Bölgeler Coğrafyası

BÖLGELER COĞRAFYASI

KARADENİZ BÖLGESİ

KONUMU, SINIRLARI VE KOMŞULARI:

Yurdumuzun kuzeyinde, Sakarya’nın doğusundan Gürcistan’a kadar Karadeniz’e paralel olarak bir şerit gibi uzanır

Gürcistan, D Anadolu, İç Anadolu ve Marmara Bölgeleriyle ve adını aldığı deniz ile komşudur

ALANI VE NÜFUSU:

Gerçek alanı olan 143537 Km2 ile Türkiye topraklarının %18’ini kaplar Alan bakımından 3 Büyüklükteki bölgemizdir Bölge Doğu-Batı doğrultusunda 1400 Km, Kuzey-Güney doğrultusunda 100-200 Km ile bir şeride benzer

Nüfusu 2000 sayımına göre 84 milyondur Nüfus yoğunluğu Km2’ye 59 kişidir Bu Türkiye ortalamasının altındadır (Türkiye ortalaması Km2’ye 83 kişi)

BÖLÜMLERİ:

1Batı Karadeniz

2Orta Karadeniz

3Doğu Karadeniz

YERYÜZÜ ŞEKİLLERİ:

Kıyıları:

Dağlar kıyıya paralel olarak uzandığı için kıyılar az girintili-çıkıntılıdır Bu kıyı tipine Boyuna Kıyı Tipi denir

Tek doğal limanı Sinop’tur Arkasındaki dağların ulaşımı zorlaştırması nedeniyle fazla gelişmemiştir Buna rağmen Trabzon, Samsun gibi limanlar yapay olmasına rağmen ulaşımları sayesinde gelişmişlerdir

Bu kıyı tipinde bir kıyı aşındırma şekli olan Falez (Yalıyar) çok görülür

Dağları:

Batı K: Küre (İsfendiyar) Dağları, Bolu Dağları, Ilgaz Dağları, Köroğlu Dağları

Orta K: Canik Dağları

Doğu KKaradeniz (Rize) Dağları ( Zirvesi: Kaçkar D3932), Giresun Dağları,

Çimen, Kop, Mescit, Akdağ ve Yalnızçam Dağları

D Karadeniz’de Zigana ve Kop geçitleri vardır

Akarsuları:

Bartın Çayı (Ulaşım yapılabilir), Yenice (Filyos) Çayı

Kızılırmak (Türk’nin en uzun ırmağı), Yeşilırmak ve Çoruh (Gürcistan’dan dökülür)

Ovaları:

Kastamonu, Bolu ve Düzce Ovaları Bafra ve Çarşamba Delta Ovaları

Gölleri:

Sera ve Tortum gölleri (Heyelan Gölleri), Abant ve Yedigöller Baraj Gölleri: Almus, Suat Uğurlu, Hasan Uğurlu (Yeşilırmak), Hirfanlı ve Altınkaya (Kızılırmak), Sarıyar (Sakarya)

İKLİM VE BİTKİ ÖRTÜSÜ:

Bölgenin kıyı kesiminde Karadeniz İklimi görülür İklim bu alanlarda her mevsim yağışlı ve ılımandır En fazla yağışı sonbaharda, en azını yazın alır Bitki örtüsü Ormandır Bölge orman bakımından ilk sırada gelir Yağışlı ve ılık olduğu için yangın çok azdır En fazla yağış alan bölgemizdir Rize’de en fazla alan şehirdir

İç kesimlerde iklim karasallaşır Dağların bu güney yamaçlarında yazları sıcak ve kurak kışları soğuk ve kar yağışlı bir iklim görülür En fazla yağışı ilkbaharda, en azını yazın alır Bitki örtüsü ise buralarda Bozkırdır

Yağışın bol olması sayesinde orman ve akarsuların debileri (su miktarları) fazladır Yağışın yeterli olması sayesinde nadasa bırakmanın en az olduğu bölgemizdir Bölge kuzeye yakın olduğu için güneşten yararlanma süresi azdır, gölge boyu uzundur, gece-gündüz süresi arasında fark en fazladır Kimyasal çözülmenin de en fazla olduğu bölgemizdir

TARIM VE HAYVANCILIK:

Fındık: Ordu ve Giresun çevresinde Türkiye’de ve Dünyada 1Sıradadır

Çay: Rize kıyılarında Bol yağış ve yıkanmış toprak ister Türkiye’de 1Sıradadır

Tütün: Orta Karadeniz ve Bolu-Düzce ovası Yağışı sevmez Türkiye’de 2Sıradadır

Mısır: Bölgenin yağışlı kıyılarında Bölgede tüketilir Türkiye’de 1Sıradadır

Şekerpancarı: Orta Karadeniz’de, Soya Fasulyesi ve Keten-Kenevir: Kastamonu, Sinop, Zonguldak ve Ordu’da Tahıl: Karasal iklimin görüldüğü iç kesimlerde Sebze ve Meyve: Sulamanın yapılabildiği kıyı ve iç ovalarda Zeytin ve Turunçgiller: D Karadeniz’de az bir alanda yetiştirilir

