Kurtuluş Savaşı Cepheleri - Kurtuluş Savaşındaki Cephelerimiz

**Prof. Dr. Sinsi** · 10-06-2012

Kurtuluş Savaşı Cepheleri - Kurtuluş Savaşındaki Cephelerimiz

Kurtuluş Savaşındaki cepheler
Kurtuluş savaşı cephelerinin isimleri

A) DOĞU CEPHESİ

a) Ermeni Meselesi
• Fatih zamanında İstanbul’da Ermeni Patrikliği kurulmuştur

• Osmanlı’da Ermeniler

Millet-i Sadıka diye anılmıştır

• Ermeni Meselesi ilk kez Berlin Antlaşması’nda ortaya çıkmıştır (1878)

• Ermeniler amaçlarına ulaşabilmek için Taşnak ve Hınçak cemiyetlerini kurmuşlardır

• Ermeniler 19

yy sonlarında Van

Erzurum

Bitlis ve Sason civarında ayaklanmışlardır

• Ermeniler

II

Abdülhamid’e suikast düzenlemişler

fakat başarılı olamamışlardır (1905)

• 1915’te Ermeniler Van ve Sivas’ta katliam yapmışlardır

• 1915’te Tehcir Kanunu çıkarılmış ve Ermeniler Suriye’ye göç ettirilmiştir

• General Harbord

Doğu Anadolu ile ilgili bir rapor hazırlamış

raporda Ermeniler’in yaşadıkları Osmanlı topraklarında Türk nüfusundan fazla olmadığı açıklanmıştır

• 24 Eylül 1920’de Ermeniler saldırıya geçmiş

Türk Ordusu Misak-ı Milli sınırlarına kadar ilerlemiş ve Kars Zaferi kazanılmıştır

Gümrü Antlaşması (3 Aralık 1920)
Ermeniler’in isteği üzerine Gümrü Antlaşması imzalanmıştır

Antlaşmaya göre:
1

Kars

Sarıkamış

Iğdır

Kağızman Türk Devleti’ne verilecek

2

Doğu sınırı

Aras Nehri ve Çıldır Gölü’ne kadar uzanacak

3

Ermenistan Hükümeti

Sevr Barış Antlaşması’nı tanımayacak

4

Ermenistan

TBMM’nin aleyhine çalışmayacak

5

Türkler’e saldırıda bulunan Ermeniler dışındakiler isterlerse 6 ay içinde Türkiye’ye dönebilecekler

Önemi:
• Ermenistan TBMM’yi tanıyan ilk devlettir

• Türk Devleti’nin ilk siyasi başarısıdır

• Türk ordusu ilk başarısını Doğu’da Ermeniler’e karşı kazanmıştır

• Kurtuluş Savaşı’nda kurtarılan ilk yer Kars’tır

• Mondros’taki sınırlar ilk kez aşılmıştır

• Batı ve Güney Cephesi güç kazanmıştır

• Rusya’nın 5 Aralık 1920’de Ermenistan’ı işgal etmesiyle Gümrü Antlaşması uygulanamamıştır

b) Gürcistan'la İlişkiler
• Gürcistan’la Batum Antlaşması imzalanmıştır (23 Şubat 1921)

Buna göre;
• Batum

Artvin

Ardahan Türk Devleti’ne bırakılmıştır

B) GÜNEY CEPHESİ

a) İtalya İle İlişkiler
• İtalyanlar İzmir’in Yunanistan’a verilmesi nedeniyle kırgındı

bundan dolayı Kuva-yı Milliye’yi desteklemişler ve bölge halkına iyi davranmışlardır

II

İnönü Savaşı’ndan sonra işgal ettikleri yerleri boşaltmışlardır (5 Temmuz 1921)

b) Fransa İle İlişkiler
• Fransızlar Mondros’tan sonra Adana

Osmaniye ve Mersin’i işgal etmiştir

(Ocak 1919)

• Paris Barış Konferansı’nda Suriye

Lübnan

Antep ve Maraş Fransızlar’a bırakılmıştır

• Antep

Maraş ve Urfa Fransızlar tarafından işgal edilmiş ve Ermeniler Türkler üzerine kışkırtılmıştır

• Sivas Kongresi’nde

Güneydoğu’da da Kuva-yı Milliye birlikleri kurulmasına karar verilmiştir

• Kuva-yı Milliye’nin kurulmasıyla birlikt"e Fransızlar’a karşı mücadele başlamıştır

