Dünyadaki Başlıca Büyük Denizler

**Prof. Dr. Sinsi** · 10-09-2012

Dünyadaki Başlıca Büyük Denizler

Büyük Okyanus(Pasifik Okyanusu): Amerika ve Asya kıtaları arasında bulunan dünyanın en büyük okyanusudur

İsmini İspanya krallığı adına Dünya'yı dolaşan Portekizli denizci Ferdinand MAGELLAN vermiştir

MAGELLAN günler süren zorlu ve fırtınalı şartlar altında adını verdiği Magellan Boğazından geçip bu okyanusa açıldığında fırtınaların dinmesinden ve kendisini sakin suların karşılamasından dolayı Portekizcede "sakin" anlamına gelen "Pasifico" kelimesinden yola çıkarak okyanusa bu ismi vermiştir

179

7 milyon kilometrekare yüzölçümüne sahip olan bu okyanus neredeyse Atlas Okyanusu ve Hint Okyanusu'nun toplamı kadardır

Kapladığı alan dünyadaki toplam karaların alanından biraz daha büyüktür

En derin yeri 11

034 metre ile Mariana Çukuru olup burası aynı zamanda Dünya'daki en derin noktadır

Atlas Okyanusu (Atlantik): Büyük Okyanus'tan sonraki en büyük ikinci okyanustur

Bir zamanlar tek parça olan ata kıtanın bölünmesiyle oluşmuş olup Avrupa ve Afrika'yı Amerika Kıtası 'ndan ayırır

Yan denizleri ile birlikte (Akdeniz Kuzey Denizi ve Baltık Denizi) 1062 Mil

km² alana sahip olup yeryüzünün beşte birini kaplar

3314 metre ortalama derinliği bulunan okyanusun en derin noktası Porto Riko Çukuru?dur

Hint Okyanusu: Kuzeyde Asya batıda Afrika ve Arabistan Yarımadası doğuda Malezya Yarımadası Sunda Adaları ve Okyanusya tarafından çevrilen dünyanın üçüncü büyük okyanusudur

Dünya sularının %20'sini kapsar

Afrika'dan Avustralya'ya kadar okyanusun genişliği 10

000 kilometre kadardır

Bu alanda yaklaşık olarak 73

566

000 km² yer kaplar

Hint Okyanusu :Asya batıda Afrika ve Arabistan Yarımadası doğuda Malezya Yarımadası Sunda Adaları ve Okyanusya tarafından çevrilen dünyanın üçüncü büyük okyanusudur

Agulhas Burnu'nun güneyinde 20° doğu boylamının geçtiği yerde Atlas Okyanusu'ndan; 147° doğu boylamının geçtiği yerde de Pasifik Okyanusu'ndan ayrılır

En kuzeyde Basra Körfezi'nde 30° enlemine kadar uzanırünya sularının %20'sini kapsar

Afrika'dan Avustralya'ya kadar okyanusun genişliği 10

000 kilometre kadardır

Bu alanda yaklaşık olarak 73

566

000 km² yer kaplar

Hacminin yaklaşık olarak 292

131

000 km³ olduğu tahmin edilmektedir

Arktik Okyanusu: Asya Avrupa ve Kuzey Amerika'nın kuzeylerinde yer alan Kuzey Kutubu'nu kapsayan buzlarla kaplı bir okyanustur

Uluslararası Hidrografi Örgütü (IHO) tarafından okyanus olarak kabul edilmektedir (Arctic Ocean)

Yüzölçümü 14

090

000 km² olan devasa bir alandır

Diğer okyanuslara göre sığ olup en derin noktası 4

665 m ortalama derinlik 1

038 m'dir

Rusya ABD KanadaGrönland Norveç ile kıyıları vardır

Akdeniz :Atlas Okyanusu'na bağlı kuzeyinde Avrupa güneyinde Afrika doğusunda Asya kıtaları bulunan deniz

2

5 milyon km² bir alan kaplayan deniz Cebelitarık Boğazı ile Atlas Okyanusu'ndan Süveyş Kanalı ile de Kızıldeniz'den ayrılır

Karayip Denizi :Meksika Körfezi'nin güneydoğusunda Atlas Okyanusu'nun uzantısı olan bir denizdir

