Kuram Ve Gözlem

Geçen yüzyılın başlarında atomun karpuzunkine benzer bir yapıya sahip olduğu düşünülüyordu Buna göre; artı yüklü protonlar yaklaşık küresel bir doku oluşturuyor eksi yüklü elektronlar dakarpuzun çekirdeklerine benzer şekilde bu dokunun içine serpiştirilmiş halde bulunuyordu Öte yandan radyoaktivite Henry Becquerel tarafından daha önce keşfedilmişti ve Pierre Curie ile eşialfa etkin radyumla çalışmalar yapıyordu İngiliz bilim adamı Ernest Rutherford 'atomun karpuz modeli'nin doğruluğunu sınamak için bir deney tasarladı

Bu tasarıma göre; kurşun bir zırh içerisine alfa etkin maddeden bir miktar konacak ve ışınlanan alfa parçacıklarının zırhta açılan minik bir delikten ince bir demet halinde çıkmaları sağlanacaktı Alfa ışın demetinin önüne küçük ve ince bir altın folyo konulacak; folyonun etrafı da iç yüzeyi çinko sülfatla kaplı diyelim küresel bir ekranla sarılacaktı Ki; folyonun içinden geçen alfa parçacıkları çinko sülfat kaplı yüzeye ulaşıp çarptıklarında bu maddenin fosforesan etkisiyle parıldamalara yol açsınlar da folyodan geçerken ne kadar saptırıldıkları anlaşılsın Altın atomlarıaz sayıda minik çekirdekli bir karpuz olarak modellendiğine göre; Rutherford'un beklentisi; alfa parçacıklarının folyodan geçerken çok az miktarda sapmalara uğramaları ve ekranın folyonun öte tarafındaki dar bir bölge üzerinde toplanmış parıldamalara yol açmalarıydı Deney sonuçlarıhiç de beklendiği gibi çıkmadı

Ekranda gözlenen parıldamalar alfa parçacıklarının çok çeşitli yönlerde saptırıldığını; hatta bazılarının adeta geri sekerek ekranın ikinci değil de birinci yarımküresine çarptığını gösteriyordu Rutherford'un bu gözlemlerden çıkardığı sonuç atomun merkezinde sert bir çekirdek yapısının bulunması gerektiğiydi Bu kısım artı yüklü protonlardan oluşuyor çok daha küçük kütleli elektronlar da çekirdek etrafındaki yörüngelerde dolaşıyordu Rutherford'un yaptığıgözleriyle göremediği kapkaranlık bir dünyada etrafı tanımaya çalışmaktı Ödülü de büyük oldu Atomun modeli değişti Karpuz olmaktan çıktı

Varsayalım bir tenis maçından dönerken uçsuz bucaksız ve kapkaranlık bir mağarada kayboldunuz "Olur mu öyle şey?" demeye fırsat bulamadan hırıltılı bir hayvan sesi duymaya başladınız Yanınızda bir çanta dolusu tenis topundan başka bir şey el feneri filan yok Ses giderek yaklaşıyor ve çıkaranın hangi hayvan olduğunu merak ediyorsunuz Şeklini bir bilseniz ne menem şey olduğunu hemen çıkartacak ve belki rahatlayıp belki de kaçacaksınız Nasıl anlarsınız?