Bölgeler Coğrafyası

Ø Boğazlar ria kıyı tipidir

Ø İstanbul en büyük ithalat limanımızdır

Ø En çok vergi veren bölgemizdir

Ø Bor üretiminde Türkiye’de ve Dünyada ilk sıradadır

Ø Alanına oranla tarım arazisi en fazla bölgedir

Ø Ekonomimize katkısı daha çok sanayi alanındadır

Ø Hizmet sektörünün en fazla olduğu bölgedir

Ø Çayır ve otlakları en az bölgedir (Alanının 1/10’undan az)

Ø Ürün vermeyen toprakları en az bölgedir

Ø Enerji üretimi en az ama tüketimi en fazla bölgedir

Ø Turizm gelirleri en fazla olan bölgedir

Ø Şeftali, Ayçiçeği, Pirinç ve Kestane üretiminde ilk sıradadır

Ø Madenler bakımından en zengin ili Balıkesir’dir

Ø Kağıt sanayisinin en fazla olduğu bölgedir

Ø Ortalama sıcaklık 14-16 derece, yağış 600-900 mm’dir

Ø En fazla yağışı kışın, en azı yazın alır Yazın Karadeniz ikliminin etkisiyle yağış alır

Ø Okur yazar oranı en fazla bölgedir

Ø Ekonomimize katkısı sanayi ve ticaret alanındadır

Ø Şehirleri: Edirne, Kırklareli, Tekirdağ, İstanbul, Yalova, Kocaeli, Adapazarı, Bursa, Çanakkale, Balıkesir ve Bilecik’tir

EGE BÖLGESİ

KONUMU, SINIRLARI VE KOMŞULARI:

Ülkemizin batısında Ege Denizi kıyılarınca uzanan bölge, Marmara Bölgesi, İç Anadolu ve Akdeniz Bölgeleriyle ve Ege Denizi ve Ege Adaları ile komşudur

Gerçek alanı olan 93139 Km2 ile Türkiye topraklarının %101’ini kaplar Alan bakımından 5 Büyüklükteki bölgemizdir

Nüfusu 2000 sayımına göre 89 milyondur Nüfus yoğunluğu Km2’ye 96 kişidir Bu Türkiye ortalamasının biraz üstündedir (Türkiye ortalaması Km2’ye 83 kişi)

BÖLÜMLERİ:

1Asıl Ege Bölümü 2İç Batı Anadolu Bölümü

YERYÜZÜ ŞEKİLLERİ:

Kıyıları:

Ege Denizinin yerinde eskiden Egeid karası vardı Bunun çökmesi sonucunda bugünkü adalar meydana geldi Bölge dağları kıyıya dik uzandığı için kıyı girintili-çıkıntılı Enine Kıyı Tipidir

Kıyıda bir çok körfez, koy, yarmada ve buruna rastlanır Edremit, Çandarlı, İzmir, Kuşadası, Güllük, Gökova başlıca körfezleridirReşadiye, Bozburun, Dilek VE İzmir başlıca yarımadalarıdır

Ege kıyıları girintili-çıkıntılı olduğu için en uzun kıyımızdır Muğla’da en uzun kıyıya sahip ilimizdir

Dağları:

Asıl Ege Bölümü faylanma hareketlerine uğradığı için Kaz Dağı, Madra Dağı, Yunt Dağı, Bozdağlar, Aydın Dağları faylanma sonucu yüksekte kalmış horstlardır Bölümün güneyinde uzanan Menteşe Dağlarının uzanış yönü kıyıya paraleldir

İç Batı Anadolu’ya gidildikçe yükseklik artar Bu bölümde, Alaçam, Eğrigöz, Murat ve Sandıklı Dağları vardır

Ovaları:

İç Batı Anadolu Bölümünde Yazılıkaya Platosu, Tavas- Çivril- Banaz-Örencik ovaları vardır

Asıl Ege Bölümünde horstlar arasında kalan grabenler birer alüvyon ovasıdır Bunlar Bakırçay, Gediz, Küçük Menderes ve Büyük Menderes ovalarıdır Bunlar aynı adı taşıyan ve bol alüvyon taşıyan, akarsuları tarafından oluşturulmuştur Akarsuların döküldükleri yerlerde de delta ovaları da oluşmuştur

Akarsuları:

Bakırçay, Gediz,K Menderes, B Menderes başlıca akarsularıdır İç Batı Anadolu’da Susurluk ve Sakarya Akarsularının bazı kolları da bulunmaktadır

Gölleri:

Göl bakımından fakir olan bölgede iki doğal göl vardır Bunlar Marmara ve Çamiçi (Bafa) Gölleridir Adıgüzel, Kemer ve Demirköprü baraj gölleri de vardır

İKLİM VE BİTKİ ÖRTÜSÜ:

Bölgenin asıl Ege Bölümünde graben ovaları sayesinde içlere kadar sokulan Akdeniz İklimi görülür Bu alanlarda yazları sıcak ve kurak, kışları ılık ve yağışlı bir iklim görülür Bitki örtüsü makidir ve yer yer ormanlara da rastlanır

İç Batı Anadolu bölümüne gidildikçe yüksekliğin artması ve denize olan uzaklığı sebebiyle iklim karasallaşır Yazları sıcak ve kurak, kışları soğuk ve kar yağışlı Karasal İklim görülür Bitki örtüsü de Bozkırdır

TARIMI VE HAYVANCILIĞI:

Bölgenin yurt ekonomisine katkısı daha çok tarım alanındadır Bölümler arasında iklim ve yeryüzü şekillerinin farklı olmasına bağlı olarak yetiştirilen ürünler arasında da farklılık ve çeşit vardır

