Hücre Organelleri - Hücre Organelleri Nelerdir? Hücre Organelleri Neye Denir?

**Prof. Dr. Sinsi** · 09-11-2012

Bu sayfada da size genel olarak bir hayvan hücresini ve içindeki organellerini tanitacagim

Asagidaki hazirlamis oldugum tablo'da organellerin resimleri ve genel fonksiyonlarini bulabilirsiniz

ODTÜ'nün egitim sisitemine uygunlugu açisindan özellikle ingilize resimler bulup koymaya özen gösterdim

Hücre Çekirdegi
Hücrenin beynidir, ve kromozomlari içerir, hücre bölünmesini yardim eder

Endoplazmik Retikulum
salgi salinimi ile ilgilenir

Iki türü vardir; Granüllü ve granülsüz

Ribozom
Protein sentezi ile ugrasan bir organeldir

Golgi Aygiti
Salgi paketleri ile ugrasir

Mitokondri
Hücrenin enerji üretim merkezidir

Lizozom
Hücrenin sindirim merkezidir

kaynak : MIDDLE EAST TECHNICAL UNIVERSITY - Main Page

Sitoplazmanın içindeki organellerin adları ve görevi nelerdir? (Derya Kirman)

Sorunuzun cevabı, aslında çeşitli üniversitelerde "Sitoloji" adı altında en az bir dönemlik bir ders kapsamında anlatılıyor

Ancak yine de, elimden geldiğince kısa ama işe yarar bir şekilde özetlemeye çalışacağım

Öncelikle bir hücre için organellerin, bir vücut için organlar ve organ sistemleri anlamına geldiğini aklımızda bulundurmalıyız

Yani organellerin tek tek görevlerinden ziyade, birlikte çalışmaları sonucunda hücre içi aktivitelerinin düzenlendiği gerçeğini hatırlamalıyız

Tıpkı vücudumuzdaki her organın kendi başına bir görevinin olmasının yanında, vücudumuzda yürütülen tüm metabolik aktivitelerin, bu organların bir arada ve belirli bir düzen içerisinde çalışmasını gerektirdiği gibi; hücre içi organellerin görevlerinde de aynı durum söz konusu

Sitoplazma içindeki organelleri, görevleri ile birlikte kısaca (mümkün olduğunca kısaca) şu şekilde listeleyebiliriz:

Çekirdek: Hücrenin beyni sayılabilecek bu organel, çoğu kaynakta sitoplazma içerisindeki bir organel olarak sınıflandırılmaz

Bunun nedeni, hücrenin bu kaynaklarda zar, sitoplazma ve çekirdek olmak üzere 3 bölümde incelenmesidir

Genetik materyal (DNA ve RNA) çekirdek içerisinde yer aldığı için, hücre içerisindeki bütün protein sentez oluşumlarının temel kodu ve emri çekirdek tarafından verilir

Çekirdeğin temel görevini, hücrenin genetik kodunu korumak ve gerektiği yerde gerektiği şekilde kullanılmasını sağlamak olarak özetleyebiliriz

Hücre bölünmesi sırasında da, bu genetik madde kopyalanarak oğul hücrelere geçirilir

Mitokondri: Hücrenin enerji üretim merkezleridir

Hücrenin enerji ihtiyacına göre sayıları farklılık gösterebilir

Oksijenli solunumun gerçekleştiği ve bu sayede de çeşitli besin maddelerinin sindirimi sonucunda açığa çıkan organik moleküllerden enerjinin elde edildiği organeldir

Diğer bir görevi ise, hücre içeriğindeki fazla kalsiyumun depolanmasıdır

Kloroplast: Sadece bitki hücrelerinde ve bazı bakterilerde bulunan bu organel, fotosentezin gerçekleştiği yapıdır

Bu organellerde özel enzimler eşliğinde gerçekleştirilen tepkimeler sonucunda su ve karbondioksit, güneş enerjisi yardımıyla organik moleküllere dönüştürülür

Endoplazmik Retikulum: Hücre içi ağ yapısını oluşturan bu organel, aslında çekirdeğin dış zarının bir uzantısıdır

Ribozom taşıyıp taşımamasına göre iki tipi görülür:
1

Granüllü E

R: Ribozom taşıyan tipteki ER, protein sentezinde rol alır

Protein sentezinde anahtar görevi üstlenen ribozomları taşımasının yanında, sentezlenen proteinlere şeker eklenmesinden ve bu proteinlerin bir kısmının hücre içi organellerin zar yapısına katılmak üzere gerekli yerlere gönderilmesinden de sorumludur

2

Düz E

R: Ribozom taşımayan tipteki ER ise, özellikle steroid hormonların ve lipidlerin sentezinde görevlidir

