Ördek Ve Kaz Yetiştiriciliği

**Prof. Dr. Sinsi** · 10-07-2012

4 KAZ YUMURTALARININ KULUÇKASI

Tavuk yumurtalarına göre kaz yumurtalarının daha uzun bir kuluçka süresine ihtiyaçları vardır Kuluçka süresi ortalama olarak 29-31gün arasında değişmektedir Hafif cüsseli Çin kazının 28-30 gün, ağır cüsseli Emden ve Toulouse kazının 33-35 gün arasında değişen kuluçka süreleri vardır (Hamre 1980, Ensminger 1992, Feltwell 1992)

Kaz yumurtalarının kuluçkası diğer kanatlı türlerinden bazı farklılıklar gösterir Bu konu bir başka seminerin konusu olarak ele alınmıştır

?Kazlarda dölverimi ve kuluçka randımanı? semineri

5 KAZ CİVCİVLERİNİN VE PALAZLARININ BAKIMI

51 Civcivler

Kaz civcivlerinin bakımı için özel bir ana makinasına veya ısıtma alanına gerek yoktur Herhangi bir yer, eğer kuruysa iyi bir aydınlatma ve havalandırma uygulanarak küçük bir sürü için yetiştirme alanı olarak kullanılabilir İlk günlerde yetiştirme alanı olarak kullanılan yerlerden köpek, kedi ve ratlar uzak tutulmalıdır Ayrıca ana makinesi olarak kullanılan yer temiz ve kuru olmalıdır Mümkünse altlık günlük değiştirilmelidir (Ensminger 1992, Nowland 1997)

Kaz civcivlerinin bulunduğu yerin taban seviyesindeki ısı 85-90 °F olmalıdır Civcivler büyüdükçe ısı 70 °F?ye inene kadar her hafta 5-10 °F azaltılır Kaz civcivlerinin davranışları da diğer kanatlı civcivlerinde olduğu bulundukları yerin ısı konusunda bir fikir verir Bulundukları yer soğuksa ısı kaynağının altında birbirlerine sokulurlar ya da fazla sıcaksa ısı kaynağından uzakta toplanırlar Yüksek ısı daha yavaş tüylenme ve geç büyümeye neden olur (Hamre 1980, Graves 1985, Geiger ve Biellier 1993)

Kaz civcivlerine başlangıçta gerekli olan ısı tavuk civcivlerinden daha azdır ve daha erken yaşlarda ısı uygulamasından vazgeçilebilir Ana makinesinde uygulanan işlemler tavuk civcivlerinde uygulananlarla aynıdır İki haftalık yaştaki kaz civcivleri ılık havalarda açık havaya çıkarılabilirler Bu arada hayvanlara yağmur yağdığı zaman saklanabilmeleri yada kümese dönmeleri öğretilene kadar dikkat etmek gereklidir Kazların üşümelerini önlemek için barınaklar kuru tutulmalıdır Üşümeleri halinde hayvanlarda kümeleşme görülür ve bu durum boğulmalara neden olabilir Ayrıca civcivler kısmen tüyleninceye kadar ıslak şartlara adapte olamadıkları için 2 haftalık yaşa kadar yüzmelerine fırsat verilmemelidir Üç günlük yaştan sonra civcivler otlamaya alıştırılmalıdır (Parkhurst ve Mountney 1987, Ensminger 1992, Nowland 1997)

Kaz civcivleri dışarı çıktıklarında yetişkin kazlarda uzaklaştırılmaları tercih edilir Civcivler yumurtadan çıktıktan sonra Moskova ördekleri ya da gurk tavuklar tarafından büyütülebilir Bu durumda bir tavuk 4-6 kaz civcivine kadar bakabilir Ilık havalarda tavuklar sadece 10-14 gün için kaz civcivlerine annelik ederler (Ensminger 1992, Nowland 1997)

Yetiştirme periyodu boyunca 100 kaz palazı için 40 m2?lik iyi bir mera alanı yeterlidir Bu dönemde bol gölgelik ve yeterli miktarda temiz içme suyu sağlanmalıdır Tablo 2?de yaşa bağlı olarak her m2?ye barındırılacak palaz sayısı gösterilmektedir (Nowland 1997)

Tablo 2 Çeşitli yaştaki kazlara düşen yer alanı

Yaş

m2 ye düşen kaz sayısı

1-2 haftalık

100

3-4 haftalık

50

5-6 haftalık

25

Yetişkin

10

52 Palazlar

Kaz palazları için barınakların temiz olması çok önemlidir Barınak olarak kullanılacak yerin tavanı, duvarları ve tabanı iyice yıkanmalı ve dezenfekte edilmelidir Kaz palazları için kullanılacak yapı önceden bir tavuk barınağı olarak kullanılmış ise temizleme ve dezenfeksiyondan sonra 1 ay süreyle havalandırılmalıdır Dezenfektanların kullanım şekillerine dikkat edilmeli, herhangi bir kimyasal kalıntının kaz palazlarını etkilemesine izin verilmemelidir (Graves 1985)