Tütün: Kıyı ovalarında yetiştirilir Ülke üretiminin %65’ini yetiştiriri 1Sıradadır

Pamuk: Asıl Ege Bölümündeki alüvyal ovalarda ve özellikle güneye yakın bölgelerde yetiştirilir Ülke üretiminin %40’ını sağlar 1 Sıradadır

Zeytin: Kıyı kesiminde, özellikle Edremit Körfezi çevresinde yetiştirilir 1Sıradadır

İncir: En çok B Menderes vadisinde yetiştirilir 1 Sıradadır

Turunçgiller: En çok Akdeniz İkliminin görüldüğü kıyı bölümünde yetiştirilir

Üzüm: En çok Gediz Vadisinde yetiştirilir Ülke üretiminin %35’ini sağlarken 1 Sırada yer alır

Pamuk: Asıl Ege Bölümünün alüvyal ovalarında özellikle güney alanlarda yetiştirilir

Haşhaş: İç Batı Anadolu’da Afyon ve Kütahya çevresinde kontrollü olarak yetiştirilir

Şekerpancarı: İç Batı Anadolu Bölümünde yetiştirilir

Tahıllar: İç Batı Anadolu Bölümünde yetiştirilir

YER ALTI KAYNAKLARI:

Krom: Muğla, Denizli, Kütahya

Demir: Balıkesir ve Kütahya 1Sıradadır

Linyit: Kütahya, Manisa, Muğla ve Denizli 1Sıradadır

Civa: Uşak ve İzmir 1Sıradadır

Bor: Kütahya ve Eskişehir

Manganez: Uşak, Afyon ve Denizli

Mermer: Afyon ve Denizli

Titanyum: İzmir ve Manisa 1Sıradadır

Muğla, Aydın ve İzmir

Uranyum: Manisa, Aydın ve Uşak

Tuz: İzmir-Çamaltı 1Sıradadır

SANAYİSİ:

Sanayi bakımından Marmara Bölgesinden sonra 2 sırada gelir Bölümler arasında gelişmişlik ve sanayi oranı bakımından büyük farklılık vardır Asıl Ege Bölümü sanayi bakımından daha gelişmiştir Zaten bölgenin en büyük ve gelişmiş kenti İzmir’de bu bölümde yer alır İzmir sanayisi, fuarı, ve ihracat limanı ile önemli bir kentimizdir İzmir’de Aliağa Petrol Rafinerisi de bulunmaktadır

Bölgede dokuma, şeker, çimento, termik ve hidroelektrik santraller vardır

Yatağan-Muğla, Tunçbilek-Kütahya, Soma-Manisa’da termik santraller vardır Tek Jeotermal Santralimiz Denizli-Sarayköy’de bulunmaktadır Demirköprü, Adıgüzel ve Kemer Hidroelektrik Santralleri de vardır

NÜFUS VE YERLEŞME:

2000 Sayımına göre bölgenin nüfusu 89 milyondurNüfus yoğunluğu Km2’ye 96 kişidir Bu Türkiye ortalamasına biraz üstündedirEn yoğun nüfuslu 3 bölgemizdir Kentsel nüfus daha fazladır % 61 Türkiye ortalamasına yakındır (Türkiye %65) Nüfus kıyılarda, alüvyal ovalarda yoğunlaşmıştır İç kesimlere gidildikçe nüfus yoğunluğu azalır Buralarda da nüfus maden işletmelerinin çevresine ve ovalara toplanmıştır Kıyıda Menteşe Yöresi de dağlık alan olması nedeniyle az nüfuslanmıştır Nüfus artış hızı %o 16’dır (Türkiye %o 183)

TURİZM:

Bölge Marmara’dan sonra turizm geliri en fazla 2 Bölgedir Akdeniz İkliminin görüldüğü kıyılar deniz turizmi açısından zengindir Bölgede İlkçağ uygarlıklarından ve Türk Devletlerinden kalan tarihi eserlerde turistlerin ilgisini çeken yerlerdir Pamukkale-Denizli Travertenleri de güzel yerlerden biridir

TARİHİ ÖNEMİ:

Bölge Kurtuluş Savaşının en önemli savaşlarına sahne olmuştur Kütahya ve Afyon bu savaşların en önemlilerinin geçtiği illerimizdir

BÖLGE HAKKINDA NOTLAR:

Ø Yüzölçümü bakımından 5sıradadır

Ø Orman bakımından %16’ile 4sıradadır

Ø Ekili-dikili alan bakımından %24 ile 3 Sıradadır

Ø Kıyı uzunluğu bakımından 1 Sıradadır

Ø Ekonomisi tarıma dayanır

Ø Sanayi bakımından Marmara’dan sonra 2sıradadır

Ø Zeytin, üzüm, incir, haşhaş ve tütün üretiminde 1sıradadır

Ø Linyitin en çok çıkarıldığı bölgedir Termik Santralde çok vardır

Ø En fazla tuz üretilen bölgedir (İzmir-Çamaltı Tuzlası)

Ø İlk demiryolu İzmir-Aydın arsında kurulmuştur

Ø Asıl Ege Bölümünde horst ve grabenler vardır

Ø En önemli ihracat limanımız Doğal bir liman olan İzmir Limanıdır

Ø En önemli uluslar arası fuarımız İzmir’de kurulur

Ø Göl yönünden en fakir bölgelerdendir

Ø Turizm gelirleri bakımından Marmara’dan sonra 2 Sıradadır

Ø Dağların uzanış yönü sayesinde kıyıdaki Akdeniz İklimi iç kesimler kadar sokulabilir

