|
Prof. Dr. Sinsi
|
Tanzimat Döneminde Çıkan Gazeteler Hangileridir? Tanzimat Dönemi'nde Çıkarılan Gazete
Tanzimat Döneminde Çıkan Gazeteler Hangileridir? Tanzimat Dönemi'nde çıkarılan gazete
Tanzimat Döneminde Çıkan Gazeteler Hangileridir? Tanzimat Dönemi'nde çıkarılan gazete
TANZİMAT DÖNEMİNDEKİ GAZETELER
Tanzimat gazetelerinin daha ilk örneğinden itibaren popülist bir kanon oluşturmaya çalıştıkları, sayfalarında yer alan her türden metinlerle yeni sistemin 'kuruluş anlatıları hı ortaya koymayı hedefleyen bir işlev görmeye başladıkları esasında bunlara verilen adların anlamlarına bakılarak da fark edilebilir Tercüman-ı Ahval, Tasvîr-i Efkâr (1860), Muhbir (1866), Terakki (1868), Mümeyyiz (1869), Basiret (1869), İbret (1871), Tercüman-ı Hakikat (1878) vs Burada bir soruyla bir şeye dikkat çekerek çabucak geçmek istiyoruz: Terakki Gazetesi (1868'de çıkmaya başlamıştır) ilk olarak haftada bir kez kadınlara mahsus bir gazete çıkarmış, bir süre sonra da Mümeyyiz (1869) siyasi nüshası dışında Çocuklara mahsus Mümeyyiz adıyla çocuk gazetesi çıkarmıştır Bahçe (1878) ise çocuk gazetesi olarak yayınlanmaya başlamıştır Acaba kadın ve çocuk, hem popülizmin hem de popülist nitelikli yeni kanon çalışmasının kendine alan açmak için kullandığı iki önemli kanal olabilir mi?
Tanzimat’ta yayınlanan gazetelerin sayısı yetmişe yaklaşırken, dergiler yüzü geçer Tanzimat Edebiyatı’nın oluşmasında, yeni Türk nesrinin doğmasında en büyük rolü oynayan, en önemli görevi yüklenen gazetelerle dergilerin belli başlıları: Takvim-i Vekayi(1831), Ceride-i Havadis,(1840) gibi resmi gazetelerle; Namık Kemal’in yayınladığı İbret(1871); Hadika(1872) Ali Suavi’nin yönettiği Muhbir(1866); Ahmet Mithat’ın çıkardığı Devir(1872); Sıraç(1873); Vakit(1875); Ebüzziya Tevfik’in Mecmua-i Ebüzziya(1879); Hazine-i Fünun(1882); Gayret(1886), Asar(1886), Maarif(1890), İkdam(1894)’dır
TAKVİM-İ VEKAYİ
İstanbul'da önceleri haftalık, daha sonra düzensiz aralıklarla yayımlanan ilk Türkçe resmi gazetedir Umur-u dahiliye, umur-u hariciye, mevad-ı askeriye, fünun, tevcihat-ı ilmiye, ticaret ve es'ar olarak altı bölümden oluşan gazete Fransızca, Arapça, Rumca ve Ermanice dillerine çevriliyordu Halkı eğitmek ve devlet kararlarını duyurmak amacıyla çıkarılmıştır (1 Kasım 1831 - 4 Kasım 1922)
1808 yılında Sultan II Mahmud'un emriyle, Beyazıt'ta bugünkü İstanbul Üniversitesi'nin merkez binasında (Bab-ı Seraskeri) askasındaki bir konakta kurulan Takvim-i Amire'de basılmaya başlandı Gazete, Vakanüvis Esad Efendi'nin yönetiminde, Babıali'den çeşitli kamu görevlilerinin yazar kadrosunu oluşturmasıyla çalışmalarına başladı 26 Ekim 1831'de gazeteyi tanımak amacıyla yayımlanan iki sayfalık bir broşüre göre Takvim-i Vekayi habercilik yapacak, halkı eğitecek ve devletin uygulalamalrını duyurarak bunlara uyulmasını sağlayacaktı
Önceleri haftada bir yayınlanması öngörülen Takvim-i Vekayi ilk aylarda düzenli olarak, daha sonraları ise uzun bir süre düzensiz olarak çıktı Osmanlı Devleti'nin çokuluslu olması nedeniyle Fransızca, Arapça, Farsça, Rumca ve Ermenice olarak çıkan gazete Umur-ı Dahiliye (iç haberler), umur-ı hariciye (dış haberler), mevad-ı askeriye (askeri işler), fünun (bilimler), tevcihat-ı ilmiye (din adamlarının atanmaları) ile ticaret ve es'ar (ticaret ve fiyatlar) olmak üzere altı bölümden oluşmaktaydı
