkureden başka hükümetin takdir ve tayin edeceği cihetlerden dahi Darülaceze'ye varidat temin edilir ALTINCI FASIL: MEVADD-I ŞETTA Madde 24 - Meclis-i İdarenin ve müdür ve sertabib ve memurin ve müstahdemin-i sairenin umur ve muamelatını mübeyyin bir talimatname yapılacaktır Madde 25 - Darülaceze memurin ve müstahdeminine ve aceze ve eytama verilecek et'ıme listeleri ve istimal olunacak elbise ve çamaşır hakkındaki cedveller için hususi talimatname tanzim olunacaktır Madde 26 - Bir Nizamname-i mahsus ile "dulhane" tesis ve teşkil edilinceye kadar elyevm Darülaceze'de bulunan dulların iaşesine devam olunacaktır Madde 27 - Darülaceze'deki etfal üç yaşına vusullerini müteakib darüleytamlara devr ve tevdi olunurlar Madde 28 - Bu nizamname tarih-i neşrinden itibaren meridir Madde 29 - Bu nizamnamenin icrasına Dahiliye Nazırı memurdur