2

754

000 km²lik yüzölçümüyle Karayip Denizi dünyanın en geniş tuzlu su denizlerinden biridir

Denizin en derin noktası Küba ile Jamaika arasında olup derinlik 7

686 metredir

Karayip kıyıları birçok koy ve körfeze sahiptir

Honduras Venezuela ve Darien Körfezi bunlardan en önemlileridir

Güney Çin Denizi :Çin'in güneyinde bir kapalı deniz

Büyük Okyanus'a bağlıdır

Sınırlarını batıdan Malakka Boğazı doğudan Tayvan Boğazı çizer

Malakka Boğazı ile Büyük Okyanus'dan ayrılır

Bering Denizi : Kuzey Büyük Okyanus'undan Alaska Yarımadası ve Aleutian Adaları'nın ayırdığı büyük su kütlesi

İki milyon km² yüzölçümüne sahiptir

Doğusunda ve kuzeydoğusunda Alaska batısında Sibirya ve Kamçatka Yarımadası güneyinde Alaska Yarımadası ve Aleutian Adaları ile çevrilidir

Kuzeyindeki Bering Boğazı vasıtasıyla Kuzey Buz Denizi'ndeki Çukçi Denizi'nden ayrılır

İsmini kaşifi Danimarka'lı seyrüseferci Vitus Bering'den almıştır

Bering denizi ekosistem kaynaklarını "Donut Hole" de uluslararası sularda olduğu kadar ABD ve Rusya'nın yetki nüfusunu da ihtiva eder

Birbirini etkileyen akımlar arasında Buz denizi ve havadinçkuvvetlienerjik ve üretici ekosistem yaratır

Meksika Körfezi :Kuzey Amerika kıtası tarafından neredeyse tamamen kapatılmış büyük bir su kütlesidir

Körfezin doğu kuzey ve kuzeybatı kıyılarında Amerika Birleşik Devletleri bulunur

Güneybatı ve güney kıyılarında ise Meksika vardır

Meksika körfezi Atlantik Okyanusu'na Amerika ve Küba arasındaki Florida boğazlarıyla ve Karayip Deniziyle de Meksika ve Küba arasındaki Yucatan Kanalıyla bağlanır

Okhotsk Denizi Rusça : Охо́тское мо́ре) Büyük Okyanus'un bir uzantısıdır Avrupa'lılar tarafından ilk keşfi Rus kâşifler Ivan Moskvitin ve Vassili Poyarkov tarafından olmuştur

Okhotsk Denizi Soğuk Savaş boyuncada İngiliz donanmasının bir çok başarı kazandığı bir yerdir

Doğu Çin Denizi : Çin ve Kore kıyılarında Ryukyu ve Kyushu Adaları ile Pasifik Okyanusu'ndan ayrılan Büyük Okyanus'unun bir kolu

1249000 km² lik yüzölçümüne sahip olan deniz Çince'de Doğu Denizi olarak adlandırılır

Deniz doğuda Büyük Okyanus kuzeyde Güney Kore güneyde Tayvan ve batıda Çin ana toprakları ile çevrilidir

Yangtze Nehri denize dökülen en önemli akarsudur

Denizin en önemli adası Tong Adası olup su altında pek çok resif bulunur

Denizin ekonomik kullanım hakkı içinde Çin Japonya ve Güney Kore arasında bir takım anlaşmazlıklar vardır

Çin ve Japonya arasındaki anlaşmazlıklar Çin'in varlığını keşfettiği doğalgazın kullanım hakkından kaynaklanır

Çin ve Güney Kore arasındaki anşalmazlık ise Güney Kore'nin üzerine bir doğal araştırma istasyonu kurduğu Socotra Kayalıkları'dır

Hudson Körfezi :1230000 km²lik alanı ile geniş bir yer kaplayan Ontario Quebec Saskatchewan Alberta Manitoba Minnesota ve Nunavut şehirlerinin kıyısında bulunduğu Atlas Okyanusu'nun bir uzantısıdır

Körfezin ismi 1610 yılında bir gemi seyahati sırasında onu bulan Henry Hudson'ın adından gelmektedir