Kıyı kesiminde yağışlı ve gür otlaklara sahip alanlarda büyükbaş hayvan, iç kesimdeki düzlüklerde ise küçükbaş hayvan yetiştirilir Arıcılık ve balıkçılıkta diğer hayvancılık faaliyetleridir

YER ALTI ZENGİNLİKLERİ:

Taşkömürü: Zonguldak , Bartın ve Kastamonu’da Türkiye’de tek

Bakır: Murgul (Artvin), Küre (Kastamonu), Çayeli (Rize) Türkiye’de 1Sıradadır

Linyit: Bolu, Çankırı, Amasya, Samsun, Ankara’da Demir: Ordu’da

Manganez: Trabzon, Artvin, Amasya ve Kastamonu’da çıkarılır

ENDÜSTRİ:

Demir-Çelik Sanayisi: Karabük ve Ereğli’de Bakır Tesisleri: Samsun’da

Şeker Sanayisi: Turhal, Amasya, Suluova, Çorum, Kastamonu ve Çorum’da

Tütün Sanayisi: Samsun ve Tokat’ta Kağıt Sanayisi: Batı Karadeniz’de

Çay Sanayisi: Rize ve çevresi Fındık Sanayisi: Ordu ve çevresi

Gıda ve Dokuma Sanayisi: Büyük kentlerin yakınlarında Kurulmuştur

NÜFUS VE YERLEŞME:

2000 Sayımına göre bölgenin nüfusu 84 Milyondur Nüfus yoğunluğu Km2’ye 59 kişidir Nüfus yoğunluğu bakımından Doğu Anadolu’dan sonra en az 2 yoğunluktaki bölgedir Bu Türkiye ortalamasının altındadır Çünkü bölgenin geçim kaynakları kısıtlı olduğu için çok göç verir Nüfus kıyı bölümüne, iç ovalara ve Batı Karadeniz’deki maden ve sanayi alanlarına toplanmıştır

Nüfus Artış Hızı %o 4’tür (Türkiye %o1834) Yeryüzü şekilleri nedeniyle Dağınık Kır Yerleşmesi çok görülür Ev yapımında ağaç sık kullanılır Nüfusun %51’i kırsal kesimde yaşar (Türkiye’de % 35) , Halkı genellikle tarım ve hayvancılıkla uğraşır

TURİZM:

Bolu’da Abant Gölü ve Yedigöller Kastamonu’da Safranbolu Evleri Bolu-Kartalkaya ve Ilgaz Dağlarında Kayak Turizmi Samsun ve Tokat’ta Kaplıcalar Trabzon-Maçka’da Sümela Manastırı

Plajlar ve Karadeniz Yaylalar

TARİHİ ÖNEMİ:

Samsun M Kemal’in 19 Mayıs 1919’da Anadolu’ya ayak bastığı yerdir Havza, Tokat ve Amasya Milli Mücadeledeki diğer önemli kentlerdir

Kastamonu’da M Kemal’in şapka takarak Kılık Kıyafet İnkılabını başlattığı şehirdir

BÖLGE HAKKINDA NOTLAR:

Ø Alan bakımından %18 ile 3 Büyük bölgemizdir

Ø Kırsal nüfusun en fazla olduğu bölgemizdir

Ø Ormanlarımızın %27’sine sahip olarak 1Sıradadır

Ø En fazla yağış alan bölgedir

Ø Nadasa bırakmanın en az olduğu bölgedir

Ø Temel geçim kaynağı tarımdır

Ø En çok göç veren bölgedir

Ø Güneşten yararlanma oranı en az bölgedir

Ø Gölge uzunluğu en fazla bölgedir

Ø Gece-Gündüz süresi arasındaki farkın en fazla olduğu bölgedir

Ø Kimyasal çözülmenin en fazla olduğu bölgedir

Ø En fazla heyelan olan bölgedir

Ø En fazla falez (yalıyar) olan bölgedir

Ø Çay, Fındık, Mısır, Keten-Kenevir, Soya Fasulyesi üretiminde 1 Sıradadır

Ø Taşkömürünün tamamı ve Bakırın yarısı bu bölgeden sağlanır

Ø Kereste en çok Sinop, Kastamonu ve Bolu’da üretilir

Ø Boyuna kıyı tipi görülür

Ø Sıcaklık ortalaması 14-15 derece, yağış ortalama 1000 mm’dir

Ø Çatalağzı Termik Santrali bu bölgededir

Ø Kızılırmak Türkiye’nin en uzun ırmağıdır

Ø Batın Çayının kısa bir bölümünde akarsu ulaşımı yapılabilmektedir

Ø Yeryüzü şekilleri nedeniyle İnsan ve hayvan gücüyle tarım yaygındır

MARMARA BÖLGESİ

KONUMU, SINIRLARI VE KOMŞULARI:

