|
Prof. Dr. Sinsi
|
“Alkali Su” Ve &Quot;Su&Quot;Yun Sirlari Üzerine Derleme...
Su kaynakları
Su ile sağlığın ilişkisi çok sıkıdır Bu nedenle hijyenik niteliklere sahip temiz bir su hakkında yargıda bulunabilmek ve gerekli nitelikleri iyice değerlendirebilmek için suyun kaynağının önceden iyi tanınması gerekir Doğada daima bir devir halinde bulunan su, denizlerden, göllerden ve benzeri yüzeylerden güneş ısısı ile buharlaşarak havaya karışır Daha sonra değişik meteorolojik şekillerde tekrar toprağa düşer buna hidrolojik devir denir Dünyamızdaki suyun ise %97'si denizlerde, %2'si kutuplarda donmuş halde, %1'i de karada yani toprak parçasında bulunmaktadır
Yeryüzündeki bu su zaman zaman buharlaşarak atmosferdeki soğuk tabakalara ulaşır ve yere yağmur veya kar halinde tekrar düşer Toprak yüzeyine yağmur, kar, dolu şeklinde düşen su damlacıkları:
*tekrar buharlaşma ile atmosfere döner,
*bitkiler tarafından beslenme için alıkonulur
*diğer önemli bir kısmı da yeryüzünün o bölgesindeki jeolojik oluşuma göre yeraltı ve yerüstü sularını oluşturur Su kaynakları 3 ana başlık altında incelenebilir
IMeteor suları
Bu sular yağmur ve kar sularıdır Erimiş maddeleri çok az bulundururlar Doğa sularının en temizleridir Fakat geçtikleri hava tabakalarından oksijen ve azot gazlarını, havaya karışmış olan karbondioksit, azot oksit, amonyak vb gazları,havada bulunabilen radyoaktif serpintileri, endüstri dumanlarını beraberce sürüklediklerinden daha havada iken hijyen bakımından içilemez haldedirler
Fırtınalı havalarda havanın azotuyla, hidrojen ve oksijeni birbiriyle birleşerek amonyum nitrat oluşturur Kükürt dioksit de yağmur suyunda erimesi sonucu sanayii bölgelerinde asit yağmurlarına neden olabilir
Meteorik sular hijyen bakımından elverişsiz iseler de endüstri bakımından tercih edilen sulardır Buhar kazanlarında daha az taş oluşumuna neden olurlar Yapılarında bulundurdukları fazla karbondioksitin boruları aşındırması kötü yanlarıdır Bu sebeple agresif sulardan sayılırlar
IIYeryüzü suları
1Akan sular: Bunlar mevsimlere göre yağmurlar, karlar ve yer altı sularıyla beslenen ve yeryüzünde daima hareket halinde bulunan sulardır Hareketleri sırasında bir takım yabancı maddeleri fiziksel ve kimyasal olarak erimiş ve süspansiyon olarak yapılarına alırlar Önemli miktarda organik maddeleri de beraberlerinde sürüklerler
2Durgun sular
aDoğada bulunan durgun sulardeniz,göl,bataklık suları)
bİnsanlar tarafından hazırlanan durgun sular (baraj,havuz,depo suları)
III Yeraltı suları
• aKuyu ve artezyen suları
• bKaynak suları : Kendi kendine yeryüzüne çıkan sular
• ıSoğuk kaynak suları
• İçme suları
• Tıbbi sular: Maden suları
• ııSıcak kaynak suları
• Hypothermal sular: 34°C'den az sıcak olan ılık sular
• Homiothermal sular: 34-37°C'ler arasında (Vücut sıcaklığında
• Hyperthermal sular:40°C'den yüksek sıcaklıktaki sulardır
Suyun insan sağlığı açısından önemi
Suyun insan sağlığını olumsuz yönden etkilemesinin nedenlerini iki başlıkta toplanabilir
A-Zararlı biyolojik etkenlerin bulunması
B-Endüstri artıklarından doğan kimyasal ya da radyoaktif kirleticilerin bulunması
