|
Prof. Dr. Sinsi
|
Canlıların Sınıflandırılması - Canlıların Sınıflandırılması Nasıl Yapılır?
[*]Botanik (Bitki Bilimi) [*]Zooloji (Hayvan Bilimi)
Biyoloji kendi içinde alt bölümlere ayrılır - Biyofizik, canlıları incelemede fizik araçlarını kullanan araç ve teknikler bütünüdür
- Kriyobiyoloji, sıcaklığınn canlıları nasıl etkilediği ile ilgilenir
- Entomoloji, böcekleri inceler
- Etoloji, doğal ortamdaki hayvanların davranışlarını inceler
- Evrimsel Biyoloji, evrim teorisini destekleyen kanıtları inceler
- İhtiyoloji, balık bilimidir
- İmmünoloji, vücudun hastalıklara ve yabancı maddelere karşı direncini ve bunun temellerini inceler
- Limnoloji, göller ve bunlar içinde yaşayan canlıları inceler
- Deniz Biyolojisi, okyanus ve denizlerdeki yaşamı inceler
- Tıp, tedavi ve iyileştirme sanatı ve bilimidir
- Mikrobiyoloji, mikroskobik organizmaları inceler
- Nörobiyoloji, hayvanların sinir sistemini inceler
- Ornitoloji, kus bilimidir
- Paleontoloji, tarih öncesi yaşamı inceler
- Sosyobiyoloji, sosyal ilişkilerin biyolojik temelini inceler
- Morfoloji: Canlıların dış görünüşünü, şeklini inceleyen bilim dalıdır
- Anatomi: Canlıyı oluşturan organları,bu organları birbirleriyle ilişkilerini inceleyen bilim dalıdır
- Fizyoloji: Organizmadaki organ ve dokulardaki görevlerini, işleyişlerini inceleye bilim dalıdır
- Embriyoloji: Organizmanın gelişme devrelerini inceler Özellikle ***lenmiş yumurtadan (zigot) itibaren meydana gelen gelişme ve farklılaşmaları inceleyen bilim dalıdır
- Sitoloji: Hücrenin yapısını ve çalışmasını inceleyen bilim dalıdır
- Histoloji: Çok hücreli canlılardaki dokuların yapısını ve bu dokuların vücudun nerelerinde bulunduğunu,hangi organların yapısına katıldığını inceleyen bilim dalıdır
- Genetik: Canlılardaki kalıtsal özelliklerin ***den ***e nasıl geçtiğini inceler Ayrıca “gen” in yapısını görevini ve genlerde meydana gelen değişiklikleri inceleyen bilim dalıdır
- Moleküler Biyoloji: Canlıların yapısını, moleküler düzeyde inceleyen bilim dalıdır
- Ekoloji: Canlıların hem kendi aralarındaki hem de çevreleriyle olan ilişkilerini tek tek veya birlikte inceleyen bilim dalıdır
- Taksonomi: Canlıları benzerliklerine göre sınıflandıran bilim dalıdır
- Parazitoloji: Asalak olarak yaşayan canlıların yapı ve özelliklerini inceleyen bilim dalıdır
- Ontojeni: Bir bireyin evrimsel geçmişini inceler
- Filojeni: Bir grup organizmanın (soyun=türün) evrimsel geçmişi inceler
- Biyocoğrafya: Canlıların yeryüzündeki coğrafi dağılışını inceler
- Bakteriyoloji: Bakterileri inceler
- Viroloji: Virüsleri inceler
- Patoloji: Hastalıkların belirti ve nedenlerini inceler
- Biyometri: Biyolojik olayları istatiksel olarak inceler
- Mikrobiyoloji: Gözümüzle göremediğimiz mikroorganizmaların beslenme, üreme gibi yaşam şekillerini inceleyen bilim dalıdır
- Uzay Biyolojisi: Uzay şartlarında canlıların karşılaştıkları yeni durumları, bunların canlı üzerindeki olumlu ve olumsuz etkilerini, canlıların uzaya uyum şartlarını araştıran bilim dalıdır
- Biyokimya: Canlıların yapısındaki kimyasal maddeleri ve yaşamın temeli olan biyokimyasal tepkimeleri inceleyen bilim dalıdır
SINIFLANDIRMA NEDİR?
Sınıflandırmanın gereği:
Doğada çevremizde gördüğümüz tüm canlıları, ister istemez, farkında olsak da olmasak da sınıflandırırız Örneğin; bitkiler ve hayvanlar, ağaçlar ve çalılar, kaya-taş-kum gibi ayırımlar bile bir tür sınıflandırmadır
Sınıflandırmanın esas amacı, yeryüzünde bulunan canlıları, akrabalık ilişkilerine göre gruplandırmak ve bu sayede de düzenli bir sistem içinde çalışılmasını kolaylaştırmaktır Bu amaca hizmet veren bilim dalı ise "Sistematik" veya "Taksonomi" olarak bilinir Günümüzdeki sınıflandırmanın mantığında asıl dayanak, akrabalık dereceleridir Ancak buna ek olarak vücut simetrisi, vücut boşluklarının tipi, embriyo evresinde görülen segmentasyon tipi, embriyonik gelişim evreleri, ortak kökenden gelen üyeler (kol, bacak, kanat gibi), iskelet tipi ve şekli, sindirim sisteminin tipi, larva durumları ve eşeysel özellikler gibi başka karakterlerden de yararlanılır
Canlılar aleminde geçerli olan esas taksonomik gruplar büyükten küçüğe doğru şu şekildedir:
1 Chromista
2 Protozoa
Regnum (alem), Divisio (bölüm), Phylum (şube), Classis (sınıf), Ordo (takım), Familia (aile/familya), Genus (cins) ve Species (tür)
Sınıflandırmanın tarihçesi:
Sınıflandırmanın temeli Aristo'ya (MÖ384-322) kadar uzanır Aristo, canlıları "Bitkiler" ve "Hayvanlar" olmak üzere iki aleme ayırmıştı Daha sonra Ernst Haeckel (1834-1919) tarafından, "Protista" adı verilen ve bütün mikroskobik canlıları içeren üçüncü bir alem olması önerilmişti Taksonomiyi ciddi anlamda ilk defa ele alan bilim adamı ise Carl von Linneaus'dur (1707-1778) Ancak Linneaus tarafından yapılan sınıflandırma, akrabalık dereceleri konusunda çok fazla bilgi vermemesi nedeniyle "suni sınıflandırma" olarak isimlendirilmiştir
Taksonominin modern şeklini alması, Herbert Copeland ve Robert Whittaker isimli araştırıcıların çalışmaları sonucunda gerçekleşmiştir Copeland tarafından önerilen sınıflandırmada, Haeckel'in sınıflandırmasına ek olarak bir de "Bakteriler" alemi yer alıyordu Copeland'in fikirlerini biraz daha geliştiren Whittaker ise, "Fungi" adı altında beşinci bir alemi sınıflandırmaya kattı
1990 yılında ise Carl Woese isimli araştırıcı tarafından, Whittaker'ın sınıflandırması elden geçirildi ve canlılar Bacteria, Archaea ve Eucarya olmak üzere 3 "domain" altında toplandı
* Robert Whittaker'ın sınıflandırması
* Carl Woese'in sınıflandırması
Carl Woese'in çalışmaları ve fikirleri ışığında, Margulis ve Schwartz tarafından canlıların sınıflandırılmasına son bir şekil verilmiş ve aşağıdaki tablo oluşturulmuştur:
|