Prof. Dr. Sinsi
|
Kanuni Sultan Süleyman Döneminde Hangi Savaşlar Yapılmıştır? Kanuni Dönemi Savaşları
Kanuni Sultan Süleyman Döneminde Hangi Savaşlar Yapılmıştır? Kanuni Dönemi Savaşları
Kanuni Sultan Süleyman Döneminde Hangi Savaşlar Yapılmıştır? Kanuni Dönemi Savaşları
MACARİSTAN SEFERİ
NEDENLERİ
· Macaristan’ın Balkanlardaki milletleri Osmanlılara karşı kışkırtması
·
·
· Kutsal Roma Germen İmparatoru Şarlken’e güvenen Macaristan’ın Osmanlılara vermesi gereken vergiyi yollamaması
· Osmanlıların gönderdiği elçinin Macarlar tarafından öldürülmesi
Kanuni önce Tuna yoluyla Belgrat üzerine bir donanma gönderdi Arkasından,bir ordu ile Macaristan’a girdi (1521)
Belgrat’ın alınmasından sonra dolaylarındaki bazı kaleler de (Karlofça, Salankamen,Ösek) alındı Belgrat , bundan sonra Avrupa’ya yapılan seferlerin önemli bir üstü oldu
MOHAÇ MEYDAN SAVAŞI (1526)
NEDENLERİ
· Macar Kralının Osmanlılara karşı Şarlken’den ve
Avusturya Arşidükası'ndan destek sağlayarak bir cephe oluşturması
· Şarlken’e esir düşen Fransa Kralı I Fransuva’nın
Kanuni’den yardım istemesi
· Kanuni’nin Fransuva’yı yanına çekerek Avrupa
Hristiyan birliğini parçalamak istemesi 
SONUÇLARI
· Kanuni Mohaç Ovası’nda Macar Ordusunun ağır bir
yenilgiye uğratarak Macaristan’ın başkenti Budin’e (Budapeşte) girdi
· Macaristanın bir bölümü doğrudan doğruya Osmanlı
Devletine bağlandı
· Bir kısmında ise Osmanlı Devleti’ne bağlı Erdel Beyliği
kuruldu
(Böylece , Osmanlı Devleti ile Kutsal Roma Germen İmparatorluğu arasında tampon bir bölge oluştu)
I VİYANA KUŞATMASI (1529)
· Osmanlı müttefiki Yanoş’un krallığını istemeyen Macar
soyluları, Avusturya Arşidükası Ferdinand’ın yardımını istediler
· Bunun üzerine Ferdinand Yanoş’a savaş açarak
Budin’e girdi
· Kanuni tekrar Macaristan seferine çıkmak zorunda
kaldı Budin’i geri aldı Yanoş’u tekrar Macar krallık tahtına oturttu
· Kanuni, Ferdinant’la bir meydan savaşı yapmak
istiyordu Bu nedenle Ferdinand’ı izlemeye karar verdi
· Viyana önlerine geldi Kenti derhal kuşattıysa da çok iyi
korunmuş olan Viyana’yı almadı
ALMAN SEFERİ
Viyana seferinden sonra Ferdinand bir yandan İstanbul’a elçiler göndererek Macar Kralı olarak
tanınmasını istedi, isteği kabul edilmeyince Budin’i kuşattı
Bunun üzerine Kanuni tekrar sefere çıktı Budin’i kurtardı
Ferdinand, Andrea Dorya aracılıyla Akdeniz’de bazı girişimlerde bulunduysa da bir sonuç elde edemedi ve Osmanlıdan barış istemek zorunda kaldı
İSTANBUL ANTLAŞMASI (1533)
· Ferdinand, Kanuni’nin üstünlüğünü kabul
etti Avusturya Arşidükası protokol bakımından Osmanlı sadrazamına eşit sayılacaktı
· Ferdinand, Macar topraklarından elinde kalan yerler
için yıllık vergi vermeyi kabul etti
· Ferdinand, Yanoş’un Macar krallığını tanıdı
· Barış süresi Avusturya’nın arzusuna bırakıldı
Kanuni; Ferdinand, barışı bozmadıkça bu antlaşmanın yürürlükte kalacağını bildirdi
Macarista’nın Osmanlı Ülkesine Katılması
Macar Kralı Yanoş öldükten sonra Ferdinand antlaşmayı bozup Macaristan’ı işgal etti
Bunun üzerine Kanuni Macaristan’a yeni bir sefer yapmak zorunda kaldı
Sonuçta Macaristan üç parçaya bölündü
1 Bir kısmı doğrudan doğruya Budin Beylerbeyliği adıyla Osmanlı Devletine bağlandı
2 Bir kısmı Yanoş’un oğluna Erdel Beyliği olarak bırakıldı
3 Kuzey Macaristan ise Avusturulya’nın elinde kaldı
1551’de Ferdinand’ın Erdel işlerine karışması üzerine Osmanlı-Avusturya savaşları yeniden başladı Bu savaşlar Kanuni’nin ölümüne kadar sürdü
OSMANLI-FRANSIZ İLİŞKİLERİ
Osmanlı-Fransız ilişkileri Fransa kralının Kanuni’den yardım istemesiyle başladı
Kanuni, Fransızları Avrupa birliğinden uzaklaştırmak
amacıyla onlarla 1535’te bir dostluk ve ticaret antlaşması imzaladı
Bu antlaşma ile Fransızlara kapitülasyonlar diye bilinen birçok ticari imtiyazlar verildi
Kapitülasyonlarla Fransız tüccarlarına gümrük indirimleri vergi ayrıcalıkları ve hukuksal güvenler sağlamıştı
KAPİTÜLASYONLAR NİÇİN VERİLDİ
Daha önce de I Murat’tan itibaren yabancı tüccarlara bu tür ayrıcalıklar verilmiş Fatihte de Venediklilere bazı ticari haklar tanınmıştı
O dönemde,yabancı tüccarlara bu tür ayrıcalıkların verilmesi son derece olağandı 
Kanuni, bu kapitülasyonları vermekle ,
· Sönmeye başlayan Doğu Akdeniz ticaretini canlandırmayı
· Yabancı tüccarlara ayrıcalıklar tanıyarak onlara Doğu Akdenize çekmeyi amaçlıyordu
Kapitülasyonlar Nasıl Zararlı Hale Geldi?
