Türkiye'deki Kervansaraylar Nelerdir?

**Prof. Dr. Sinsi** · 09-11-2012

AFYON-ÇAY-TAŞHAN

Taş Medresenin doğu cephesinin karşısında bulunan Taşhan (Ebul Mücahit Yusuf Hanı), kitabesine göre III

Gıyaseddin Keyhüsrev zamanında, Ebul Mücahit Yusuf Bin Yakup tarafından Taş Medresenin Mimarı Oğul Bey Bin Muhammed'e 677 H

(1278 M

) yılında yaptırılmıştır

Günümüzde kapalı bölümü ayakta kalan hanın avlusu da bulunmaktaydı

Kare planlı kapalı bölümün tam ortasında kubbeli bir kısım vardır

Kubbede tuğla kullanılmıştır

İç mekandan kesme taştan yapılmış ayakları birleştiren kemerler üzerindeki üst örtüyü oluşturan tonozlar moloz taştır

Hanın üzeri toprak dam ile örtülüdür

Moloz taştan inşa edilmiş olan hanın portali ise kesme taştan inşa edilmiştir

AKSARAY SULTAN HANI
Aksaray-Konya karayolu üzerinde bulunan Sultanhanı Selçuklu Sultanı"Alaaddin Keykubat" tarafından H

626-M1229 tarihinde inşa ettirilmiştir

İnşa ettirildiği tarihten kısa bir süre sonra yanmış

Gıyaseddin Keyhüsrev zamanında mütevelli Seraceddin Bin Ahmet Bin El Hasan tarafından onarılmıştır

İpek yolu üzerinde bulunan, kervanların güvenli bir şekilde konaklamasını sağlayan kervansaray Türkiye'deki örneklerin en büyüğüdür

Zaman zaman Moğol istilasına karşı Selçuklular tarafından kale amaçlı kullanılmıştır

Han kışlık ve yazlık olmak üzere açık ve kapalı iki kısımdan oluşmaktadır

Hana doğu cephesinde muhteşem bir portalden girilir

İnce bir işçiliğe ve anıtsal bir görünüme sahip olan yapıda, kapalı kısma girişi sağlayan portal daha sadedir

İleri taşan mermer portal ve köşelerdeki kulelerle 50 metre genişliğindeki cephe abidevi bir görünüştedir

Açık avlunun ortasında bulunan köşk mescid dört kemer üzerine oturtulmuştur

Avlu kapısındaki kitabesine göre binanın mimari Muhammed Bin Havlan El-Dimaskı'dır

ADANA-CEYHAN-KURTKULAĞI KERVANSARAYI
Kervansaray 17

yüzyılda Hüseyin Paşa tarafından yaptırılmıştır

Yapı daha sonra Mimar başı Mehmet Ağa tarafından onarılmıştır

Yapı 45

75x23

60 m

boyutlarında enine dikdörtgen planlıdır

İçte iki sıra halinde uzanan ayaklar birbirine sivri kemerle bağlanmıştır

Ayaklar ve sivri kemerler de yapının üzerini örten beşik tonozları taşımaktadır

Duvarlar yonu taşı kaplıdır

Duvarlar kuzey ve güney cephelerde payandalarla desteklenmiştir

Yapının giriş kapısı doğu cephede yer almaktadır

AFYON-İHSANİYE-DÖĞER KERVANSARAYI
Döğer kervansarayı 15

yüzyılda Sultan II

Murat döneminde inşa edilmiştir

Yapı enine dikdörtgen planlıdır

Toplam uzunluğu 56

50

m

dir

Bitişik iki ayrı bölümden oluşmaktadır

Birinci bölüm iki katlıdır

Duvarlar yonu taşı kaplıdır

Uzun duvarlara bitişik ayaklar birbirine kemerlerle bağlanmış ve üzerleri çapraz tonozlarla örtülüdür

İkinci katta yer alan odalar kubbe ile örtülüdür

Bu odalardan biri mescit olarak düzenlenmiştir

İkinci bölüm tek katlı ve duvarlar moloz taş örgülüdür

İçte yer alan dört ayak birbirlerine kemerle bağlanmış ve üzerleri beşik tonozla örtülüdür

