Kontrolsüz Hücre Bölünmesi Canlıları Nasıl Etkiler? Kontrolsüz Hücre Bölünmesi Nedir?

**Prof. Dr. Sinsi** · 09-11-2012

Bölünmenin üç türü

Hücre bölünmesi, tek hücreli canlıların çoğalması, çok hücreli canlıların büyümesi, erkek ve dişi eşey hücrelerinin meydana gelmesi için gerekli biyolojik olaydır

Bir hücrenin bölünebilmesi için belirli bir büyüklüğe ulaşması ve nükleik asitlere sahip olması gerekmektedir

Canlılar dünyasında, Amitoz (Amitozis)
Mitoz (Mitozis)
Mayoz (Meiosis) olmak üzere üç farklı tip bölünme vardır

Tek hücreli canlılarda bölünme genellikle amitoz, çok hücrelilerde ise mitoz ve mayoz ile görülür

Amitoz

Genellikle tekhücrelilerde görülen bu bölünmeyle o türe ait birey sayısı artar

Amitoz bölünme yapan hücrelerin önce çekirdeği uzar, çekirdeğin uzamasıyla çekirdekçik de uzayıp boğumlanarak ikiye ayrılır

Bunu sitoplazma bölünmesi takip ederek, bir hücreden iki yeni yavru oluşacak şekilde bölünme gerçekleşir

Amitozda çekirdek zarı kaybolmaz, kromozomlar belirmez, sentriyoller iğ iplikleri oluşmaz

Tekhücreliler dışında bazı özel hallerde yüksek yapılı organizma hücrelerinde de amitoz görülebilir

Bu durumda çoğu kez hücreler ölüme mahkum olur, çünkü tekrar mitoz bölünme yapamazlar

Amitoz bölünme bu organizmalarda bazen açlık nedeniyle dejenere olan hücrelerde, bazı yaşlı kıkırdak hücrelerinde, ayrıca hızla çoğalan kuş embriyosunun blastoderm hücrelerinde görülebilir

Gametlerde genellikle amitoz bölünme görülmez

Mitoz

Zigot oluştuktan sonra başlayan mitoz bölünme, organizma belli bir büyüklüğe erişinceye kadar çoğu soma hücresinde (ör sinir hücrelerinde bölünme yoktur) ve bazı hücrelerde ( kemik iliği vb

) hayat boyu devam eder

Mitozda her hücrenin çekirdeğinde kromozomlar kendini eşler

Eşler, ana hücrenin bölünmesiyle oluşan iki yavru hücreye verilir

Böylece ana hücreye benzeyen, diploid sayıda (2n) kromozomlu iki yavru hücre meydana gelir

Mitoz da çekirdek bölünmesi ''karyokinez'', sitoplazma bölünmesi ''sitokinez'' olarak tanımlanır

Karyokinez başlangıçta ''interfaz'' ve sonrasında gerçek bölünme evreleri olan ''profaz'', ''metafaz'', ''anafaz'' ve ''telofaz'' olarak görülür

Mayoz

Eşeyli olarak çoğalan canlılarda zigotu oluşturacak gamet hücrelerinin yapılması ( gametogenez) mayoz ile gerçekleşir

üreme ana hücrelerinde kromozom sayısının yarıya inmesi olayı ''mayoz'' ile gerçekleşir

Sonuçta oluşan hücrelere üreme hücresi (gamet) denir

Mayoz bölünme I

ve II

mayoz bölünme şeklinde olup, bunların her biri aslında birbirini izleyen iki bölünmeden ibarettir

I

mayoz bölünme diploid kromozomlu ana hücreden kromozom sayıları yarı yarıya, yani haploid duruma inmiş ( redüksiyon) iki yavru hücre meydana gelir

Fakat I

mayoz sonunda henüz kromozomdaki kromatidler tam olarak ayrılmamıştır

II

mayozda kromozomlar tam olarak uzunlamasına bölünür ve kromatidler ayrılarak yavru hücreler gider, böylece bölünme tamamlanmış olur

Mayoz bölünmedeki ''interfaz'' evresi (G1,S,G2) I

mayozun başında geçer, II

mayozda tekrarlanmaz

I

mayoz; ''profaz I'', ''metafaz I'', ''anafaz I'', ''telofaz I'' evrelerinden sonra sitoplazma bölünmesi (sitokinez)gerçekleşir; II

mayoz; ''profaz II'', ''metafaz II'', ''anafaz II'', ''telofaz II'' evrelerinden oluşur

