Ege Bölgesi'nin Bitki Örtüsü Nasıldır? Ege Bölgesinde Hangi Bitki Örtüsü Tipi Görülür

**Prof. Dr. Sinsi** · 09-11-2012

Türkiye’de İklim ve Doğal Bitki Örtüsü

Türkiye’de Görülen İklim Tipleri

Türkiye, matematik ve özel konumu nedeniyle çeşitli iklim tiplerinin görüldüğü bir ülkedir

Türkiye’de, çevresindeki denizlerin, kara kütlelerinin, basınç merkezlerinin, enlemin ve yeryüzü şekillerinin etkisiyle 3 ana iklim tipi belirmiştir

Ana iklim tipleri arasında her iki iklim tipinin de özelliğini taşıyan geçiş iklimleri görülür

Karadeniz İklimi

Karadeniz İkliminin Özellikleri

Karadeniz Bölgesi’nin kıyı kesimlerinde görülür

Her mevsim yağışlıdır

En çok yağış sonbahar ile kış aylarında düşer

Türkiye’de görülen iklimler içinde yıllık yağış miktarı en fazla olandır

Yazlar serin ve yağışlı, kışlar ılık ve yağışlı geçer

Yıllık sıcaklık farkı azdır

Bulutluluk oranı yüksek, güneşli gün sayısı azdır

Karadeniz iklimi yer şekillerinin farklılığı nedeniyle 3 alt tipe ayrılmıştır

UYARI : Karadeniz iklimi sıcaklık ve nem koşulları bakımından okyanusal iklime benzer

Bu iklim tipinde yağış miktarı dağların konumuna ve yükseltilerine bağlı olarak farklılık gösterir

Doğu Karadeniz Tipi

Dağların kıyıdan hemen sonra yükselmesi, uzanış yönleri ve bunların yağış getiren rüzgarlara dönük olması gibi etkenlerden dolayı Türkiye’nin ve bölgenin en yağışlı bölümüdür

Yıllık sıcaklık ortalaması : 14°C - 15°C

Ocak ayı sıcaklık ortalaması : 7°C

Temmuz ayı sıcaklık ortalaması : 23°C

Yıllık yağış miktarı 1500-2500 mm

Orta Karadeniz Tipi

Bu bölümde dağlar kıyıdan uzaklaştığı ve yükseltileri azaldığı için yıllık yağış miktarı azalmıştır

Yıllık sıcaklık farkları azdır

Yıllık sıcaklık ortalaması : 14°C - 15°C

Ocak ayı sıcaklık ortalaması : 7°C

Temmuz ayı sıcaklık ortalaması : 23°C

Yıllık yağış miktarı : 700 – 900 mm

Batı Karadeniz Tipi

Yaz ve kış sıcaklıkları Orta ve Doğu Karadeniz tipine göre biraz daha düşüktür

Yıllık yağış miktarı, Orta Karadeniz’dekinden daha azdır

Kar yağışı ile don olayı Doğu ve Orta Karadeniz’e göre daha sık görülür

Yıllık sıcaklık ortalaması : 13°C - 14°C

Ocak ayı sıcaklık ortalaması : 5°C

Temmuz ayı sıcaklık ortalaması : 21°C

Yıllık yağış miktarı : 1000-1500 mm

Karadeniz İkliminin Doğal Bitki Örtüsü

Sıcaklık ve yağış koşulları gür ormanların ve ormanaltı florasının gelişmesini sağlamıştır

Ancak Orta Karadeniz Bölümü’nde yıllık yağış miktarının azalmasına bağlı olarak orman örtüsü zayıflar

Karadeniz Bölgesi Bitki Katları

Geniş yapraklı ağaçlardan oluşan orman

Geniş ve iğne yapraklı ağaçlardan oluşan orman

İğne yapraklı ağaçlardan oluşan orman

Alpin çayırlar

Akdeniz İklimi

Akdeniz İkliminin Özellikleri

Yazları sıcak ve kurak, kışlar ılık ve yağışlı geçer

Kar yağışı ve don olayı ender görülür

En yağışlı mevsim kış, en kurak mevsim yazdır

Yaz kuraklığı belirgindir

Akdeniz iklimi sıcaklık ortalamaları farklı olduğu için 2 tipe ayrılır

UYARI : Akdeniz ikliminin etki alanı Akdeniz Bölgesi’nde Toros Dağları’nın varlığı nedeniyle dar, Ege Bölgesi’nde ise dağların kıyıya dik uzanması nedeniyle geniştir

