Rönesans Ve Reform Hareketleri

XV ve XVIyyda, Avrupa'da edebiyat ve güzel sanatlar alanındaki yeniliklerin ve sanat anlayışının tümüne Rönesans denir

Kelime anlamı " Yeniden Doğuş " demektir

Nedenleri :
*Ortaçağdan beri yapılan çalışmaların, XV ve XVI yy da olgunlaşması
*XV ve XVI yyda, büyük sanatkarların yetişmiş olması
*Matbaanın bulunmasıyla, yeni buluş ve düşüncelerin kolayca yayılması
*Coğrafya keşifleri sonucu, zenginleşen Avrupa'da sanattan ve edebiyattan zevk duyan bir sınıfın oluşması
*Yazar, şair ve sanatçıları koruyan ve destekleyen varlıklı kişilerin olması
*Avrupa'nın, İslam medeniyetini tanıması ( Endülüs Emevilerinin etkisi )
*İstanbul'dan ,İtalya'ya göç eden Bizans bilginlerinin etkisi ( Antikite' yi tanıtmaları )

Rönesans, İtalya'da başlamış, Fransa, Almanya, İngiltere, XVIIyyda da İspanya ve Hollanda' ya yayılmıştır

İtalya'da Başlamasının Nedenleri :
Coğrafi Konumu: Akdeniz ülkesi olarak, Antikite ve İslam Kültür ve Uygarlığı ile tanışmıştır

Ekonomik Durumu: Akdeniz ticaretiyle uğraştığından, İtalyan şehirleri zenginleşmişlerdi

Tarihsel Durumu: İtalya ; Roma, Yunan ve Hellen uygarlıklarının izlerini, ve birikimini taşıyan, zengin bir uygarlık merkeziydi

Siyasal Durumu: Şehir devletleri şeklindeki yaşamda, insanlar daha özgürdüler

Dinsel Nedenler: Roma, Hıristiyanlığın dinsel merkeziydi Papa, bütün Avrupa'da etkili bir dini liderdi Papa, Hıristiyanlarca ziyaret edilir ve kilise'ye bağışta bulunulurdu

İtalya 'da Rönesans Hareketleri :
1 Edebiyat Alanında :
*İtalya'da Rönesans hareketleri, " Hümanizma " ile başlamıştır ( Antikite edebiyatının incelenmesidir)
*Yunanca, Latince ve İbranice metinler, Eflatun, Napoli, Yeni,Roma Akademilerinde incelenmiştir
*Hümanizmanın öncüleri ; Dante, Petrark, Bokaçius' dur ( XIVyy)
*XV ve XVI yyda, Makyavel, Gişarden, Ariyosto ve Tosso, Hümanizmanın önde gelen isimleridir

2 Güzel Sanatlar Alanında :
a Resim :
*Anatomi Biliminin gelişmesi, perspektifin incelenmesi, insan vücuduna ve güzelliğe değer verilmesiyle resimde Rönesans doğmuştur
*İtalya'da zamanla üç resim okulu oluşmuştur Venedik Okulu ; daha çok, manzara resmi yapmışlardır ( Paysagiste) en önemli temsilcisi Tisiyen' dir Floransa Okulu ; İnsan vücuduna, perspektif ve Anatomi'ye değer vermişlerdir Temsilcilerinden Ciyoto, İtalyan resmini, Bizans etkisinden kurtarmış ve resimde Rönesans'ın doğmasını sağlamıştır Önemli temsilcileri, Leonardo da Vinci , Mikel Anj ( Mikelancelo ) dır Roma Okulu ; Dini konuları işlemişlerdirEn önemli temsilcisi "Rafeal" ( Rafeal Sanzino ) dir

b Mimarlık ;
*Rönesans devrinin mimarları, ortaçağ mimarisi olan Gotik tarzını terk etmişler ve yeni bir mimari üslup oluşturmuşlardır
*En önemli temsilcileri " Bramant " ve " Mikel Anj " dır

c Heykeltıraşlık :
*Antik dönem heykellerinin incelenmesi ve kopya edilmesiyle heykeltıraşlık gelişmiştir
*En önemli temsilcileri ; Donatello, Giberti, Mikel Anj dır