Ülkemizin kuzey-batısında yer alır Bulgaristan, Yunanistan, Karadeniz, Marmara ve Ege Denizleri, Karadeniz, Ege, İç Anadolu ve Karadeniz Bölgeleri ile komşudur

ALANI VE NÜFUSU:

Gerçek alanı 67306 Km2 Ülke yüzölçümünün %85’ini kaplar 6Büyüklükteki bölgemizdir

Nüfusu 2000 sayımına göre 173 milyondur Nüfus yoğunluğu Km2’ye 258 kişidir Bu Türkiye ortalamasının altındadır (Türkiye ortalaması Km2’ye 83 kişi)

BÖLÜMLERİ:

1Yıldız Dağları (Istranca) Bölümü

2Ergene Bölümü

3Çatalca-Kocaeli Bölümü

4Güney Marmara Bölümü

YERYÜZÜ ŞEKİLLERİ:

Kıyıları:

Karadeniz ne Kuzey Marmara kıyıları fazla girintili-çıkıntılı değildir Falez (Yalıyar) çok vardır Fakat Güney Marmara kıyıları girintili-çıkıntılıdır

İzmit, Gemlik, Erdek ve Saros körfezleri vardırGelibolu, Biga, Kapıdağ, Armutlu, Çatalca-Kocaeli başlıca yarımadalarıdırGökçeada, Bozcaada, Marmara Adaları, İmralı, İstanbul Adaları ise başlıca adalarıdırİstanbul ve Çanakkale Boğazları Ria Tipi kıyılardırKapıdağ Yarımadası bir kıyı biriktirme şekli olan Tombolo’dur

Dağları:

Ortalama yükseltisi en az bölgedir En yüksek dağı Uludağ’dır (2543 m)Yıldız Dağları, Koru Dağlar, Işıklar Dağları, Biga Dağları, Samanlı Dağları diğer dağlarıdırYerşekilleri sade olduğu için ulaşımı da kolaydır

Akarsuları:

Sakarya’nın aşağı kesimi, Susurluk, Meriç ve onun kolu Ergene Bu akarsular baraj yapımı için uygun değildir Ağızlarında delta oluşturamazlar Çünkü akıntı ve yatak eğimi fazladır

Ovaları:

Kastamonu, Bolu ve Düzce Ovaları Bafra ve Çarşamba Delta Ovaları

Gölleri:

İznik, Manyas, Sapanca ve Ulubatlı Tektonik göldür

Terkos, Küçük ve Büyük Çekmece Gölleri Kıyı Seti gölüdür

Ömerli Baraj gölü de bulunmaktadır

İKLİM VE BİTKİ ÖRTÜSÜ:

Marmara Bölgesi konumu sebebiyle iklim ve bitki çeşitliliğine sahiptir Karadeniz kıyılarında Karadeniz İklimi ve Ormanlar görülür

Istrancaların güneyinde Karasal İklim ve bozkır görülür

Güney Marmara’da bozulmuş Akdeniz İklimi ve Maki görülür Burada yazlar sıcak ve kurak kışlar ılık ve yağışlıdır

TARIM VE HAYVANCILIK:

Yüzölçümüne göre ekili-dikili alanı en fazla bölgemizdir Sebebi engebenin az, düzlüklerin fazla olmasıdır Makineli tarım yaygındır İklim çeşitliliği yetiştirilen ürünleri de çeşitli kılmaktadır Ulaşımın kolay olması, sulamanın yaygın olması ve tüketici nüfusun fazla olması nedeniyle tarım gelişmiştir Fakat kalabalık nüfusa yetmediği için başka bölgelerden de gelmektedir

Tütün: APazarı (Türkiye’de %8 ile 3), Ayçiçeği: Ergene Havzası (Türkiye’de 1)

Zeytin: Güney Kıyılarında (Türkiye’de %27 ile 2), Pamuk: Balıkesir (Yağışın azalması sayesinde)

Şekerpancarı: Trakya-Alpullu, Adapazarı ve Susurlukta sulanabilen alanlarda

Buğday: İç kesimlerde (Türkiye’nin %13’ü), Pirinç: Ergene ve Meriç havzalarında (Türkiye’de 1)

Mısır: Doğu Marmara ve Trakya’da (Türkiye’de 2)