Asıl Akdeniz Tipi

Akdeniz ve Ege kıyılarında görülür

Dağların kıyıdan hemen sonra yükseldiği yerlerde yağış miktarı artar

Kış sıcaklığının en yüksek olduğu yerler Akdeniz kıyılarıdır

Yıllık sıcaklık ortalaması : 18°C - 19°C

Ocak ayı sıcaklık ortalaması : 8°C - 9°C

Temmuz ayı sıcaklık ortalaması : 28°C - 30°C

Yıllık yağış miktarı : 750 – 1000 mm

Bozulmuş Akdeniz Tipi (Marmara Tipi)

Gelibolu Yarımadası ile Güney Marmara kıyılarında daha yaygın olan bu iklim tipi, Trakya’nın büyük bir bölümünde de görülür

Akdeniz iklimi ile Karadeniz iklimi arasında geçiş özelliği gösterir

Enlem farkı nedeniyle sıcaklık ortalamaları Asıl Akdeniz tipine göre düşüktür

Kar yağışı ve don olayı Asıl Akdeniz tipine göre daha sık görülür

Yıllık sıcaklık ortalaması : 12°C - 15°C

Ocak ayı sıcaklık ortalaması : 5°C - 6°C

Temmuz ayı sıcaklık ortalaması : 24°C

Yıllık yağış miktarı : 600 – 800 mm

UYARI : Akdeniz İkliminin Marmara tipinde sıcaklıkların daha düşük olması, enlem farkı ve kuzeyden gelen rüzgarların etkisiyle açıklanır, Karadeniz ikliminin etkisiyle yaz yağışlarında artış görülür

Akdeniz İkliminin Doğal Bitki Örtüsü

Kısa, bodur ağaç ve çalılardan oluşan makilerdir

Maki bütün yıl boyunca yeşil kalır

Makilerin yükselti sınırı enlemin etkisine bağlı olarak değişir

Akdeniz’de 700 – 800 m

Ege’de 400 – 500 m

Güney Marmara’da ise 250 – 300 m’dir

Karasal İklim

Karasal İklimin Özellikleri

Kuzey Anadolu ve Toros Dağları denizel etkilerin iç bölgelere girmesini zorlaştırdığı için iç kesimlerde iklim karasallaşmıştır

Yıllık yağış miktarı az, sıcaklık farkları belirgindir

Karasal iklim, enlem ve yükselti farkı nedeniyle 3 tipe ayrılır:

UYARI : Karasal iklimde yaz kuraklığının görülmesi, Akdeniz yağış rejiminin etkili olduğunu gösterir

İç Anadolu Tipi

İç Anadolu, İç Batı Anadolu, Göller Yöresi ve Ergene Havzası’nda görülür

Yazlar sıcak ve kurak, kışlar soğuk ve kar yağışlı geçer

En yağışlı mevsim ilkbahardır

Yıllık sıcaklık ortalaması : 10°C - 12°C

Ocak ayı sıcaklık ortalaması : 2°C - 4°C

Temmuz ayı sıcaklık ortalaması : 25°C

Yıllık yağış miktarı : 250 – 500 mm

Güneydoğu Anadolu Tipi

Türkiye’nin en sıcak iklim bölgesidir

Yazlar çok sıcak, kurak ve uzun, kışlar ılık, yer yer soğuk ve kısa geçer

Yaz kuraklığının en belirgin olduğu bölgedir

Bölgenin batısında kış yağışları, doğusunda ilkbahar yağışları belirgindir

Yıllık sıcaklık ortalaması : 15°C – 19°C

Ocak ayı sıcaklık ortalaması : 1°C - 2°C

Temmuz ayı sıcaklık ortalaması :30°C den yüksek

Yıllık yağış miktarı : 400 – 700 mm

Doğu Anadolu Tipi (Yazın Yağışlı Tip)

