|
Prof. Dr. Sinsi
|
Arkadaşlar Size Tarih Ders Notlarını Veriyorum !
3 Türklerin Moğol Kültürüne Katkıları
Askerlik alanında,
Devlet teşkilatında,
Dil ve alfabede,
Kımız yapmayı öğrettiler,
Türk töresi ve geleneklerinden,
Göktanrı diniyle Türkler, Moğolları etkilediler
1 Türk-Çin İlişkileri
A- Çin'e Karşı Türk Politikası
1- Savaş Sorunu
Hun, Göktürk ve Uygurlar döneminde Çin'e sayısız saldırı düzenlenmiştir Bunun temel sebebi Orta Asya'nın zor yaşam koşulları içinde kaynakların azalması ya da bitmesidir Seferlerde çoğunlukla başarıya ulaşılmış, Türkler, Çin’den alacaklarını aldıktan sonra çekilip gitmişlerdir Bunun temel sebebi Çin'in yerleşik kültürü içerisinde eriyip yok olma korkusudur
Güçlü Kağanlar, zaferlerden sonra yaptıkları anlaşmalarla Çin'i vergiye bağlamayı tercih etmişlerdir
2- Çin'e Askeri Yardım Sorunu
Çin'in karışıklıkları, feodal beylerin çekişmeleri, zaman zaman Çin İmparatorlarının Türklerden yardım istemelerine yol açmıştır
Türkler çoğu zaman Çin'e askeri yardımda bulunmuşlardır Bunun temel sebebi yardım karşılığı alınan kumaş ya da gelirlerdir
3- Ticari İlişkiler Sorunu
Tarihimizde ilk olarak Hunlarla - Çinliler arasında ticari ilişkiler kurulmuştur Bu ticari ilişkiler, Göktürk ve Uygurlar zamanında da devam etmiştir Özellikle Uygurlar döneminde gelişmiştir
At ve İpek ticareti başta gelmektedir
İpek yolu'nun sağladığı ekonomik kazanç, iki tarafın da burayı ele geçirme mücadelesi yapmasına yol açmıştır
B- Türklere Karşı Çin Politikası
Çin Türk akınlarını durdurabilmek için ünlü Çin seddini yapmış, ancak akınları durdurmayı başaramamıştır
Bozkırlarda Türkler'e karşı savaşmayı tercih etmemiştir
Daha çok diplomatik yollarla Türkleri zayıf düşürme, bölme, parçalama politikası izlediler
Orta Asya'da kurulan imparatorlukların boylar ve budunlar arasındaki bağlarının zayıf olduğunu görmüşler ve bunları birbirlerine karşı kışkırtmışlardır
Tiginler'in (Prensler) arasını açma politikası izlediler
Çinli prenseslerin, Türklerle evlenmeleri yoluyla Orta Asya'ya çok sayıda casusu sokmuşlar ve bunların raporları doğrultusunda boy ve budunları birbirine düşürmüşlerdir
Türk boylarını kendi topraklarına açarak, onları kültürel olarak eritme politikası izlemiştir (Çinlileştirme Politikası)
Ağır süvari birlikleri yerine zamanla Türkler gibi hafif süvari birlikleri oluşturmuşlar ve yağma seferleri düzenlemişlerdir
"Çinlilerin sözleri tatlı, ipek kumaşları yumuşaktır, tatlı sözle, yumuşak ipek kumaşla aldatıp uzak budunu kendilerine yaklaştırırlar
Sonrada içlerine girer, kötülüklerini yaparlar Çinliler, kendilerinden olmayan bilgeli kişileri, kendilerinden olmayan alp kişileri yaşatmazlar Yanılıp onlara inananlar, kendi soylarına en yakınlarına ve budununa yararlı olmaktan çıkarlar Çinlilerin tatlı sözlerine, yumuşak ipek kumaşlarına aldanan pek çok Türk yok oldu
Türk budunu sen çoğu kez hep böyle aldanıp öldün"
Kültigin Yazıtı, Doğu Yönü,MErgin Orhun Abideleri , sa 13-14