KAYSERİ-BÜNYAN-KARADAYI KÖYÜ-KARATAY HAN
Kervansaray 1240-41 yılında Selçuklu devlet adamlarından Cemalettin Karatay tarafından yaptırılmıştır

Yapı yazlık ve kışlık bölümlerinden oluşmaktadır

Yazlık kısmı avluludur

Kışlık kısmının üzeri tamamen kapalıdır

Yazlık kısmının cepheden dışa taşkın taç kapısı geometrik, bitkisel motifli bordürler, insan ve hayvan tasvirleri ile dikkat çekmektedir

Yazlık kısmında mescit ve hamam gibi bölümler yer almaktadır

Kışlık kısmı enine yedi neflidir

Neflerin üzeri beşik tonoz örtülüdür

Orta nefin merkezine piramidal külah örtülü kubbe yerleştirilmiştir

Yapının duvarları yonu taş kaplı, duvarlar dıştan payandalarla desteklenmiştir

KASTAMONU-MERKEZ-KURŞUNLU (İSMAİL BEY) HANI
Han Candaroğlu Beyi İsmail Bey tarafından 1460 yılında yaptırılmıştır

Yapı iki katlı ve avluludur

Avlusu 19x19 m

boyutlarındadır

İçte iki katta toplam 51 oda bulunmaktadır

Odaların önünde revaklar yer almaktadır

Han dış cephesinde 11 adet dükkan yer almaktadır

Yapının iç duvarları yonu taşı, dış duvarları moloz taş kaplıdır

TOKAT-PAZAR-MAHPERİ HATUN KERVANSARAYI
Kervansaray Selçuklu Sultanı I

Alaeddin Keykubad'ın birinci eşi Mahperi Hatun tarafından M

1238-39 yılında yaptırılmıştır

Konya'yı Sinop'a bağlayan kervan yolu üzerinde yer almaktadır

Yapı yazlık ve kışlık olmak üzere iki kısımdan oluşmaktadır

Yazlık avlulu ve revaklıdır

Kışlık kısım tamamen kapalı ve üzeri ayaklar üzerine tonozlarla örtülüdür

Yazlık ve kışlık kısmına mukarnas kavsaralı portal kapılarla girilmektedir

Duvarlar yonu taşı kaplı ve dıştan payandalarla desteklenmiştir

09-11-2012	#2
Prof. Dr. Sinsi	Türkiye'deki Kervansaraylar Nelerdir? AFYON-ÇAY-TAŞHAN Taş Medresenin doğu cephesinin karşısında bulunan Taşhan (Ebul Mücahit Yusuf Hanı), kitabesine göre III Gıyaseddin Keyhüsrev zamanında, Ebul Mücahit Yusuf Bin Yakup tarafından Taş Medresenin Mimarı Oğul Bey Bin Muhammed'e 677 H (1278 M) yılında yaptırılmıştır Günümüzde kapalı bölümü ayakta kalan hanın avlusu da bulunmaktaydı Kare planlı kapalı bölümün tam ortasında kubbeli bir kısım vardır Kubbede tuğla kullanılmıştır İç mekandan kesme taştan yapılmış ayakları birleştiren kemerler üzerindeki üst örtüyü oluşturan tonozlar moloz taştır Hanın üzeri toprak dam ile örtülüdür Moloz taştan inşa edilmiş olan hanın portali ise kesme taştan inşa edilmiştir AKSARAY SULTAN HANI Aksaray-Konya karayolu üzerinde bulunan Sultanhanı Selçuklu Sultanı"Alaaddin Keykubat" tarafından H626-M1229 tarihinde inşa ettirilmiştir İnşa ettirildiği tarihten kısa bir süre sonra yanmış Gıyaseddin Keyhüsrev zamanında mütevelli Seraceddin Bin Ahmet Bin El Hasan tarafından onarılmıştır İpek yolu üzerinde bulunan, kervanların güvenli bir şekilde konaklamasını sağlayan kervansaray Türkiye'deki örneklerin en büyüğüdür Zaman zaman Moğol istilasına karşı Selçuklular tarafından kale amaçlı kullanılmıştır Han kışlık ve yazlık olmak üzere açık ve kapalı iki kısımdan oluşmaktadır Hana doğu cephesinde muhteşem bir portalden girilir İnce bir işçiliğe ve anıtsal bir