Yabani kuşların içeri girişini ve dolayısıyla hastalık etkenlerini getirmelerini engellemek amacıyla barınakların pencereleri tel örgü ile kaplanmalı, sıçanların ve gelinciklerin girmesini önlemek amacıyla duvar ve tahta döşemedeki delikler ve çatlaklar kapatılmalı, kediler ve köpeklerin girişini önlemek için kapılar kapalı tutulmalıdır (Graves 1985)

Kaz palazlarının büyümesi dikkate alınarak barınak içerisinde onlara yeterli alan sağlanmalıdır Palazlar 4-6 haftalık olduklarında meraya çıkabilirler Kazlar soğuk havalarda kapalı yerde barındırılacaksa, kesinlikle büyüme nedeniyle oluşacak sıkışıklığın önüne geçilmeli, ilave alanlar hazırlanmalıdır (Hamre 1980, Graves 1985, Ensminger 1992)

53 Genç Kazlar

?Genç besi kazı?, terimiyle hayatını kapalı bir yerde geçiren ve burada yüklü bir protein ve enerji rasyonu ile beslenen genç kazlar ifade edilmektedir Bu besi süresi çok kısa olmakla birlikte yaklaşık olarak 14 hafta kadar sürmektedir Ticari işletmeler tarafından bu şekilde büyütülen kaz palazları 14 hafta içerisinde 6 kg ağırlığa ulaşabilirler ve genç besi kazları merada büyüyenlere göre daha şişman görünürler Ancak kısa bir sürede sağlanan bu yüksek ağırlık kazancı her bir kaz palazının 25 kg konsantre yem yemesi ile sağlanmaktadır On haftalık yaşa kadar haftalık ağırlık kazancı yaklaşık olarak 450 gramdır Bu hızlı büyüme daha sonraki haftalarda önemli ölçüde azalır Tablo 3?de 16 haftalık yaşa kadar ad libitum beslenen kazların hedeflenen canlı ağırlıkları verilmiştir (Graves 1985, Nowland 1997)

Tablo 3 Kazlarda yaşa göre beklenen canlı ağırlıklar

Yaş (hafta)

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

Canlı ağ kg)