Bu nedenle de özellikle böbrek üstü bezleri, testisler ve ovaryumlarda gelişmiş olarak bulunurlar

Ayrıca zehirli metabolitlerin detoksifiye edilmesinde (zehir özelliğinin kaldırılmasında), kolesterol ve safra yapımında, glikojen sentezinde ve yıkımında da rol oynamaları nedeniyle, karaciğer hücrelerinde de bol miktarda bulunurlar

Tüm bunlara ek olarak, midenin hidroklorik asit salgısını gerçekleştiren hücrelerde klor iyonlarının atılmasından ve kas hücrelerinde kalsiyum iyonlarının depo edilmesinden de sorumludur

Ribozom: Protein ve RNA moleküllerinden meydana gelen bu organeller, protein sentezinde anahtar görevdedir

DNA�dan alınan şifre, mRNA�lar tarafından ribozomlara ulaştırılır ve tRNA�lar tarafından uygun şifre ile örtüşen amino asitlerin ribozom üzerinde bir araya getirilmesi sayesinde protein sentezi gerçekleştirilir

Golgi cisimciği: Hücre içinde oluşturulan bütün salgıların, deyim yerindeyse �paketlendiği� organeldir

Salgı moleküllerine son şekillerinin verilmesi, yoğunlaştırılması, hücre dışına gönderilmeye hazır hale getirilmesi ve depo edilmesi golgi aygıtı tarafından gerçekleştirilir

Ayrıca sperm hücrelerinin uç kısmında bulunan ve yumurta zarının delinmesinden sorumlu enzimleri taşıyan akrozom keseciklerinin oluşumunda da rol alır

Enzim içeren salgı kesecikleri olarak da tanımlanan �zimogen granülleri� salgılanması, lizozomların sentezi ve hücre zarının bütünlüğünün korunması ile işlevlerinin düzenlenmesi de golginin diğer görevleri arasındadır

Lizozom: İçeriğinde asit karakterde enzimleri taşıyan ve bitki hücrelerinde bulunmayan bu organel, büyük biyomoleküllerin, çeşitli hücre içi veya dışı yapıların parçalanmasında rol alır

Yaşlanan hücreler veya organellerin parçalanması da lizozomlar tarafından gerçekleştirilir

Sperm ucundaki akrozom kesesi de özelleşmiş bir lizozomdur ve yumurta zarının eritilmesine yardımcı olan enzimlerin salgılanmasında görevlidir

Düzenli olarak gerçekleşen kemik yıkımına yardımcı olan lizozomlar, hücre farklılaşması ve metamorfoz esnasında gerçekleşen programlı hücre ölümünden de sorumludur

Vakuol (Koful): Bitki hücrelerinde bulunan bu organel, kısmen de olsa lizozomların görevini üstlenmiştir

Makromoleküllerin sindirimi ve depolanması da bu organel tarafından gerçekleştirilir

Sentriyol: Bu organel, bölünme esnasında kromozomların tutunduğu iğ iplikçiklerinin yapımından sorumludur

İlkel yapılı olanlar haricinde bitki hücrelerinde, çoğu bir hücreli canlıda, olgunlaşmış sinir ve kas hücrelerinde sentriyol bulunmaz

Bu tip hücrelerin bölünmesi esnasında iğ iplikçikleri, sitoplazmada bulunan maddeler tarafından oluşturulur

Olgun yumurta hücresinde de bulunmaz, ancak bu durumda da ***lenme sonrasında hücre bölünmesinde spermden gelen sentriyoller tarafından iğ iplikçikleri oluşturulur

Peroksizom: Amino asitlerden amino gruplarını ayırma, alkolleri detoksifiye etme, hücre için zararlı bir bileşik olan hidrojen peroksitin oksitlenerek su ve oksijene dönüştürülmesi, çeşitli makromoleküllerin yapımı gibi tepkimelerden sorumlu olan enzimleri içerir

Lipid metabolizmasında görev alan bazı enzimleri de taşıdığı düşünülmektedir

Tohumun çimlenmesi sırasında yağların karbonhidratlara dönüşüm tepkimelerinde görev alırlar

Bu organellerin hepsi de, ökaryot hücrelerde tıpkı hücrenin kendisi gibi zar ile kaplıdır

Bunların arasında çekirdek, mitokondri ve kloroplast, diğer organellerden farklı olarak çift zar ile kaplıdır

Sıraladığımız bu organellere ek olarak, hücre içinde bulunan multiveziküler (çok sayıda vezikül içeren) organeller, pigmentler, kristalize yapılar, glikojen ve yağ cisimcikleri, hücre iskeletini oluşturan mikrofilamentler ve ara filamentler de sitoplazma içerisinde bulunan diğer yapılar

