Kontrolsüz Hücre Bölünmesi Canlıları Nasıl Etkiler? Kontrolsüz Hücre Bölünmesi Nedir?

**Prof. Dr. Sinsi** · 09-11-2012

Kontrolsüz Hücre Bölünmesi Canlıları Nasıl Etkiler? Kontrolsüz Hücre Bölünmesi Nedir?
Kontrolsüz Hücre Bölünmesi Canlıları Nasıl Etkiler? Kontrolsüz Hücre Bölünmesi Nedir?
Kanser süreci
Kanser vücudun belirli organ ve bölgelerini etkileyen 200’den fazla hastalığı tanımlamak için kullanılan geniş bir terimdir

Buna rağmen tüm kanser türleri hasarlı tek bir hücre ile başlamaktadır

Kanserin biyolojisi detaylı olarak henüz tam anlaşılamamış olsa da, kanser süreci ile ilgili bilgilerimiz gün geçtikçe daha da artmaktadır

Kanser nasıl gelişir? Vücutlarımız karsinojenler ortaya çıktığında henüz bize zarar vermeden önce onları yok etmek üzere dizayn edilmiştir

Fakat bazen karsinojenler tespit edilemeyerek kontrolden kaçar ve hücre içinde aktive olur, her hücrenin içinde bulunan genetik bilgileri içeren DNA yapısına zarar verir

Hücre bir kez zarar görünce, bundan sonra vücudun kontrol fonksiyonlarına uymaz

Vücudun denetiminden çıkan hücre, kontrolsüz olarak bölünmeye başlar

Bir çok kanserde bu, diğer normal hücrelerin yerini işgal eden ve fonksiyonlarını engelleyen bir kitle veya şişlik olarak karşımıza çıkar

Bu tümör veya malign gelişim olarak bilinir ve “primer” olarak adlandırılır

Gelişim çevredeki sağlıklı dokulara doğru da devam edip, bundan kopan hücreler kan ve lenf sistemi yoluyla vücudun diğer yerlerine yayılabilir (metastaz)

Sonuçta ortaya çıkan bu yeni tümörlere “sekonder” veya “metastaz” adı verilir

Doktorlar bunları genellikle “met” olarak ifade ederler

Tümör: yeni gelişen hücrelerce oluşturulan doku kitlesi

Malign tümörler kanser olarak adlandırılır ve kontrolsüz hücre bölünmesiyle ortaya çıkarlar

HÜCRE BÖLÜNMESİ
Hücreler bölünerek çoğalır

Hacim-Yüzey, stoplazma-çekirdek oranının bozulması bölünmenin nedenlerindendir

Kontrolsüz hücre bölünmesine kanserli dokularda rastlanır

Hücre bölünmesi sırasında interfaz ve bölünme olmak üzere iki evre görülür

İnterfaz(Hazırlık Evresi): Bölünme öncesinde görülür

ATP sentezi, replikasyon protein sentezi ve :-):-):-):-)olik faliyetlerde artış gözlenir

Bölünme: İki şekilde gözlenir

a-çekirdek bölünmesi(karyokinez) b-sitaplozma bölünmesi(sitokinez)

Genel olarak mitoz ve mayoz olarak gerçekleşir

Mitoz Bölünme: Vücut eşey ana hücrelerinde görülür

Kromozom sayısı değişmez

Bölünme sonucunda aynı özellikle iki yavru meydana gelir

Kalıtsal devamlılığı sağlar

Homolog kromozomlar ayrılmaz(kromatitler ayrılır)

Sinapsis, tetrat, kiazma ve krossing-over görülmez

Çok hücrelilerde büyüme ve rejenerasyonu sağlarken tek hücrelilerde üremeyi sağlar

Mayoz Bölünme: Eşey bezlerinde(gonat) eşey hücrelerinin oluşumu sırasında görülür