Ø Termik Santrallerden elektrik üretimi açısından ilk sırada yer alır

Ø Enine Kıyı Tipi görülür

Ø En uzun kıyıya sahip ilimiz Muğla’dır

Ø Denizli-Pamukkale Travertenleri vardır

Ø Çiniciliğin ve halıcılığın merkezi konumundadır Kütahya çinicilikte ilk sırada yer alır

Ø Akarsular bol alüvyon taşıyarak menderesler çizerek akarlar Delta ovaları oluştururlar

Ø Sünger avcılığı Bodrum kıyılarında yapılır

Ø Seracılıkta Akdeniz’den sonra 2 Sıradadır

Ø Tek Jeotermal Santralimiz Denizli-Sarayköy’dedir

Ø İlleri:İzmir, Manisa, Aydın, Denizli, Kütahya, Afyon, Uşak

AKDENİZ BÖLGESİ

KONUMU, SINIRLARI VE KOMŞULARI:
Bölge yurdumuzun güneyinde, Akdeniz boyunca bir şerit halinde uzanır Komşuları Ege, İç Anadolu, Doğu Anadolu ve Güney Doğu Anadolu Bölgeleri, Suriye, Kıbrıs Adası ve Akdeniz ile komşudur Gerçek Alanı 122927 Km2’dir Ülkemizin % 15’ini kaplar ve Alan bakımından 5sırada yer alır

Nüfusu 2000 sayımına göre 87 milyondur Nüfus yoğunluğu Km2’ye 71 kişidir Bu Türkiye ortalamasının altındadır (Türkiye ortalaması Km2’ye 83 kişi) Kentsel nüfus % 60’tır (Türkiye ortalaması %65) Nüfus artış hızı %o 22’dir (Türkiye ortalaması %o 183)

BÖLÜMLERİ:

1Adana Bölümü

2Antalya Bölümü

YERYÜZÜ ŞEKİLLERİ:

Dağları: Bölge genel olarak Toros Dağları ve yüksek platolarla kaplıdır Batı Toroslar, Bey Dağları, Çiçekbaba ve Barla Dağları, Sultan Dağı, Dedegöl ve Geyik Dağları, Orta Toroslar, Bolkar Dağları, Aladağlar, Tahtalı ve Binboğa Dağları, Nur Dağları Karadeniz Bölgesinde olduğu gibi dağların uzanış yönü ulaşıma elverişli olmadığı için ulaşım ancak geçitlerden sağlanır Bu geçitler Çubuk, Gülen ve Gürbulay Geçitlerdir

Platoları: Taşeli ve Teke Platoları

Ovaları: Çukurova, Amik, Antalya, Göller Yöresindeki Çöküntü Ovaları

Akarsuları: Bölgedeki akarsular iklim sebebiyle düzensiz akışa sahiptir Akarsuları kışın kabarır, yazın ise çok azalır Asi, Seyhan, Ceyhan, Göksu, Manavgat, Aksu ve Dalaman başlıca akarsularıdır Manavgat ve Aslantaş Baraj Gölleri de bulunmaktadır

Gölleri: Beyşehir, Eğirdir, Burdur, Kovada, Acıgöl, Suğla, Söğüt, Salda, Elmalı ve Avlan başlıca gölleridir

İKLİM VE BİTKİ ÖRTÜSÜ:

Bölgenin Akdeniz yamaçlarında Akdeniz İklimi ve Maki Bitki Topluluğu görülür Yazları sıcak ve kurak, kışları ılık ve yağışlıdır

Dağların kuzey yamaçlarında ve göller yöresindeyse iklim karasallaşır Bitki örtüsü de bozkırdır Bu alanlarda yazları sıcak ve kurak, kışları soğuk ve kar yağışlıdır Yer yer ormanlara da rastlanır

TARIM VE HAYVANCILIK:

Buğday: Bölgenin dağların kuzey yamaçlarındaki karasal iklimin görüldüğü alanlarda görülür

Pirinç: Amik Ovasında ve Maraş çevresinde görülür

Pamuk: Çukurova ve kıyı ovalarında Türkiye’de 2 Sırada görülür

Tütün: Burdur ve Göller Yöresinde yetiştirilir

Turunçgiller: Akdeniz İkliminin görüldüğü kıyı kesiminde görülür

Muz: Mersin ve Anamur çevresinde yetiştirilir Türkiye’de 1 sıradadır

Zeytin: Kıyı kesiminde yetiştirilir

Göller Yöresinde: Ananas, Haşhaş, Gül ve Şekerpancarı yetiştirilir

Seracılık: Akdeniz Bölgesi ilk sırada yer alır

Sebzecilik: Mersin ve Antalya çevresinde turfanda sebze yetiştirilir

Bölgenin hayvancılığı fazla gelişmemiştir Genelde yaylacılık faaliyetiyle birlikte yapılır Sığır, Koyun ve Kıl Keçisi yetiştirilir

YER ALTI ZENGİNLİKLERİ:

Krom: Adana, Denizli ve Muğla’da (Türkiye’de 1)

Barit: Antalya, İçel ve Konya’da (Türkiye’de 1)

Boksit (Alüminyum): Antalya, Konya, Adana ve Hatay (Türkiye’de 1)

Kükürt: Isparta-Keçiborlu

Demir: Adana ve İçel

Amyant: Hatay-İskenderun

Manganez: Adana, Muğla ve Burdur

Petrol: Adana

ENDÜSTRİ:

Adana Bölümünde: Dokuma, Tütün, Gıda, Kimya, Tarım Araçları, Çimento, Madeni Eşya, Tuğla, Ataş-Mersin’de Ataş Petrol Rafinerisi, ve Mersin Limanı bulunmaktadır