Fransızlar’la şu savunmalar yapılmıştır:
Maraş Savunması : 20 Ocak-11 Şubat 1920
Urfa Savunması : 9 Şubat-10 Nisan 1920
Antep Savunması : 1 Nisan 1920-9 Şubat 1921
Adana Savunması : 21 Ocak 1920-20 Ekim 1921
• Fransızlar’la 30 Mayıs 1920’de ateşkes yapılmıştır

• Fransa Moskova Antlaşması ile endişeye düşmüş

Eskişehir ve Kütahya Savaşları ile beklemeye geçen Fransa’nın

Sakarya Zaferi ile endişesi sona ermiş ve TBMM ile Ankara Antlaşması’nı imzalanmıştır

Ankara Antlaşması (20 Ekim 1921)
• İki taraf arasında savaş sona erecek

• İki ay içinde Türk ordusu belirlenen hattın kuzeyine

Fransızlar ise güneyine çekilecek

• İki taraf da kendilerine kalan topraklarda genel af ilan edecek

• Hatay ve İskenderun için özel idare rejimi uygulanacak

Önemi:
• İlk kez İtilaf Devletleri’nden biri

TBMM ile bir antlaşma yapmıştır
• Fransa TBMM'yi ve Misak-ı Milli'yi tanıyan ilk İtilaf Devleti olmuştur

• Hatay hariç Suriye sınırımız belli olmuştur

Hatay'da özel bir yönetim kurulmuş ve burada yaşayan Türkler'e geniş haklar tanınmıştır

• Doğu Cephesi’nden sonra Güney Cephesi de Batı’ya kaydırılmıştır

• Fransa

özel idare rejimi olmasına rağmen Hatay ve İskenderun’un Türk Devleti’nin bir parçası olduğunu kabul etti

• İtilaf Devletleri bloğu parçalanmıştır

• Dünya kamuoyu Millî Mücâdele’nin Türkler’in başarısı ile sonuçlanacağını anlamıştır

Not 1: Kurtuluş Savaşı'nda ilk silahlı mücadele Güney Cephesi'nde başlamıştır

Not 2: Güney Cephesi’nde yalnız Kuva-yı Milliye Birlikleri mücadele etmiştir

Düzenli Ordu mücadele etmemiştir

Not 3: TBMM 1973'te Maraş'a "Kahraman"

Antep'e "Gazi"

1984'te ise Urfa'ya "Şanlı" ünvanını vermiştir

C) BATI CEPHESİ
a) Düzenli Ordunun Kurulması

• Yunan işgaline karşılık Ayvalık

Denizli ve Salihli'ye bölgesinde Kuva-yı Milliye Cephesi oluşturulmuştur

• Kuva-yı Milliye

Kurtuluş Savaşı'nın ilk savunma kuruluşudur

• Kuva-yı Milliye'yi örgütlemek için Balıkesir ve Alaşehir Kongreleri yapılmıştır

• Fransız işgaline karşı Adana

Urfa

Antep ve Maraş civarında da Kuva-yı Milliye kurulmuştur

• M

Kemal Paşa Sivas Kongresi'nde

Ali Fuat Paşa'yı Batı Cephesi Komutanlığı'na getirilmiştir

• Ali Fuat Paşa

Gediz Taarruzu'nda başarılı olamamış ve Yunan orduları Dumlupınar'a kadar ilerlemiştir

• Çerkez Ethem'in baskıları ve Ali Fuat Paşa'nın etkisiz olması nedeniyle Ali Fuat Paşa Moskova Büyükelçiliği'ne atanmıştır

Batı Cephesi ikiye ayrılmıştır

• Albay İsmet Bey Batı Bölümü'ne

• Albay Refet Bey ise Güney Bölümü'ne atanmıştır

• Yunan taarruzu karşısında Kuva-yı Milliye başarılı olamamıştır
• Ordudan firarlar başlamış

İstiklal Mahkemeleri’nin çalışmaları ile firarlar sona erdirilmiştir

• Düzenli ordunun kurulması ile Kuva-yı Milliye tamamen ortadan kaldırılmıştır (8 Ekim 1920)

• Düzenli orduya geçildiği sırada bazı Kuva-yı Milliyeciler isyan etmiştir (Çerkez Ethem ve Demirci Efe)