"Çin milleti hilekar ve sahtekar olduğu için, aldatıcı olduğu için,küçük kardeş ve büyük kardeşi birbirine düşürdüğü için, bey ve milleti karşılıklı çekiştirttiği için, Türk milleti "ÎL" yaptığı ilini elden çıkarmış,k ağan yaptığı kağanını kaybedivermiş"
Kültigin Yazıtı, Doğu Yönü, M Ergin Orhun Abideleri, sa 5
2 Türk-Moğol İlişkileri
Türk-Moğol ilişkileri, Büyük Hun Devleti hükümdarı Mete Han zamanında başlar
Çin, Türkleri zayıflatmak için Moğollarla işbirliği yapmıştır Moğollar Hunları daha batıya iterek, Moğolistan'ın doğusuna yerleştiler
Uygurlar zamanında Moğollarla ilişkiler daha çok gelişmiştir Moğol İmparatorluğu'nun kuruluşunda ve büyümesinde Uygurların önemli ölçüde etkisi olmuştur
Türklerin, Moğollar üzerinde ticari ve kültürel etkileri devam etmiştir Cengiz Han devrinde pek çok Uygur Türkü devlet kademesinde görev almış, Moğolların askeri, idari, ticari, dil ve yazı alanında etkilenmesine yol açmışlardır
Bazı Moğol boyları zamanla Türkleşmiş (Özbek ve Çağatay), Türk-Moğol devletleri oluşmuştur
3 Türk-Arap İlişkileri
Araplar, fetih hareketlerini doğuya doğru geliştirirken, Kafkaslar'ın kuzeyinde Hazarlar, Maveraünnehir ile Seyhun ötesinde ise Türgişler başta olmak üzere çeşitli Türk toplulukları ile karşı karşıya gelmişlerdir
Halife Ömer zamanında Arap orduları Horasan, Mavera-ünnehir ve Toharistan bölgelerinde Türkler ile karşılaştılar
Türk-Arap ilişkileri Emevilerin baskıcı politikaları ve Arap olmayan müslümanlara değer vermemeleri nedeni ile iyi olmadı Göktürkler ve Türgişler Maveraünnehir bölgesinde Araplara karşı mücadele ettiler Türkler, Emevilere karşı Abbasileri desteklediler
Abbasi döneminde Türk - Arap ilişkileri gelişmiştir 751 deki Araplarla-Çinliler arasında olan Talas Savaşı’nda Orta Asya'nın Çin egemenliğine girmesini istemeyen Türkler Arapların yanında yer alarak, savaşı kazanmalarını sağladılar Özellikle ticari ilişkiler dolayısıyla Arap-Türk ilişkileri yeni bir boyut kazanmış, Karluk, Yağma, Çiğil Türkleri İslamiyet'i kabul etmişlerdir 10 yüzyıldan itibaren Oğuzlar İslamiyet'i kabul ettiler
Araplar, Türklerin özellikle savaşçılık gücünden yararlanmışlardır Abbasiler döneminde bir ordugâh şehri olarak Samarra şehrini kurdular
Türkler, pek çok Müslüman devlette komutan ve yöneticilik yapmış, bazılarında zamanla yönetimi ele geçirmişlerdir
4 Türk-İran İlişkileri
Türk-İran ilişkileri Akhunlar zamanında başladı Akhunlar Sasanilerle komşu olmuşlar ve sürekli savaşmışlardır
Göktürkler'in batıda Sasanilerle komşu olması üzerine İpek yolu denetimi için Göktürkler, Akhunlara karşı Sasanilerle işbirliği yaptılar Bu işbirliği sonucu Akhun devleti yıkılmış ve toprakları paylaşılmıştır
Sasanilerin İpek yolu ticaretini engellemeleri üzerine, Göktürkler Bizansla işbirliği yapmışlar ve Sasanilerin zayıflama ve yıkılma sürecine girmelerine yol açmıştır
Sasanilerin yıkılmasından sonra, bölgeye doğudan çok sayıda Türk göçü olmuştur
İran yıllarca Büyük Selçuklu Devleti’nin yönetiminde kalmıştır
|