|
Prof. Dr. Sinsi
|
Ülkemizde Resmi Nikah Ve Tek Eşliliğe Ne Zaman Geçildi? Ülkemizde Resmi Nikaha Geçiş
TÜRK MEDENÎ KANUNU
Kanun No 4721
Kabul Tarihi : 22112001
BAŞLANGIÇ
A Hukukun uygulanması ve kaynakları
MADDE 1- Kanun, sözüyle ve özüyle değindiği bütün konularda uygulanır
Kanunda uygulanabilir bir hüküm yoksa, hâkim, örf ve âdet hukukuna göre, bu da yoksa kendisi kanun koyucu olsaydı nasıl bir kural koyacak idiyse ona göre karar verir
Hâkim, karar verirken bilimsel görüşlerden ve yargı kararlarından yararlanır
B Hukukî ilişkilerin kapsamı
I Dürüst davranma
MADDE 2- Herkes, haklarını kullanırken ve borçlarını yerine getirirken dürüstlük kurallarına uymak zorundadır
Bir hakkın açıkça kötüye kullanılmasını hukuk düzeni korumaz
II İyiniyet
MADDE 3- Kanunun iyiniyete hukukî bir sonuç bağladığı durumlarda, asıl olan iyiniyetin varlığıdır
Ancak, durumun gereklerine göre kendisinden beklenen özeni göstermeyen kimse iyiniyet iddiasında bulunamaz
III Hâkimin takdir yetkisi
MADDE 4- Kanunun takdir yetkisi tanıdığı veya durumun gereklerini ya da haklı sebepleri göz önünde tutmayı emrettiği konularda hâkim, hukuka ve hakkaniyete göre karar verir
C Genel nitelikli hükümler
MADDE 5- Bu Kanun ve Borçlar Kanununun genel nitelikli hükümleri, uygun düştüğü ölçüde tüm özel hukuk ilişkilerine uygulanır
D İspat kuralları
I İspat yükü
MADDE 6- Kanunda aksine bir hüküm bulunmadıkça, taraflardan her biri, hakkını dayandırdığı olguların varlığını ispatla yükümlüdür
II Resmî belgelerle ispat
MADDE 7- Resmî sicil ve senetler, belgeledikleri olguların doğruluğuna kanıt oluşturur
Bunların içeriğinin doğru olmadığının ispatı, kanunlarda başka bir hüküm bulunmadıkça, her hangi bir şekle bağlı değildir
BİRİNCİ KİTAP
KİŞİLER HUKUKU
BİRİNCİ KISIM
GERÇEK KİŞİLER
BİRİNCİ BÖLÜM
KİŞİLİK
A Genel olarak
I Hak ehliyeti
MADDE 8- Her insanın hak ehliyeti vardır
Buna göre bütün insanlar, hukuk düzeninin sınırları içinde, haklara ve borçlara ehil olmada eşittirler
II Fiil ehliyeti
1 Kapsamı
MADDE 9- Fiil ehliyetine sahip olan kimse, kendi fiilleriyle hak edinebilir ve borç altına girebilir
2 Koşulları
a Genel olarak
MADDE 10- Ayırt etme gücüne sahip ve kısıtlı olmayan her ergin kişinin fiil ehliyeti vardır
b Erginlik
MADDE 11- Erginlik onsekiz yaşın doldurulmasıyla başlar
Evlenme kişiyi ergin kılar
c Ergin kılınma
MADDE 12- Onbeş yaşını dolduran küçük, kendi isteği ve velisinin rızasıyla mahkemece ergin kılınabilir
d Ayırt etme gücü
MADDE 13- Yaşının küçüklüğü yüzünden veya akıl hastalığı, akıl zayıflığı, sarhoşluk ya da bunlara benzer sebeplerden biriyle akla uygun biçimde davranma yeteneğinden yoksun olmayan herkes, bu Kanuna göre ayırt etme gücüne sahiptir
III Fiil ehliyetsizliği
1 Genel olarak
MADDE 14- Ayırt etme gücü bulunmayanların, küçüklerin ve kısıtlıların fiil ehliyeti yoktur
2 Ayırt etme gücünün bulunmaması
MADDE 15- Kanunda gösterilen ayrık durumlar saklı kalmak üzere, ayırt etme gücü bulunmayan kimsenin fiilleri hukukî sonuç doğurmaz
3 Ayırt etme gücüne sahip küçükler ve kısıtlılar
MADDE 16- Ayırt etme gücüne sahip küçükler ve kısıtlılar, yasal temsilcilerinin rızası olmadıkça, kendi işlemleriyle borç altına giremezler Karşılıksız kazanmada ve kişiye sıkı sıkıya bağlı hakları kullanmada bu rıza gerekli değildir
Ayırt etme gücüne sahip küçükler ve kısıtlılar haksız fiillerinden sorumludurlar
IV Hısımlık
1 Kan hısımlığı
MADDE 17- Kan hısımlığının derecesi, hısımları birbirine bağlayan doğum sayısıyla belli olur
Biri diğerinden gelen kişiler arasında üstsoy-altsoy hısımlığı; biri diğerinden gelmeyip de, ortak bir kökten gelen kişiler arasında yansoy hısımlığı vardır