Bölgenin yüksek bölümlerinde karasal iklim özellikleri daha belirgindir

Kışlar çok soğuk, karlı ve uzun, yazlar serin, yağışlı ve kısa geçer

En yağışlı mevsimler, yaz ve ilkbahardır

Kar yağışı ve don olayı çok sık görülür

Yükseltinin etkisiyle kar yağışı diğer bölgelere göre erken başlar

Yıllık sıcaklık ortalaması : 3°C - 6°C

Ocak ayı sıcaklık ortalaması : -12°C’den düşük

Temmuz ayı sıcaklık ortalaması :21°C - 22°C

Yıllık yağış miktarı : 400 – 600 mm

Doğu Anadolu Tipi (Yazları Kurak Tip)

Bölgenin Çukurda kalan alanlarında (Yukarı Fırat, Orta ve Yukarı Murat Bölümleri) kış sıcaklığı biraz daha yüksektir

Ancak İç Anadolu ve Güneydoğu Anadolu tipine göre kışlar sert geçer

İlkbahar yağışları belirgindir

Yazlar daha sıcak ve kurak geçer

Bu iklim tipi yükseltisi düşük çöküntü ovalarında ve akarsularca derin yarılmış vadi tabanlarında görülür

Yıllık sıcaklık ortalaması : 12°C – 12°C

Ocak ayı sıcaklık ortalaması : -8°C

Temmuz ayı sıcaklık ortalaması :25°C den yüksek

Yıllık yağış miktarı : 300 – 500 mm

Karasal İklimin Doğal Bitki Örtüsü

İlkbahar yağışlarıyla yeşeren, yaz kuraklığı ile fazla boy atmadan sararan ve step (bozkır) adı verilen bitki örtüsü geniş yer kaplar

Step alanlarının bir bölümü antropojendir

Yüksek yerlerde yer yer iğne yapraklı ağaçlardan oluşan ormanlar bulunur

Dağ doruklarına yakın yerlerde düşük sıcaklık nedeniyle dağ çayırları yer alır

Antropojen Step (Bozkır) : Ağaçların tahrip edildiği alanlarda gelişen steplere antropojen step (bozkır) adı verilir

İklimin İnsan ve Çevre Üzerindeki Etkileri

İnsanların yaşantısını, ekonomik etkinliklerini belirleyen en önemli etken iklimdir

İklimin Doğal Bitki Örtüsüne Etkisi

Bir bölgede ormanın bulunması, alt ve üst sınırının belirlenmesi doğrudan iklimin kontrolü altındadır

Ormanın yataydaki (enleme bağlı) ve dikeydeki (yükseltiye bağlı) üst sınırını sıcaklık belirler

Yağış ise orman örtüsünün alt sınırını belirleyen önemli bir iklim elemanıdır

Ayrıca yağış miktarı ormanın yoğunluğu üzerinde etkindir

Bir yerde bitki örtüsündeki çeşitlilik de iklim elemanlarına bağlıdır

İklimin Tarım Koşullarına Etkisi

Bir bölgenin sıcaklık ve nem koşulları tarım ürünlerini, sulamaya duyulan gereksinimi etkilemektedir

Yaz kuraklığının belirgin olduğu bir yerde sulamaya duyulan gereksinim fazladır

Buna kuraklık sınırı denir

Tarımsal etkinlikleri sınırlandıran diğer bir etken de düşük sıcaklıktır

Sıcaklık kutuplara doğru ve yükseklere çıkıldıkça düşer

Belli bir yerden sonra tarımsal etkinlik sona erer

Ancak, bazı ürünler düşük sıcaklığa daha dayanıklı olduğundan tarım alanları kutuplara daha yakındır

UYARI : Tarımın yükselti sınırı, tropikal kuşakta 4000 m, Türkiye’de 2000 m civarındadır

İklimin Toprak Oluşumuna Etkisi

Bir bölgedeki toprağın türü, oluşum süresi ve derinliği iklimle yakından ilişkilidir

Değişik iklim bölgelerindeki topraklar birbirinden farklıdır

Örneğin nemli bir bölgede yağışlar ve yüzey suları ile toprağın içindeki kireç ve mineraller yıkanır

Çöllerde ise yağış azlığı nedeniyle topraktaki yıkanma minimum düzeydedir

İklimin Kara ve Deniz Sularına Etkisi

İklimin, karalardaki suların oluşumu ve özellikleri üzerinde önemli etkisi vardır

Akarsular, göller, yer altı suları ve kaynaklardan oluşan kara sularının fiziksel ve kimyasal özellikleri ile su potansiyelleri iklimle yakından ilişkilidir

İklim, akıntılar, denizlerin su sıcaklığı ve tuzluluk oranı üzerinde de etkilidir