09-11-2012	#3
Prof. Dr. Sinsi	Hücre Organelleri - Hücre Organelleri Nelerdir? Hücre Organelleri Neye Denir? Bu sayfada da size genel olarak bir hayvan hücresini ve içindeki organellerini tanitacagim Asagidaki hazirlamis oldugum tablo'da organellerin resimleri ve genel fonksiyonlarini bulabilirsinizODTÜ'nün egitim sisitemine uygunlugu açisindan özellikle ingilize resimler bulup koymaya özen gösterdim Hücre Çekirdegi Hücrenin beynidir, ve kromozomlari içerir, hücre bölünmesini yardim eder Endoplazmik Retikulum salgi salinimi ile ilgilenirIki türü vardir; Granüllü ve granülsüz Ribozom Protein sentezi ile ugrasan bir organeldir Golgi Aygiti Salgi paketleri ile ugrasir Mitokondri Hücrenin enerji üretim merkezidir Lizozom Hücrenin sindirim merkezidir kaynak : MIDDLE EAST TECHNICAL UNIVERSITY - Main Page Sitoplazmanın içindeki organellerin adları ve görevi nelerdir? (Derya Kirman) Sorunuzun cevabı, aslında çeşitli üniversitelerde "Sitoloji" adı altında en az bir dönemlik bir ders kapsamında anlatılıyor Ancak yine de, elimden geldiğince kısa ama işe yarar bir şekilde özetlemeye çalışacağım Öncelikle bir hücre için organellerin, bir vücut için organlar ve organ sistemleri anlamına geldiğini aklımızda bulundurmalıyız Yani organellerin tek tek görevlerinden ziyade, birlikte çalışmaları sonucunda hücre içi aktivitelerinin düzenlendiği gerçeğini hatırlamalıyız Tıpkı vücudumuzdaki her organın kendi başına bir görevinin olmasının yanında, vücudumuzda yürütülen tüm metabolik aktivitelerin, bu organların bir arada ve belirli bir düzen içerisinde çalışmasını gerektirdiği gibi; hücre içi organellerin görevlerinde de aynı durum söz konusu Sitoplazma içindeki organelleri, görevleri ile birlikte kısaca (mümkün olduğunca kısaca) şu şekilde listeleyebiliriz: Çekirdek: Hücrenin beyni sayılabilecek bu organel, çoğu kaynakta sitoplazma içerisindeki bir organel olarak sınıflandırılmaz Bunun nedeni, hücrenin bu kaynaklarda zar, sitoplazma ve çekirdek olmak üzere 3 bölümde incelenmesidir Genetik materyal (DNA ve RNA) çekirdek içerisinde yer aldığı için, hücre içerisindeki bütün protein sentez oluşumlarının temel kodu ve emri çekirdek tarafından verilir Çekirdeğin temel görevini, hücrenin genetik kodunu korumak ve gerektiği yerde gerektiği şekilde kullanılmasını sağlamak olarak özetleyebiliriz Hücre bölünmesi sırasında da, bu genetik madde kopyalanarak oğul hücrelere geçirilir Mitokondri: Hücrenin enerji üretim merkezleridir Hücrenin enerji ihtiyacına göre sayıları farklılık gösterebilir Oksijenli solunumun gerçekleştiği ve bu sayede de çeşitli besin maddelerinin sindirimi sonucunda açığa çıkan organik moleküllerden enerjinin elde edildiği organeldir Diğer bir görevi ise, hücre içeriğindeki fazla kalsiyumun depolanmasıdır Kloroplast: Sadece bitki hücrelerinde ve bazı bakterilerde bulunan bu organel, fotosentezin gerçekleştiği yapıdır Bu organellerde özel enzimler eşliğinde gerçekleştirilen tepkimeler sonucunda su ve karbondioksit, güneş enerjisi yardımıyla organik moleküllere dönüştürülür Endoplazmik Retikulum: Hücre içi ağ yapısını oluşturan bu organel, aslında çekirdeğin dış zarının bir uzantısıdır Ribozom taşıyıp taşımamasına göre iki tipi görülür: 1 Granüllü ER: Ribozom taşıyan tipteki ER, protein sentezinde rol alır Protein sentezinde anahtar görevi üstlenen ribozomları taşımasının yanında, sentezlenen proteinlere şeker eklenmesinden ve bu proteinlerin bir kısmının hücre içi organellerin zar yapısına katılmak üzere gerekli yerlere gönderilmesinden de sorumludur 2 Düz ER: Ribozom taşımayan tipteki ER ise, özellikle steroid hormonların ve lipidlerin sentezinde görevlidir Bu nedenle de özellikle böbrek üstü