2 Kayın hısımlığı
MADDE 18- Eşlerden biri ile diğer eşin kan hısımları, aynı tür ve dereceden kayın hısımları olur
Kayın hısımlığı, kendisini meydana getiren evliliğin sona ermesiyle ortadan kalkmaz
V Yerleşim yeri
1 Tanım
MADDE 19- Yerleşim yeri bir kimsenin sürekli kalma niyetiyle oturduğu yerdir
Bir kimsenin aynı zamanda birden çok yerleşim yeri olamaz
Bu kural ticarî ve sınaî kuruluşlar hakkında uygulanmaz
2 Yerleşim yerinin değiştirilmesi ve oturma yeri
MADDE 20- Bir yerleşim yerinin değiştirilmesi yenisinin edinilmesine bağlıdır
Önceki yerleşim yeri belli olmayan veya yabancı ülkedeki yerleşim yerini bıraktığı hâlde Türkiye'de henüz bir yerleşim yeri edinmemiş olan kimsenin hâlen oturduğu yer, yerleşim yeri sayılır
3 Yasal yerleşim yeri
MADDE 21- Velâyet altında bulunan çocuğun yerleşim yeri, ana ve babasının; ana ve babanın ortak yerleşim yeri yoksa, çocuğun kendisine bırakıldığı ana veya babanın yerleşim yeridir Diğer hâllerde çocuğun oturma yeri, onun yerleşim yeri sayılır
Vesayet altındaki kişilerin yerleşim yeri, bağlı oldukları vesayet makamının bulunduğu yerdir
4 Kurumlarda bulunma
MADDE 22- Bir öğretim kurumuna devam etmek için bir yerde bulunma ya da eğitim, sağlık, bakım veya ceza kurumuna konulma, yeni yerleşim yeri edinme sonucunu doğurmaz
B Kişiliğin korunması
I Vazgeçme ve aşırı sınırlamaya karşı
MADDE 23- Kimse, hak ve fiil ehliyetlerinden kısmen de olsa vazgeçemez
Kimse özgürlüklerinden vazgeçemez veya onları hukuka ya da ahlâka aykırı olarak sınırlayamaz
Yazılı rıza üzerine insan kökenli biyolojik maddelerin alınması, aşılanması ve nakli mümkündür Ancak, biyolojik madde verme borcu altına girmiş olandan edimini yerine getirmesi istenemez; maddî ve manevî tazminat isteminde bulunulamaz
II Saldırıya karşı
1 İlke
MADDE 24- Hukuka aykırı olarak kişilik hakkına saldırılan kimse, hâkimden, saldırıda bulunanlara karşı korunmasını isteyebilir
Kişilik hakkı zedelenen kimsenin rızası, daha üstün nitelikte özel veya kamusal yarar ya da kanunun verdiği yetkinin kullanılması sebeplerinden biriyle haklı kılınmadıkça, kişilik haklarına yapılan her saldırı hukuka aykırıdır
2 Davalar
MADDE 25- Davacı, hâkimden saldırı tehlikesinin önlenmesini, sürmekte olan saldırıya son verilmesini, sona ermiş olsa bile etkileri devam eden saldırının hukuka aykırılığının tespitini isteyebilir
Davacı bunlarla birlikte, düzeltmenin veya kararın üçüncü kişilere bildirilmesi ya da yayımlanması isteminde de bulunabilir
Davacının, maddî ve manevî tazminat istemleri ile hukuka aykırı saldırı dolayısıyla elde edilmiş olan kazancın vekâletsiz iş görme hükümlerine göre kendisine verilmesine ilişkin istemde bulunma hakkı saklıdır
Manevî tazminat istemi, karşı tarafça kabul edilmiş olmadıkça devredilemez; mirasbırakan tarafından ileri sürülmüş olmadıkça mirasçılara geçmez
Davacı, kişilik haklarının korunması için kendi yerleşim yeri veya davalının yerleşim yeri mahkemesinde dava açabilir
III Ad üzerindeki hak
1 Adın korunması
MADDE 26- Adının kullanılması çekişmeli olan kişi, hakkının tespitini dava edebilir
Adı haksız olarak kullanılan kişi buna son verilmesini; haksız kullanan kusurlu ise ayrıca maddî zararının giderilmesini ve uğradığı haksızlığın niteliği gerektiriyorsa manevî tazminat ödenmesini isteyebilir
2 Adın değiştirilmesi
MADDE 27- Adın değiştirilmesi, ancak haklı sebeplere dayanılarak hâkimden istenebilir
Adın değiştirildiği nüfus siciline kayıt ve ilân olunur
Ad değişmekle kişisel durum değişmez
Adın değiştirilmesinden zarar gören kimse, bunu öğrendiği günden başlayarak bir yıl içinde değiştirme kararının kaldırılmasını dava edebilir