İklimin Yer şekillerine Etkisi

Bir bölgede etkili olan dış güçler (akarsular, buzullar, rüzgarlar) bölgenin iklim koşullarına bağlı olarak değişir

Örneğin Türkiye’de akarsuların oluşturduğu yer şekilleri yaygınken, İsveç, Norveç gibi soğuk enlemlerdeki ülkelerde buzul şekilleri yaygın olarak görülmektedir

İklimin Nüfus ve Yerleşmeler Üzerine Etkisi

Yeryüzünde nüfusun dağılışı büyük ölçüde iklimin kontrolü altındadır

Nüfusun yatay dağılışı incelendiğinde, nüfusun yoğun olduğu ülkelerin Orta Kuşak’ta toplandığı görülür

Buna karşın sıcak ve kurak çöller ile kutuplarda nüfus yok denecek kadar azdır

Yerleşmelerin dikey dağılışı ise yükseltiye ve denize olan uzaklığa bağlıdır

Ayrıca nüfusa bağlı olarak yerleşmelerin yoğunluğu ve büyüklüğü de iklimle ilişkilidir

İklimin Konut Tiplerine Etkisi

Bir yerin iklim koşulları ile konut tipleri ve yapı malzemesi arasında yakın bir ilişki vardır

Örneğin kar yağışının etkin olduğu yerlerde evler dik çatı yapılırken, sıcak ve kurak iklim koşullarının etkin olduğu yerlerde kalın duvarlı, küçük pencereli ve düz çatılı yapılır

Kent yerleşmelerinde ise yapılaşma, iklim koşullarından bağımsızdır

İklimin Turizme Etkisi

Yıl boyunca sıcaklık koşullarının uygun olduğu kıyı bölgeleri deniz turizminin geliştiği yerlerdir

Örneğin Akdeniz’e kıyısı olan ülkelerde deniz turizmi çok gelişmiştir

Ayrıca yüksek dağlarda ve yüksek enlemlerdeki kar yağışına bağlı olarak yapılan kış turizmi de iklimin kontrolü altında gelişmiştir

UYARI : İklim özellikleri benzer bölgelerde;