• Demirci Mehmet Efe İsyanı I

İnönü Savaşı'ndan önce

Çerkez Ethem İsyanı ise I

İnönü Savaşı'ndan sonra bastırılmıştır

b) I

İnönü Savaşı (6-10 Ocak 1921)

10-06-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Kurtuluş Savaşı Cepheleri - Kurtuluş Savaşındaki Cephelerimiz Kurtuluş Savaşı Cepheleri - Kurtuluş Savaşındaki Cephelerimiz Kurtuluş Savaşındaki cepheler Kurtuluş savaşı cephelerinin isimleri A) DOĞU CEPHESİ a) Ermeni Meselesi • Fatih zamanında İstanbul’da Ermeni Patrikliği kurulmuştur • Osmanlı’da Ermeniler Millet-i Sadıka diye anılmıştır • Ermeni Meselesi ilk kez Berlin Antlaşması’nda ortaya çıkmıştır (1878) • Ermeniler amaçlarına ulaşabilmek için Taşnak ve Hınçak cemiyetlerini kurmuşlardır • Ermeniler 19yy sonlarında Van Erzurum Bitlis ve Sason civarında ayaklanmışlardır • Ermeniler IIAbdülhamid’e suikast düzenlemişler fakat başarılı olamamışlardır (1905) • 1915’te Ermeniler Van ve Sivas’ta katliam yapmışlardır • 1915’te Tehcir Kanunu çıkarılmış ve Ermeniler Suriye’ye göç ettirilmiştir • General Harbord Doğu Anadolu ile ilgili bir rapor hazırlamış raporda Ermeniler’in yaşadıkları Osmanlı topraklarında Türk nüfusundan fazla olmadığı açıklanmıştır • 24 Eylül 1920’de Ermeniler saldırıya geçmiş Türk Ordusu Misak-ı Milli sınırlarına kadar ilerlemiş ve Kars Zaferi kazanılmıştır Gümrü Antlaşması (3 Aralık 1920) Ermeniler’in isteği üzerine Gümrü Antlaşması imzalanmıştır Antlaşmaya göre: 1 Kars Sarıkamış Iğdır Kağızman Türk Devleti’ne verilecek 2 Doğu sınırı Aras Nehri ve Çıldır Gölü’ne kadar uzanacak 3 Ermenistan Hükümeti Sevr Barış Antlaşması’nı tanımayacak 4 Ermenistan TBMM’nin aleyhine çalışmayacak 5 Türkler’e saldırıda bulunan Ermeniler dışındakiler isterlerse 6 ay içinde Türkiye’ye dönebilecekler Önemi: • Ermenistan TBMM’yi tanıyan ilk devlettir • Türk Devleti’nin ilk siyasi başarısıdır • Türk ordusu ilk başarısını Doğu’da Ermeniler’e karşı kazanmıştır • Kurtuluş Savaşı’nda kurtarılan ilk yer Kars’tır • Mondros’taki sınırlar ilk kez aşılmıştır • Batı ve Güney Cephesi güç kazanmıştır • Rusya’nın 5 Aralık 1920’de Ermenistan’ı işgal etmesiyle Gümrü Antlaşması uygulanamamıştır b) Gürcistan'la İlişkiler • Gürcistan’la Batum Antlaşması imzalanmıştır (23 Şubat 1921) Buna göre; • Batum Artvin Ardahan Türk Devleti’ne bırakılmıştır B) GÜNEY CEPHESİ a) İtalya İle İlişkiler • İtalyanlar İzmir’in Yunanistan’a verilmesi nedeniyle kırgındı bundan dolayı Kuva-yı Milliye’yi desteklemişler ve bölge halkına iyi davranmışlardır IIİnönü Savaşı’ndan sonra işgal ettikleri yerleri boşaltmışlardır (5 Temmuz 1921) b) Fransa İle İlişkiler • Fransızlar Mondros’tan sonra Adana Osmaniye ve Mersin’i işgal etmiştir (Ocak 1919) • Paris Barış Konferansı’nda Suriye Lübnan Antep ve Maraş Fransızlar’a bırakılmıştır • Antep Maraş ve Urfa Fransızlar tarafından işgal edilmiş ve Ermeniler Türkler üzerine kışkırtılmıştır • Sivas Kongresi’nde Güneydoğu’da da Kuva-yı Milliye birlikleri kurulmasına karar verilmiştir • Kuva-yı Milliye’nin kurulmasıyla birlikt"e