Bakla Yetiştiriciliği, Bakla Ziraatı

**Prof. Dr. Sinsi** · 10-07-2012

GİRİŞ

Bakla yetiştiriciliği için organik maddece zengin killi-kumlu killi-tınlı pH' sı 65 - 73 olan; derin ve geçirgen topraklar bakla yetiştiriciliğinde idealdir

Bununla birlikte pek çok toprak yapısında da bakla yetiştiriciliği yapılmaktadır

Baklanın ortalama sıcaklık isteği yetişme döneminde 18-27° C arasındadır

Çimlenme için en uygun sıcaklık 25° C'dir

Soğuğa dayanıklılığı: gelişme dönemine ve hava sıcaklığındaki düşüşe bağlı olarak değişmekle birlikte; gencide kar örtüsüz -5° C'ye kadar dayanabilmektedir

Bakla yetişme süresi boyunca yeterli ve düzenli su ister

Ancak fazla yağışlı geçen yıllarda yetişme döneminde hastalık ve zarar lılarda artış görülebilir

EKİM ZAMANI

Ege Bölgesinde bakla için en uygun ekim zamanı ekim - kasım aylandır

Geç ekimlerde hava sıcaklığının düşmesiyle birlikte çıkışta gecikme olmakta bu da gelişmeyi olumsuz olarak etkilemektedir

Ayrıca bazı yörelerde geç ekimle birlikte kuş (karga) zararı da ortaya çıkmaktadır

TOPRAK HAZIRLIĞI

Bakla yetiştiriciliğinde istenen bitki sıklığının sağlanması ve normal bir gelişme için toprağın iyi hazırlanması gerekir

Bunun için toprak sürüldükten sonra diskaro ve tırmık geçirilmeli sürgü ile bastınîmalıdır

GÜBRELEME

Baklanın havanın serbest azotundan yararlanabilme özelliği nedeniyle yüksek dozda bir azot uygulamasına gerek yoktur

Ancak gelişmeyi teşvik etmek ve nodul oluşumuna ka dar bitkinin azot ihtiyacını sağlamak için ekimde 2-3 kg/da saf azot verilmelidir

Fosfor uygulaması topraktaki yarayışlı fosfor miktarına göre değişmekle birlikte; Ege Bölgesin de genellikle 4-6 kg/da saf fosfor yeterli olmaktadır

Fosfor eksikliği görülen topraklarda dekara verilecek fosfor miktarı 10 kg'a kadar çıkmaktadır

Baklada Gübre uygulaması 10-15 cm derinliğe diskaro veya pulluk altına olacak şekilde tamamı santrifüjlü gübre dağıtma makinasıyla yapılabilir

BAKLA EKİM ŞEKLİ VE SIKLIĞI

Ege Bölgesinde bakla ekimi genellikle serpme olarak yapılmakta olup; kullanılan tohum luk miktarı 10-20 kg/da'dır

Taban topraklarda en uygun ekim mesafesi 30x11 cm kıraç topraklarda ise 45x7 cm'dir

Sıra arasını işleyebilen freze ve kazayağı gibi aletleri kulla nabilmek için 45 cm sıra arası uygundur

Buna bağlı olarak taban topraklar daki ekim mesafesi 45x9 cm olarak değiştirilmelidir

Atılacak tohumluk miktarı bin tane ağırlığına göre değişmektedir

Bu miktar küçük tohumlarda daha az olurken büyük toh umlarda daha fazla olmaktadır

Bakla için geliştirilmiş özel bir mibzer henüz mevcut değildir

Ancak mevcut mibzerlerin bakla ekimine ayarlanabüirliği üzerinde durulmalıdır

Küçük alanlarda ise kazayağı gibi aletlerle çizi açılarak ekim elle yapılabilir

Ekim derinliği 7-10 cm arasında olmalıdır

BAKLA'NIN BAKIMI

Genelde elle ve çapa ile yapılmakta ; sıraya ekimde sıra arası işleyen kazayağı veya freze gibi aletler ara işlemede kullanılmaktadır