görünüme sahip olan yapıda, kapalı kısma girişi sağlayan portal daha sadedir İleri taşan mermer portal ve köşelerdeki kulelerle 50 metre genişliğindeki cephe abidevi bir görünüştedir Açık avlunun ortasında bulunan köşk mescid dört kemer üzerine oturtulmuştur Avlu kapısındaki kitabesine göre binanın mimari Muhammed Bin Havlan El-Dimaskı'dır ADANA-CEYHAN-KURTKULAĞI KERVANSARAYI Kervansaray 17 yüzyılda Hüseyin Paşa tarafından yaptırılmıştır Yapı daha sonra Mimar başı Mehmet Ağa tarafından onarılmıştır Yapı 4575x2360 m boyutlarında enine dikdörtgen planlıdır İçte iki sıra halinde uzanan ayaklar birbirine sivri kemerle bağlanmıştır Ayaklar ve sivri kemerler de yapının üzerini örten beşik tonozları taşımaktadır Duvarlar yonu taşı kaplıdır Duvarlar kuzey ve güney cephelerde payandalarla desteklenmiştir Yapının giriş kapısı doğu cephede yer almaktadır AFYON-İHSANİYE-DÖĞER KERVANSARAYI Döğer kervansarayı 15 yüzyılda Sultan II Murat döneminde inşa edilmiştir Yapı enine dikdörtgen planlıdır Toplam uzunluğu 5650mdir Bitişik iki ayrı bölümden oluşmaktadır Birinci bölüm iki katlıdır Duvarlar yonu taşı kaplıdır Uzun duvarlara bitişik ayaklar birbirine kemerlerle bağlanmış ve üzerleri çapraz tonozlarla örtülüdür İkinci katta yer alan odalar kubbe ile örtülüdür Bu odalardan biri mescit olarak düzenlenmiştir İkinci bölüm tek katlı ve duvarlar moloz taş örgülüdür İçte yer alan dört ayak birbirlerine kemerle bağlanmış ve üzerleri beşik tonozla örtülüdür KAYSERİ-BÜNYAN-KARADAYI KÖYÜ-KARATAY HAN Kervansaray 1240-41 yılında Selçuklu devlet adamlarından Cemalettin Karatay tarafından yaptırılmıştır Yapı yazlık ve kışlık bölümlerinden oluşmaktadır Yazlık kısmı avluludur Kışlık kısmının üzeri tamamen kapalıdır Yazlık kısmının cepheden dışa taşkın taç kapısı geometrik, bitkisel motifli bordürler, insan ve hayvan tasvirleri ile dikkat çekmektedir Yazlık kısmında mescit ve hamam gibi bölümler yer almaktadır Kışlık kısmı enine yedi neflidir Neflerin üzeri beşik tonoz örtülüdür Orta nefin merkezine piramidal külah örtülü kubbe yerleştirilmiştir Yapının duvarları yonu taş kaplı, duvarlar dıştan payandalarla desteklenmiştir KASTAMONU-MERKEZ-KURŞUNLU (İSMAİL BEY) HANI Han Candaroğlu Beyi İsmail Bey tarafından 1460 yılında yaptırılmıştır Yapı iki katlı ve avluludur Avlusu 19x19 m boyutlarındadır İçte iki katta toplam 51 oda bulunmaktadır Odaların önünde revaklar yer almaktadır Han dış cephesinde 11 adet dükkan yer almaktadır Yapının iç duvarları yonu taşı, dış duvarları moloz taş kaplıdır TOKAT-PAZAR-MAHPERİ HATUN KERVANSARAYI Kervansaray Selçuklu Sultanı I Alaeddin Keykubad'ın birinci eşi Mahperi Hatun tarafından M1238-39 yılında yaptırılmıştır Konya'yı Sinop'a bağlayan kervan yolu üzerinde yer almaktadırYapı yazlık ve kışlık olmak üzere iki kısımdan oluşmaktadır Yazlık avlulu ve revaklıdır Kışlık kısım tamamen kapalı ve üzeri ayaklar üzerine tonozlarla örtülüdür Yazlık ve kışlık kısmına mukarnas kavsaralı portal kapılarla girilmektedir Duvarlar yonu taşı kaplı ve dıştan payandalarla desteklenmiştir