C Kişiliğin başlangıcı ve sonu
I Doğum ve ölüm
MADDE 28- Kişilik, çocuğun sağ olarak tamamıyla doğduğu anda başlar ve ölümle sona erer
Çocuk hak ehliyetini, sağ doğmak koşuluyla, ana rahmine düştüğü andan başlayarak elde eder
II Sağ olmanın ve ölümün ispatı
1 İspat yükü
MADDE 29- Bir hakkın kullanılması için bir kimsenin sağ veya ölü olduğunu veya belirli bir zamanda ya da başka bir kimsenin ölümünde sağ bulunduğunu ileri süren kimse, iddiasını ispat etmek zorundadır
Birden fazla kişiden hangisinin önce veya sonra öldüğü ispat edilemezse, hepsi aynı anda ölmüş sayılır
2 İspat araçları
a Genel olarak
MADDE 30- Doğum ve ölüm, nüfus sicilindeki kayıtlarla ispat olunur
Nüfus sicilinde bir kayıt yoksa veya bulunan kaydın doğru olmadığı anlaşılırsa, gerçek durum her türlü kanıtla ispat edilebilir
b Ölüm karinesi
MADDE 31- Bir kimse, ölümüne kesin gözle bakılmayı gerektiren durumlar içinde kaybolursa, cesedi bulunamamış olsa bile gerçekten ölmüş sayılır
III Gaiplik kararı
1 Genel olarak
MADDE 32- Ölüm tehlikesi içinde kaybolan veya kendisinden uzun zamandan beri haber alınamayan bir kimsenin ölümü hakkında kuvvetli olasılık varsa, hakları bu ölüme bağlı olanların başvurusu üzerine mahkeme bu kişinin gaipliğine karar verebilir
Yetkili mahkeme, kişinin Türkiye'deki son yerleşim yeri; eğer Türkiye'de hiç yerleşmemişse nüfus sicilinde kayıtlı olduğu yer; böyle bir kayıt da yoksa anasının veya babasının kayıtlı bulunduğu yer mahkemesidir
2 Yargılama usulü
MADDE 33- Gaiplik kararının istenebilmesi için, ölüm tehlikesinin üzerinden en az bir yıl veya son haber tarihinin üzerinden en az beş yıl geçmiş olması gerekir
Mahkeme, gaipliğine karar verilecek kişi hakkında bilgisi bulunan kimseleri, belirli bir sürede bilgi vermeleri için usulüne göre yapılan ilânla çağırır
Bu süre, ilk ilânın yapıldığı günden başlayarak en az altı aydır
3 İstemin düşmesi
MADDE 34- Gaipliğine karar verilecek kişi, ilân süresi dolmadan ortaya çıkar veya kendisinden haber alınırsa ya da öldüğü tarih tespit edilirse gaiplik istemi düşer
4 Hükmü
MADDE 35- İlândan sonuç alınamazsa, mahkeme gaipliğe karar verir ve ölüme bağlı haklar, aynen gaibin ölümü ispatlanmış gibi kullanılır
Gaiplik kararı ölüm tehlikesinin gerçekleştiği veya son haberin alındığı günden başlayarak hüküm doğurur
İKİNCİ BÖLÜM
KİŞİSEL DURUM SİCİLİ
A Genel olarak
I Sicil
MADDE 36- Kişisel durum, bu amaçla tutulan resmî sicille belirlenir
Bu sicilin tutulmasına ve zorunlu bildirimlerin yapılmasına ilişkin esaslar, ilgili kanunda gösterilir
II Görevliler
MADDE 37- Kişisel durum sicili, Devletçe atanan memurlar tarafından tutulur Sicil kayıtlarını tutmak ve örnek vermek bu memurların görevidir
Yabancı memleketlerdeki Türkiye temsilcilerine, Dışişleri Bakanlığının önerisi, İçişleri Bakanlığının katılması ve Başbakanlığın onayı ile nüfus memurluğu yetkisi verilebilir
III Sorumluluk
MADDE 38- Kişisel durum sicilinin tutulmasından doğan zararlar, kusurlu memura rücu edilmek kaydıyla, Devletçe tazmin edilir
Tazminat ve rücu davaları, kişisel durum sicilinin tutulduğu yer mahkemesinde açılır
IV Düzeltme
1 Genel olarak
MADDE 39- Mahkeme kararı olmadıkça, kişisel durum sicilinin hiçbir kaydında düzeltme yapılamaz
2 Cinsiyet değişikliğinde
MADDE 40- Cinsiyetini değiştirmek isteyen kimse, şahsen başvuruda bulunarak mahkemece cinsiyet değişikliğine izin verilmesini isteyebilir Ancak, iznin verilebilmesi için, istem sahibinin onsekiz yaşını doldurmuş bulunması ve evli olmaması; ayrıca transseksüel yapıda olup, cinsiyet değişikliğinin ruh sağlığı açısından zorunluluğunu ve üreme yeteneğinden sürekli biçimde yoksun bulunduğunu bir eğitim ve araştırma hastanesinden alınacak resmî sağlık kurulu raporuyla belgelemesi şarttır