09-11-2012	#2
Prof. Dr. Sinsi	Kontrolsüz Hücre Bölünmesi Canlıları Nasıl Etkiler? Kontrolsüz Hücre Bölünmesi Nedir? Bölünmenin üç türü Hücre bölünmesi, tek hücreli canlıların çoğalması, çok hücreli canlıların büyümesi, erkek ve dişi eşey hücrelerinin meydana gelmesi için gerekli biyolojik olaydır Bir hücrenin bölünebilmesi için belirli bir büyüklüğe ulaşması ve nükleik asitlere sahip olması gerekmektedir Canlılar dünyasında, Amitoz (Amitozis) Mitoz (Mitozis) Mayoz (Meiosis) olmak üzere üç farklı tip bölünme vardır Tek hücreli canlılarda bölünme genellikle amitoz, çok hücrelilerde ise mitoz ve mayoz ile görülür Amitoz Genellikle tekhücrelilerde görülen bu bölünmeyle o türe ait birey sayısı artar Amitoz bölünme yapan hücrelerin önce çekirdeği uzar, çekirdeğin uzamasıyla çekirdekçik de uzayıp boğumlanarak ikiye ayrılır Bunu sitoplazma bölünmesi takip ederek, bir hücreden iki yeni yavru oluşacak şekilde bölünme gerçekleşir Amitozda çekirdek zarı kaybolmaz, kromozomlar belirmez, sentriyoller iğ iplikleri oluşmaz Tekhücreliler dışında bazı özel hallerde yüksek yapılı organizma hücrelerinde de amitoz görülebilir Bu durumda çoğu kez hücreler ölüme mahkum olur, çünkü tekrar mitoz bölünme yapamazlar Amitoz bölünme bu organizmalarda bazen açlık nedeniyle dejenere olan hücrelerde, bazı yaşlı kıkırdak hücrelerinde, ayrıca hızla çoğalan kuş embriyosunun blastoderm hücrelerinde görülebilir Gametlerde genellikle amitoz bölünme görülmez Mitoz Zigot oluştuktan sonra başlayan mitoz bölünme, organizma belli bir büyüklüğe erişinceye kadar çoğu soma hücresinde (ör sinir hücrelerinde bölünme yoktur) ve bazı hücrelerde ( kemik iliği vb) hayat boyu devam eder Mitozda her hücrenin çekirdeğinde kromozomlar kendini eşler Eşler, ana hücrenin bölünmesiyle oluşan iki yavru hücreye verilir Böylece ana hücreye benzeyen, diploid sayıda (2n) kromozomlu iki yavru hücre meydana gelir Mitoz da çekirdek bölünmesi ''karyokinez'', sitoplazma bölünmesi ''sitokinez'' olarak tanımlanır Karyokinez başlangıçta ''interfaz'' ve sonrasında gerçek bölünme evreleri olan ''profaz'', ''metafaz'', ''anafaz'' ve ''telofaz'' olarak görülür Mayoz Eşeyli olarak çoğalan canlılarda zigotu oluşturacak gamet hücrelerinin yapılması ( gametogenez) mayoz ile gerçekleşirüreme ana hücrelerinde kromozom sayısının yarıya inmesi olayı ''mayoz'' ile gerçekleşirSonuçta oluşan hücrelere üreme hücresi (gamet) denir Mayoz bölünme I ve II mayoz bölünme şeklinde olup, bunların her biri aslında birbirini izleyen iki bölünmeden ibarettir Imayoz bölünme diploid kromozomlu ana hücreden kromozom sayıları yarı yarıya, yani haploid duruma inmiş ( redüksiyon) iki yavru hücre meydana gelir Fakat I mayoz sonunda henüz kromozomdaki kromatidler tam olarak ayrılmamıştır II mayozda kromozomlar tam olarak uzunlamasına bölünür ve kromatidler ayrılarak yavru hücreler gider, böylece bölünme tamamlanmış olur Mayoz bölünmedeki ''interfaz'' evresi (G1,S,G2) Imayozun başında geçer, II mayozda tekrarlanmaz I mayoz; ''profaz I'', ''metafaz I'', ''anafaz I'', ''telofaz I'' evrelerinden sonra sitoplazma bölünmesi (sitokinez)gerçekleşir; II mayoz; ''profaz II'', ''metafaz II'', ''anafaz II'', ''telofaz II'' evrelerinden oluşur