Antalya Bölümünde: Ferro Krom, Yağ, Gülyağı, Çimento, Tuğla, Tarım Araçları, Halıcılık, faaliyeti yapılmaktadır

TURİZM:

Burdur’da İnsuyu Mağarası, Alanya’da Damlataş Mağarası, Tarsus’ta Yedi Uyuyanlar Mağarası, Mersin’de Cennet ve Cehennem Obruğu, Plajları bulunmaktadır

NÜFUS VE YERLEŞMESİ:

Nüfusu 2000 sayımına göre 87 milyondur Nüfus yoğunluğu Km2’ye 71 kişidir Bu Türkiye ortalamasının altındadır (Türkiye ortalaması Km2’ye 83 kişi) Kentsel nüfus % 60’tır (Türkiye ortalaması %65) Nüfus artış hızı %o 22’dir (Türkiye ortalaması %o 183)

Fakat tarım alanlarının ikliminde uygun olması nedeniyle verimli olması nüfusun bu alanlara toplanmasına neden olmuştur Bunun yanında Toroslar ve Platolarda nüfus çok seyrektir Bölge nüfusun %70’i Adana Bölümüne toplanmıştır

BÖLGENİN GENEL ÖZELLİKLERİ:

Ø Yüzölçümü bakımından % 15 ile 4 Sıradadır

Ø Orman bakımından % 21 ile 2 Sıradadır Ama Maki olduğu için ekonomik değeri yoktur

Ø iklimin etkisi ile orman yangınları çok görülür

Ø Ekili-Dikili alanlar bakımından % 18 ile 5 Sıradadır

Ø Dağların uzanış yönü nedeniyle Boyuna Kıyı Tipi görülür

Ø Ekonomisi tarıma dayanır ve Sanayi 2 Sırada gelir

Ø Sanayi bakımından Türkiye’de 3 Sırada gelir

Ø Susam, yerfıstığı, turunçgiller, muz, gül ve soya fasülyesi üretiminde Türkiye’de ilk sırada gelir

Ø İklimi nedeniyle tropikal bir bitki olan muz sadece bu bölgede yetiştirilir

Ø Karstik Yer şekillerine en çok bu bölgede yetiştirilir

Ø Kışları en ılık bölgemizdir

Ø Üçüncü büyük Kapalı Havzamız olan Göller Yöresi Antalya Bölümünde yer alır

Ø Çukurova en büyük delta ovamızdır ve Seyhan ve Ceyhan Nehirleri tarafından oluşturulmuştur

Ø İklim sayesinde yılda birden fazla ürün alınabilmektedir

Ø Sıcaklık ve buharlaşma nedeniyle en tuzlu denizimiz Akdeniz’dir

Ø Kışları en kısa süren bölgemizdir

Ø Sebze ve Meyvenin en erken olgunlaştığı bölgemizdir

Ø Don olaylarının en az olduğu bölgemizdir

Ø Mevsimlik işçi göçünün en fazla olduğu bölgemizdir

Ø Göl bakımından en zengin bölgemizdir

Ø Platolarında nüfus çok seyrektir

Ø Toroslar ulaşımı olumsuz yönde etkiler

Ø Yıl içinde gölge uzunluğunun en kısa olduğu

Ø Güneşlenme süresinin en fazla olduğu bölgedir

Ø Derece ortalama sıcaklık ile en sıcak bölgemizdir

GÜNEY DOĞU ANADOLU BÖLGESİ

KONUMU, SINIRLARI VE KOMŞULARI:

Ülkemizin güney doğusunda yer alan bölge nüfus ve yüzölçümü en küçük bölgemizdir Akdeniz, Doğu Anadolu Bölgeleriyle, Suriye ve Irak Devletleriyle komşudur

Gerçek Yüzölçümü 59176 km2’dir Alan bakımından ülkemizin % 7,5’ini kaplar en küçük bölgemizdir

Nüfusu 2000 sayımına göre 66 milyondur Nüfus yoğunluğu Km2’ye 112 kişidir Bu Türkiye ortalamasının üstündedir (Türkiye ortalaması Km2’ye 83 kişi)

BÖLÜMLERİ:

1Dicle Bölümü 2Orta Fırat Bölümü

YERYÜZÜ ŞEKİLLERİ:

Dağları ve Düzlükleri: Bölgenin yüzey şekilleri sadedir Genellikle platolarla ve ovalarla kaplıdır Yer şekilleri tarıma elverişlidir Batıdan doğuya gidildikçe yükseklik artar İki bölümün ortasında Karacadağ Sönmüş Volkan dağı bulunur Bu bölgenin tek ve en yüksek dağıdır Dicle Bölümünde Gaziantep ve Şanlıurfa Platoları vardır Orta Fırat Bölümünde Diyarbakır Havzası ve Mardin Eşliği (Yüksek bir düzlüktür) vardır

Akarsuları Ve Gölleri: Fırat ve kolları Göksu ve Nizip, Dicle ve kolları Botan, Garzan ve Batman kolları başlıca akarsularıdır

Bölgede doğal göl yoktur Akarsularının hidroelektrik gücü fazladır Bu nedenle bir çok baraj gölü vardır Fırat Nehri’nin üzerinde Atatürk, Karakaya, Hancağız Baraj Gölleri, Dicle nehri üzerinde Kıralkızı, Ilısu, Cizre Baraj Gölleri

İLİM VE BİTKİ ÖRTÜSÜ:

Bölgenin batısında Akdeniz ikliminin etkileri hissedilir Yazları sıcak ve kurak geçer Fakat kışları Akdeniz Bölgesine göre daha serindir Bu bölümde don ve karada rastlanır Yağışların çoğu kışın düşer Yıllık yağış 500-600 mm’dir Yağışın az olmamasına rağmen sıcaklık ve güneyden esen çöl rüzgarları yüzünden buharlaşma meydana gelir ve bu da kuraklığa sebep olur Ülkemizin en yüksek sıcaklıkları bu bölgede ölçülür Tarımda sulama ihtiyacı çok olur Bölgenin doğusuna gidildikçe deniz etkilerinden uzaklaşılır ve yükseklik artar, sıcaklıklar düşer Kar ve don olayları daha çok görülmeye başlar

Bölgenin alçak kesimlerinde ve batısında bozkır görülür Dağ yamaçları, yüksek yerler ve akarsu kenarlarında orman ve çalılık ağaçlara da rastlanır

TARIM VE HAYVANCILIK:

Bölgenin ekonomisi tarıma dayanır Ülke ekonomisine katkısı da bu alandadır Tarıma elverişli tarım alanları ve düzlüklere sahip olmasına rağmen yaz kuraklığı ve sulama ihtiyacı nedeniyle tarım zorlaşır GAP Projesinin yapılması ile birlikte artan sulama imkanları bölgenin tarımını artırmaya başlamıştır

Bölgenin tarıma karasal iklim ürünlerine daha çok elverişlidir En çok yetiştirilen ürünler şunlardır

Mercimek: Türkiye üretiminde ilk sırada yer alır

Buğday, Keten, Pamuk, Çeltik (Pirinç), Nohut ve Susam yetiştirilen bazı ürünlerdir

Gaziantep Platosunda Antepfıstığı, Zeytin ve Üzüm yaygıdır

Siirt’te Antepfıstığı üretimi başlamıştır

Akarsu kenarlarındaki sulanabilen ovalarda sebze ve meyvede (Başta Karpuz olmak üzere) yetiştirilmektedir

Bölgede platolar ve bozkırlar çok görüldüğü için küçükbaş Hayvancılık (Koyun, Keçi) çok yapılır Keçi daha çok yüksek alanlarda yaygındır Bu sayede bölgede hayvansal ürünler ticareti de yapılmaktadır

YER ALTI KAYNAKLARI:

Fosfat: Mardin-Mazıdağı, Doğalgaz: Mardin-Çamurlu

Petrol: Batman- Beşiri ve Batman, Siirt-Kurtalan-Baykan ve Barzan, Adıyaman-Kahta ve Diyarbakır

Linyit: Adıyaman-Gölbaşı, Manganez: Kilis

NÜFUS VE YERLEŞME:

Nüfusu 2000 sayımına göre 66 milyondur Nüfus yoğunluğu Km2’ye 112 kişidir Bu Türkiye ortalamasının üstündedir (Türkiye ortalaması Km2’ye 83 kişi) Yoğunluk bakımında en yoğun 2 bölgedir Nüfus artış hızı %o 25’tir (Türkiye %o 1834) Bölgede kentsel nüfus % 62’dir (Türkiye ortalaması %65) Bölgede toplu yerleşme ve ker**** evler yaygındır Nüfus batı kesiminde, dağ etekleri ve akarsu boylarında yoğunlaşmıştır

TURİZM:

Adıyaman-Nemrut Dağı, Şanlıurfa- Balıklı Göl ve Tarihi Eserler

TÜRK EKONOMİSİNE KATKISI:

Türkiye Petrolünün 1/7’si bu bölgeden sağlanır Geri kalanı dış ülkelerden ithal edilir Batman’da Petrol Rafinerisi vardır GAP Projesinin bitirilmesi ile tarımdaki su ihtiyacı karşılanacak ve bölge ekonomisi daha zenginleşecektir Bunun ülke ekonomisine büyük katkısı olacaktır

BÖLGENİN GENEL ÖZELLİKLERİ:

Ø Alan bakımından en küçük bölgedir

Ø Nüfus bakımından sonuncu olmasına rağmen alanı küçük olduğu için yoğunluk fazladır

Ø Orman bakımından % 1 ile son sırada yer alır

Ø Ekili-Dikili alan bakımından % 20 ile 4 Sıradadır

Ø Ekonomisi tarıma dayanır Hayvancılık 2 Sırada yer alır

Ø Antepfıstığı, mercimek ve karpuz üretiminde ilk sırada yer alır

Ø Fosfat ve Petrol üretiminde ilk sıradadır

Ø Buharlaşma ve yaz kuraklığının en fazla olduğu bölgedir

Ø Hiç doğal gölü yoktur

Ø En yüksek yeri Karacadağ Sönmüş Yanardağıdır

Ø GAP Projesi bölgede halen sürmektedir

Ø Türkiye’nin en büyük ve önemli baraj gölleri bölgede yer alır

DOĞU ANADOLU BÖLGESİ

KONUMU, SINIRLARI VE KOMŞULARI:

Ülkemizin doğusunda yer alan bölge kabaca üçgene benzer Marmara ve Ege Bölgeleri hariç her bölge ile komşudur Suriye hariç bütün doğu komşularımızla sınırı vardır

Alanı 165436 Km2’dir Bu gerçek alanı ile ülkemizin %21’ini kaplar ve en büyük bölgemizdir

Nüfusu 2000 sayımına göre 61 milyondur Nüfus yoğunluğu Km2’ye 37 kişidir Bu Türkiye ortalamasının çok altındadır (Türkiye ortalaması Km2’ye 83 kişi)

BÖLÜMLERİ:

1Yukarı Fırat Bölümü

2Yukarı Murat Van Bölümü

3Erzurum-Kars Bölümü

4Hakkari Bölümü

YERYÜZÜ ŞEKİLLERİ:

Dağları: En yüksek bölgemizdir Ortalama yükseltisi 2000-2200 metredir Bölgede dağlar üç sıra halinde uzanır

Kuzeyde: Çimen, Kop, Esence, Karasu, Allahuekber Dağları

Ortada: Mercan (Munzur), Karasu-Aras Dağları

Güneyde: Güneydoğu Toroslar ve Buzul (Cilo) Dağları bulunmaktadır

Van Gölünün kuzeyinde volkanik dağlar vardır Bunlar Ağrı, Tendürek, Aladağ, Süphan, Nemrut Dağlarıdır

Düzlükleri: Kıvrım dağları arasında çöküntü ovaları vardır Bu ovalar: Elbistan, Malatya, Elazığ, Bingöl, Muş, Van, Başkale, Hakkari, Yüksekova güneydekilerdir Kuzeyde ise Erzincan, Tercan, Aşkale, Erzurum, Pasinler, Horasan, Kağızman ve Iğdır vardır Tunceli ve Erzurum-Kars Platoları da diğer düzlüklerdir

Akarsuları: Karasu ve Murat birleşerek Fırat Nehrini oluşturur Bu nehir Dicle Nehri ve onunla birleşen Büyük Zap Kolu ile yabancı topraklara giderek Basra Körfezinden denize dökülmektedir Aras ve Kura nehirleri de yine başka topraklara giderek Hazar Denizine dökülmektedir Bu akarsuların yüzey şekilleri ve engebe nedeniyle hidroelektrik enerji üretme güçleri fazladır

Gölleri: Van Gölü ülkemizin en büyük gölüdür ve suyu sodalıdır Bölgenin diğer gölleri şunlardır: Erçek, Nazik, Çıldır, Hazar ( Tektonik Göllerdir), Balık, Haçlı, Nemrut (Krater Gölleri), ve Akgöl

Ayrıca bölgede Keban ve Karakaya Baraj Gölleri de bulunmaktadır

Değerlendirme: Bölgeye Yurdumuzun çatısı diyebiliriz Bölgeyi kaplayan yüksek dağlar bölgenin her özelliğini yakından etkilemektedir Dağlar doğudan batıya uzandığı için kuzey-güney doğrultusunda ulaşım zordur Tarım alanları azdır iklimi çok serttir Tarım ürünleri çeşitli değildir Sanayi ve ticareti de gelişmemiştir

İKLİM VE BİTKİ ÖRTÜSÜ:

Bölgenin iklimine yükselti ve karasallık hakimdir Sert karasal iklim yaşanır Kışları uzun, soğuk ve kar yağışlıdır Don olayı çok görülür Yazları sıcak, kurak ve kısadır En fazla yağış ilkbaharda görülür Erzurum-Kars Bölümünde ise yazın görülürGünlük ve yıllık sıcaklık farkları fazladır Yıllık yağış miktarı 500-600 mm dir Buharlaşma az olduğu için bu yeterlidir Yıllık sıcaklık 5-6 derecedir ve en soğuk bölgedir Bölgeye kuzey rüzgarları (Poyraz) hakimdir Bölgenin doğal bitki örtüsü bozkır (Step)’tir Dağ yamaçlarında bozulmuş orman ve dağların yükseklerinde dağ çayırlarına rastlanır

TARIM VE HAYVANCILIK:

Yükselti ve engebeli yer şekilleri nedeniyle tarım alanları azdır Tarım en çok güneydeki çöküntü ovalarında yapılır Bölgede en çok arpa ve buğday yetiştirilir Bitlis, Malatya, Elazığ’da Şekerpancarı; Iğdır’da Pamuk; Malatya’da Kayısı (1); yetiştirilir Patates ve lahana diğer ürünlerdir Sıcaklık çok düşük olduğu için sebze üretimine en az elverişli bölgemizdir

Kars ve Bitlis’te arıcılık yapılır Türkiye bal üretiminin % 20’si buradan sağlanır

Bölgede tarım alanları az otlak ve meralar fazla olduğu için hayvancılık en önemli faaliyettir Yüksek yerlerde büyükbaş, çöküntü ovalarda küçükbaş hayvancılık yaygındır Bölge halkının % 80’i tarım ve hayvancılıkla uğraşır

YER ALTI ZENGİNLİKLERİ:

Demir: Sivas-Divriği, Malatya-Hekimhan ve Hasançelebi (1) ; Krom: Diyarbakır-Ergani, Elazığ-Guleman-Alacakaya (1); Bakır: Elazığ-Maden; Malatya-Pötürge (2); Kalay: Elazığ ve çevresinde; Kurşun-Çinko: Elazığ-Keban, Malatya-Darende; Oltu Taşı: Erzurum-Oltu (1); Linyit: KMaraş-Afşin-Elbistan; Erzurum-Aşkale; Barit: Muş, KMaraş-Elbistan; Amyant (Asbest): Erzincan-İliç; Kayatuzu: Kars-Kağızman, Erzurum,Ağrı,Iğdır;

ENDÜSTRİSİ:

Fazla gelişmemiştir Olanlarda tarıma dayanır Bir çok ilde et kombinaları vardır Et üretimimizin % 25’i bu bölgeden sağlanırMalatya ve Bitlis’te sigara, Elazığ’da gübre, Erzurum ve Malatya’da deri sanayisi bulunmaktadır Bir çok ilde şeker ve çimento fabrikası da bulunmaktadır Malatya ve Erzincan’da dokuma ve iplik fabrikası vardır Keban’da simli kurşun işletmeleri, Divriği’nde Demir-Çelik Fabrikası, Elazığ’da Ferro-Krom Fabrikası vardır