1860'dan sonra yalnızca resmi belge, tüzük ve duyuruları yayımlanan, 1878'de 2119 sayısından sonra yayımına ara veren gazete, 1891-92'de yeniden yayımlanmaya başladı Ama padişahın nişan vermesini konu alan bir resmi bildirimde "nişan itası" ifadesi yerine "nişan hatası" olarak dizilince, II Abdülhamid'in buyruğuyla kapatılmıştır II Meşrutiyet'in ilanından (1908) kısa bir süre sonra yeniden yayımlanmaya başladı ve Kurtuluş Savaşı (1919-1922) sonuna kadar İstanbul hükümetinin varlığı sona erinceye kadar yayımını sürdürdü
*1862 de Şinasi Tasvir-i efkar gazetesini tek başına çıkarır Bir müddet sonra Namık Kemal tarafından yönetilmeye başlanır
*Bu gazetelerin dışında Muhbir (1866),Hürriyet (1867),Basiret (1869),İbret (1871) gibi gazeteler de çıkarılmıştır
ilk resmi gazete Takvim-i Vakayi ;
Osmanlı Devleti sınırları dahilinde 1831'de yayınlanmaya başlanan Osmanlı Türk gazetesidir
Haftalık olarak yayınlanan ve Osmanlı türkçesi dışında Arapça, Ermenice, Farsça, Fransızca, Rumca baskıları da yayımlanan bir gazeteydi Resmî ilânlar ve gayri resmî duyurular dışında, iç ve dış gelişmelere ilişkin haberler de basılmaktaydı
Takvim-i Vakayi resmî bir gazete olması dolayısıyla makaleler esas olarak devletin görüşlerini yansıtıyordu 1860'tan itibaren sadece resmî duyurular ve kabul edilen yasa metinleri yayınlanır oldu
ilk yarı resmi gazete Ceride-i Havadis
Türk basın tarihinin ilk özel Türkçe gazetesi olarak kabul edilir Ancak devletten yardım alması bu gazeteye yarı resmi bir yapı doğurmuştur William Churchill adında bir ingiliz tarafından 1840 yılında çıkarılmaya başlanmıştır Sadece haber içerikli olan gazete ilk yayınlandığı günlerde hiç ilgi görmemiş, ilk üç sayı bedava dağıtılmıştır Gazete haftalık olarak çıkarılmaya başlanmış ardından on günde bir çıkarılması kararlaştırılmıştır Ardından William Churchill siyasi nüfuz kullanarak devletten ayda 2500 kuruşluk yardım almayı başarmıştırGazetede , dış ülkelerden muhabirleri vasıtasıyla dış haberlere yer verilmiştir Bu özelliği nedeniyle gazete seçkin zümre tarafından takip edilmiştir Gazeteye iskenderiye’den haber gönderen bir muhabir Türk basın tarihinin ilk muhabiri sayılmaktadır Gazetenin diğer bir özelliği ilanlara yer vermesidir ilk ölüm ilanları bu gazetede yer almıştır 1854 Kırım Savaşına, gazete savaş muhabirlerini göndermiştir Gazete 1864 yılında 1212 sayıyı geride bırakarak kapanmıştır
TERCUMAN_I AHVAL
istanbul'da 1860-1866 arasında yayımlanan ilk özel Türkçe gazetedir
22 Ekim 1860'ta Agah Efendi tarafından çıkarıldı Önceleri pazar günleri çıkan gazete 22 Nisan 1861'deki 25 sayısıyla birlikte haftada üç gün yayımlanmaya başladı Gazete zamanla Ceride-i Havadis gazetesiyle rekabet edebilmek için yayınını beş güne çıkardı Bahçekapı'da bir matbaada basılan gazete, matbaanın altındaki bir tütüncü dükkanından satılıyordu
şinasi, Ahmed Vefik Paşa, Ziya Paşa, Refik Bey'in sık sık bu gazetede yazıları yer aldı Bu yazılarda Osmanlı toplumunun geri kalma nedenleri ve ülkede olup bitenler tartışılıyordu
Ayrıca edebi eserlerin de yayımlandığı gazetede, batılı anlamda ilk Türkçe oyun olan şinasi'nin şair Evlenmesi de (1860) dizi olarak yayınlamıştı
Gazete, Ziya Paşa'nın kaleme aldığı sanılan ve eğitim sistemine sert eleştirilerde bulunan bir yazı yüzünden Mayıs 1861'de iki hafta süreyle kapatıldı Bu olay Türk basınında yayın durdurmanın ilk örneği oldu 792 sayı yayımlanan Tercüman-ý Ahval 11 Mart 1866'da yayınına son verdi
|