Verilen izne bağlı olarak amaç ve tıbbî yöntemlere uygun bir cinsiyet değiştirme ameliyatı gerçekleştirildiğinin resmî sağlık kurulu raporuyla doğrulanması hâlinde, mahkemece nüfus sicilinde gerekli düzeltmenin yapılmasına karar verilir
B Doğum kütüğü
I Bildirme
MADDE 41- Doğumlara ilişkin bildirimler ve kimliği bilinmeyen bulunmuş çocuklar hakkındaki işlemler ilgili kanun hükümlerine göre yapılır
II Doğum kütüğünde değişiklikler
MADDE 42- Kişisel durumdaki değişiklikler, özellikle evlilik dışı bir çocuğun tanınması veya hâkimin babalığa karar vermesi, soybağının düzeltilmesi, evlât edinme ya da bulunmuş bir çocuğun soybağının belli olması, ilgili kanun hükümlerine göre kütüğe işlenir
C Ölüm kütüğü
I Ölümün bildirilmesi
MADDE 43- Ölümlere ilişkin bildirimler ilgili kanun hükümlerine göre yapılır
II Cesedi bulunamayan kişi
MADDE 44- Bir kimse, ölümüne kesin gözle bakılmayı gerektiren durumlar içinde ortadan kaybolursa cesedi bulunamamış olsa bile, o yerin en büyük mülkî amirinin emriyle kütüğe ölü kaydı düşürülür
Bununla birlikte her ilgili, bu kişinin ölü veya sağ olduğunun mahkemece tespitini dava edebilir
III Gaiplik kararı
MADDE 45- Gaiplik kararı, hâkimin bildirmesi üzerine, ölüm kütüğüne kaydolunur
IV Değişikliklerin kütüğe geçirilmesi
MADDE 46- Tescile esas olan bir bildirimin doğru olmadığının tespit edilmesi veya kime ait olduğu bilinmeyen cesedin kimliğinin belli olması ya da gaiplik kararının kaldırılması sebepleriyle zorunlu olan değişiklikler, ilgilinin kütükteki kaydının düşünceler sütununa yazılarak yapılır
İKİNCİ KISIM
TÜZEL KİŞİLER
BİRİNCİ BÖLÜM
GENEL HÜKÜMLER
A Tüzel kişilik
MADDE 47- Başlıbaşına bir varlığı olmak üzere örgütlenmiş kişi toplulukları ve belli bir amaca özgülenmiş olan bağımsız mal toplulukları, kendileri ile ilgili özel hükümler uyarınca tüzel kişilik kazanırlar
Amacı hukuka veya ahlâka aykırı olan kişi ve mal toplulukları tüzel kişilik kazanamaz
B Hak ehliyeti
MADDE 48- Tüzel kişiler, cins, yaş, hısımlık gibi yaradılış gereği insana özgü niteliklere bağlı olanlar dışındaki bütün haklara ve borçlara ehildirler
C Fiil ehliyeti
I Koşulu
MADDE 49- Tüzel kişiler, kanuna ve kuruluş belgelerine göre gerekli organlara sahip olmakla, fiil ehliyetini kazanırlar
II Kullanılması
MADDE 50- Tüzel kişinin iradesi, organları aracılığıyla açıklanır
Organlar, hukukî işlemleri ve diğer bütün fiilleriyle tüzel kişiyi borç altına sokarlar
Organlar, kusurlarından dolayı ayrıca kişisel olarak sorumludurlar
D Yerleşim yeri
MADDE 51- Tüzel kişinin yerleşim yeri, kuruluş belgesinde başka bir hüküm bulunmadıkça işlerinin yönetildiği yerdir
E Kişiliğin sona ermesi
I Sınırlı devam etme
MADDE 52- Sona eren tüzel kişinin kişiliği, ehliyeti tasfiye amacıyla sınırlı olmak üzere tasfiye sırasında da devam eder
II Malvarlığının tasfiyesi
MADDE 53- Tüzel kişinin malvarlığının tasfiyesi, kanunda ve kuruluş belgesinde aksine hüküm bulunmadıkça, terekenin resmî tasfiyesine ilişkin hükümlere göre yapılır
III Malvarlığının özgülenmesi
MADDE 54- Tüzel kişinin malvarlığı, kanunda veya kuruluş belgesinde başka bir hüküm bulunmadıkça ya da yetkili organı başka türlü karar vermedikçe, en yakın amacı güden kamu kurum veya kuruluşuna geçer
Bu malvarlığı olanak ölçüsünde daha önce özgülendiği amaç için kullanılır
Hukuka veya ahlâka aykırı amaç güttüğü için kişiliği mahkeme kararıyla sona eren tüzel kişinin malvarlığı her hâlde ilgili kamu kuruluşuna geçer
F Saklı hükümler
MADDE 55- Kamu tüzel kişileri ile ticaret şirketleri hakkındaki kanun hükümleri saklıdır