Hudson Körfezi'nin tuzluluk oranı dünya okyanuslarından daha düşüktür bunun sebebi körfezin yılın büyük bir bölümü buzullarla kaplı olması ve bir çok tatlısu ırmağının sularını buraya dökmesinden kaynaklanır

Körfez içerisinde birçok ada vardır körfezdeki çoğu ada Nunavut şehrine bağlıdır

Tanınmış bir grup ada is Belcher Adaları olarak adlandırılır

Japon Denizi :Büyük Okyanus'unun batıdaki bir uzantısıdır

Japonya Rusya ve Kore tarafından kuşatılmış ve etrafı neredeyse tamamen karalar ile çevrilidir

Akdeniz gibi küçük bağlantılar ile okyanusa açılır

Japon Deniz'ni Büyük Okyanus'unda bağlayan 5 küçük boğaz vardır

En derin noktası 3742 metredir

Ortalama derinlik ise 1752 metre olup yüzölçümü 978000 km²dir

Balıkçılık açısından denizin Japonya ve Kore için büyük önemi vardır

Kıyısı olan 4 farklı ülkenin verdiği 4 farlı ismi vardır :

* Japonya 日本海 / にほんかい (Nihonkai)

* Kuzey Kore 朝鮮東海 / 조선동해 (Coseon Donghae)

* Güney Kore 東海 / 동해 (Donghae)

* Rusya Япо́нское мо́ре (Yaponskoye more)

Andaman Denizi :Hint Okyanusu'nda Andaman ve Nicobar Adaları adalarının doğu kıyılarıyla Myanmar ve Tayland'ın batı kıyıları arasındadır

Güneyinde Endonezya'nın Sumatra adası bulunur

Kabaca doğudan - batıya 650 kilometre genişliğinde kuzeyden güneye 1

200 kilometre uzunluğundadır

Yüzölçümü yaklaşık 797

700 kilometrekaredir

En derin noktası 3

777 metre olan denizde ortalama derinlik 870 metredir

Kuzey Denizi :İngiltere ile Avrupa kıtasıarasındaki deniz

Atlantik Okyanusu'nun kuzey-doğu uzantısıdır

Kuzey Denizi'ni Büyük Britanya Adası Shetland ve Orkney Adaları ile Avrupa yakasında Danimarka Hollanda Belçika Almanya Fransa?nın bir kısmı çevirmiştir

Kızıldeniz : Afrika ile Asya (Arap Yarımadası) arasında yer alan Hint Okyanusu'na bağlı bir denizdir

Uzunluğu 2000 km

civarı olup bazı kaynaklarda 1900 km

veya 2350 km

diye geçmektedir

Kuzeyde Mısır'daki Süveyş Kanalı ile doğal olmayan yoldan Akdeniz'e bağlanmıştır; güneyde ise Arap Yarımadası ucunda Babü'l Mendep (Bab el Mendeb) boğazı ile Hint Okyanusu'na bağlanır

Kızıldeniz kuzeyde Sina Yarımadası ile ikiye ayrılır; kuzeydoğuya doğru Akabe Körfezi kuzeybatıda ise Süveyş Körfezi vardır

Kızıldeniz'in isminin mevsimlik olarak coğalma patlaması yasayan Trichodesmium erythraeum adlı alg türlerden kaynaklanır ayrıca etrafındaki kıyılarda yer alan mineral bakımından zengin kızıl renkli dağlardan doğmuş olabileceği tahmin edilen bazı düşüncelerdendir

Denizaltı yaşamına ve üremeye elverişli sıcaklığa sahip olduğundan çok sayıda deniz canlısı barındırmaktadır

bunun sebebi ise zemindeki buyuk sırtda olusan yarık kısmın yeraltından gelen magma ile dolmasıdır

Bu lavlar cok fazla 1

üretici konumunda bulunan bitkisel planktonlar icin besin kaynagı oluşturmaktadır

Tuzluluk %040 ile oldukça yüksektir

Baltık Denizi : Kuzey Avrupa'da 53° ile 66° kuzey enlemleri ve 20° ile 26° doğu boylamları arasında yer alır

Kuzeyinde Botni Körfezi yeralır

Baltık Denizi Beyaz Deniz'e Beyaz Deniz Kanalı ve Kuzey Buz Denizi'ne Kiel Kanalı ile bağlanmıştır