Kromozom sayısı yarıya iner, bölünme sonucunda n kromozomlu 4 hücre oluşur

Oluşan hücrelerde kalıtsal farklılık vardır

Sinapsis, tetrat, kiazma ve krossing-over görülür

Aynı türlerde ***den ***e kromozom sayısını sabit tutar

Mitoz Bölünme Evreleri:
1

Profaz: Kromatitten kromozomler oluşur

Kromatitler sentromer ile birbirine bağlanır

Kromozomlar eşlenir

Çekirdekçik ve çekirdek zarı erir, iğ iplikleri oluşur

2

Metefaz: Kromozomlar ekvator düzlemine dizilrler

3

Anafaz: Kromatitler iğ iplikleri ile birbirinden ayrılarak kutuplara doğru çekilirler

4

Telofaz: Kromozomlar tekrar kromotin ağını oluştururlar

İğ iplikleri kaybolur

Oluşan çerdikler etrafında çekirdek zarı oluşur

Böylece karyokinez tamamlanır

Sitokinez ise hayvan hücresinde boğumlanarak, bitki hücresinde orta lamel oluşarak tamamlanır

Mitozun`un Biyolojik Önemi
1

Hücre sayısını çoğaltmak
2

Kromozom sayısını sabit tutma
3

Genetik bilginin her bir yavru çekirdeğe aktarılmasını garantiler

Mayoz Bölünme Evreleri
I

ve II

Mayoz olarak incelenir

Bölünme safhaları aynı mitozdaki gibidir, bu safhalar farklı olarak iki kez gerçekleşir

*Mayoz I de homolog kromozomlar, mayoz II de kromatidler ayrılır
*Profaz 1 de krossing-over olur

Mayoz`un Profaz I Safasındaki Olaylar
1

Sinaps Homolog kromozomların yan yana gelmesidir

2

Tetrat: Sinapsis durumunda 4 kromatitin meydana getirdiği yapıdır

1 tetrat = 2 kromozom = 4 kromatit
3

Krossing-over: Sinapsis sıransında homolog kromozomların kardeş olmayan kromatitleri arasında temas yerlerinde (kiazma) gerçekleşen parça değişimidir

