09-11-2012
|
#5
|
|
Prof. Dr. Sinsi
|
Gelenek Ve Göreneklerimiz Nelerdir? - Türkiye' De Gelenek Ve Görenekler
Türkiye'de Örf ve Adetler
Doğum Adetleri
Anne, doğumu yaptıktan sonra bir hafta kadar yatağında yatar Bu sırada doğum yapan kadına özel yemekler hazırlanırİki-üç gün sonra çocuğun adı konulurİsim konulurken çocuğun kulağına 3 defa ezan okunurBir hafta çocuğun göbeği düşmezBir hafta sonra çocuğun göbeği düşerYakınları ve komşuları gözün aydına gelirler, çocuğa altın takarlar Bazıları da çocuğun düşen göbeğini caminin etrafına gömer,kimisi de okulun bahçesine gömer ki çocuk okusun diye
Düğün Adetleri
Talas'ta mahalli gelenekler çok renkli bir görünüm arz ederGünümüzde, mahalli özellik taşıyan belli başlı gelenekler daha çok düğünlerde görülürtalas'ta evlendirme çok dikkatle ele alınır ve özellikle görücü usul hakimdirevlenmeye karar verilince de "Düzen" "Takı" önem kazanırtakıyı kıza erkek tarafı ziynet eşyası olarak yapar Düzen'i de aynı şekilde erkek tarafı alırBu da, gelinin giyeceği çamaşırlardan oluşurKız tarafı ise, sandık içi, ev eşyası, mobilya, halı-kilim gibi diğer eşyayı hazırlarÇeyizin evden alınmasına "Kalın" denirDüğünler genellikle sazlı-sözlü yapılırSon zamanlarda salonlarda da düğünlerin yapıldığı görülür
Yukarıda da belirttiğimiz gibi ,evlenme adeti Talas'ta,görücü usulü dediğimiz; erkek tarafından kız tarafına dünür gönderilerek iki tarafın rızası ile başlarTalas'taki evlenme adetinde başlık geleneği yokturEvlenme çağına gelen erkek, gördüğü, beğendiği kızları ebeveynlerine söyler veya komşu ve akrabalar beğendikleri, tanıdıkları genç kızları oğlanın ailesine haber verirlerböylece dünürlük işleri başlarDünürlük işlerinde yaşlı ve hatırı sayılır kişiler araya girerKız tarafı rıza gösterince kahve içilerek söz kesilirSonra nişan yapılarak erkek tarafı geline çeşitli takılar takarTakılardan sonra dini ve resmi nikahlar yapılır
Düğünler genel olarak Pazartesi başlarPazartesi günü kız tarafına alınan hediyeler gönderilirBu hediyelere daha önce de belirttiğimiz gibi "kalın" denirSalı günü kadınlar gelini hamam götürürlerÇarşamba günü gelin tarafının hazırladığı çeyiz, oğlan evine gönderilirÇarşamba akşamı kına gecesi yapılırÇalgılar çalınır ve eğlenilirgeline kına yakılırkına gecesinde ya çalgı bulunur veya mevlit okunurKına yakıldıktan sonra kına çerezi getirilirKına çerezini tepsinin üstüne kız evi hazırlarKına çerezinin ortasına kına konulurTepsinin içindi kına çerezi ve mumu sadıçlar damada getirirlerTepsi gelirken tepsinin etrafına mumlar dizilir ve yakılırGenellikle gece saat ikiye doğru damadın eline kına yakılırGelinin kınası ise ilk önce damat evinden yemek getirilip yenmesiyle başlar
Gelinin kınası yakılırken şu ağıt söylenir:
Hamamda yunduğum taşlar
Gölgelendiğim ağaçlar
Anam bacım, kız kardaşlar
İşte geldim gidiyorum
Sılamı terk ediyorum
Anam ağlar anam ağlar
Yunduğum taşları yalar
Kızım deyip eli tarar
İşte geldim gidiyorum