Rönesans Hareketlerinin Diğer Avrupa Ülkelerine Yayılması :
İtalya' da başlayan Hümanizma ve Rönesans hareketleri; İtalya'nın Din ve Kültür merkezi oluşundan ve İtalya'nın Fransa,İspanya ve Almanya arasında paylaşılamaması nedeniyle çıkan İtalya Savaşlarının etkisiyle, batı Avrupa'ya yayılmıştır

Fransa'da Rönesans :
Kralların etkisi ve çalışmalarıyla başlamıştır Önemli temsilcileri ; Rable ( Rabelais ), Ronsar ( Ronsard ), Montaigne Hümanizmada Piyer Lesko, Jan Bülan mimaride,Jan Gojon heykeltıraşlıkta, Fransuva Klue resimde

İngiltere' de: En önemli temsilcisi, Hamlet-Otello-Romeo ve Jülyet'in yazarı Şekspir ( Shakespeare) dir

İspanya' da: Don Kişot 'un yazarı " Cervantes "

Hollanda' da: Ressam " Rambrand "

Rönesans'ın Sonuçları :
*Özgür düşünce ve yeni bir sanat anlayışı doğmuştur
*Skolastik Düşünceyi yıkmıştır ( Hıristiyanlık dininin esasları ile Aristo felsefesinin kaynaştırılmasıyla oluşmuş, dogmatik, durağan düşünce biçimi )
*Avrupa'da bilim Rönesans'ının doğmasına ortam oluşturmuştur
*Din ve İnanışlar üzerindeki etkisiyle, Reform hareketlerine yol açmıştır
Reform Hareketleri

*XVIyyda Avrupa' da dinsel alanda görülen yenilik hareketlerine denir Kelime anlamı yeniden şekil vermek, düzenlemektir
*Reform önce Almanya' da başlamıştır

Nedenleri :
*Matbaanın Etkisi : Tevrat ve İncil gibi kitaplar çok sayıda basılmış, Hümanizma hareketleri sırasında da, milli dillere çevrilmiştir Avrupalılar aracısız , doğrudan kitapları okumaya başlamışlar ve kitaplarda yazılanlarla, Kilise uygulamalarının farkını görerek, Kiliseye tepki duymaya başlamıştır
*Rönesans' ın Etkisi: Avrupa' da Hümanist düşüncenin doğmasıyla, ortaçağ skolastik düşünce ve felsefesi eleştirilmeye başlandı
*Katolik Kilisesinin Bozulmasının Etkisi: XVIyyda kilise, halka karşı yapması gereken dinsel ve sosyal görevleri, ihmal etmeye başlamış, kaynaklarını başka alanlarda harcadığı için halkın dini duygularını sömürerek, halktan para toplamaya başlamıştı
* Endüljans Sorunu: Hıristiyanların günahlarından kurtulmaları için Kiliseye para ödemeleri yoluydu XVIyyda papa, bu işi daha ileri götürmüş, ölen insanların yerine de endüljans alınabileceğini belirtmişti

