Gökbilimciler Kimlerdir? Astronom (Gökbilimci) Hakkında Bilgiler Nelerdir?

**Prof. Dr. Sinsi** · 09-11-2012

Harezmi

(770-840)
Memun zamanında yetişmiştir

Zamanının en büyük bilim adamlarından
biridir

Matematik, astronomi ve coğrafya üzerine çalışmıştır

Yunan ve Hint bilgisini
birleştirmeye çalışmıştır

Cebirin kurucusu olan Harezmi’nin iki önemli matematik
kitabı vardır; “Cebir” ve “Hint Hesabı”

Astronomik ve trigonometrik tabloları vardır

Bu tablolar 1126’dan daha erken
bir zamanda Bathlı Adelard tarafından Latince’ye tercüme edilmiştir

Bu tablolar sadece
sinüs değil tanjantı da içeren ilk tablolardır

Bağdat’da Şemasiye ve Şam’da Kasiyun
gözlemevlerinde gözlem yapan Harezmi, enlem dairesinin bir derecelik yayını
ölçmüştür

Hazırladığı astronomi çizelgeleri Avrupa dillerine ve daha sonra Çince’ye
çevrilmiştir

Hint rakamları ile hesap yapma yöntemlerini tanıtmış ve buna sıfır
karakterini ekleyerek 10 tabanlı sistemi tamamlamıştır

Güneş saatlerine ilişkin de bir
eseri vardır

Bir Dünya haritası hazırlamış, onun çevresini ve hacmini ölçmüştür

12 Battani

Battani
(858-929)
Devrinin en önemli astronomlarından ve matematikçilerinden olan Battani,
Sabit ibn Kurra gibi, Urfa’ nın Harran bölgesindendir ve yıldızlara tapan Sabii dinine
mensuptur

Rakka’ da özel bir gözlemevi kurmuş ve burada 887-918 tarihleri arasında
son derece önemli gözlemler yapmıştır

Güneş, Ay ve gezegenlerin hareketlerini
gözlemlemiş, yörüngelerini doğru bir biçimde belirlemeye çalışmıştır

Güneş ve Ay
tutulmalarıyla ilgilenmiş, mevsimlerin süresini büyük bir doğrulukla hesaplamış,
ekliptiğin eğimini de dakik olarak belirlemeyi başarmıştır

Ayrıca, Güneş yılını 365 gün
5 saat 46 dakika 24 saniye olarak belirlemiş; Güneş’ in apojesinin (Güneş’in Yer’e en
yakın olduğu nokta) boylamının Batlamyus’ un gözlemlerinden bu yana 16º 47’ artmış
olduğunu bulmuştur

Bu, apoje ve perije noktalarının hareketli olduğu anlamına
gelmekteydi

Ancak sonraları Copernicus ekinoksların salınımına inandığı halde Battani
inanmamıştır

Battani, İslam astronomisinin önemli problemlerinden Kıble tayini meselesini
de ele almıştır

Namaz kılarken secd edilmesi gereken yön kıble doğrultusudur

Bu
yüzden islam dünyası’nda kıble yönünün belirlenmesinin büyük önemi vardır

İslam
astronomlarının çoğu hazırladıkları cizlere, usturlablara ve rubu tahtalarına kıble
cetvelleri eklemişlerdir

Kıble doğrultusunu ise İslam astronomları değişik yöntemlerle
belirlemişlerdi

Bunlardan biri, usturlabın arkasındaki rüzgar gülü adı ile işlenmiş
levhadan yararlanarak tayin etme yöntemidir

Battani ise kıble doğrultusu belirlenecek
yerin ve Mekke’ nin boylam ve enlemini tespit etmiş ve boylam ve enlem farkını alıp
Kıble doğrultusunu bulmuştur

Bu yöntem, daha sonra, İbn Yunûs (ölümü 1009),
tarafından da kullanılmıştır

09-11-2012	#4
Prof. Dr. Sinsi	Gökbilimciler Kimlerdir? Astronom (Gökbilimci) Hakkında Bilgiler Nelerdir? Harezmi (770-840) Memun zamanında yetişmiştir Zamanının en büyük bilim adamlarından biridir Matematik, astronomi ve coğrafya üzerine çalışmıştır Yunan ve Hint bilgisini birleştirmeye çalışmıştır Cebirin kurucusu olan Harezmi’nin iki önemli matematik kitabı vardır; “Cebir” ve “Hint Hesabı” Astronomik ve trigonometrik tabloları vardır Bu tablolar 1126’dan daha erken bir zamanda Bathlı Adelard tarafından Latince’ye tercüme edilmiştir Bu tablolar sadece sinüs değil tanjantı da içeren ilk tablolardır Bağdat’da Şemasiye ve Şam’da Kasiyun gözlemevlerinde gözlem yapan Harezmi, enlem dairesinin bir derecelik yayını ölçmüştür Hazırladığı astronomi çizelgeleri Avrupa dillerine ve daha sonra Çince’ye çevrilmiştir Hint rakamları ile hesap yapma yöntemlerini tanıtmış ve buna sıfır karakterini ekleyerek 10 tabanlı sistemi tamamlamıştır Güneş saatlerine ilişkin de bir eseri vardır Bir Dünya haritası hazırlamış, onun çevresini ve hacmini ölçmüştür 12 Battani Battani (858-929) Devrinin en önemli astronomlarından ve matematikçilerinden olan Battani, Sabit ibn Kurra gibi, Urfa’ nın Harran bölgesindendir ve yıldızlara tapan Sabii dinine mensuptur Rakka’ da özel bir gözlemevi kurmuş ve burada 887-918 tarihleri arasında son derece önemli gözlemler yapmıştır Güneş, Ay ve gezegenlerin hareketlerini gözlemlemiş, yörüngelerini doğru bir biçimde belirlemeye çalışmıştır Güneş ve Ay tutulmalarıyla ilgilenmiş, mevsimlerin süresini büyük bir doğrulukla hesaplamış, ekliptiğin eğimini de dakik olarak belirlemeyi başarmıştır Ayrıca, Güneş yılını 365 gün 5 saat 46 dakika 24 saniye olarak belirlemiş; Güneş’ in apojesinin (Güneş’in Yer’e en yakın olduğu nokta) boylamının Batlamyus’ un gözlemlerinden bu yana 16º 47’ artmış olduğunu bulmuştur Bu, apoje ve perije noktalarının hareketli olduğu anlamına gelmekteydi Ancak sonraları Copernicus ekinoksların salınımına inandığı halde Battani inanmamıştır Battani, İslam astronomisinin önemli problemlerinden Kıble tayini meselesini de ele almıştır Namaz kılarken secd edilmesi gereken yön kıble doğrultusudur Bu yüzden islam dünyası’nda kıble yönünün belirlenmesinin büyük önemi vardır İslam astronomlarının çoğu hazırladıkları cizlere, usturlablara ve rubu tahtalarına kıble cetvelleri eklemişlerdir Kıble doğrultusunu ise İslam astronomları değişik yöntemlerle belirlemişlerdi Bunlardan biri, usturlabın arkasındaki rüzgar gülü adı ile işlenmiş levhadan yararlanarak tayin etme yöntemidir Battani ise kıble doğrultusu belirlenecek yerin ve Mekke’ nin boylam ve enlemini tespit etmiş ve boylam ve enlem farkını alıp Kıble doğrultusunu bulmuştur Bu yöntem, daha sonra, İbn Yunûs (ölümü 1009), tarafından da kullanılmıştır