Rusya'nın St

Petersburg şehrine kıyısı vardır kış aylarında donan bu deniz üzerinde yürümek hatta araba sürmek mümkündür

10-09-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Dünyadaki Başlıca Büyük Denizler Dünyadaki Başlıca Büyük Denizler Büyük Okyanus(Pasifik Okyanusu): Amerika ve Asya kıtaları arasında bulunan dünyanın en büyük okyanusudur İsmini İspanya krallığı adına Dünya'yı dolaşan Portekizli denizci Ferdinand MAGELLAN vermiştir MAGELLAN günler süren zorlu ve fırtınalı şartlar altında adını verdiği Magellan Boğazından geçip bu okyanusa açıldığında fırtınaların dinmesinden ve kendisini sakin suların karşılamasından dolayı Portekizcede "sakin" anlamına gelen "Pasifico" kelimesinden yola çıkarak okyanusa bu ismi vermiştir 1797 milyon kilometrekare yüzölçümüne sahip olan bu okyanus neredeyse Atlas Okyanusu ve Hint Okyanusu'nun toplamı kadardır Kapladığı alan dünyadaki toplam karaların alanından biraz daha büyüktür En derin yeri 11034 metre ile Mariana Çukuru olup burası aynı zamanda Dünya'daki en derin noktadır Atlas Okyanusu (Atlantik): Büyük Okyanus'tan sonraki en büyük ikinci okyanustur Bir zamanlar tek parça olan ata kıtanın bölünmesiyle oluşmuş olup Avrupa ve Afrika'yı Amerika Kıtası 'ndan ayırır Yan denizleri ile birlikte (Akdeniz Kuzey Denizi ve Baltık Denizi) 1062 Mil km² alana sahip olup yeryüzünün beşte birini kaplar 3314 metre ortalama derinliği bulunan okyanusun en derin noktası Porto Riko Çukuru?dur Hint Okyanusu: Kuzeyde Asya batıda Afrika ve Arabistan Yarımadası doğuda Malezya Yarımadası Sunda Adaları ve Okyanusya tarafından çevrilen dünyanın üçüncü büyük okyanusudur Dünya sularının %20'sini kapsar Afrika'dan Avustralya'ya kadar okyanusun genişliği 10000 kilometre kadardır Bu alanda yaklaşık olarak 73566000 km² yer kaplar Hint Okyanusu :Asya batıda Afrika ve Arabistan Yarımadası doğuda Malezya Yarımadası Sunda Adaları ve Okyanusya tarafından çevrilen dünyanın üçüncü büyük okyanusudur Agulhas Burnu'nun güneyinde 20° doğu boylamının geçtiği yerde Atlas Okyanusu'ndan; 147° doğu boylamının geçtiği yerde de Pasifik Okyanusu'ndan ayrılır En kuzeyde Basra Körfezi'nde 30° enlemine kadar uzanırünya sularının %20'sini kapsar Afrika'dan Avustralya'ya kadar okyanusun genişliği 10000 kilometre kadardır Bu alanda yaklaşık olarak 73566000 km² yer kaplar Hacminin yaklaşık olarak 292131000 km³ olduğu tahmin edilmektedir Arktik Okyanusu: Asya Avrupa ve Kuzey Amerika'nın kuzeylerinde yer alan Kuzey Kutubu'nu kapsayan buzlarla kaplı bir okyanustur Uluslararası Hidrografi Örgütü (IHO) tarafından okyanus olarak kabul edilmektedir (Arctic Ocean) Yüzölçümü 14090000 km² olan devasa bir alandır Diğer okyanuslara göre sığ olup en derin noktası 4665 m ortalama derinlik 1038 m'dir Rusya ABD KanadaGrönland Norveç ile kıyıları vardır Akdeniz :Atlas Okyanusu'na bağlı kuzeyinde Avrupa güneyinde Afrika doğusunda Asya kıtaları bulunan deniz 25 milyon km² bir alan kaplayan deniz Cebelitarık Boğazı ile Atlas Okyanusu'ndan Süveyş Kanalı ile de Kızıldeniz'den ayrılır Karayip Denizi :Meksika