Kimyasal ot mücadelesinde toprak hazırlığı sı rasında Trifluralin bileşimli ilaçlar; çıkış öncesinde ise Terbutrin bileşimli ilaçlar uygulana bilir

Aynca buğdaygil türü otlar için çıkış sonrası Fluazifob-butil bileşimli ilaçlar da kulla nılabilmektedir

Bakla genelde kışlık ekildiğinden sulamaya gerek yoktur

İlkbaharın kurak gittiği yıllarda ise özellikle bakla döneminde zamanında ve yeterli sulama verim kaybını önlemektedir

BAKLANIN HASADI VE HARMANI

Baklada olgunlaşma süresi ekim zamanı ve çeşitlere bağlı olarak 180-200 gün arasında değişmektedir

İri taneli çeşitlerde hasat tam olarak mekanize edilmemiştir

Alt baklalann kuruduğu üst baklalara kurumaya yüz tuttuğu yaprakların tamamen döküldüğü sapın henüz yeşil olduğu dönemde çayır biçme makınası veya orakla yapılmaktadır

Bu dönem Ege Bölgesinde genellikle mayıs sonu - haziran başı olmaktadır

Küçük alanlarda ise hasat çoğunlukla elle sokum şeklinde yapılmaktadır

Bunun için baklalann tamamen kurumuş olması gerekmektedir

Biçilen bitkiler bir süre olduğu yerde bekletilerek tamamen kurumalan sağlandıktan sonra harmanlanır

Harman makinesinin olmaması halinde harmanlama dövenle yapılarak rüzgarda savrulur

EGE BÖLGESİNDE BAKLA ÜRETİMİNDEKİ SORUNLAR

Yoğun bakla üretiminin yapıldığı özellikle Balıkesir ve Çanakkale illerinde kuru baklanın dekardaki verimi 180 kg kadardır

Bakla verimi üzerine pek çok faktörün etkisi vardır

Bunlar:

• Çeşit sorunu olduğu için üretici tohumluğunu kendi yerel populasyonun-dan temin etmektedir

• Çiftçinin kullandığı tohumluk miktarı azdır

• Mevcut populasyonlar orabanşa hassastır

Orobanşa karşı herhangi bir mücadele yapılmadığı için verim düşmekte; zararın çok yoğun olduğu yerlerde çiftçiler bakla ekiminden vaz geçmektedirler

• Ekim ve hasatta mekanizasyon sorunu bulunmaktadır

ÖNERİLER

•

Bakla tarımında tescilli çeşit kullanımına gidilmelidir

• Dekara atılacak tohumluk 20-25 kg arasında olmalıdır

• Serpme ekim yerme sıraya ekim yeğlenmelidir

Sıra arasının 45 cm olması durumunda sıra arasını işlemek ve traktörle ilaçlama yapmak mümkün olacağından işgücü geresinimi azalacaktır

BAKLADA TESCİLLİ ÇEŞİTİ ERESEN-87'NİN ÖZELLİKLERİ

Sakız populasyonundan seleksiyon yoluyla geliştirilen Eresen-87 çeşidi 1987 yılında tescil ettirilmiştir

Özellikle yeşil tüketim için (sebze olarak) yetiştirilen Sevil bakla çeşidine göre kuru tane verimi % 27 daha yüksek olan Eresen-87 erkencilik açısından Sevil ile aynı olup; sakız bakla populasyonunun özelliklerim de taşımaktadır

Bu nedenle daha çok kuru danesi için tescil ettirilmiş olsa da yeşil tüketimi de söz konusudur

Sevil' den daha kısa olan (12-19 cm) baklaları kılçıksızdır

100 tane ağırlığı 135-160 gram arasındadır

Doğal koşullarda antraknoz hastalığına karşı toleranslıdır

Menemen koşutlarında kar örtüsüz -5° C' deki soğuklara karşı toleranslıdır

Tane dökmeye ve yatmaya toleranslı olan bu çeşidin tanelerinde % 22 oranında protein vardır