Anamı terk ediyorum
Tuz kapıyı tuzsuz koyan
Büyük evi issiz koyan
Anasını kızsız koyan
İşte geldim gidiyorum
Herkes durumuna göre kızına fazla çeyiz vermeye çalışırDüğünler sazlı-sözlü yapıldığından oyunlar da önemli bir yer tutarSinsin,deve oyunu, halay bunların en önemlileridir
Halay düğünlerde özellikle köy düğünlerinde önemli bir yer tutarHalay türünün dışında, köylerde ortaya yakılan bir ateş etrafında "yumruk oyunu" da yaygındırBunda ortaya gelen kişiye karşıdan bir başkası perdah yaparak gelir sırtına veya koluna yumruk vurarak, vurduğu şahsın yerini alır, bir başkası aynı yumruğu ona vurarak bu oyun sürdürülürBu oyunun zaman zaman rekabet duygusunu körüklediği de olur
Bunun dışında, Talas ve çevresinde oynanan halk oyunları şunlardır;
Mendil oyunu : Kadınların tef eşliğinde ellerinde mendille oynadıkları bir orta oyunudurKadınlar bu oyunu düğünlerde oynarlarErkekler tarafından oynanan mendil oyunu ise, daha değişiktirErkekler mendili kıvırıp sopa haline getirdikten sonra ellerindeki yüzüğü grupta oturan erkekler ellerinde dolaştırırlarYüzük birisinin eline saklanır ve sonra sırayla bu yüzüğü bilmeleri için oynayanlara sorulurBilemeyenlere mendille ellerine vurulur
Eminem oyunu : Kadınların Eminem türküsünü karşılıklı söyleyerek oynadıkları halay türü yada karşılıklı gruplar halinde oynanan bir oyundur
Ükalice potinli gelin : Erkeklerin davul-zurna eşliğinde oynadıkları hareketli bir oyundurBu oyunda adı taşıyan türkü söylenirHalay, iki grup arasında ileri-geri figürler halinde devam eder
Öteyüz oyunu : Erkeklerin halay şeklinde oynadıkları hareketli bir oyundurDavul-zurna eşliğinde oynanırSon zamanlarda bunu çalgıyla oynayanlar da vardır
Sinsin oyunu : Düğünlerde meydanda yakılan bir ateş etrafında erkekler büyük halka oluştururlarBilahare ortaya çıkan iki kişiden birisi diğerini kovalarAteş üzerinde atlanır,grup içerisine girip kimi tutarsa, o bu defa tutan kişiyi kovalayan oyuncunun peşine düşerDavul-zurna eşliğinde düğünlerde oynanan bir oyundur
Serçe oyunu : Bu oyun ekip içerisinde tek başına oynanırOyunu gerçekleştirecek oyuncu gelir, elindeki mendili oynarken yere bırakır ve bunu davul-zurna eşliğinde diz çökerek ağzıyla yerden alırSerçenin özellikle eşine yaptığı kurlar bu oyunun temel figürlerini oluştururHareketli ve heyecanlı bir oyundur
Görüldüğü gibi Talas'ta düğün adetleri çok renklidirGerek düğün öncesi hazırlıklar gerekse düğündeki adetler ve çeşitli halk oyunlarıyla Talas'ın düğünleri çok eğlenceli ve coşkulu geçmektedir
Ölüm Adetleri
Bir kişi öldüğü zaman 3-4 gün o ölü evinde oturulurÖlü evinde kadınlar ağıt yakarken erkekler de ayrı bir evde otururlarBir kişi öldükten sonra hoca gelirSu selası verilirÖlü mezara gömüldükten sonra ölü evine yemekler getirilirÖlünün canı için gelen yemekler yenirÖlü evinde Kur'an okunmaya başlanırKur'an okunduktan sonra Perşembe yapılır, şeker dağıtılırÖlünün elli ikinci gecesi yapılır
|
|
|
|