Kahramanmaraş’ta Afşin, Elbistan ve Sivas Kangal’da termik santral bulunmaktadır

NÜFUS VE YERLEŞME:

Nüfusu 2000 sayımına göre 61 milyondur Nüfus yoğunluğu Km2’ye 37 kişidir Bu Türkiye ortalamasının çok altındadır (Türkiye ortalaması Km2’ye 83 kişi) Yoğunluk bakımında en az bölgedir

Yani nüfusu en seyrek bölgemizdir Nüfus çöküntü ovalarında toplanmıştır Toplu yerleşme görülürNüfusun % 48’i kırsal kesimde yaşar ve tarım ve hayvancılıkla uğraşır Nüfus artış hızı %o 14 ile Karadeniz’den sonra en az bölgedir (Türkiye ortalaması %o 1834) Sanayisi çok az olduğu için Karadeniz Bölgesinden sonra en çok göç veren bölgemizdir Malatya, Erzurum ve Elazığ en kalabalık illeridir

TÜRKİYE EKONOMİSİNE KATKISI:

Bölgenin sanayisi ve tarımı geridir Ekonomimize katkısı daha çok hayvancılık alanındadır Hayvan ürünlerinin ekonomimize katkısı % 25’tir

TARİHİ ÖNEMİ:

Erzurum Kongresi bu bölgede yapılmıştır

BÖLGENİN GENEL ÖZELLİKLERİ:

Ø En büyük bölgemizdir Ülkemizin % 21’ini kaplar

Ø Nüfus yönünden 6, yoğunluk yönünden 7 sıradadır

Ø Orman bakımından % 7 ile 6 sıradadır

Ø Ekili-Dikili arazi bakımından % 10 ile sonuncudur

Ø En fazla enleme sahip bölgedir

Ø Sanayisi en geri bölgedir

Ø Ekonomisi ve ülke ekonomisine katkısı hayvancılık alanındadır

Ø Kayısı üretiminde Malatya 1 sıradadır

Ø En zengin yer altı kaynakları Yukarı Fırat Bölümünde yer almaktadır

Ø ‘2000-2200 metre ile en yüksek bölgedir

Ø Göl yönünden zengindir hatta en büyük göle sahiptir (Van Gölü)

Ø En çok göç veren 2 bölgedir

Ø Tarım ürünlerinin en geç olgunlaştığı bölgedir

Ø En soğuk ve kışları en uzun bölgedir

Ø Hidroelektrik üretiminde 1 tüketiminde 7 sıradadır

Ø Günlük ve yıllık sıcaklık farkının en fazla olduğu bölgedir

Ø Turizm gelirleri en az ve ulaşımı en kötü bölgedir

İÇ ANADOLU BÖLGESİ

KONUMU, SINIRLARI VE KOMŞULARI:

Doğu Anadolu’dan sonra 2 büyük bölgemizdir Anadolu Yarımadasının ortasında yer alır GDoğu Anadolu Bölgesi hariç her bölgeyle komşudur Alanı 163057 Km2 dir Ülkemizin % 20’sini kaplar

Nüfusu 2000 sayımına göre 116 milyondur Nüfus yoğunluğu Km2’ye 71 kişidir Bu Türkiye ortalamasının altındadır (Türkiye ortalaması Km2’ye 71 kişi)

BÖLÜMLERİ:

1Konya Bölümü

2Yukarı Sakarya Bölümü

3Orta Kızılırmak Bölümü

4Yukarı Kızılırmak Bölümü

YERYÜZÜ ŞEKİLLERİ:

Dağları: Yer şekilleri sadedir Engebeli arazi fazla olmadığı için arazi ulaşıma uygundur Ortalama Yükselti 800-1000 metredir Bölgenin en yüksek yeri doğu bölümüdür Kıvrım dağları da bu bölümde yer alır Akdağlar, Hınzır Dağları, Tecer Dağları, Yıldız Dağları bu kıvrım dağlarıdır Bölgenin güneyinde volkanik dağlar vardırBunlar Erciyes Dağı (3917 m en yüksek yeri), Melendiz, Hasandağı, Karacadağ, Karadağ’dır

Platoları: Haymana, Cihanbeyli, Obruk, Bozok (Kızılırmak), Yazılıkaya, (Bayat), Uzunyayla platoları vardır

Ovaları: Konya Ovası (Türkiye’nin en büyük ovası), Ereğli, Aksaray, Sakarya, Eskişehir, Ankara, Kayseri ve Develi Ovaları

Akarsuları: Kızılırmak, Sakarya, Porsuk Çayı, Delice Irmağı

Gölleri: Bölgenin güneyinde kapalı havzalar vardır Tuz Gölü (2Büyük Gölümüz), Akşehir, Eber, Ilgın (Çavuşçu), Tuzla, Seyfe, Mogan, Sultan Sazlığı vardır Sakarya Nehri üzerinde Sarıyar ve Gökçekaya; Kızılırmak Nehri üzerinde de Hirfanlı ve Kesikköprü baraj gölleri vardır

İKLİM VE BİTKİ ÖRTÜSÜ:

Bölge dağlarla çevrili olduğu için yazları sıcak ve kurak, kışları soğuk ve kar yağışlıdır Don olayları çok görülür En az yağış alan bölgedir Ortalama yağış 400 mm’dir Bunun en önemli sebebi bölgenin dağlarla çevrili olmasıdır Doğal bitki örtüsü bozkırdır Bölgede özellikle doğudaki dağlık alanlarda ormanlara da rastlanır Orman bakımından % 9 ile 5 sıradadır Akarsu boylarında kavakçılıkta yapılır