Sularda bulunabilen ve insan sağlığı açısından zararlı biyolojik etkenler arasında patojen bakteriler, virüsler ve parazitler gelmektedir Suların neden olduğu enfeksiyöz etkenler, hastalar ve portörler tarafından çevreye yayılmaktadır Yörenin coğrafi konumu, alt yapı tesisleri, atık maddelerin gördüğü işlem, toplumun sosyo-ekonomik yapısı gibi birçok faktöre bağlı olarak, patojen bakteriler ve diğer mikroorganizmalar dışkı ve benzeri yollarla sulara ulaşır İçme suyu, oral-fekal enfeksiyon zincirinin en önemli halkasıdır Suyla geçen enfeksiyonların önüne geçilmesi büyük ölçüde suyun bakteriyel kirliliğinin önlenmesi, suyun dezenfekte edilmesi ile olasıdır Bilim adamları ve sağlık kuruluşları temiz su elde etmek için çalışmakta, su standartları geliştirmekte, içilebilir ve kullanılabilir özellikte olan sular için belirli kriterler ortaya koymaktadır Türkiye'de gıda tüzüğü ve su ile ilgili standartlarda suların içilebilirliğine koliform grubu bakterilerin varlığı/yokluğu esasına göre karar verilmektedir
Suyun doğal mikroflorası
Suda bulunan mikroorganizmaları üç grupta toplayabiliriz
a- Suda doğal olarak bulunan canlıların mikroorganizmaları : Spirillum, Vibrio, Pseudomanas, Achromobacter, Chromobacter türleri ile Micrococcus ve Sarcina'nın bazı türleri Bu bakterilerin optimum üreme ısları 25°C veya daha azdır
b- Toprakta yaşayan mikroorganizmalar: Toprağın yıkanması sonucu suya karışırlar Bunlar; Bacillus , Streptomyces ve Enterobacteriacea'nın saprofit üyeleridir Bunlarında optimum üreme ısıları 25°C veya daha azdır
c- Normal olarak insan ve hayvanların bağırsaklarında bulunanlar: Başlıcaları; Esherichia coli , Streptococcus faecalis , Clostridium perfiringens ve muhtemelen bağırsak patojenleridir ( Salmonella ve Vibrio comma gibi )
Su ile bulaşan önemli mikroorganizmalar
Tehlikeli su epidemilerine neden olabilen Salmonellalar, Vibriolar, Shigellalar Anthrax, Burcellose, Ruam ve diğer birçok patojen bakteriler ve virüsler portörlerin dışkıları ile sulara karışabilir Su ile yayılan salgınlara su epidemileri denir Başlıcaları kolera, tifo, dizanteri ve enfeksiyöz hepatitistir
Salmonella: Genellikle mide krampları ve diyare ile birlikte akut gastroenteritidisi içerir Styphi'nin neden olduğu tifo en bilinen etkendir Styphi dışkı ve idrarla atılmaktadır Suda yaşaması değişken olup düşük sıcaklık ve bol besin koşulları uygun bir ortam oluşturur
Shigella: Basilli dizanteri olarak da adlandırılmaktadır Etken dışkı ile atılmaktadır Çoğunlukla akut diyareye neden olur Shigelliasis sudan kaynaklanan salgınlara neden olmasına karşın tifo'dan daha az rastlanır
Vibrio cholerae: Diyare, kusma, hızlı su kaybı, kan basıncının azalması, düşük vücut sıcaklığı ile karakterizedir Hastalık hasta kişilerin dışkıları ile yayılır Yüzeysel sularda bu bakterinin yaşama süresi 1 saatten 13 güne kadar değişmektedir Kolera salgınları genelde şebeke sularının kirlenmesiyle ortaya çıkar
Enteropatojenik EColi: Atık sularda bol miktarda bulunan bu bakterinin patojenik türü diyareye neden olmaktadır
Leptospira: Leptospirosis'e neden olan bu bakteri kan dolaşımına derideki sıyrıklardan veya mukozadan girmekte börek, karaciğer ve merkezi sinir sistemini etkileyen akut enfeksiyonlara neden olmaktadır Bu bakteri idrarla atılır Suda yaşama süresi bir kaç günden 3 haftaya kadar değişir
Tularemia: Tularemia'ya Francisella tularensis, pasteurella tularensis adı verilen bakteriler neden olmaktadır Leptospira'da olduğu gibi etken kan dolaşımına deri sıyrıkları ve mukozalar yoluyla girmekte; üşüme, ateş, lenf düğümlerinde şişme ve halsizlik gibi durumlarla ortaya çıkmaktadır Hastalık; dışkı, idrar ve hasta hayvan ölülerinin su kaynaklarını kirletmesi sonucu yayılmaktadır Bu mikroorganizmaların suda yaşama süreleri düşük sıcaklıklarda uzamaktadır
Tüberküloz: Su ile tüberküloz yayılması pek yaygın değildir Tüberküloz basilinin suda yaşama süresi birkaç hafta olabilmekte, düşük ısı yüksek organik besin derişimi elverişli koşullar oluşturmaktadır
|