İKİNCİ BÖLÜM
DERNEKLER
A Kuruluşu
I Tanımı
MADDE 56- Dernekler, en az yedi gerçek kişinin kazanç paylaşma dışında belirli ve ortak bir amacı gerçekleştirmek üzere, bilgi ve çalışmalarını sürekli olarak birleştirmek suretiyle oluşturdukları, tüzel kişiliğe sahip kişi topluluklarıdır
Hukuka veya ahlâka aykırı amaçlarla dernek kurulamaz
II Dernek kurma hakkı
MADDE 57- Herkes, önceden izin almaksızın dernek kurma hakkına sahiptir
Dernek kurucularının fiil ehliyetine sahip olması gerekir
III Tüzük
MADDE 58- Her derneğin bir tüzüğü bulunur
Dernek tüzüğünde derneğin adı, amacı, yerleşim yeri, kurucuları, gelir kaynakları, üyelik koşulları, organları ve örgütü ile geçici yönetim kurulunun gösterilmesi zorunludur
Dernek tüzüğü, kanunun emredici hükümlerine aykırı olamaz
Dernek tüzüğünde düzenlenmemiş konularda kanun hükümleri uygulanır
IV Tüzel kişiliğin kazanılması
1 Kazanma anı
MADDE 59- Dernekler, kuruluş bildirimini, dernek tüzüğünü ve gerekli belgeleri yerleşim yerinin bulunduğu yerin en büyük mülkî amirine verdikleri anda tüzel kişilik kazanırlar
Kuruluş bildiriminin içeriği ve gerekli belgelerin nelerden ibaret olduğu, yönetmelikte gösterilir
2 İnceleme
MADDE 60- Kuruluş bildirimi ve belgelerin doğruluğu ile dernek tüzüğü, en büyük mülkî amir tarafından altmış gün içinde dosya üzerinden incelenir
Kuruluş bildiriminde, tüzükte ve kurucuların hukukî durumlarında kanuna aykırılık veya noksanlık tespit edildiği takdirde bunların giderilmesi veya tamamlanması derhâl kuruculardan istenir Bu istemin tebliğinden başlayarak otuz gün içinde belirtilen noksanlık tamamlanmaz ve kanuna aykırılık giderilmezse; en büyük mülkî amir, yetkili asliye hukuk mahkemesinde derneğin feshi konusunda dava açması için durumu Cumhuriyet savcılığına bildirir Cumhuriyet savcısı mahkemeden derneğin faaliyetinin durdurulmasına karar verilmesini de isteyebilir
Kuruluş bildiriminde, tüzükte ve belgelerde kanuna aykırılık veya noksanlık bulunmaz ya da bu aykırılık veya noksanlık belirli sürede giderilmiş bulunursa; keyfiyet derhâl derneğe yazıyla bildirilir ve dernek, dernekler kütüğüne kaydedilir
3 Dernek tüzüğünün ilânı
MADDE 61- Dernek tüzüğü, derneğe yapılan yazılı bildirimden başlayarak onbeş gün içinde yerel bir gazete ile ilân edilir
Tüzük ve yerleşim yeri değişikliklerinde de aynı usul uygulanır
4 İlk genel kurul toplantısı
MADDE 62- Dernekler, tüzüklerinin gazetede yayımlandığı günü izleyen altı ay içinde ilk genel kurul toplantılarını yapmak ve zorunlu organlarını oluşturmakla yükümlüdürler
B Üyelik
I Kazanılması
1 Kural
MADDE 63- Hiç kimse, bir derneğe üye olmaya ve hiçbir dernek de üye kabul etmeye zorlanamaz
2 Koşulları
MADDE 64- Fiil ehliyetine sahip bulunan her gerçek kişi, derneklere üye olma hakkına sahiptir
Yazılı olarak yapılacak üyelik başvurusu, tüzükte başkaca bir düzenleme yoksa, dernek yönetim kurulunca en çok otuz gün içinde karara bağlanır ve sonuç yazıyla başvuru sahibine bildirilir Başvurusu kabul edilen üye, bu amaçla tutulacak deftere kaydedilir
II Sona ermesi
1 Kendiliğinden
MADDE 65- Üyelik için kanunda veya tüzükte aranılan nitelikleri sonradan kaybedenlerin dernek üyeliği kendiliğinden sona erer
2 Çıkma ile
MADDE 66- Hiç kimse, dernekte üye kalmaya zorlanamaz Her üye altı ay önceden yazılı olarak bildirmek kaydıyla, dernekten çıkma hakkına sahiptir
3 Çıkarılma ile
MADDE 67- Tüzükte üyelerin çıkarılma sebepleri gösterilebilir
Tüzükte çıkarma sebepleri gösterilmişse, çıkarma kararına bu sebeplerin haklı sayılamayacağı iddiasıyla itiraz edilemez