Bu yeni gen kombinasyonlarına sebep olduğundan canlı çeşitliliğine yol açar

09-11-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Kontrolsüz Hücre Bölünmesi Canlıları Nasıl Etkiler? Kontrolsüz Hücre Bölünmesi Nedir? Kontrolsüz Hücre Bölünmesi Canlıları Nasıl Etkiler? Kontrolsüz Hücre Bölünmesi Nedir? Kontrolsüz Hücre Bölünmesi Canlıları Nasıl Etkiler? Kontrolsüz Hücre Bölünmesi Nedir? Kanser süreci Kanser vücudun belirli organ ve bölgelerini etkileyen 200’den fazla hastalığı tanımlamak için kullanılan geniş bir terimdir Buna rağmen tüm kanser türleri hasarlı tek bir hücre ile başlamaktadır Kanserin biyolojisi detaylı olarak henüz tam anlaşılamamış olsa da, kanser süreci ile ilgili bilgilerimiz gün geçtikçe daha da artmaktadır Kanser nasıl gelişir? Vücutlarımız karsinojenler ortaya çıktığında henüz bize zarar vermeden önce onları yok etmek üzere dizayn edilmiştir Fakat bazen karsinojenler tespit edilemeyerek kontrolden kaçar ve hücre içinde aktive olur, her hücrenin içinde bulunan genetik bilgileri içeren DNA yapısına zarar verir Hücre bir kez zarar görünce, bundan sonra vücudun kontrol fonksiyonlarına uymaz Vücudun denetiminden çıkan hücre, kontrolsüz olarak bölünmeye başlar Bir çok kanserde bu, diğer normal hücrelerin yerini işgal eden ve fonksiyonlarını engelleyen bir kitle veya şişlik olarak karşımıza çıkar Bu tümör veya malign gelişim olarak bilinir ve “primer” olarak adlandırılır Gelişim çevredeki sağlıklı dokulara doğru da devam edip, bundan kopan hücreler kan ve lenf sistemi yoluyla vücudun diğer yerlerine yayılabilir (metastaz) Sonuçta ortaya çıkan bu yeni tümörlere “sekonder” veya “metastaz” adı verilir Doktorlar bunları genellikle “met” olarak ifade ederler Tümör: yeni gelişen hücrelerce oluşturulan doku kitlesi Malign tümörler kanser olarak adlandırılır ve kontrolsüz hücre bölünmesiyle ortaya çıkarlar HÜCRE BÖLÜNMESİ Hücreler bölünerek çoğalırHacim-Yüzey, stoplazma-çekirdek oranının bozulması bölünmenin nedenlerindendirKontrolsüz hücre bölünmesine kanserli dokularda rastlanır Hücre bölünmesi sırasında interfaz ve bölünme olmak üzere iki evre görülür İnterfaz(Hazırlık Evresi): Bölünme öncesinde görülür ATP sentezi, replikasyon protein sentezi ve :-):-):-):-)olik faliyetlerde artış gözlenir Bölünme: İki şekilde gözlenira-çekirdek bölünmesi(karyokinez) b-sitaplozma bölünmesi(sitokinez) Genel olarak mitoz ve mayoz olarak gerçekleşir Mitoz Bölünme: Vücut eşey ana hücrelerinde görülür Kromozom sayısı değişmez Bölünme sonucunda aynı özellikle iki yavru meydana gelir Kalıtsal devamlılığı sağlar Homolog kromozomlar ayrılmaz(kromatitler ayrılır) Sinapsis, tetrat, kiazma ve krossing-over görülmez Çok hücrelilerde büyüme ve rejenerasyonu sağlarken tek hücrelilerde üremeyi sağlar Mayoz Bölünme: Eşey bezlerinde(gonat) eşey hücrelerinin oluşumu sırasında görülür Kromozom sayısı yarıya iner, bölünme sonucunda n kromozomlu 4 hücre oluşur Oluşan hücrelerde kalıtsal farklılık vardır Sinapsis, tetrat, kiazma ve krossing-over görülür Aynı türlerde *den e kromozom sayısını sabit tutar Mitoz Bölünme Evreleri: 1Profaz: Kromatitten kromozomler oluşur Kromatitler sentromer ile birbirine bağlanır Kromozomlar eşlenir Çekirdekçik ve çekirdek zarı erir, iğ iplikleri oluşur 2Metefaz: Kromozomlar ekvator düzlemine dizilrler 3Anafaz: Kromatitler iğ iplikleri ile birbirinden ayrılarak kutuplara doğru çekilirler 4Telofaz: Kromozomlar tekrar kromotin ağını oluştururlar İğ iplikleri kaybolur Oluşan çerdikler etrafında çekirdek zarı oluşur Böylece karyokinez tamamlanır Sitokinez ise hayvan hücresinde boğumlanarak, bitki hücresinde orta lamel oluşarak tamamlanır Mitozun`un Biyolojik Önemi 1Hücre sayısını çoğaltmak 2Kromozom sayısını sabit tutma 3Genetik bilginin her bir yavru çekirdeğe aktarılmasını garantiler Mayoz Bölünme Evreleri I ve II Mayoz olarak incelenir Bölünme safhaları aynı mitozdaki gibidir, bu safhalar farklı olarak iki kez gerçekleşir Mayoz I de homolog kromozomlar, mayoz II de kromatidler ayrılır *Profaz 1 de krossing-over olur Mayoz`un Profaz I Safasındaki Olaylar 1Sinaps Homolog kromozomların yan yana gelmesidir 2Tetrat: Sinapsis durumunda 4 kromatitin meydana getirdiği yapıdır 1 tetrat = 2 kromozom = 4 kromatit 3Krossing-over: Sinapsis sıransında homolog kromozomların kardeş olmayan kromatitleri arasında temas yerlerinde (kiazma) gerçekleşen parça değişimidir Bu yeni gen kombinasyonlarına sebep olduğundan canlı çeşitliliğine yol açar