09-13-2012
|
#18
|
Şengül Şirin
|
doğu asya gösteri sanatları, doğu asya gösteri sanatları kaynakları
GÖSTERİ SANATLARI
Doğu Asya geleneğinde gösteri sanatları edebiyattan ayrı tutulur Şiir söylenerek dans edilmesine ,mazum oyunlar yazılmasına ve klasik şiirlere sık sık gönderme yapılmasına karşın uzun zaman bu metinler yazılı olarak saklanmaya değer görülmemiştirYazılı edebiyatın İÖ 1400'e değin uzandığı Çin'de ilk oyun metni 13yüzyılda yazıya geçirilmiştirjaponya"da da ilk eksizsiz Kabuki oyunu metni,bu türün başlangıcından 150 yıl kadar sonraki bir tarihten kalmadırOyun yazarları genellikle şair,romancı ve eleştirmenlerin saygınlığına erişememiş ,ama aralarındaki bu ayrım gösteri sanatlarının ( Hint Sanskrit tiyatrosunun tersine ) edebiyatın boyunduruğunda kalmasını engellemiştirMüzikse Doğu Asya dans ve tiyatrosunun neredeyse ayrılmaz parçasıdırKonfüçyüz felsefesine göre toplumsal uyum,ılımlılığa yol açan müzik ve dansla sağlanabilirDoğu Asya"da dansın dramatik olan ve olmayan biçimlerine rastlanırken dans öğeleri bütün geleneksel tiyatro türlerinde görülürÇok ender olmakla birlikte müziksiz oyun örnekleri de vardırGünümüzde sürdürülen dans ve tiyatro biçimleri maskesiz danslar ( halk ve sanat dansları) ,maskeli danslar ( Kore"de halk dansları,Japonya"da bugaku ve halk dansları)maskeli dans oyunları ( Japonya"da No tiyatrosu,Kore"de sande),danslı geçitler ( Japonya"da gyodo),danslı operalar ( Pekin Operasıve Çin operasının öteki biçimleri)kukla tiyatrosu ( Kore"de khoktugaksi,Japonya'da bunraku)gölge oyunları (yalnızca Çin"de)konuşmaya dayalı geleneksel müzik ve dans içeren oyunlar (Japonya"da Kabuki tiyatrosu)konuşmaya dayalı danslı oyunlar (Japonya"da kyogen) ve her üç ülkeye de 19yüzyılda giren,Batı türü,konuşmaya dayalı oyunlardı
Doğu Asya gösteri sanatların kaynakları çeşitlidirOrta Asya kökenli el kuklası oynatma sanatının günümüzden en az 2 bin yıl önce Çin"e ulaştığı sanılırGene bu sıralardan başlamak üzere yaklaşık 700 yıl boyuca Kogurya Krallığında Orta Asya ,Çin,Mançurya ve Kore kökenli saray müziği ve dansına rastlanırBunlar 7yüzyılda Nara sarayına ulaşmış,Çin ve Kore"de yok olduktan sonra bugaku adıyla Japonyada sürmüştürGene 7yüzyılda japonya"ya ulaşan bir başka dansın ( gigaku,Kore"de Kiak) maskelerindeyse Hint etkisi açıktırAma kaynağına ve başlangıçtaki etkisinin gücüne bağlı olmaksızın yabıncı kültür öğeleri Çin,Kore ve Japonya'da ulusallaştırılmıştır(Örneğin her üç ülkede Buda heykelleri yapılmakla birlikte Hint gösteri sanıtlarına beden duruşları aracılığıyla yansıyan resim ve heykel sanatlarının etkisine Doğu Asya dans ve oyunlarında rastlanmaz)Böylelikle ortaya çıkan yerel üsluplar özellikle Kabuki ve bunraku gibi popüler sanatlarda egemendir
Doğu Asya gösteri sanatlarının temelinde yatan stilize etme ve simgeleme eğilimi gibi,müzik,dans ve tiyatro arasındaki geleneksel bağ da Batı'nın gerçekçi tiyatro anlayışının bu ülkelere ulaşmasıyla büyük sarsıntıya uğramıştırGeleneksel ve Batılı gösteri sanatları arasında 19yüzyılda ortaya çıkan çatışma günümüzde de giderilmiş değildir
Kaynak:AnaBritannica cilt 10 frmsinsinet için derlenmiştir
__________________
Arkadaşlar, efendiler ve ey millet, iyi biliniz ki, Türkiye Cumhuriyeti şeyhler, dervişler, müritler, meczuplar memleketi olamaz En doğru, en hakiki tarikat, medeniyet tarikatıdır
|
|
|
|