Gelişme :
Almanya 'da :
*Reform hareketlerinin önderi, bir ilahiyat ( Teoloji ) Profesörü olan, " Martin Luther " dir
* Luter, 1517 ' de Wittenberg Kilisesinin kapısına astığı 95 maddelik bir bildiri ile Endüljans satışlarına itiraz etti Luter bildirisinde " Tanrı ile kul arasına kimse giremez Tanrı kullarının günahlarını ancak kendisi bağışlar" " Öbür dünyada selamete ermek için imanın yeteceğini, Hıristiyanların Endüljans alarak günahlardan kurtulamayacaklarını " söylemiştir Bunun üzerine Papa X Leon , Luter' i Aforoz etmiş, Luter' de Wittenberg ' de halkın gözü önünde , Aforoznameyi yakarak, Papa ile bağlarını koparmıştır Papa'nın, Alman İmparatoru Şarlken' den Luter'i cezalandırma isteği ile toplanan Worms şehrindeki diyet meclisi, Luter'i ölüme mahkum etmiş ve yakılmasına karar vermiştir Ancak dostlarından, Saksonya Elektörü Akıllı Frederik, Luter'i kaçırtarak kendi malikanesinde saklamıştır Luter bir yıllık süre içinde İncil'i Almanca'ya çevirmiştir
*Luter'in düşüncelerinde " Kilise'yi düzeltmek için, onun elindeki bütün servetini almak lazımdırKilise ancak o zaman kendisine düşen görevleri yapar" vardı Bu düşünceyi kendi çıkarları için uygun bulan , köylü-şövalye ve prensler, kilisenin Almanya'daki topraklarına saldırdılar Şarlken, Diyet meclisiyle önce başka yerlere yayılmaması koşuluyla , Luterciliği kabul etmiş( 1529 ), bunun üzerine bu karara uymayıp onunla mücadele edilmesi üzerine ( bu kararların protesto edilmesi üzerine Luterci'lere Protestan denilmiştir) Ogsburg Antlaşmasıyla ( 1555 ), Luterciliği ( Protestanlık ) resmen kabul etmiştir Not

Ogsburg Antlaşması ( 1555 ) ( Alman İmparatoru - Protestan Prensler ) :
1 Protestan mezhebi ve kilisesi resmen tanındı
2 Alman prensleri, istedikleri mezhebi seçmekte ve seçtikleri mezhebi kendi uyruklarına da kabul ettirmekte serbest oldular
3 Prensler kendi ülkeleri içindeki din işlerinin mutlak amiri oldular
4 Prenslerin mezheplerini kabul etmek istemeyen Almanlar, başka yerlere göç edebilecekti

Fransa 'da :
*Kalven adlı bir Fransız, Luter'e benzeyen görüşlerini, Fransa ve İsviçre'de yaymaya başladı ( Fransa' da Protestanlık resmen yasaklanmış olduğu için etkili olamamış, İsviçre'ye geçmek zorunda kalmıştır )
*Kral IVHanri zamanında Nant Fermanı ile ( 1598 ), Kalvenist ve Protestanlara mezhep özgürlüğü tanındı

İngiltere' de :
*Kral VIII Hanri, eşinden boşanıp sevdiği kızla evlilik yapmasına izin vermeyen Papa'dan ayrılmış, Kalvenizm ve Katolikliğin birleşmesinden oluşan "Anglikanizm" mezhebi ve kilisesini kurmuştur
*Kraliçe I Elizabet zamanında ( 1588 - 1603 ) Anglikanizm resmi mezhep olarak tanınmıştır

İskoçya ' da :
*Reform hareketleri halk tarafından gerçekleştirildi
*İskoçya'da din işleri halk tarafından seçilen "Presbiteri" denilen meclis tarafından yapıldığından, İskoçya'daki Kalvenizm Presbiteriyen olarak adlandırılmıştır

Diğer: İsveç ,Norveç, Danimarkalılar "Protestanlık" mezhebini kabul ettiler

Sonuçları :
*Avrupa' da mezhep birliği bozuldu Katolik ve Ortodoks mezheplerinin yanında, Protestanlık, Kalvenizm, Anglikanizm gibi yeni mezhepler ortaya çıktı
*Papa'lar eski güçlerini ve itibarlarını kaybettiler Papa' ya bağlılık azaldı
*Okullar Kilise'den alınarak halka verildi Böylece laik eğitim sistemi kuruldu
*Katolik kilisesinden ayrılan ülkelerde, kilisenin malları ve topraklarına el konuldu
*Katolik kilisesi, kendisini düzeltmek zorunda kaldı
*Katolik olarak kalan ülkelerde, başka mezheplere karşı mücadele edebilmek amacıyla " Engizisyon Mahkemeleri" kurulmuş, binlerce insanı ölüme göndermiştir
*Avrupa'nın mezhep birliğinin bozulması, birliği sağlamaya çalışan Şarlken'in amacına ulaşamamasına neden olmuştur

Not: Osmanlı Hıristiyanları, tam bir din ve mezhep serbestliğine sahip olarak , reform haraketlerinden etkilenmemişlerdir