doğal bitki örtüsü,

tarımsal etkinlikler,

akarsu rejimleri,

konut tipleri ve yapı malzemesi,

turizm etkinlikleri,

insanların gereksinimleri (giyim beslenme) benzer özellikler gösterir

09-11-2012	#3
Prof. Dr. Sinsi	Ege Bölgesi'nin Bitki Örtüsü Nasıldır? Ege Bölgesinde Hangi Bitki Örtüsü Tipi Görülür Türkiye’de İklim ve Doğal Bitki Örtüsü Türkiye’de Görülen İklim Tipleri Türkiye, matematik ve özel konumu nedeniyle çeşitli iklim tiplerinin görüldüğü bir ülkedir Türkiye’de, çevresindeki denizlerin, kara kütlelerinin, basınç merkezlerinin, enlemin ve yeryüzü şekillerinin etkisiyle 3 ana iklim tipi belirmiştir Ana iklim tipleri arasında her iki iklim tipinin de özelliğini taşıyan geçiş iklimleri görülür Karadeniz İklimi Karadeniz İkliminin Özellikleri Karadeniz Bölgesi’nin kıyı kesimlerinde görülür Her mevsim yağışlıdır En çok yağış sonbahar ile kış aylarında düşer Türkiye’de görülen iklimler içinde yıllık yağış miktarı en fazla olandır Yazlar serin ve yağışlı, kışlar ılık ve yağışlı geçer Yıllık sıcaklık farkı azdır Bulutluluk oranı yüksek, güneşli gün sayısı azdır Karadeniz iklimi yer şekillerinin farklılığı nedeniyle 3 alt tipe ayrılmıştır UYARI : Karadeniz iklimi sıcaklık ve nem koşulları bakımından okyanusal iklime benzer Bu iklim tipinde yağış miktarı dağların konumuna ve yükseltilerine bağlı olarak farklılık gösterir Doğu Karadeniz Tipi Dağların kıyıdan hemen sonra yükselmesi, uzanış yönleri ve bunların yağış getiren rüzgarlara dönük olması gibi etkenlerden dolayı Türkiye’nin ve bölgenin en yağışlı bölümüdür Yıllık sıcaklık ortalaması : 14°C - 15°C Ocak ayı sıcaklık ortalaması : 7°C Temmuz ayı sıcaklık ortalaması : 23°C Yıllık yağış miktarı 1500-2500 mm Orta Karadeniz Tipi Bu bölümde dağlar kıyıdan uzaklaştığı ve yükseltileri azaldığı için yıllık yağış miktarı azalmıştır Yıllık sıcaklık farkları azdır Yıllık sıcaklık ortalaması : 14°C - 15°C Ocak ayı sıcaklık ortalaması : 7°C Temmuz ayı sıcaklık ortalaması : 23°C Yıllık yağış miktarı : 700 – 900 mm Batı Karadeniz Tipi Yaz ve kış sıcaklıkları Orta ve Doğu Karadeniz tipine göre biraz daha düşüktür Yıllık yağış miktarı, Orta Karadeniz’dekinden daha azdır Kar yağışı ile don olayı Doğu ve Orta Karadeniz’e göre daha sık görülür Yıllık sıcaklık ortalaması : 13°C - 14°C Ocak ayı sıcaklık ortalaması : 5°C Temmuz ayı sıcaklık ortalaması : 21°C Yıllık yağış miktarı : 1000-1500 mm Karadeniz İkliminin Doğal Bitki Örtüsü Sıcaklık ve yağış koşulları gür ormanların ve ormanaltı florasının gelişmesini sağlamıştır Ancak Orta Karadeniz Bölümü’nde yıllık yağış miktarının azalmasına bağlı olarak orman örtüsü zayıflar Karadeniz Bölgesi Bitki Katları Geniş yapraklı ağaçlardan oluşan orman Geniş ve iğne yapraklı ağaçlardan oluşan orman İğne yapraklı ağaçlardan oluşan orman Alpin çayırlar Akdeniz İklimi Akdeniz İkliminin Özellikleri Yazları sıcak ve kurak, kışlar ılık ve yağışlı geçer Kar yağışı ve don olayı ender görülür En yağışlı mevsim kış, en kurak mevsim yazdır Yaz kuraklığı belirgindir Akdeniz iklimi sıcaklık ortalamaları farklı olduğu için 2 tipe ayrılır UYARI : Akdeniz ikliminin etki alanı Akdeniz Bölgesi’nde Toros Dağları’nın varlığı nedeniyle dar, Ege Bölgesi’nde ise dağların kıyıya dik uzanması nedeniyle geniştir Asıl Akdeniz Tipi Akdeniz ve Ege kıyılarında görülür Dağların kıyıdan hemen sonra yükseldiği yerlerde yağış miktarı artar Kış sıcaklığının en yüksek olduğu yerler Akdeniz kıyılarıdır Yıllık sıcaklık ortalaması : 18°C - 19°C Ocak ayı sıcaklık ortalaması : 8°C - 9°C Temmuz ayı sıcaklık ortalaması : 28°C - 30°C Yıllık yağış miktarı : 750 – 1000 mm Bozulmuş Akdeniz Tipi (Marmara Tipi) Gelibolu