Verimi ekim zamanı ve çevre koşullarına bağlı olarak 200-500 kg/da arasında değişmektedir

10-07-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Bakla Yetiştiriciliği, Bakla Ziraatı GİRİŞ Bakla yetiştiriciliği için organik maddece zengin killi-kumlu killi-tınlı pH' sı 65 - 73 olan; derin ve geçirgen topraklar bakla yetiştiriciliğinde idealdir Bununla birlikte pek çok toprak yapısında da bakla yetiştiriciliği yapılmaktadır Baklanın ortalama sıcaklık isteği yetişme döneminde 18-27° C arasındadır Çimlenme için en uygun sıcaklık 25° C'dir Soğuğa dayanıklılığı: gelişme dönemine ve hava sıcaklığındaki düşüşe bağlı olarak değişmekle birlikte; gencide kar örtüsüz -5° C'ye kadar dayanabilmektedir Bakla yetişme süresi boyunca yeterli ve düzenli su ister Ancak fazla yağışlı geçen yıllarda yetişme döneminde hastalık ve zarar lılarda artış görülebilir EKİM ZAMANI Ege Bölgesinde bakla için en uygun ekim zamanı ekim - kasım aylandır Geç ekimlerde hava sıcaklığının düşmesiyle birlikte çıkışta gecikme olmakta bu da gelişmeyi olumsuz olarak etkilemektedir Ayrıca bazı yörelerde geç ekimle birlikte kuş (karga) zararı da ortaya çıkmaktadır TOPRAK HAZIRLIĞI Bakla yetiştiriciliğinde istenen bitki sıklığının sağlanması ve normal bir gelişme için toprağın iyi hazırlanması gerekir Bunun için toprak sürüldükten sonra diskaro ve tırmık geçirilmeli sürgü ile bastınîmalıdır GÜBRELEME Baklanın havanın serbest azotundan yararlanabilme özelliği nedeniyle yüksek dozda bir azot uygulamasına gerek yoktur Ancak gelişmeyi teşvik etmek ve nodul oluşumuna ka dar bitkinin azot ihtiyacını sağlamak için ekimde 2-3 kg/da saf azot verilmelidir Fosfor uygulaması topraktaki yarayışlı fosfor miktarına göre değişmekle birlikte; Ege Bölgesin de genellikle 4-6 kg/da saf fosfor yeterli olmaktadır Fosfor eksikliği görülen topraklarda dekara verilecek fosfor miktarı 10 kg'a kadar çıkmaktadır Baklada Gübre uygulaması 10-15 cm derinliğe diskaro veya pulluk altına olacak şekilde tamamı santrifüjlü gübre dağıtma makinasıyla yapılabilir BAKLA EKİM ŞEKLİ VE SIKLIĞI Ege Bölgesinde bakla ekimi genellikle serpme olarak yapılmakta olup; kullanılan tohum luk miktarı 10-20 kg/da'dır Taban topraklarda en uygun ekim mesafesi 30x11 cm kıraç topraklarda ise 45x7 cm'dir Sıra arasını işleyebilen freze ve kazayağı gibi aletleri kulla nabilmek için 45 cm sıra arası uygundur Buna bağlı olarak taban topraklar daki ekim mesafesi 45x9 cm olarak değiştirilmelidir Atılacak tohumluk miktarı bin tane ağırlığına göre değişmektedir Bu miktar küçük tohumlarda daha az olurken büyük toh umlarda daha fazla olmaktadır Bakla için geliştirilmiş özel bir mibzer henüz mevcut değildir Ancak mevcut mibzerlerin bakla ekimine ayarlanabüirliği üzerinde durulmalıdır Küçük alanlarda ise kazayağı gibi aletlerle çizi açılarak ekim elle yapılabilir Ekim derinliği 7-10 cm arasında olmalıdır BAKLA'NIN BAKIMI Genelde elle ve çapa ile yapılmakta ; sıraya ekimde sıra arası işleyen kazayağı veya freze gibi aletler ara işlemede