Tüzükte çıkarma düzenlenmemişse üye, ancak haklı sebeple çıkarılabilir Bu çıkarma kararına, haklı sebep bulunmadığı ileri sürülerek itiraz edilebilir
III Kapsamı
1 Üyelerin hakları
a Eşitlik ilkesi
MADDE 68- Dernek üyeleri eşit haklara sahiptirler Dernek, üyeleri arasında dil, ırk, renk, cinsiyet, din ve mezhep, aile, zümre ve sınıf farkı gözetemez; eşitliği bozan veya bazı üyelere bu sebeplerle ayrıcalık tanıyan uygulamalar yapamaz
Her üyenin, derneğin faaliyetlerine ve yönetimine katılma hakkı vardır
Dernekten çıkan veya çıkarılan üye, dernek malvarlığında hak iddia edemez
b Oy hakkı
MADDE 69- Her üyenin genel kurulda bir oy hakkı vardır; üye, oyunu şahsen kullanmak zorundadır
Onursal üyelerin oy hakkı yoktur
2 Üyelerin yükümlülükleri
a Ödenti verme borcu
MADDE 70- Üyelerin ödenti verme borcu tüzükle düzenlenir Tüzükte düzenleme yoksa üyeler, dernek amacının gerçekleşmesi ve borçlarının karşılanması için zorunlu ödentilere eşit olarak katılırlar Dernekten çıkan veya çıkarılan üye, üyelikte bulunduğu sürenin ödentisini vermek zorundadır
Onursal üyeler ödenti vermek zorunda değildir
b Diğer yükümlülükler
MADDE 71- Üyeler, dernek düzenine uymak ve derneğe sadakat göstermekle yükümlüdürler
Her üye, derneğin amacına uygun davranmak, özellikle amacın gerçekleşmesini güçleştirici veya engelleyici davranışlardan kaçınmakla yükümlüdür
C Organlar
I Genel olarak
MADDE 72- Derneğin zorunlu organları, genel kurul, yönetim kurulu ve denetim kuruludur
Dernekler zorunlu organları dışında başka organlar da oluşturabilirler Ancak, bu organlara zorunlu organların görev, yetki ve sorumlulukları devredilemez
II Genel kurul
1 Niteliği ve oluşumu
MADDE 73- Genel kurul, derneğin en yetkili karar organı olup; derneğe kayıtlı üyelerden oluşur
2Toplanması
a Olağan toplantı
MADDE 74- Genel kurul, tüzükte belirtilen zamanda yönetim kurulunun çağrısı üzerine toplanır
Olağan genel kurul toplantılarının en geç iki yılda bir yapılması zorunludur
b Olağanüstü toplantı
MADDE 75- Genel kurul, yönetim veya denetim kurulunun gerekli gördüğü hâllerde veya dernek üyelerinden beşte birinin yazılı başvurusu üzerine, yönetim kurulunca olağanüstü toplantıya çağrılır
Yönetim kurulu, genel kurulu toplantıya çağırmazsa; üyelerden birinin başvurusu üzerine, sulh hâkimi, üç üyeyi genel kurulu toplantıya çağırmakla görevlendirir
c Toplantısız veya çağrısız alınan kararlar
MADDE 76- Bütün üyelerin bir araya gelmeksizin yazılı katılımıyla alınan kararlar ile dernek üyelerinin tamamının kanunda yazılı çağrı usulüne uymaksızın bir araya gelerek aldığı kararlar geçerlidir
Bu şekilde karar alınması olağan toplantı yerine geçmez
3 Toplantıya çağrı
MADDE 77- Genel kurul, yönetim kurulunca, en az onbeş gün önceden toplantıya çağrılır Bu amaçla toplantının günü, saati, yeri ve gündemi, yerel bir gazete ile ilân edilir ve aynı zamanda üyelere bir yazıyla bildirilir
Toplantıya çağrı usulü ve toplantının ertelenmesine ilişkin konular, yönetmelikle düzenlenir
4 Toplantı yeri ve toplantı yeter sayısı
MADDE 78- Genel kurul toplantıları, tüzükte aksine hüküm olmadıkça, dernek merkezinin bulunduğu yerde yapılır
Genel kurul, katılma hakkı bulunan üyelerin salt çoğunluğunun, tüzük değişikliği ve derneğin feshi hâllerinde üçte ikisinin katılımıyla toplanır; çoğunluğun sağlanamaması sebebiyle toplantının ertelenmesi durumunda ikinci toplantıda çoğunluk aranmaz Ancak, bu toplantıya katılan üye sayısı, yönetim ve denetim kurulları üye tam sayısının iki katından az olamaz
Genel kurul toplantısı, bir defadan fazla geri bırakılamaz
5 Toplantı usulü
MADDE 79- Genel kurul toplantısının açılışından sonra, toplantıyı yönetmek üzere, bir başkan ve yeteri kadar başkan vekili ile yazman seçilir