Yarımadası ile Güney Marmara kıyılarında daha yaygın olan bu iklim tipi, Trakya’nın büyük bir bölümünde de görülür Akdeniz iklimi ile Karadeniz iklimi arasında geçiş özelliği gösterir Enlem farkı nedeniyle sıcaklık ortalamaları Asıl Akdeniz tipine göre düşüktür Kar yağışı ve don olayı Asıl Akdeniz tipine göre daha sık görülür Yıllık sıcaklık ortalaması : 12°C - 15°C Ocak ayı sıcaklık ortalaması : 5°C - 6°C Temmuz ayı sıcaklık ortalaması : 24°C Yıllık yağış miktarı : 600 – 800 mm UYARI : Akdeniz İkliminin Marmara tipinde sıcaklıkların daha düşük olması, enlem farkı ve kuzeyden gelen rüzgarların etkisiyle açıklanır, Karadeniz ikliminin etkisiyle yaz yağışlarında artış görülür Akdeniz İkliminin Doğal Bitki Örtüsü Kısa, bodur ağaç ve çalılardan oluşan makilerdir Maki bütün yıl boyunca yeşil kalır Makilerin yükselti sınırı enlemin etkisine bağlı olarak değişir Akdeniz’de 700 – 800 m Ege’de 400 – 500 m Güney Marmara’da ise 250 – 300 m’dir Karasal İklim Karasal İklimin Özellikleri Kuzey Anadolu ve Toros Dağları denizel etkilerin iç bölgelere girmesini zorlaştırdığı için iç kesimlerde iklim karasallaşmıştır Yıllık yağış miktarı az, sıcaklık farkları belirgindir Karasal iklim, enlem ve yükselti farkı nedeniyle 3 tipe ayrılır: UYARI : Karasal iklimde yaz kuraklığının görülmesi, Akdeniz yağış rejiminin etkili olduğunu gösterir İç Anadolu Tipi İç Anadolu, İç Batı Anadolu, Göller Yöresi ve Ergene Havzası’nda görülür Yazlar sıcak ve kurak, kışlar soğuk ve kar yağışlı geçer En yağışlı mevsim ilkbahardır Yıllık sıcaklık ortalaması : 10°C - 12°C Ocak ayı sıcaklık ortalaması : 2°C - 4°C Temmuz ayı sıcaklık ortalaması : 25°C Yıllık yağış miktarı : 250 – 500 mm Güneydoğu Anadolu Tipi Türkiye’nin en sıcak iklim bölgesidir Yazlar çok sıcak, kurak ve uzun, kışlar ılık, yer yer soğuk ve kısa geçer Yaz kuraklığının en belirgin olduğu bölgedir Bölgenin batısında kış yağışları, doğusunda ilkbahar yağışları belirgindir Yıllık sıcaklık ortalaması : 15°C – 19°C Ocak ayı sıcaklık ortalaması : 1°C - 2°C Temmuz ayı sıcaklık ortalaması :30°C den yüksek Yıllık yağış miktarı : 400 – 700 mm Doğu Anadolu Tipi (Yazın Yağışlı Tip) Bölgenin yüksek bölümlerinde karasal iklim özellikleri daha belirgindir Kışlar çok soğuk, karlı ve uzun, yazlar serin, yağışlı ve kısa geçer En yağışlı mevsimler, yaz ve ilkbahardır Kar yağışı ve don olayı çok sık görülür Yükseltinin etkisiyle kar yağışı diğer bölgelere göre erken başlar Yıllık sıcaklık ortalaması : 3°C - 6°C Ocak ayı sıcaklık ortalaması : -12°C’den düşük Temmuz ayı sıcaklık ortalaması :21°C - 22°C Yıllık yağış miktarı : 400 – 600 mm Doğu Anadolu Tipi (Yazları Kurak Tip) Bölgenin Çukurda kalan alanlarında (Yukarı Fırat, Orta ve Yukarı Murat Bölümleri) kış sıcaklığı biraz daha yüksektir Ancak İç Anadolu ve Güneydoğu Anadolu tipine göre kışlar sert geçer İlkbahar yağışları belirgindir Yazlar daha sıcak ve kurak geçer Bu iklim tipi yükseltisi düşük çöküntü ovalarında ve akarsularca derin yarılmış vadi tabanlarında görülür Yıllık sıcaklık ortalaması : 12°C – 12°C Ocak ayı sıcaklık ortalaması : -8°C Temmuz ayı sıcaklık ortalaması :25°C den yüksek Yıllık yağış miktarı : 300 – 500 mm Karasal İklimin Doğal Bitki Örtüsü İlkbahar yağışlarıyla yeşeren, yaz kuraklığı ile fazla boy atmadan sararan ve step (bozkır) adı verilen bitki örtüsü geniş yer kaplar Step alanlarının bir bölümü antropojendir Yüksek yerlerde yer yer iğne yapraklı ağaçlardan oluşan ormanlar bulunur Dağ doruklarına yakın yerlerde düşük sıcaklık nedeniyle dağ çayırları yer alır Antropojen Step (Bozkır) : Ağaçların tahrip edildiği alanlarda gelişen steplere antropojen step (bozkır) adı verilir İklimin İnsan ve Çevre Üzerindeki Etkileri İnsanların yaşantısını, ekonomik etkinliklerini belirleyen en önemli etken iklimdir İklimin Doğal Bitki Örtüsüne Etkisi Bir bölgede ormanın bulunması, alt ve üst sınırının belirlenmesi doğrudan iklimin kontrolü altındadır Ormanın yataydaki (enleme bağlı) ve dikeydeki (yükseltiye bağlı) üst sınırını sıcaklık belirler Yağış ise orman örtüsünün alt sınırını belirleyen önemli bir iklim elemanıdır Ayrıca yağış miktarı ormanın yoğunluğu üzerinde etkindir Bir yerde bitki örtüsündeki çeşitlilik de iklim elemanlarına bağlıdır İklimin Tarım Koşullarına Etkisi Bir bölgenin sıcaklık ve nem koşulları tarım ürünlerini, sulamaya duyulan gereksinimi etkilemektedirYaz kuraklığının belirgin olduğu bir yerde sulamaya duyulan gereksinim fazladır Buna kuraklık sınırı denir Tarımsal etkinlikleri sınırlandıran diğer bir etken de düşük sıcaklıktır Sıcaklık kutuplara doğru ve yükseklere çıkıldıkça düşer Belli bir yerden sonra tarımsal etkinlik sona erer Ancak, bazı ürünler düşük sıcaklığa daha dayanıklı olduğundan tarım alanları kutuplara daha yakındır UYARI : Tarımın yükselti sınırı, tropikal kuşakta 4000 m, Türkiye’de 2000 m civarındadır İklimin Toprak Oluşumuna Etkisi Bir bölgedeki toprağın türü, oluşum süresi ve derinliği iklimle yakından ilişkilidir Değişik iklim bölgelerindeki topraklar birbirinden farklıdır Örneğin nemli bir bölgede yağışlar ve yüzey suları ile toprağın içindeki kireç ve mineraller yıkanır Çöllerde ise yağış azlığı nedeniyle topraktaki yıkanma minimum düzeydedir İklimin Kara ve Deniz Sularına Etkisi İklimin, karalardaki suların oluşumu ve özellikleri üzerinde önemli etkisi vardır Akarsular, göller, yer altı suları ve kaynaklardan oluşan kara sularının fiziksel ve kimyasal özellikleri ile su potansiyelleri iklimle yakından ilişkilidir İklim, akıntılar, denizlerin su sıcaklığı ve tuzluluk oranı üzerinde de etkilidir İklimin Yer şekillerine Etkisi Bir bölgede etkili olan dış güçler (akarsular, buzullar, rüzgarlar) bölgenin iklim koşullarına bağlı olarak değişir Örneğin Türkiye’de akarsuların oluşturduğu yer şekilleri yaygınken, İsveç, Norveç gibi soğuk enlemlerdeki ülkelerde buzul şekilleri yaygın olarak görülmektedir İklimin Nüfus ve Yerleşmeler Üzerine Etkisi Yeryüzünde nüfusun dağılışı büyük ölçüde iklimin kontrolü altındadır Nüfusun yatay dağılışı incelendiğinde, nüfusun yoğun olduğu ülkelerin Orta Kuşak’ta toplandığı görülür Buna karşın sıcak ve kurak çöller ile kutuplarda nüfus yok denecek kadar azdır Yerleşmelerin dikey dağılışı ise yükseltiye ve denize olan uzaklığa bağlıdır Ayrıca nüfusa bağlı olarak yerleşmelerin yoğunluğu ve büyüklüğü de iklimle ilişkilidir İklimin Konut Tiplerine Etkisi Bir yerin iklim koşulları ile konut tipleri ve yapı malzemesi arasında yakın bir ilişki vardır Örneğin kar yağışının etkin olduğu yerlerde evler dik çatı yapılırken, sıcak ve kurak iklim koşullarının etkin olduğu yerlerde kalın duvarlı, küçük pencereli ve düz çatılı yapılır Kent yerleşmelerinde ise yapılaşma, iklim koşullarından bağımsızdır İklimin Turizme Etkisi Yıl boyunca sıcaklık koşullarının uygun olduğu kıyı bölgeleri deniz turizminin geliştiği yerlerdir Örneğin Akdeniz’e kıyısı olan ülkelerde deniz turizmi çok gelişmiştir Ayrıca yüksek dağlarda ve yüksek enlemlerdeki kar yağışına bağlı olarak yapılan kış turizmi de iklimin kontrolü altında gelişmiştir UYARI : İklim özellikleri benzer bölgelerde; doğal bitki örtüsü, tarımsal etkinlikler, akarsu rejimleri, konut tipleri ve yapı malzemesi, turizm etkinlikleri, insanların gereksinimleri (giyim beslenme) benzer özellikler gösterir