kullanılmaktadır Kimyasal ot mücadelesinde toprak hazırlığı sı rasında Trifluralin bileşimli ilaçlar; çıkış öncesinde ise Terbutrin bileşimli ilaçlar uygulana bilirAynca buğdaygil türü otlar için çıkış sonrası Fluazifob-butil bileşimli ilaçlar da kulla nılabilmektedir Bakla genelde kışlık ekildiğinden sulamaya gerek yoktur İlkbaharın kurak gittiği yıllarda ise özellikle bakla döneminde zamanında ve yeterli sulama verim kaybını önlemektedir BAKLANIN HASADI VE HARMANI Baklada olgunlaşma süresi ekim zamanı ve çeşitlere bağlı olarak 180-200 gün arasında değişmektedir İri taneli çeşitlerde hasat tam olarak mekanize edilmemiştir Alt baklalann kuruduğu üst baklalara kurumaya yüz tuttuğu yaprakların tamamen döküldüğü sapın henüz yeşil olduğu dönemde çayır biçme makınası veya orakla yapılmaktadır Bu dönem Ege Bölgesinde genellikle mayıs sonu - haziran başı olmaktadır Küçük alanlarda ise hasat çoğunlukla elle sokum şeklinde yapılmaktadır Bunun için baklalann tamamen kurumuş olması gerekmektedir Biçilen bitkiler bir süre olduğu yerde bekletilerek tamamen kurumalan sağlandıktan sonra harmanlanır Harman makinesinin olmaması halinde harmanlama dövenle yapılarak rüzgarda savrulur EGE BÖLGESİNDE BAKLA ÜRETİMİNDEKİ SORUNLAR Yoğun bakla üretiminin yapıldığı özellikle Balıkesir ve Çanakkale illerinde kuru baklanın dekardaki verimi 180 kg kadardır Bakla verimi üzerine pek çok faktörün etkisi vardırBunlar: • Çeşit sorunu olduğu için üretici tohumluğunu kendi yerel populasyonun-dan temin etmektedir • Çiftçinin kullandığı tohumluk miktarı azdır • Mevcut populasyonlar orabanşa hassastır Orobanşa karşı herhangi bir mücadele yapılmadığı için verim düşmekte; zararın çok yoğun olduğu yerlerde çiftçiler bakla ekiminden vaz geçmektedirler • Ekim ve hasatta mekanizasyon sorunu bulunmaktadır ÖNERİLER • Bakla tarımında tescilli çeşit kullanımına gidilmelidir • Dekara atılacak tohumluk 20-25 kg arasında olmalıdır • Serpme ekim yerme sıraya ekim yeğlenmelidir Sıra arasının 45 cm olması durumunda sıra arasını işlemek ve traktörle ilaçlama yapmak mümkün olacağından işgücü geresinimi azalacaktır BAKLADA TESCİLLİ ÇEŞİTİ ERESEN-87'NİN ÖZELLİKLERİ Sakız populasyonundan seleksiyon yoluyla geliştirilen Eresen-87 çeşidi 1987 yılında tescil ettirilmiştir Özellikle yeşil tüketim için (sebze olarak) yetiştirilen Sevil bakla çeşidine göre kuru tane verimi % 27 daha yüksek olan Eresen-87 erkencilik açısından Sevil ile aynı olup; sakız bakla populasyonunun özelliklerim de taşımaktadır Bu nedenle daha çok kuru danesi için tescil ettirilmiş olsa da yeşil tüketimi de söz konusudur Sevil' den daha kısa olan (12-19 cm) baklaları kılçıksızdır 100 tane ağırlığı 135-160 gram arasındadır Doğal koşullarda antraknoz hastalığına karşı toleranslıdır Menemen koşutlarında kar örtüsüz -5° C' deki soğuklara karşı toleranslıdır Tane dökmeye ve yatmaya toleranslı olan bu çeşidin tanelerinde % 22 oranında protein vardır Verimi ekim zamanı ve çevre koşullarına bağlı olarak 200-500 kg/da arasında değişmektedir