03

07

09

16

19

26

32

37

41

45

47

52

54

58

59

63

10-07-2012	#6
Prof. Dr. Sinsi	Ördek Ve Kaz Yetiştiriciliği 4 KAZ YUMURTALARININ KULUÇKASI Tavuk yumurtalarına göre kaz yumurtalarının daha uzun bir kuluçka süresine ihtiyaçları vardır Kuluçka süresi ortalama olarak 29-31gün arasında değişmektedir Hafif cüsseli Çin kazının 28-30 gün, ağır cüsseli Emden ve Toulouse kazının 33-35 gün arasında değişen kuluçka süreleri vardır (Hamre 1980, Ensminger 1992, Feltwell 1992) Kaz yumurtalarının kuluçkası diğer kanatlı türlerinden bazı farklılıklar gösterir Bu konu bir başka seminerin konusu olarak ele alınmıştır ?Kazlarda dölverimi ve kuluçka randımanı? semineri 5 KAZ CİVCİVLERİNİN VE PALAZLARININ BAKIMI 51 Civcivler Kaz civcivlerinin bakımı için özel bir ana makinasına veya ısıtma alanına gerek yoktur Herhangi bir yer, eğer kuruysa iyi bir aydınlatma ve havalandırma uygulanarak küçük bir sürü için yetiştirme alanı olarak kullanılabilir İlk günlerde yetiştirme alanı olarak kullanılan yerlerden köpek, kedi ve ratlar uzak tutulmalıdır Ayrıca ana makinesi olarak kullanılan yer temiz ve kuru olmalıdır Mümkünse altlık günlük değiştirilmelidir (Ensminger 1992, Nowland 1997) Kaz civcivlerinin bulunduğu yerin taban seviyesindeki ısı 85-90 °F olmalıdır Civcivler büyüdükçe ısı 70 °F?ye inene kadar her hafta 5-10 °F azaltılır Kaz civcivlerinin davranışları da diğer kanatlı civcivlerinde olduğu bulundukları yerin ısı konusunda bir fikir verir Bulundukları yer soğuksa ısı kaynağının altında birbirlerine sokulurlar ya da fazla sıcaksa ısı kaynağından uzakta toplanırlar Yüksek ısı daha yavaş tüylenme ve geç büyümeye neden olur (Hamre 1980, Graves 1985, Geiger ve Biellier 1993) Kaz civcivlerine başlangıçta gerekli olan ısı tavuk civcivlerinden daha azdır ve daha erken yaşlarda ısı uygulamasından vazgeçilebilir Ana makinesinde uygulanan işlemler tavuk civcivlerinde uygulananlarla aynıdır İki haftalık yaştaki kaz civcivleri ılık havalarda açık havaya çıkarılabilirler Bu arada hayvanlara yağmur yağdığı zaman saklanabilmeleri yada kümese dönmeleri öğretilene kadar dikkat etmek gereklidir Kazların üşümelerini önlemek için barınaklar kuru tutulmalıdır Üşümeleri halinde hayvanlarda kümeleşme görülür ve bu durum boğulmalara neden olabilir Ayrıca civcivler kısmen tüyleninceye kadar ıslak şartlara adapte olamadıkları için 2 haftalık yaşa kadar yüzmelerine fırsat verilmemelidir Üç günlük yaştan sonra civcivler otlamaya alıştırılmalıdır (Parkhurst ve Mountney 1987, Ensminger 1992, Nowland 1997) Kaz civcivleri dışarı çıktıklarında yetişkin kazlarda uzaklaştırılmaları tercih edilir Civcivler yumurtadan çıktıktan sonra Moskova ördekleri ya da gurk tavuklar tarafından büyütülebilir Bu durumda bir tavuk 4-6 kaz civcivine kadar bakabilir Ilık havalarda tavuklar sadece 10-14 gün için kaz civcivlerine annelik ederler (Ensminger 1992, Nowland 1997) Yetiştirme periyodu boyunca 100 kaz palazı için 40 m2?lik iyi bir mera alanı yeterlidir Bu dönemde bol gölgelik ve yeterli miktarda temiz içme suyu sağlanmalıdır Tablo 2?de yaşa bağlı olarak her m2?ye barındırılacak palaz sayısı gösterilmektedir (Nowland 1997) Tablo 2 Çeşitli yaştaki kazlara düşen yer alanı Yaş m2 ye düşen kaz sayısı 1-2 haftalık 100 3-4 haftalık 50 5-6 haftalık 25 Yetişkin 10 52 Palazlar Kaz palazları için barınakların temiz olması çok önemlidir Barınak olarak kullanılacak yerin tavanı, duvarları ve tabanı iyice yıkanmalı ve dezenfekte edilmelidir Kaz palazları için kullanılacak yapı önceden bir tavuk barınağı olarak kullanılmış ise temizleme ve dezenfeksiyondan sonra 1 ay süreyle havalandırılmalıdır Dezenfektanların kullanım şekillerine dikkat edilmeli, herhangi bir kimyasal kalıntının kaz palazlarını etkilemesine izin verilmemelidir (Graves 1985) Yabani kuşların içeri girişini ve dolayısıyla hastalık etkenlerini getirmelerini engellemek amacıyla barınakların pencereleri tel örgü ile kaplanmalı, sıçanların ve gelinciklerin girmesini önlemek amacıyla duvar ve tahta döşemedeki delikler ve çatlaklar kapatılmalı, kediler ve köpeklerin girişini önlemek için kapılar kapalı tutulmalıdır (Graves 1985) Kaz palazlarının büyümesi dikkate alınarak barınak içerisinde onlara yeterli alan sağlanmalıdır Palazlar 4-6 haftalık olduklarında meraya çıkabilirler Kazlar soğuk havalarda kapalı yerde barındırılacaksa, kesinlikle büyüme nedeniyle oluşacak sıkışıklığın önüne geçilmeli, ilave alanlar hazırlanmalıdır (Hamre 1980, Graves 1985, Ensminger 1992) 53 Genç Kazlar ?Genç besi kazı?, terimiyle hayatını kapalı bir yerde geçiren ve burada yüklü bir protein ve enerji rasyonu ile beslenen genç kazlar ifade edilmektedir Bu besi süresi çok kısa olmakla birlikte yaklaşık olarak 14 hafta kadar sürmektedir Ticari işletmeler tarafından bu şekilde büyütülen kaz palazları 14 hafta içerisinde 6 kg ağırlığa ulaşabilirler ve genç besi kazları merada büyüyenlere göre daha şişman görünürler Ancak kısa bir sürede sağlanan bu yüksek ağırlık kazancı her bir kaz palazının 25 kg konsantre yem yemesi ile sağlanmaktadır On haftalık yaşa kadar haftalık ağırlık kazancı yaklaşık olarak 450 gramdır Bu hızlı büyüme daha sonraki haftalarda önemli ölçüde azalır Tablo 3?de 16 haftalık yaşa kadar ad libitum beslenen kazların hedeflenen canlı ağırlıkları verilmiştir (Graves 1985, Nowland 1997) Tablo 3 Kazlarda yaşa göre beklenen canlı ağırlıklar Yaş (hafta) 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 Canlı ağ kg) 03 07 09 16 19 26 32 37 41 45 47 52 54 58 59 63