Türkiye?De Rüzgarlarin Oluşturduğu Şekiller

**Prof. Dr. Sinsi** · 10-09-2012

Ülkemizde rüzgarlar genelde bitki örtüsünün yağış olduğu İç Anadolu

G

Doğu Anadolu ve d

Anadolu bölgeleri ile delta ovalarında aşındırma ve biriktirme yaparak etkili olurlar

Aşındırma şekilleri:

Mantarkaya: Rüzgarlar belli bir yöne doğru hareket ederken önüne çıkan kayaların alt kısımları içindeki toz parçalarının da etkisiyle aşındırır

Böylece mantara benzeyen şekiller oluşur

Bunlara mantarkaya denir

Kumullar: Rüzgarlar aşındığı maddeleri hızının azaldığı yere kadar taşır

Hızın azaldığı yerlerde biriktirir

Bunlara kumul denir

ülkemizde kumullara Çukurova Deltasında Sakarya Ovasında Antalya-Serik arasında rastlanır

TÜRKİYE?DE DALGA VE AKINTILARIN OLUŞTURDUĞU ŞEKİLLER:

Kıyı bölgelerimizde dalga ve akıntılar aşındırma ve biriktirme yaparlar

Genelde dik kıyıların bulunduğu yerlerde aşındırma yaparken sığ kıyılarda biriktirme yaparlar

Aşındırma şekilleri:

FALEZ: Buna Yalıyar?da denmektir

Dalgalar dik kıyıların alt kısımlarını aşındırırlar

Zamanla üst kısımları çöker

Böylece falezler oluşur

Falez ler ülkemizde en fazla Karadeniz ve Akdeniz kıyılarında görülürler

Karadeniz?de Ordu-Sarp-Sinop-Ereğli Cide-İnebolu arasında görülür

Marmara bölgesinde; yarımadaların burun kesimlerinde özellikle

Biga yarımadasında Edremit Körfezi kıyılarında Foça Çeşme Datça ve Bodrum?da

Akdeniz bölgesinde; Antalya civarında Alanya-Gazipaşa Mersin-Silifke arasında dik falezler görülür

Biriktirme şekilleri:

PLAJLAR (KUMSALLAR): Derin olmayan kıyılarda dalgaların ileri geri hareketi ve kumların birikmesi sonucunda oluşmaktadır

Genelde deltaların önünde geniş plajlar oluşur

KIYI OKU: Kıyı önünde birikme sonucunda oluşan ve denize doğru çıkıntı yapan şekillere denir

LAGÜN (DENİZ KULAĞI): Koy ve körfezlerin önünün kıyı okları ile kapanması sonucu oluşurlar

B ve K çekmece gölleri Çukurova?da Karataş gölü lagünlere örnektir

TOMBOLO: Kıyıya yakın bir adanın kıyı setleri ile ana karaya bağlanmaları sonucu tombolo oluşur

Örnek: Kapıdağ yarımadası

TÜRKİYE?DE YER GÖÇMELERİ VE YER KAYMALARI:

Doğal dengesi bozulmuş eğimli yamaçlarda oluşan yer göçme ve kaymalarına kütle hareketleri denir

HEYELAN;

Toprakla birlikte anakayanın da yamaçlar boyunca hareket etmesidir

Heyelanı oluşturan en önemli faktörler;

- Tabaların eğimi ve doğrultusu

- Yağış ( Su)

- Kaya ve toprağın cinsidir

Türkiye?de heyelan olayı en fazla Karadeniz bölgesinde görülür

Sebebi; eğimin fazla olması yağışın fazlalığı ve killi toprakların yaygınlığıdır

Örnek: Trabzon?da Çatak heyelanında 64 kişi ölmüştür

Ayrıca: Tuz ve jips içeren bazı tortul tabakaların bulunduğu yerlerde de heyelan görülebilir

Ör: Oltu İspir Su şehri dolaylarında görülür

Heyelan set gölü: Heyelandan kopan parçaların bir akarsu vadisinin önünü kapatması sonucu oluşan göllere denir

Örnek: Tortum Gülü Zinav gölü Abant gölü Yedigöller ve Sülüklü göl