Genel kurul toplantısında yalnız gündemde yer alan maddeler görüşülür Ancak, toplantıda hazır bulunan üyelerin en az onda biri tarafından görüşülmesi yazılı olarak istenen konuların gündeme alınması zorunludur
Genel kurul toplantılarına hükûmet komiseri katılır Ancak, komiserin toplantıya katılmaması toplantının yapılmasını önlemez
6 Genel kurulun görev ve yetkileri
MADDE 80- Genel kurul, üyeliğe kabul ve üyelikten çıkarma hakkında son kararı verir; dernek organlarını seçer ve derneğin diğer bir organına verilmemiş olan işleri görür
Genel kurul, derneğin diğer organlarını denetler ve onları haklı sebeplerle her zaman görevden alabilir
7 Genel kurul kararları
a Karar yeter sayısı
MADDE 81- Genel kurul kararları, toplantıya katılan üyelerin salt çoğunluğuyla alınır Şu kadar ki, tüzük değişikliği ve derneğin feshi kararları, ancak toplantıya katılan üyelerin üçte iki çoğunluğuyla alınabilir
b Oy hakkından yoksunluk
MADDE 82- Hiçbir dernek üyesi, dernek ile kendisi, eşi, üstsoyu ve altsoyu arasındaki bir hukukî işlem veya uyuşmazlık konusunda alınması gereken kararlarda oy kullanamaz
c Kararın iptali
MADDE 83- Toplantıda hazır bulunan ve kanuna veya tüzüğe aykırı olarak alınan genel kurul kararlarına katılmayan her üye, karar tarihinden başlayarak bir ay içinde; toplantıda hazır bulunmayan her üye kararı öğrenmesinden başlayarak bir ay içinde ve her hâlde karar tarihinden başlayarak üç ay içinde mahkemeye başvurmak suretiyle kararın iptalini isteyebilir
Diğer organların kararlarına karşı, dernek içi denetim yolları tüketilmedikçe iptal davası açılamaz
Genel kurul kararlarının yok veya mutlak butlanla hükümsüz sayıldığı durumlar saklıdır
III Yönetim kurulu
1 Oluşumu
MADDE 84- Yönetim kurulu, beş asıl ve beş yedek üyeden az olmamak üzere dernek tüzüğünde belirtilen sayıda üyeden oluşur
Yönetim kurulu üye sayısı, boşalmalar sebebiyle üye tamsayısının yarısının altına düşerse; genel kurul, kalan yönetim kurulu üyeleri veya denetim kurulu tarafından bir ay içinde toplantıya çağrılır Çağrı yapılmazsa, üyelerden birinin istemi üzerine, sulh hâkimi, üç üyeyi genel kurulu toplantıya çağırmakla görevlendirir
2 Görevleri
MADDE 85- Yönetim kurulu, derneğin yürütme ve temsil organıdır; bu görevini kanuna ve dernek tüzüğüne uygun olarak yerine getirir
Temsil görevi, yönetim kurulunca, üyelerden birine veya bir üçüncü kişiye verilebilir
IV Denetim kurulu
MADDE 86- Denetim kurulu, üç asıl ve üç yedek üyeden az olmamak üzere dernek tüzüğünde belirtilen sayıda üyeden oluşur
Denetim kurulu, denetleme görevini, dernek tüzüğünde belirtilen esas ve usullere göre yapar; denetleme sonuçlarını bir raporla yönetim kuruluna ve genel kurula sunar
D Sona erme
I Kendiliğinden
MADDE 87- Dernekler, aşağıdaki hâllerde kendiliğinden sona erer:
1 Amacın gerçekleşmesi, gerçekleşmesinin olanaksız hâle gelmesi veya sürenin sona ermesi,
2 İlk genel kurul toplantısının kanunda öngörülen sürede yapılmamış ve zorunlu organların oluşturulmamış olması,
3 Borç ödemede acze düşmüş olması,
4 Tüzük gereğince yönetim kurulunun oluşturulmasının olanaksız hâle gelmesi,
5 Olağan genel kurul toplantısının iki defa üst üste yapılamaması
Her ilgili, sulh hâkiminden, derneğin kendiliğinden sonra erdiğinin tespitini isteyebilir
II Genel kurul kararı ile
MADDE 88- Genel kurul, her zaman derneğin feshine karar verebilir
III Mahkeme kararı ile
MADDE 89- Derneğin amacı, kanuna veya ahlâka aykırı hâle gelirse; Cumhuriyet savcısının veya bir ilgilinin istemi üzerine mahkeme, derneğin feshine karar verir Mahkeme, dava sırasında faaliyetten alıkoyma dahil gerekli bütün önlemleri alır