Körfezi'nin güneydoğusunda Atlas Okyanusu'nun uzantısı olan bir denizdir 2754000 km²lik yüzölçümüyle Karayip Denizi dünyanın en geniş tuzlu su denizlerinden biridir Denizin en derin noktası Küba ile Jamaika arasında olup derinlik 7686 metredir Karayip kıyıları birçok koy ve körfeze sahiptir Honduras Venezuela ve Darien Körfezi bunlardan en önemlileridir Güney Çin Denizi :Çin'in güneyinde bir kapalı deniz Büyük Okyanus'a bağlıdır Sınırlarını batıdan Malakka Boğazı doğudan Tayvan Boğazı çizer Malakka Boğazı ile Büyük Okyanus'dan ayrılır Bering Denizi : Kuzey Büyük Okyanus'undan Alaska Yarımadası ve Aleutian Adaları'nın ayırdığı büyük su kütlesi İki milyon km² yüzölçümüne sahiptir Doğusunda ve kuzeydoğusunda Alaska batısında Sibirya ve Kamçatka Yarımadası güneyinde Alaska Yarımadası ve Aleutian Adaları ile çevrilidir Kuzeyindeki Bering Boğazı vasıtasıyla Kuzey Buz Denizi'ndeki Çukçi Denizi'nden ayrılır İsmini kaşifi Danimarka'lı seyrüseferci Vitus Bering'den almıştır Bering denizi ekosistem kaynaklarını "Donut Hole" de uluslararası sularda olduğu kadar ABD ve Rusya'nın yetki nüfusunu da ihtiva eder Birbirini etkileyen akımlar arasında Buz denizi ve havadinçkuvvetlienerjik ve üretici ekosistem yaratır Meksika Körfezi :Kuzey Amerika kıtası tarafından neredeyse tamamen kapatılmış büyük bir su kütlesidir Körfezin doğu kuzey ve kuzeybatı kıyılarında Amerika Birleşik Devletleri bulunur Güneybatı ve güney kıyılarında ise Meksika vardır Meksika körfezi Atlantik Okyanusu'na Amerika ve Küba arasındaki Florida boğazlarıyla ve Karayip Deniziyle de Meksika ve Küba arasındaki Yucatan Kanalıyla bağlanır Okhotsk Denizi Rusça : Охо́тское мо́ре) Büyük Okyanus'un bir uzantısıdır Avrupa'lılar tarafından ilk keşfi Rus kâşifler Ivan Moskvitin ve Vassili Poyarkov tarafından olmuştur Okhotsk Denizi Soğuk Savaş boyuncada İngiliz donanmasının bir çok başarı kazandığı bir yerdir Doğu Çin Denizi : Çin ve Kore kıyılarında Ryukyu ve Kyushu Adaları ile Pasifik Okyanusu'ndan ayrılan Büyük Okyanus'unun bir kolu 1249000 km² lik yüzölçümüne sahip olan deniz Çince'de Doğu Denizi olarak adlandırılır Deniz doğuda Büyük Okyanus kuzeyde Güney Kore güneyde Tayvan ve batıda Çin ana toprakları ile çevrilidir Yangtze Nehri denize dökülen en önemli akarsudur Denizin en önemli adası Tong Adası olup su altında pek çok resif bulunur Denizin ekonomik kullanım hakkı içinde Çin Japonya ve Güney Kore arasında bir takım anlaşmazlıklar vardır Çin ve Japonya arasındaki anlaşmazlıklar Çin'in varlığını keşfettiği doğalgazın kullanım hakkından kaynaklanır Çin ve Güney Kore arasındaki anşalmazlık ise Güney Kore'nin üzerine bir doğal araştırma istasyonu kurduğu Socotra Kayalıkları'dır Hudson Körfezi :1230000 km²lik alanı ile geniş bir yer kaplayan Ontario Quebec Saskatchewan Alberta Manitoba Minnesota ve Nunavut şehirlerinin kıyısında bulunduğu Atlas Okyanusu'nun bir uzantısıdır Körfezin ismi 1610 yılında bir gemi seyahati sırasında onu bulan Henry Hudson'ın adından gelmektedir Hudson Körfezi'nin tuzluluk oranı dünya okyanuslarından daha düşüktür