Unakıtan'a Şükredelim . . Bir Zamanlar Gerdekten Bile Vergi Alınırdı

**Prof. Dr. Sinsi** · 10-06-2012

BAKİREDEN 60 AKÇE

Bizde eski zamanlarda normal vergilerin yanında yerel yöneticilerin akıllarına estiği zaman koydukları ve 'nalbaha', 'selámlık, 'cerime', 'pişkeş' ve 'aylık' gibi isimler taşıyan başka vergiler de vardı ve halkın başına belá olan asıl vergi, işte bunlardı

Devlet bu çeşit gayrımeşru vergilerin önüne geçebilmek için bir hayli uğraşıyor, hatta alanların ölümle tehdit edildiği fermanlar bile çıkartıyor ama mali bunalım zamanlarında kendisi de benzer vergiler koymadan edemiyordu

Devletin çeşitli bahanelerle aldığı bu gibi vergilerin genel ismi 'bád-ı hava' idi; 'bád-ı hava', 'hava rüzgárı' demekti ve teláffuzu zamanla değişerek bugün bildiğimiz 'bedava'ya dönüştü

Bedava vergiler akla gelen hemen herşeyden, meselá cinayetten, göçebe aşiretlerin kalkıp gitmesinden, kölelerini kaçıran efendilerden, arazi sahiplerinin topraklarına bekçi dikmesinden bile alınırdı ama en ilginci 'arusiye' denilen düğün ve gerdek vergisiydi

Gerdek vergisini, nikáhı kaydeden kadı efendi tahsil eder, zenginden bir altın, fakirden 12 akçe, orta hallilerden de bu iki miktar arasında canının istediği mebláğı alırdı

Toprak sahibinin, arazisinde yaşayanların evlenmesi halinde vergi alma hakkı vardı, verginin miktarı gelinin bakire olup olmamasına göre değişirdi ve bu miktar bakire kız için 60, dul kadın için 30 akçe idi

Gayrımüslimler bu miktarların yarısını verir, göçebeler vergilerini para ile değil, koyunla öderler ve ödeme yapılmadan gerdeğe girilemezdi!

İşte, devletimiz vakti zamanında gerdekten bile vergi almış olduğu için Kemal Unakıtan'ın söyledikleri bana hiç de garip gelmedi ve Maliye Bakanı'nın sözlerini geleneklerimizin devamı olarak yorumladım

Gerdekten, kaçan köleden yahut cinayetten tahsil edilen bu gibi vergilerin zamanla nasıl modern vergi halini aldıklarını öğrenmek istiyorsanız, eski Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı olan Abdüllatif Şener'in doktora tezine bakın

Kitap halinde çıkmıştır ve adı 'Tanzimat Dönemi Osmanlı Vergi Sistemi'dir

Merak edenler bulup okuyabilirler

10-06-2012	#2
Prof. Dr. Sinsi	Unakıtan'a Şükredelim . . Bir Zamanlar Gerdekten Bile Vergi Alınırdı BAKİREDEN 60 AKÇE Bizde eski zamanlarda normal vergilerin yanında yerel yöneticilerin akıllarına estiği zaman koydukları ve 'nalbaha', 'selámlık, 'cerime', 'pişkeş' ve 'aylık' gibi isimler taşıyan başka vergiler de vardı ve halkın başına belá olan asıl vergi, işte bunlardı Devlet bu çeşit gayrımeşru vergilerin önüne geçebilmek için bir hayli uğraşıyor, hatta alanların ölümle tehdit edildiği fermanlar bile çıkartıyor ama mali bunalım zamanlarında kendisi de benzer vergiler koymadan edemiyordu Devletin çeşitli bahanelerle aldığı bu gibi vergilerin genel ismi 'bád-ı hava' idi; 'bád-ı hava', 'hava rüzgárı' demekti ve teláffuzu zamanla değişerek bugün bildiğimiz 'bedava'ya dönüştü Bedava vergiler akla gelen hemen herşeyden, meselá cinayetten, göçebe aşiretlerin kalkıp gitmesinden, kölelerini kaçıran efendilerden, arazi sahiplerinin topraklarına bekçi dikmesinden bile alınırdı ama en ilginci 'arusiye' denilen düğün ve gerdek vergisiydi Gerdek vergisini, nikáhı kaydeden kadı efendi tahsil eder, zenginden bir altın, fakirden 12 akçe, orta hallilerden de bu iki miktar arasında canının istediği mebláğı alırdı Toprak sahibinin, arazisinde yaşayanların evlenmesi halinde vergi alma hakkı vardı, verginin miktarı gelinin bakire olup olmamasına göre değişirdi ve bu miktar bakire kız için 60, dul kadın için 30 akçe idi Gayrımüslimler bu miktarların yarısını verir, göçebeler vergilerini para ile değil, koyunla öderler ve ödeme yapılmadan gerdeğe girilemezdi! İşte, devletimiz vakti zamanında gerdekten bile vergi almış olduğu için Kemal Unakıtan'ın söyledikleri bana hiç de garip gelmedi ve Maliye Bakanı'nın sözlerini geleneklerimizin devamı olarak yorumladım Gerdekten, kaçan köleden yahut cinayetten tahsil edilen bu gibi vergilerin zamanla nasıl modern vergi halini aldıklarını öğrenmek istiyorsanız, eski Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı olan Abdüllatif Şener'in doktora tezine bakın Kitap halinde çıkmıştır ve adı 'Tanzimat Dönemi Osmanlı Vergi Sistemi'dir Merak edenler bulup okuyabilirler