Kanuni,Fransızlara bu ayrıcalıkları verirken bu ayrıcalıkların,(anlaşmayı imzalayan hükümdar sağ kaldığı
sürece geçerli olacağım)belitmiştir Nitekim Fransızlar, her padişah değiştikçe,yeni padişaha ve önemli devlet adamlarına hediyeler vererek bu imtiyazları yeniden aldılar
(1740)’ta kapitülasyonlar birçok devlete daha verildi ve sürekli hale getirildi
Osmanlı Devleti’nin ekonomik yapının ve dönemin gereği olarak Avrupalılara kapitülâsyonlar vermesinde hiçbir sakınca yoktu Tersine birçok yarar vardı Ekonomik yapı değişip ayrıcalık verme politikası artık geçerliliğini kaybedince bu tür uygulamalara baş vuran Avrupa ülkeleri, verdikleri ayrıcalıkları kaldırdılar
Osmanlılarda ise gelişmeler bunun tersine oldu Giderek güçlenen Avrupa ülkeleri Osmanlı Devleti üzerindeki siyasal ve ekonomik baskınlarını artırdılar
Sonuçta Osmanlı ülkesi Avrupa devletlerine bir açık pazarı haline geldi ve yarı sömürge durumuna düştü
B-DOĞUDA GELİŞMELER
Şah İsmail’in ölümünden sonra yerine geçen oğlu,Osmanlı Devleti’nin Avrupa’daki en büyük düşmanları olan
· Alman İmparatoru Şarlken ve
· Avusturya Arşidükü Ferdinand
İle ittifak kurdu
Bunun üzerine Kanuni,İran üzerine üç sefer düzenledi
· Birinci seferde Bağdat alındı (1534)
· İkinci seferde Kanuni’nin Avusturya seferinden yararlanarak Safevilerin ele geçirdiği yerler(Tebris,Nahcivan,Van)geri alındı
· Üçüncü seferde meydan savaşı yapılacak bir kuvvetle karşılaşılmadı Erivan,Nahcivan,Karabağ feth edildi
Bu savaş her iki taraf içinde zararlı oluyordu
Bunun üzerine İran Şahı elçi göndererek barış istedi
Amasya Antlaşması (1555)
İranlılarla yapılmış olan bu ilk resmi antlaşmaya göre;
Bağdat,Tebris ve Doğu Anadolu Osmanlılarda kalacaktı
C-DENİZLERDE GELİŞME
Rodos’un Alınamsı (1522)
Rodos Adası,Akdeniz'in deniz yolları üzerinde önemli bir üs durumundaydı Burada örgütlenmiş olan Sen Jan Şovalyeleri ticaret gemilerine saldırmaktaydılar Şarlken ve Ferdinand’ın desteklediği bu korsanlar birilği Osmanlıların Akdeniz’deki ticari çıkarlarını her fırsatta zedeliyorlardı
Kanuni, Rodos üzerine büyük bir donanma gönderdikten başka kendiside büyük bir ordu ile adya geçti
Karada ve denizde çok şiddetli çarpışmalardan sonra şovalyeler adayı boşaltmak zorunda kaldılar (1522)
Şarlken bu şovelyelere Malta Adası’nı vererek onların dağılmalarını önledi
Akdeniz’de EgemenMücadeleri
Kanuni’nin Avrupa içlerine kadar nüfuz etmesi üzerine Şarlken, Osmanlıları Akdeniz’den vurmak istedi
Osmanlılar o dönemde karada çok kuvvetliydiler Bu nedenle Şarlken, Kanuni doğrudan doğruya karşı karşıya gelmekten kaçınıtordu
Ancak, Osmanlılar denizde henüz karadaki kadar kuvvetli değildiler
Şarlken; Venediklileri, Papa’nın güçlerini, İspanya ve Malta şovalyelelerini bir araya getirdi Bu birlik bir yandan Mora kıyılarına saldırırken öte yandan Osmanlı ticaret gemilerini vuruyordu
Bu durum karşısında Kanuni, Akdeniz’in ünlü denizcilerden Barboros’u Kaptan-ı Derya’lığa getirdi Ayrıca kendisine Cezair Beylerbeyliği verdi
Barboros, Adalar Denizi’ndeki hemen hemen bütün adları ele geçirdi İtalya ve İspanya kıyılarını vurdu, bazı adları aldı
Preveze Deniz Savaşı(1538)
Akdeniz’deki bu egemenlik mücadelesi kaçınılmaz olarak, büyük bir hesaplaşmaya yol açtı