TARIMI NE HAYVANCILIK:

Bölgenin ekonomisi tarıma dayanır Ekili-dikili alanlar bakımından Marmara Bölgesinden sonra 2 sırada yer alır (% 27) Çalışan nüfusun büyük bölümü tarımda çalışır Fakat tarımın en önemli sorunu sulama ihtiyacıdır Bölgede en çok üretilen ürün buğdaydır Diğer ürünler şekerpancarı ( şeker fabrikaları bölgede fazladır), Üzüm, Mercimek, Yulaf, Çavdar, Ayçiçeği, Haşhaş, çeşitli meyveler ve sebzelerdir

Bölgede küçükbaş hayvancılık yaygın olarak yapılır Ankara çevresinde tiftik keçisi, Sivas ve Konya çevresinde koyun çok yetiştirilir

YER ALTI ZENGİNLİKLERİ:

Krom: Eskişehir-Mihalıççık, Kayseri ve Sivas Kayatuzu: Kırşehir, Çankırı, Nevşehir, Yozgat Linyit: Sivas-Kangal (Burada bir de termik santralde bulunmaktadır)Demir: Kayseri-Develi, Sivas-Kangal, Ankara-Haymana Toryum: Eskişehir-Sivrihisar Çinko: Konya-Bozkır, Niğde-Bor (Türkiye’de 2 sırada) Lületaşı: Eskişehir (Türkiye’de ve Dünya’da 1) Volfram: Kırıkkale-Keskin, Niğde (Türkiye’de 2 sırada)

ENDÜSTRİSİ:

Sanayi Yukarı Sakarya Bölümünde gelişmiştir

Eskişehir: Lokomotif, besin, motor, çimento, inşaat, malzemeleri, şeker, et deri sanayisi vardır

Ankara: Dokuma, besin, tarım araçları, çimento, alkollü içki, mobilya, selüloz, kağıt, karton, deri ve et sanayisi vardır

Konya: Tarım araçları, besin, motor, çimento, süt ürünleri, inşaat malzemeleri, selüloz, kağıt ve şeker s

Kayseri: Halıcılık, meyve suyu, pamuklu dokuma, pastırma ve sucuk sanayisi

Kırıkkale: Silah sanayi, Orta Anadolu Rafinerisi

Sivas: Besin, Yem, Çimento, demir-çelik, et entegre, demiryolları bakım ve onarım tesisleri vardır

NÜFUSU VE YERLEŞMESİ:

Nüfusu 2000 sayımına göre 116 milyondur Nüfus yoğunluğu Km2’ye 71 kişidir Bu Türkiye ortalamasının altındadır (Türkiye ortalaması Km2’ye 83 kişi) Nüfus artış hızı %o 16’dır (Türkiye ortalaması %o 1834)

Nüfusun % 69’u kentte yaşar (Türkiye ortalaması % 65) Yukarı Sakarya Bölümü en yoğun nüfuslu alandır Nüfus genellikle bölgenin çevresindeki dağ eteklerindeki ovalara yoğunlaşmıştır Ülkemizin başkenti ve 2büyük kenti Ankara bölgede yer almaktadır

TÜRKİYE EKONOMİSİNE KATKISI:

Ekonomisinde tarım hakim faaliyettir Bölge yurdumuzun tahıl ambarıdır Yurdumuzda Buğday (%35), Arpa (%45), Şekerpancarı (%40), Baklagiller (%30), Meyvecilik (%20) oranında yapılır Bölgede Ankara, Eskişehir, Konya, Kayseri, Kırıkkale ve Sivas gibi sanayi kentleri vardır Türkiye Endüstri üretiminin % 15’i bu bölgemizden sağlanmaktadır Bölgenin turizm gelirleri de fazladır

TARİHİ ÖNEMİ:

Sivas Kongresi Sivas kentinde yapılmıştır Ankara’da da ilk TBMM açılmıştır Bu tarihten sonra Milli Mücadelenin merkezi olmuştur

BÖLGENİN GENEL ÖZELLİKLERİ:

Ø En fazla nadasa bırakılan bölgedir

Ø En büyük kapalı havzamız buradadır (Tuz Gölü)

Ø En tuzlu gölümüz %o ile Tuz Gölüdür

Ø Lületaşının tek çıkarıldığı yer Eskişehir’dir

Ø Karstik şekillere en çok rastlanan 2bölgemizdir (Sivas, Çankırı)

Ø İklimden dolayı ker**** en çok kullanılan yapı malzemesidir

Ø Ulaşımı yeryüzü şekilleri sayesinde çok uygundur

Ø En az yağış alan bölgemizdir

Ø Ortalama yükseltisi 1000 metredir En yüksek yeri Erciyes Dağıdır

Ø Küçükbaş hayvan sayısı en fazla olan bölgedir

Ø Nüfus bakımından 2 olmasına rağmen alanı büyük olduğu için yoğunluk azdır

Ø Tek uçak fabrikamız Eskişehir’dedir

Ø Ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayanır

Ø İklimi sert ve karasaldır

Ø Kentleşme oranı düşük, kırsal yerleşme topludur

Ø Yaz kuraklığının erken başlaması sebze üretimini olumsuz yönde etkiler

Ø Bölgede endüstri bitkilerinden şekerpancarı, tahıllardan buğday çok yetiştirilir

Ø En uzun akarsuyumuz Kızılırmak nehrinin büyük kısmı bölgededir