bezleri, testisler ve ovaryumlarda gelişmiş olarak bulunurlar Ayrıca zehirli metabolitlerin detoksifiye edilmesinde (zehir özelliğinin kaldırılmasında), kolesterol ve safra yapımında, glikojen sentezinde ve yıkımında da rol oynamaları nedeniyle, karaciğer hücrelerinde de bol miktarda bulunurlar Tüm bunlara ek olarak, midenin hidroklorik asit salgısını gerçekleştiren hücrelerde klor iyonlarının atılmasından ve kas hücrelerinde kalsiyum iyonlarının depo edilmesinden de sorumludur Ribozom: Protein ve RNA moleküllerinden meydana gelen bu organeller, protein sentezinde anahtar görevdedir DNA�dan alınan şifre, mRNA�lar tarafından ribozomlara ulaştırılır ve tRNA�lar tarafından uygun şifre ile örtüşen amino asitlerin ribozom üzerinde bir araya getirilmesi sayesinde protein sentezi gerçekleştirilir Golgi cisimciği: Hücre içinde oluşturulan bütün salgıların, deyim yerindeyse �paketlendiği� organeldir Salgı moleküllerine son şekillerinin verilmesi, yoğunlaştırılması, hücre dışına gönderilmeye hazır hale getirilmesi ve depo edilmesi golgi aygıtı tarafından gerçekleştirilir Ayrıca sperm hücrelerinin uç kısmında bulunan ve yumurta zarının delinmesinden sorumlu enzimleri taşıyan akrozom keseciklerinin oluşumunda da rol alır Enzim içeren salgı kesecikleri olarak da tanımlanan �zimogen granülleri� salgılanması, lizozomların sentezi ve hücre zarının bütünlüğünün korunması ile işlevlerinin düzenlenmesi de golginin diğer görevleri arasındadır Lizozom: İçeriğinde asit karakterde enzimleri taşıyan ve bitki hücrelerinde bulunmayan bu organel, büyük biyomoleküllerin, çeşitli hücre içi veya dışı yapıların parçalanmasında rol alır Yaşlanan hücreler veya organellerin parçalanması da lizozomlar tarafından gerçekleştirilir Sperm ucundaki akrozom kesesi de özelleşmiş bir lizozomdur ve yumurta zarının eritilmesine yardımcı olan enzimlerin salgılanmasında görevlidir Düzenli olarak gerçekleşen kemik yıkımına yardımcı olan lizozomlar, hücre farklılaşması ve metamorfoz esnasında gerçekleşen programlı hücre ölümünden de sorumludur Vakuol (Koful): Bitki hücrelerinde bulunan bu organel, kısmen de olsa lizozomların görevini üstlenmiştir Makromoleküllerin sindirimi ve depolanması da bu organel tarafından gerçekleştirilir Sentriyol: Bu organel, bölünme esnasında kromozomların tutunduğu iğ iplikçiklerinin yapımından sorumludur İlkel yapılı olanlar haricinde bitki hücrelerinde, çoğu bir hücreli canlıda, olgunlaşmış sinir ve kas hücrelerinde sentriyol bulunmaz Bu tip hücrelerin bölünmesi esnasında iğ iplikçikleri, sitoplazmada bulunan maddeler tarafından oluşturulur Olgun yumurta hücresinde de bulunmaz, ancak bu durumda da *lenme sonrasında hücre bölünmesinde spermden gelen sentriyoller tarafından iğ iplikçikleri oluşturulur Peroksizom:** Amino asitlerden amino gruplarını ayırma, alkolleri detoksifiye etme, hücre için zararlı bir bileşik olan hidrojen peroksitin oksitlenerek su ve oksijene dönüştürülmesi, çeşitli makromoleküllerin yapımı gibi tepkimelerden sorumlu olan enzimleri içerir Lipid metabolizmasında görev alan bazı enzimleri de taşıdığı düşünülmektedir Tohumun çimlenmesi sırasında yağların karbonhidratlara dönüşüm tepkimelerinde görev alırlar Bu organellerin hepsi de, ökaryot hücrelerde tıpkı hücrenin kendisi gibi zar ile kaplıdır Bunların arasında çekirdek, mitokondri ve kloroplast, diğer organellerden farklı olarak çift zar ile kaplıdır Sıraladığımız bu organellere ek olarak, hücre içinde bulunan multiveziküler (çok sayıda vezikül içeren) organeller, pigmentler, kristalize yapılar, glikojen ve yağ cisimcikleri, hücre iskeletini oluşturan mikrofilamentler ve ara filamentler de sitoplazma içerisinde bulunan diğer yapılar