Venedik, Ceneviz, Malta, İspanya ve Portekiz’in birleşik donanması Preveze Körfezi önlerinde Osmanlı Donanması ile karşı karşıya geldi
Barboros kendisinden üstün olan bu birleşik güce karşı büyük bir zafer kazandı Zaferin kazanılmasından Turgur,Murat ve Salih reislerin de büyük katkıları oldu Birleşik Donanmaya da Andrea Dorya komuta ediyordu
Şiddetli bir deniz savaşından sonra Osmanlılar üstün geldiler
Sonuçları
1 Venedikliler, Akdeniz’deki ticari çıkarlarını sürdürebilmek için Osmanlılarla anlaşma yolunu seçtiler
2 Venedikliler ağır bir savaş zarar ödentisi vermeyi kabul ettiler
3 Bu büyük zafer, Osmanlılar’a Orta Akdeniz’de üstünlük sağladı Bu üstünlük İnebahtı Savaşı’na (1571) kadar devam etti
Trablusgarp’ın Fethi Ve Cerbe Savaşı
1 Trablusgarp, Malta Şovalyaleri'nin elindeydi Turgut Reis, burayı kuşatarak ele geçirdi (1551) ve buraya beylerbeyi olarak atandı
2 Malta Şovalyeleri'nin hazırladığı Haçlı donanması bu sefer ,Cerbe adası önlerinde Turgut Reis’in komutasındaki donanmayla çatıştı ve büyük kayıplar verdi Cerbe Savaşı, Preveze’den sonra kazanılmış en önemli deniz zaferidir
3 Bu savaştan sonra Batı Akdeniz ve Kuzey Afrika’da Osmanlı üstünlüğü tartışılmaz hale geldi
Malta Adası’nın Kuşatılması (1565)
Rodos’un alınmasından sonra şovalyeler Malta Adası’na yerleşmişlerdi Burası hem Osmanlı ticareti hem de Osmanlıların Kuzey Afrika’daki toprakları için bir saldırı üssü haline getirilmişti
Bunun üzerine Kanuni, adanın alınmasına karar verdi
Kale kuşatıldı Ancak çarpışmalar esnasında Turgut Reis’in şehit düşmesi ve adanın alınamayacağının anlaşılması üzerine kuşatmaya son verildi
HİNT SEFERLERİ
Portekizliler, Ümit Burnu yoluyla Hindistan’a varmışlardı Daha sonra bu yolu geliştirip tekellerine aldılar ve Müslüman tüccarların ticaretini engellemeye başladılar
Bunun sonucunda Süveyş, İskenderiye, Basra ,Halep, Tripoli ve İran Körfezi’ndeki tıcaret merkezlerinin yolu kapandı Buralarda büyük bir ticari bunalım başladı
Osmanlılar buna seyirci kalamazlardı
Kanuni, saltanatının ilk yıllarında genelde Avrupa’yla ve Akdeniz’e yöneldi Portekizlilerin Hint Okyanusu’ndaki varlığı fazla önemsemedi Ancak bölgeden günden güne sesler yükselince buraya da yönelmek zorunda kaldı
Kanuni; Batı Hindistan’daki Gücerat hükümdarından yardım istediği de alınca Hint Seferleri başlatıldı
Hint seferleri 1538’de başladı ve 15 yıl devam etti
Hadım Süleyman Paşa (Mısır Valisi), Piri Reis, Murat Reis, Seydi Ali Reis gibi ünlü komutanlar Hindistan’a sırasıyla dört büyük sefer yaptılar
SONUÇLARI
Bu seferden beklenen sonuç elde edilemedi Bunun en önemli sebebi Osmanlıların; Hint Okyanus’unda,
Portekizlilere karşı güçlü bir donanma oluşturamamaları ve Portekizlilere üstün gelememeleridir
Yardım isteyen Müslümanların Osmanlılara yardım
etmemesi de başarısızlıkta etkili olmuştur
Bu başarısızlığa rağmen;
1 Yemen ve Aden alındı
2 Basra Körfezi ve Kızıldeniz nispeten denetim altına alındı
3 Arap Yarımadası ve Habeşistan Osmanlı denetimine girdi
KANUNİ’NİN ÖLÜMÜ (1566)
Kanuni,son seferini Avusturya üzerine yaptı Zigetvar Kalesi kuşatıldı Kuşatma devam ederken Kanuni öldü Kanuni’nin ölümü Kale alındıktan sonra açıklandı
|