Bilim Ve Bilimsel Metod

BİLİM: Tarafsız gözlem ve deneylerle geliştirilen, yeniliklere açık olan düzenli bilgilerin birikimidir

Bilimin amacı; gözlenmiş olayları açıklamak, olaylar arasındaki bağıntıları kurarak genel sonuçlara ulaşmaktır

GÖZLEM: Bütün bilimler gözlemle başlar Bu nedenle Bilimsel metodun ilk basamağı gözlemdir Gözlemler iki gruba ayrılır

A - NİTEL GÖZLEMLER: Duyu organlarımızla yapılan, ölçme aracı kullanılmayan, kişiden kişiye değişen gözlemlerdir
Örnek: Su çok sıcak, çok uzun yol vb

B - NİCEL GÖZLEMLER: Araç gereç kullanılarak yapılan, kişiden kişiye değişmeyen gözlemlerdir

Örnek: Hava 28°C, Bitkide boyca büyüme 10 cm gibi

VERİ: Aynı koşullarda tekrarlanırsa, aynı sonuçları veren probleme ait gerçeklerdir

HİPOTEZ: Problem için ileri sürülen geçici çözümlerdir
İyi bir hipotez şu özellikleri taşımalıdır:
1- Deney ve gözlemlere açık olmalı
2- Yeni bulunan gerçeklerle daha güçlenmeli
3- Olaylar arasında ilişki kurabilmeli
4- Eldeki verilerle güçlenmeli
5- Araştırılabilir denenebilir özellikte olmalı

TAHMİN: “Eğer hipotez doğru ise dır” şeklindeki ifadelerdir

KONTROLLÜ DENEY: Bir deneyde bir faktörün dişinda tüm faktörler sabit tutularak, degişen faktörün deneye etkisinin ortaya konmasidir
Kontrollü deneyin temel özelligi basit ve tekrarlanabilir olmasidir

TEORI: Yeni bulgularla sürekli desteklenen hipotezlerdir

KANUN: Teori zaman içerisinde ayni sonuçlarla tekrarlanir ve çürütülemezse evrensel bir gerçeklilik kazanir Buna kanun denir

BILIM ADAMININ ÖZELLIKLERI
Iyi bir bilim adami;
1- Sabirlidir
2- Tarafsizdir
3- Şüphecidir
4- Eldeki verileri iyi degerlendirmelidir

BILIMSEL PROBLEM VE ÇÖZÜM AŞAMALARI
Gözlem yapildiktan sonra bilimsel metodun ikinci aşamasi problem bulmaktir Bu probleme bilimsel kimlik kazandiran ögeler, bireysel olmamasi, deneylere ve gözlemlere açik olmasi, yeni bilimsel problemlere imkan tanimasidir

Bilimsel bir problemin çözüm aşamalari şunlardir:

1- Problemi belirlemek
2- Problemle ilgili verileri toplamak
3- Hipotez kurmak
4- Hipoteze dayali tahminlerde bulunmak
5- Kontrollü deneyler yapmak
6- Kontrollü deney ve gözlemler hipotezi dogruluyorsa
7- Teori halini alir
8- Teori evrensel bir gerçekse kanun olur

Not: Kontrollü deney ve gözlemler hipotezi desteklemiyorsa yeni bir hipotez kurulur

ÖRNEK:

Aşagidakilerden dördü dogrulugu kolaylikla denetlenebilen, bir tanesi bu gözlemlere dayanarak ulaşilabilen bir sonuç niteligindedir Bu sonuç hangisidir? (1982/ÖSS)

A) Yükseklerde yaşayan memelilerin nabizlari daha hizlidir
B) Yükseklerde yaşayan memelilerin kaninda daha fazla alyuvar vardir
C) Yükseklerde yaşayan memeliler daha çok oksijene ihtiyaç duyarlar
D) Yükseklerde yaşayan memeliler daha *** soluk alip verirler
E) Yükseklerde yaşayan memelilerin kan basinçlari daha fazladir

ÇÖZÜM:

Yükseklik arttikça yerçekimi ve oksijen azalir buna bagli olarak kanbasinci, soluk alişi ve O2 taşiyan alyuvar sayisi artar Tüm bu degişmeler O2 den yararlanmaya yöneliktir
Cevap C’dir

ÖRNEK:

Karıncalarda, döllenmiş yumurtalardan oluşan larvaların farklı beslenmesine bağlı olarak kraliçe ya da işçi bireyler gelişir
Yukarıdaki olay, türlerin bireyleri arasındaki farklılaşmalara neden olan bir duruma örnektir
Aşağıdakilerden hangisi aynı duruma ait bir örnek değildir? (1993 / ÖSS)

A) İstiridyelerin yapıştığı yere bağlı olarak değişik kabuk şekilleri kazanması
B) Bir ortamda, bir tek bireyden üreyen terliksi hayvanların boylarının birbirinden farklı olması
C) Çuha çiçeğinin düşük sıcaklıkta yetiştirildiğinde kırmızı, sıcakta yetiştirildiğinde beyaz olması
D) Düşük sıcaklıkta yetiştirilen sirke sineklerinde yavruların düz kanatlı, yüksek sıcaklıkta yetiştirilenlerde ise kıvrık kanatlı olması
E) Bukelemunun, üzerinde bulunduğunun rengine göre renk değiştirmesi

ÇÖZÜM:

Bukalemunun renk değiştirmesi kalıtsal bir yetenektir Diğer seçeneklerde verilenler soru kökünde verilen gibi çevre koşullarının etkisi sonucu oluşmaktadır
Cevap E’dir