bunun sebebi körfezin yılın büyük bir bölümü buzullarla kaplı olması ve bir çok tatlısu ırmağının sularını buraya dökmesinden kaynaklanır Körfez içerisinde birçok ada vardır körfezdeki çoğu ada Nunavut şehrine bağlıdır Tanınmış bir grup ada is Belcher Adaları olarak adlandırılır Japon Denizi :Büyük Okyanus'unun batıdaki bir uzantısıdır Japonya Rusya ve Kore tarafından kuşatılmış ve etrafı neredeyse tamamen karalar ile çevrilidir Akdeniz gibi küçük bağlantılar ile okyanusa açılır Japon Deniz'ni Büyük Okyanus'unda bağlayan 5 küçük boğaz vardır En derin noktası 3742 metredir Ortalama derinlik ise 1752 metre olup yüzölçümü 978000 km²dir Balıkçılık açısından denizin Japonya ve Kore için büyük önemi vardır Kıyısı olan 4 farklı ülkenin verdiği 4 farlı ismi vardır : * Japonya 日本海 / にほんかい (Nihonkai) * Kuzey Kore 朝鮮東海 / 조선동해 (Coseon Donghae) * Güney Kore 東海 / 동해 (Donghae) * Rusya Япо́нское мо́ре (Yaponskoye more) Andaman Denizi :Hint Okyanusu'nda Andaman ve Nicobar Adaları adalarının doğu kıyılarıyla Myanmar ve Tayland'ın batı kıyıları arasındadır Güneyinde Endonezya'nın Sumatra adası bulunur Kabaca doğudan - batıya 650 kilometre genişliğinde kuzeyden güneye 1200 kilometre uzunluğundadır Yüzölçümü yaklaşık 797700 kilometrekaredir En derin noktası 3777 metre olan denizde ortalama derinlik 870 metredir Kuzey Denizi :İngiltere ile Avrupa kıtasıarasındaki deniz Atlantik Okyanusu'nun kuzey-doğu uzantısıdır Kuzey Denizi'ni Büyük Britanya Adası Shetland ve Orkney Adaları ile Avrupa yakasında Danimarka Hollanda Belçika Almanya Fransa?nın bir kısmı çevirmiştir Kızıldeniz : Afrika ile Asya (Arap Yarımadası) arasında yer alan Hint Okyanusu'na bağlı bir denizdir Uzunluğu 2000 km civarı olup bazı kaynaklarda 1900 km veya 2350 km diye geçmektedir Kuzeyde Mısır'daki Süveyş Kanalı ile doğal olmayan yoldan Akdeniz'e bağlanmıştır; güneyde ise Arap Yarımadası ucunda Babü'l Mendep (Bab el Mendeb) boğazı ile Hint Okyanusu'na bağlanır Kızıldeniz kuzeyde Sina Yarımadası ile ikiye ayrılır; kuzeydoğuya doğru Akabe Körfezi kuzeybatıda ise Süveyş Körfezi vardır Kızıldeniz'in isminin mevsimlik olarak coğalma patlaması yasayan Trichodesmium erythraeum adlı alg türlerden kaynaklanır ayrıca etrafındaki kıyılarda yer alan mineral bakımından zengin kızıl renkli dağlardan doğmuş olabileceği tahmin edilen bazı düşüncelerdendir Denizaltı yaşamına ve üremeye elverişli sıcaklığa sahip olduğundan çok sayıda deniz canlısı barındırmaktadır bunun sebebi ise zemindeki buyuk sırtda olusan yarık kısmın yeraltından gelen magma ile dolmasıdır Bu lavlar cok fazla 1üretici konumunda bulunan bitkisel planktonlar icin besin kaynagı oluşturmaktadır Tuzluluk %040 ile oldukça yüksektir Baltık Denizi : Kuzey Avrupa'da 53° ile 66° kuzey enlemleri ve 20° ile 26° doğu boylamları arasında yer alır Kuzeyinde Botni Körfezi yeralır Baltık Denizi Beyaz Deniz'e Beyaz Deniz Kanalı ve Kuzey Buz Denizi'ne Kiel Kanalı ile bağlanmıştır Rusya'nın St Petersburg şehrine kıyısı vardır kış aylarında donan bu deniz üzerinde yürümek hatta araba sürmek mümkündür