E Derneklerin faaliyetleri
I Genel olarak
MADDE 90- Dernekler, amaçlarını gerçekleştirmek üzere, tüzüklerinde belirtilen çalışma konuları ve biçimleri doğrultusunda faaliyette bulunurlar
Yasaklanan veya izne bağlı faaliyetlerle ilgili kamu hukuku nitelikli özel kanun hükümleri saklıdır
Dernek faaliyetleri ile ilgili yasak ve sınırlamalara aykırılık hâlinde, Cumhuriyet savcısının istemiyle mahkemece faaliyetten alıkoyma kararı verilebilir
II Uluslararası faaliyet
1 Faaliyet serbestliği
MADDE 91- Dernekler, tüzüklerinde gösterilen amaçları gerçekleştirmek üzere, uluslararası faaliyette bulunabilirler ve yurt dışında şube açabilirler
Türkiye'de kurulan dernekler, amaçları doğrultusunda uluslararası alanda işbirliği yapılmasında yarar görülen hâllerde, Bakanlar Kurulunun izniyle yurt dışında kurulmuş dernek veya kuruluşlara üye olarak katılabilirler
2 Yabancı dernekler
MADDE 92- Yabancı dernekler, uluslararası alanda işbirliği yapılmasında yarar görülen hâllerde ve karşılıklı olmak koşuluyla kültürel, ekonomik ve teknik konularda bilgi veya teknolojilerinden yararlanılmak üzere, Bakanlar Kurulunun izniyle Türkiye'de faaliyette bulunabilirler, şube açabilirler, üst kuruluşlar kurabilirler, kurulmuş üst kuruluşlara katılabilirler
III Yabancıların dernek kurma hakkı
MADDE 93- Türkiye'de yerleşme hakkına sahip olan yabancı gerçek kişiler, karşılıklı olmak koşuluyla dernek kurabilirler veya kurulmuş derneklere üye olabilirler
Onursal üyelik için bu koşul aranmaz
F Derneklerin örgütlenmesi
I Şube açmaları
1 Kuruluşu
MADDE 94- Dernekler, gerekli görülen yerlerde genel kurul kararıyla şube açabilirler Bu amaçla dernek yönetim kurulunca yetki verilen en az üç kişilik kurucular kurulu, şube açılacak yerin en büyük mülkî amirine şube kuruluş bildirimini ve gerekli belgeleri verir
Şube kurucularının, şubenin açılacağı yerde en az altı aydan beri oturmakta olmaları zorunludur
Şube kuruluş bildiriminin içeriği ve gerekli belgeler, yönetmelikte gösterilir
2 Şubenin organları ve uygulanacak hükümler
MADDE 95- Her şubede genel kurul ve yönetim kurulu ile denetim kurulu veya denetçi bulunması zorunludur
Bu organların görev ve yetkileri ile şubelere ilişkin diğer hususlar hakkında bu Kanun hükümleri uygulanır
II Üst kuruluşlar kurmaları
1 Federasyon
MADDE 96- Federasyonlar, kuruluş amaçları aynı olan en az beş derneğin, amaçlarını gerçekleştirmek üzere üye sıfatıyla bir araya gelmeleri suretiyle kurulur
Her federasyonun bir tüzüğü bulunur
Federasyon, kuruluş bildirimi, tüzük ve gerekli belgelerin yerleşim yerinin en büyük mülkî amirine verilmesiyle tüzel kişilik kazanır
2 Konfederasyon
MADDE 97- Konfederasyonlar, kuruluş amaçları aynı olan en az üç federasyonun, amaçlarını gerçekleştirmek üzere üye sıfatıyla bir araya gelmeleri suretiyle kurulur
Her konfederasyonun bir tüzüğü bulunur
Konfederasyon, kuruluş bildirimi, tüzük ve gerekli belgelerin yerleşim yerinin en büyük mülkî amirine verilmesiyle tüzel kişilik kazanır
3 Ortak hükümler
MADDE 98- Dernekler, bağlı oldukları federasyonun; federasyonlar da bağlı oldukları konfederasyonun genel kurulunda en az üçer üye ile temsil olunurlar Temsilci üyeler, ilgili derneklerin ve federasyonların genel kurullarınca seçilirler
Federasyon ve konfederasyonlara ilişkin diğer hususlar hakkında bu Kanun hükümleri uygulanır
G Dernek gelirleri
MADDE 99- Dernek gelirleri, üye ödentisi, dernek faaliyetleri sonucunda veya dernek malvarlığından elde edilen gelirler ile bağış ve yardımlardan oluşur
H Saklı hükümler
MADDE 100- Kamuya yararlı dernekler ve özel kanunlarla kurulan dernekler hakkındaki özel hükümler saklıdır
|