|
Prof. Dr. Sinsi
|
Cumhuriyet Nasıl Kuruldu? Cumhuriyet'in Kurtuluşu Hakkında Bilgiler Nelerdir?
Bir Akdeniz ve Ortadoğu ülkesi olan Türkiye Cumhuriyeti'nin hem Asya'da, hem de Avrupa'da toprağı vardır Üç yanı de*nizlerle çevrili olan Türkiye'nin genel görünü*mü kabaca bir dikdörtgeni andırır Doğu-batı doğrultusunda Asya kıtasının batı kesimin*den, Avrupa kıtasının güneydoğu kesimine doğru sokulan bu toprakların uzunluğu yakla*şık 1600 km, genişliği ise 600 km kadardır Adını, bu topraklara Asya'dan gelerek yerle*şen Türkmenler ile öteki bazı halk toplulukla*rının daha sonraki kuşaklarını oluşturan Türkler'den alır
Kuzeyde Karadeniz, doğuda Gürcistan, Ermenistan ve İran, güneydoğuda Irak ve Suriye, güneyde Akde*niz, batıda Ege Denizi, kuzeybatıda da Yuna*nistan ve Bulgaristan'la çevrili olan Türkiye' nin deniz ve kara sınırları uzunluğunun topla*mı 11000 kilometreyi aşar Ülke yüzölçümü*nün yaklaşık yüzde 97'si Asya kıtasında, yüzde 3 kadarı da Avrupa kıtasındadır Türki*ye'nin Asya kıtasındaki toprakları Anadolu (755688 km²), Avrupa kıtasındaki toprakları ise Trakya (23764 km²) olarak adlandırılır Çanakkale ve İstanbul boğazlarıyla Marmara Denizi bu toprakları birbirinden ayırır
Yaklaşık 8333 km olan deniz sınırlarının yüzde 78'ini Anadolu kıyıları, yüzde 13'ünü adaların kıyıları, yüzde 9'unu da Trakya kıyıları oluşturur Bu sınırların üçte biri Ege Denizi kıyısındadır Kara sınırlarının uzunlu*ğu ise yaklaşık 2753 kilometredir Kara sınırlarının en uzunu 877 kilometreyi bulan Suriye sınırıdır Bunu 610 km uzunluğundaki SSCB, 454 km uzunluğundaki İran, 331 km uzunluğundaki Irak, 269 km boyunca uzanan Bulgaristan sınırı izler Kara sınırlarının en kısa olan bölümü 212 km uzunluğundaki Yunanistan sinindir Bu sınırlar içinde yer alan ülkenin en kuzey noktası Sinop ilindeki İnceburun, en doğu ucu Kars ilinin güneydo*ğusunda, Türkiye'nin hem Gürcistan ve Ermenistan'a, hem de İran'a komşu olduğu nokta, en güney noktası Hatay ilinin Yayladağı ilçesine bağlı olan ve eskiden Beysun adıyla anılan Topraktutan köyünün güneyi, en batı noktası da Gökçe*ada'nın batı ucunu oluşturan Avlaka Burnu' dur Kara sınırlannın kıyıya ulaştığı noktalar Anadolu'da Artvin ilindeki Sarp köyü ile Hatay ilindeki Güvercinkaya, Trakya'da Kırklareli ilindeki Rezve Deresi ağzı ile Edirne ilindeki Enez'in batısında Meriç Irmağı ağzıdır
Türkiye'ye ilişkin bilgiler
Resmi Adı: Türkiye Cumhuriyeti
Yönetim: Tek meclisli, çok partili cumhuriyet
Başkent: Ankara
Doğal yapı: Ülkenin yarısından fazlası, yükseltisi 1000 metreyi aşan, yüksek alanlardan oluşur Yakla*şık üçte biri orta yükseklikteki ovalar, yaylalar ve dağlar, yüzde 10'u da alçak alanlarla kaplıdır En yük*sek ve dağlık alanlar doğu kesimde yer alır Kuzey kesimi Kuzey Anadolu Dağları, güney, doğu ve gü*neydoğu kesimleri de Toroslar engebelendirir Ülke*nin en yüksek noktası Ağrı Dağı'nın 5137 metreye erişen doruğudur Başlıca geniş düzlükler Çukurova ile Konya ve Harran ovalarıdır Kaynaklandığı ve de*nize döküldüğü kesimler ülke sınırları içinde olan en uzun akarsu Kızılırmak'tır (1353 km) En büyük do*ğal göl, 3713 km² alan kaplayan Van Gölü'dür Ata*türk baraj gölü (817 km²) ise ülkenin en büyük yapay gölüdür Türkiye'nin en büyük adası olan Gökçeada' nın yüzölçümü 279 km²'dir
Başlıca ürünler: Buğday, arpa, şekerpancarı, ayçi*çeği, pamuk, baklagiller, haşhaş, üzüm, incir, turunç*giller, şeftali, fındık, antepfıstığı, zeytin, çay, yumur*ta, deri, balık, krom, bor mineralleri, zımpara taşı, linyit
Sanayi: Dokuma, gıda, demir-çelik, dayanıklı tüketim malları, motorlu araçlar, çimento, şeker, kâğıt, plas*tik, kimyasal maddeler, orman ürünleri
Önemli kentler: istanbul, Ankara, İzmir, Adana, Bur*sa, Gaziantep, Konya, Mersin, Kayseri, Eskişehir, An*talya, Diyarbakır, Samsun, Şanlıurfa, Malatya, İzmit
Eğitim: ilköğretim zorunlu ve devlet okullarında para*sızdır
Büyük bölümü Asya'da yer alan Türkiye, yüzölçümü açısından Rus Federasyonu, Çin Halk Cum*huriyeti, Hindistan, Suudi Arabistan, Endo*nezya, İran, Moğolistan ve Pakistan'dan son*ra bu kıtanın dokuzuncu büyük ülkesidir 1987'de Avrupa Topluluğu'na tam üyelik için başvuruda bulunan Türkiye, topraklarının büyük bölümü Asya'da olan SSCB sayılmazsa Avrupa'nın en büyük ülkesi olan Fransa'dan daha geniş bir alanı kaplar
Asya ile Avrupa arasında doğal bir köprü oluşturan Türkiye toprakları tarih boyunca birçok uygarlığın beşiği olmasıyla tanınır İklim ve doğal kaynaklar açısından yerleşme*ye çok elverişli olan bu topraklarda yaşayan birçok halkın farklı dönemlerdeki kültürleri*ne ait çeşitli izlere ülkenin hemen her köşesin*de sıkça rastlanır Kıyılarındaki liman kentle*rine ulaşan önemli kervan yollarının da etki*siyle oluşan zenginliği ele geçirmek isteyen birçok güçlü devletin saldırısıyla yıkıma uğra*yan ülke, bu zenginliklerin çok çeşitli olmasının sağladığı üstünlük nedeniyle yaralarını kısa zamanda onararak yeni uygarlık değerle*ri yarattı Dünyada gıda maddesi üretimi kendi gereksinmesini karşılayan ender ülke*lerden biri olan Türkiye, coğrafi konum açısından önemini günümüzde de korumakta*dır Yaz mevsimi başlarında Akdeniz kıyısın*da denize girilirken Toroslar'ın yüksek ya*maçlarında kayak yapılabilen ve doğu kesimi yer yer karla kaplı olan Türkiye, doğal güzellikleri ve tarihsel zenginlikleriyle büyük bir turizm potansiyeline sahiptir
|