Hayvancılık genellikle besicilik ve ahır hayvancılığı şeklindedir Bunun sebepleri tarım arazisinin fazlalığı, tüketici nüfusun fazla olması, pazarlama sorununun olmaması ve yer şekilleri ve iklim şartlarının buna uygun olmasıdır İstanbul ve çevresinde kümes hayvancılığı, Bursa ve çevresinde ipekböcekçiliği yapılmaktadır

YERALTI ZENGİNLİKLERİ:

Bor: Susurluk, Bigadiç- Balıkesir (Türkiye’de 1), Volfram (Tungsten):Uludağ-Bursa, Demirköy-Kırklareli (Türkiye’de 1), Mermer: Güney Marmara, Linyit: Bölgenin genelinde, Barit: Lapseki-Çanakkale, Doğalgaz: Kırklareli, Demir: Kocaeli ve Sakarya, Manyezit-Magnezyum: Bilecik, Krom: Bursa, Kurşun-Çinko: Balıkesir ve Çanakkale, Seramik Kili: İstanbul ve Çanakkale

ENDÜSTRİ:

Bölge ekonomisi gelişmiştir Milli gelirimizin %20’si bu bölgeden karşılanır Sanayi işçilerimizin yarısı burada çalışır ve sanayi ürünlerinin 1/3’ü bu bölgeden karşılanır Ulaşımını kolay olması, hammadde teminin kolay olması, Hinterlandının geniş olması, işgücünün fazla olması, tüketici nüfusunun fazla olması ve pazarlama kolaylığı gibi sebeplerle sanayisi gelişmiştir Enerji üretimi en az olan bölge olmasına rağmen enerji tüketiminde ilk sıradadır Türkiye’nin en büyük sanayi kuşağı olan İstanbul-Kocaeli-Adapazarı bu bölgede yer alır Bursa başka bir sanayi ilidir İstanbul en işlek ve gelişmiş limanımız olarak en büyük ithalat limanımızdır

İzmit’te İpraş Petrol Rafinerimiz bulunmaktadır Ambarlı-İstanbul’da Doğalgaz ve Fuel Oil, Bursa ve Hamitabat’ta Doğalgaz, Kırklareli ve Orhaneli’nde termik santraller vardır

Bursa’da dokumacılık, otomotiv ve konserve sanayisi vardır İzmit’te ise kağıt, petro-kimya ve İpraş Rafinerisi vardır

NÜFUS VE YERLEŞME:

2000 Sayımına göre bölgenin nüfusu 173 Milyondur Nüfus yoğunluğu Km2’ye 258 kişidir Bu Türkiye ortalamasının çok üstündedir (Türkiye ortalaması 83 kişidir) Kentsel nüfusu en fazla olan bölgemizdir Halkın % 79’u kentlerde yaşar Nüfusu çok fazla olduğu için diğer bölgelerden ürün alır Nüfus Çatalca-Kocaeli yarımadasına yoğunlaşmıştır İstanbul en kalabalık ilidir İzmit, Adapazarı ve Bursa diğer büyük illeridir Nüfus artış hızı %o 27’dir (Türkiye %o 1834) Nüfus ve nüfus yoğunluğunda 1 sıradadır

TURİZM:

Turizm geliri en fazla olan bölgemizdir Bölgede başta İstanbul, Bursa ve Edirne olmak üzere Osmanlı eserleri çoktur Bursa’da kaplıcalar bulunmaktadır Balıkesir’de Kuş Cenneti bulunmaktadır Bursa-Uludağ önemli bir kış turizm merkezimizdir Bölgede bulunan adalar ve kıyılar turist çeken diğer yerlerdir İstanbul bütün yıl fuar ve kongreler sayesinde önemli sayıda turist çekmektedir

TARİHİ ÖNEMİ:

Bilecik, Bursa, Edirne ve İstanbul illerinin Osmanlı Tarihinde önemli yerleri vardır Bu kentler bu devletin başkentliğini yapmıştır Çanakkale’de 1915te Çanakkale Savaşına sahne olmuş bir kentimizdir

BÖLGE HAKKINDA NOTLAR:

Ø Yüzölçümüne göre 6 Sıradadır

Ø Ortalama yükseltisi en az bölgedir

Ø Nüfus ve nüfus yoğunluğu en fazla olan bölgedir

Ø En fazla iç göç alan bölgedir

Ø Sanayisi en gelişmiş ve sanayi nüfusu en fazla bölgedir

Ø İşçi nüfusu en fazla bölgedir

Ø Alanına oranla ekili-dikili alanı en fazla bölgedir

Ø İki kıtada toprağı olup iki çok önemli boğaza sahiptir

Ø Orman bakımından %19 ile 3 Sıradadır

Ø Yünlü ve ipekli dokumada ilk sırada yer alan bölgedir