Fransızlar’a karşı mücadele başlamıştır Fransızlar’la şu savunmalar yapılmıştır: Maraş Savunması : 20 Ocak-11 Şubat 1920 Urfa Savunması : 9 Şubat-10 Nisan 1920 Antep Savunması : 1 Nisan 1920-9 Şubat 1921 Adana Savunması : 21 Ocak 1920-20 Ekim 1921 • Fransızlar’la 30 Mayıs 1920’de ateşkes yapılmıştır • Fransa Moskova Antlaşması ile endişeye düşmüş Eskişehir ve Kütahya Savaşları ile beklemeye geçen Fransa’nın Sakarya Zaferi ile endişesi sona ermiş ve TBMM ile Ankara Antlaşması’nı imzalanmıştır Ankara Antlaşması (20 Ekim 1921) • İki taraf arasında savaş sona erecek • İki ay içinde Türk ordusu belirlenen hattın kuzeyine Fransızlar ise güneyine çekilecek • İki taraf da kendilerine kalan topraklarda genel af ilan edecek • Hatay ve İskenderun için özel idare rejimi uygulanacak Önemi: • İlk kez İtilaf Devletleri’nden biri TBMM ile bir antlaşma yapmıştır • Fransa TBMM'yi ve Misak-ı Milli'yi tanıyan ilk İtilaf Devleti olmuştur • Hatay hariç Suriye sınırımız belli olmuştur Hatay'da özel bir yönetim kurulmuş ve burada yaşayan Türkler'e geniş haklar tanınmıştır • Doğu Cephesi’nden sonra Güney Cephesi de Batı’ya kaydırılmıştır • Fransa özel idare rejimi olmasına rağmen Hatay ve İskenderun’un Türk Devleti’nin bir parçası olduğunu kabul etti • İtilaf Devletleri bloğu parçalanmıştır • Dünya kamuoyu Millî Mücâdele’nin Türkler’in başarısı ile sonuçlanacağını anlamıştır Not 1: Kurtuluş Savaşı'nda ilk silahlı mücadele Güney Cephesi'nde başlamıştır Not 2: Güney Cephesi’nde yalnız Kuva-yı Milliye Birlikleri mücadele etmiştir Düzenli Ordu mücadele etmemiştir Not 3: TBMM 1973'te Maraş'a "Kahraman" Antep'e "Gazi" 1984'te ise Urfa'ya "Şanlı" ünvanını vermiştir C) BATI CEPHESİ a) Düzenli Ordunun Kurulması • Yunan işgaline karşılık Ayvalık Denizli ve Salihli'ye bölgesinde Kuva-yı Milliye Cephesi oluşturulmuştur • Kuva-yı Milliye Kurtuluş Savaşı'nın ilk savunma kuruluşudur • Kuva-yı Milliye'yi örgütlemek için Balıkesir ve Alaşehir Kongreleri yapılmıştır • Fransız işgaline karşı Adana Urfa Antep ve Maraş civarında da Kuva-yı Milliye kurulmuştur • MKemal Paşa Sivas Kongresi'nde Ali Fuat Paşa'yı Batı Cephesi Komutanlığı'na getirilmiştir • Ali Fuat Paşa Gediz Taarruzu'nda başarılı olamamış ve Yunan orduları Dumlupınar'a kadar ilerlemiştir • Çerkez Ethem'in baskıları ve Ali Fuat Paşa'nın etkisiz olması nedeniyle Ali Fuat Paşa Moskova Büyükelçiliği'ne atanmıştır Batı Cephesi ikiye ayrılmıştır • Albay İsmet Bey Batı Bölümü'ne • Albay Refet Bey ise Güney Bölümü'ne atanmıştır • Yunan taarruzu karşısında Kuva-yı Milliye başarılı olamamıştır • Ordudan firarlar başlamış İstiklal Mahkemeleri’nin çalışmaları ile firarlar sona erdirilmiştir • Düzenli ordunun kurulması ile Kuva-yı Milliye tamamen ortadan kaldırılmıştır (8 Ekim 1920) • Düzenli orduya geçildiği sırada bazı Kuva-yı Milliyeciler isyan etmiştir (Çerkez Ethem ve Demirci Efe) • Demirci Mehmet Efe İsyanı Iİnönü Savaşı'ndan önce Çerkez Ethem İsyanı ise Iİnönü Savaşı'ndan sonra bastırılmıştır b) Iİnönü Savaşı (6-10 Ocak 1921)